Лизинг институның жалпы сипаттамасы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қорғалуға жіберілді:

Кафедра меңгерушісі

Д И П Л О М Д Ы Қ Ж Ұ М Ы С

Тақырыбы: “Лизинг шарты”

Мамандығы 5В030100 - Заңтану

Орындаған: күндізгі оқу бөлімінің

Ғылыми жетекші: кафедра аға оқытушысы, з. ғ. к.

Алматы, 2014

Мазмұны:

Кіріспе 3

1 Лизинг институның жалпы сипаттамасы 5

1. 1 Лизингтің пайда болуы және даму тарихы 5

1. 2 Лизингтің түсінігі және құқықтық табиғаты 13

1. 3 Лизингтің түрлері 21

2 Лизинг шартын құқықтық реттеу 28

2. 1 Лизинг шартының субъектілері мен объектілері 28

2. 2 Лизинг шартының нысаны. Лизинг шартын мемлекеттік тіркеу 35

2. 3 Лизинг шартының мазмұны. Лизинг шарты бойынша

жауапкершіліктің ерекшеліктері 40

2. 4 Лизинг заңдарының дамуы 46

Қорытынды 54

Пайдаланылған нормативтік актілер мен әдебиеттер тізімі 57

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. 1999 жылы 1 шілдеде күшіне енген Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің Ерекше бөлімі азаматтық-құқықтық міндеттемелердің көптеген дәстүрлі түрлерімен қатар, бұрын Қазақстан заңдарына белгісіз болған бірқатар жаңа шарттарды қарастырады. Солардың бірі-лизинг шарты. Бірақ-лизингтік құрылым өзінің практикада қалыптсуы мен дамуының ұзаққа созылған кезеңін, лизинг шарты Қазақстан Республикасы азаматтық заңдарында көрініс таппастан көп бұрын өткерді. Қазақстанның азаматтық заңдарына сәйкес 1999 жылға дейін лизинг операциялары “заңдарда көзделмесе де, оларға қайшы келмейтінң мәмілелер ретінде (ҚазССР АК-ның 4-бабы, ҚР АК-нің 7-бабы) жүргізіле алды. Республикамызда нормативтік базаның болмағандығына қарамастан, кәсіпкерлік қызмет субъектілері лизингті практикада қолдана берді. Лизингте сатып алу-сату шарты мен мүлікті жалдау шартының элементтерінің болуы бұл шарттарды реттейтін нормаларды ұқсастық бойынша қолдануға мүмкіндік берді (ҚазССР АК-нің 3-бабы, ҚР АК-нің 5-бабы) .

Лизинг - айтарлықтай «жаңа» құбылыс. Оның кейбір элементтері ежелден-ақ қолданғанына қарамастан, лизинг операциялары ХХ ғасырдың 50-жылдарының аяғында ғана АҚШ пен Батыс Еуропа елдерінде кең тарала бастады.

Әлемдік капитал рыногында лизингтің маңызды орын алуы кездейсоқтық емес. Қазіргі уақытта Батыстың алдыңғы қатарлы кейбір елдерінде жаңа инвестициялардың 30%-тен астамы лизингтің үлесіне тиеді. Өнеркәсіп өнімдерінің елеулі бөлігі лизингке алынған құрал-жабдықтарда жасалып шығарылады.

ТМД экономикалық кеңістігінде лизинг әлі де алғашқы қадамдарын жасауда. Қазақстан Республикасында лизингті дамытудың өзектілігі ең алдымен өндіріс құрал-жабдықтарының жағымсыз жағдайымен байланысты. Қазақстан, халық шаруашылығын құрылымдық жағынан қайта ұйымдастыруда инвестицияларға мұқтаж болып отыр. Кәсіпорындардағы құрал-жабдықтардың елеулі физикалық тозуы мен моральдық ескіруі, негізгі капиталды жаңарту үшін жеткілікті қаржы ресурстарының болмауы Қазақстанды лизинг бизнесін дамытуда келешегі бар аймақ етеді.

Лизинг операцияларының көптеген елдерде кеңінен қолданылуы ең алдымен оның экономикалық, сондай-ақ құқықтық сипаттағы артықшылықтарымен байланысты. Оның үстіне, АҚШ-та, Ұлыбританияда және басқа елдерде лизинг операцияларының қатысушылары елеулі салықтық жеңілдіктерді пайдаланады. “Лизинг қызметінің қарқынды түрде өсуіне себептердің бірі - шағын және орта кәсіпкерліктің дамуына кедергі жасайтын, кәсіпкерлерді қаржыландырудың альтернативті формасын іздестіруге мәжбүр ететін капитал рыногындағы қаржының жетіспеушілігі [1. 4], - деп, Е. Нургалиева, лизингтің Қазақстандағы дамуына тән белгісін дәл көрсетеді.

Кәсіпкерліктің лизингтік нысанының пайдалы екендігінің даусыздығына қарамастан, қызметтің бұл түрі еліміздің халық шаруашылығында әлі де баяу таралуда. Лизинг қызметін көрсетуде әлемдік практикада үлкен тәжірибе жиналғанына қарамастан, бұған себеп біздің көптеген кәсіпкерлеріміздің лизинг мәмілелерінің қаржылық механизмі және артықшылықтары жөнінде жеткілікті білімдерінің болмауында болып табылады.

Жұмыс тапсырмалары болып төмендегілер табылады:

1. Лизинг қатынастарының дамуына қорытынды жасау;

2. Қаржы лизингінің құқықтық статусын ҚР және шетелдердің лизинг маңызын қарастыру;

3. Әрекет етіп отырған зандардың, лизинг мәселелері бойынша жүзеге асырылатын заң актілерінің түсінігінің кемшіліктерін көрсетті.

Жұмысты жазу кезінде қолданылатын әдістер:

- диалектикалық даму;

- салыстырмалы әдіс;

- статистикалық қорытынды;

- жалпылама;

- тарихи;

- логикалық;

Зерттеу қайнар көздері:

ҚР заң актілері (заңдар, кодекстер, ҚР президентінің заң күші бар жарлықтары)
Ғылыми және арнайы әдебиеттер, монографиялар, газет және журналдардағы мақалар, оқу әдістемелері.

Жалпы жұмыс ҚР лизинг қатынастарының құқықтық жағдайлары жайлы маңызды, даулы мәселелерді қорғауда байқау қадамы ретінде жазылды және әрекет етіп отырған заңдардың жүзеге асырылуы бойынша ұсыныстарды қамтиды.

1 ЛИЗИНГ ИНСТИТУТЫНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

Лизингтің пайда болу және даму тарихы

Лизинг американдықтардың ХХ ғасырдың 50-жылдары ойлап тапқан жаңалығы, он жылдан кейін оны американдық кәсіпкерлер Еуропаға, кейіннен Жапонияға әкелген деп санау қабылданған. Дегенмен ол бұлай емес. Көптеген мамандар лизинг тарихына қатысты мұндай көзқараспен келіспейді [2. 10] . Құжаттар аренданың (лизингтің) адамзатқа бағзы замандардан белгілі болғандығын растайды.

Шындығында, лизинг термині болмағанмен де, лизинг идеясы жаңалық емес. Лизинг мәмілесінің мәні Аристотель (б. э. д. 384/383-322) өмір сүрген дәуірде-ақ ашылған. “Риторикадағы трактаттарының бірінде Аристотель: “Байлық - мүлікті меншік құқығына негізделген иеленуде емес, керісінше оны (мұлікті) пайдалануда, - дейді. Басқаша сөзбен айтқанда, табыс табу үшін шаруашылық жүргізушіге мүліктің меншігінде болуы тіпті де міндетті емес, сол мүлікке тек пайдалану құқығының болуы жеткілікті.

Экономикалық қатынастар тарихшыларының пікірлері бойынша аренда (лизинг) мәмілелері б. э. д. ІV ғасырға, яғни Аристотель өмір сүрген жылдарға дейін көп бұрын белгілі болған. П. Балтус пен Б. Майджер “Школа Европейского бизнесаң деген кітабында, мұндай мәмілелер Ежелгі Шумер мемлекетінде жуықтап алғанда б. э. д. 2000 - жылдары жасалған деп жазады. Мысалы, Шумерлік Ур қаласынан табылған саз тақталарда ауылшаруашылық құралдарының, жердің, су көздерінің, үй жануарларының арендасы туралы мәліметтер сақталған. Бұл саз тақаталардың кейбірі 1984 жылы ғана табылды, оларда жергілікті фермерлермен аренда шартын жасасқан храм свяшенниктері жайлы айтылады. Бірақ ежелгі құжаттар аренданың қолданылуын Шумер мемлекетімен ғана шектеп қоймады, бізге жеткен мәліметтердің жоқтығына қарамастан, аренданың одан да ерте заманда болғанын жоққа шығармайды.

Ағылшын ғалымы Т. Кларк лизинг біздің эрамызға дейін көп бұрын пайда болған дейді. Ол шамамен алғанда б. э. д. 1760 жылы қабылданған Хаммурапи заңдарынан лизинг туралы бірнеше ережелер табады.

Гректерді, римдіктерді, египеттіктерді қоса алғанда, басқа ежелгі цивилизациялар аренданы тартымды, бәрі қолдана алатын, тіпті кей жағдайда құрал-жабдықты, жерді және үй жануарларын алудың бірден-бір мүмкін болатын тәсілі деп санаған.

Жақсы теңізшілерімен және саудагерлерімен аты шыққан ежелгі финикиялықтар экономикалық-құқықтық мәні қазіргі заманғы құрал-жабдықтар лизингінің классикалық нысанымен өте ұқсас кемелердің арендасын қолданған. Көптеген қысқа мерзімді аренда шарттары кемемен бірге экипажын қоса алуды қамтамасыз еткен[3. 11] . Бұл мәмілелер төменде кеңірек айтылатын қазіргі кездегі “толық лизинг деп аталатын операцияларға сәйкес келеді. Ұзақ уақыттық “чартерлік келісімдер кемелердің экономикалық қызмет етуінің бүкіл кезеңіне сәйкес келетін мерзімге беріліп, арендатордан кемені күтіп ұстауға байланысты міндеттемелердің көпшілігін өзіне алуын талап еткен (қазіргі аналогы - “таза лизинг) . Кемелер арендасының бұл ежелгі келісімдерінде іс жүзінде қазіргі замандағы лизинг беруші мен лизинг алушы арасындағы келіссөздерде талқыланатын мәселелер көрініс тапқан.

Лизингтің бастауын Рим империясынан іздеу керек деген де пікірлер бар. Рим құқығының кодификациясын жүргізген Юстиниан (483-565) лизинг қатынастарын өзінің белгілі Институцияларында көрсеткен.

Нақты жүргізілген лизинг мәмілесі туралы құжаттарда Вильгельм Жаулап алушы Британия аралдарына басып кіру үшін, нормандтардан 1066 жылы кемелердің арендаға алған кезде айтылады деген пікір бар.

Венецияда да ХІ ғасырда лизинг операцияларына ұқсас мәлмілелер болған: векнециялықтар саудагерлер мен сауда кемелерінің иелеріне сол заманда қымбат болған якорьларды арендаға берген. Сапардан қайтып оралған соң якорьлар иесіне қайтарылған.

ХІ ғасырдағы Вильгельм Жаулап алушы мен венециялықтардың тәжірибесі ұмыт қалмаса да, орта ғасырларда арендалық қызмет біршама шектелді. Арендаға негізінен ауылшаруашылық құралдары мен жылқылар берілетін болды.

Англияда орта ғасырларда-ақ қазіргі заманғы лизингке ұқсас операциялар жүргізілген. Лизинг туралы алғашқы заңдардың бірі ретінде 1284 жылғы Уэлс заңын (Statute of Wales) атауға болады. Лизинг операцияларының ол замандағы объектісі негізінен фермерлік құрал-жабдықтар мен жылқылар болды. “Сол заманда-ақ лизинг адамгершілікке жатпайтын мақсаттар үшін, мысалы, мүліктің шынайы жағдайын - кімнің меншіктенуші, кімнің жай ғана иеленуші екенін жасырып, кредитоларды адастыру үшін аз қолданылмаған (Мұндай жайтпен бүгінгі күні де ұшырасуға болады, бұл қырынан алғанда елеулі өзгеріс бола қойған жоқ) [4. 13] .

ХІХ ғасырдың басында Англияда өнеркәсіптің дамуымен лизингке берілетін тауарлардың да саны өсті. Бұл жерде темір жол транспорты мен тас-көмір өнеркәсібінің дамуы ерекше роль ойнады. Тас-көмір кеніштерінің иелері алғашында көмір таситын вагондарды сатып ала бастады, алайда бұлай алудың тиімсіздігі және мүмкін еместігі тезірек айқын бола бастады. Көмір өндіру артқан үстіне артып, жаңа шахталар ашыла бастады, вагондар көбірек керек бола бастады.

Шағын кәсіпорындар капиталдарын тиімді орналастыруда бұл ситуацияны пайдаланып қалуға ұмтылды: көмірге арналған вагондарды сатып алып, лизингке бере бастады. Тіпті бірден-бір мақсаты темір жол вагондарын лизингке беру болып табылатын компаниялар пайда бола бастады. Олар шарт жасасу кезінде шартқа лизинг мерзімі аяқталған соң лизинг алушының вагонды сатып алуына опцион (құқығын) енгізіп отырды. Нәтижесінде кейіннен меншігіне алу мүмкіндігі болғандықтан, пайданушылар вагондарды ұқыптырақ ұстауға тырысады. Е. Кабатова : “мұндай мәмлелер аренда-сату деп аталған, әлі күнге солай аталады да. Себебі, Англияда лизинг шартына сатып алу опционын енгізу оны лизинг шарты емес деп тануға әкеп соқтырадың, деп жазады.

Дегенмен көптеген мамандар мен ғалымдар қазіргі түсінігіндегі лизингтің отанын АҚШ деп санауға бейім. Бұл пікір де негізсіз емес. АҚШ-та да Англиядағы тәрізді, лизинг теміржол транспорты саласында дами бастады:ңБұл орайда даму жағдайы өте ұқсас болғанын айта кету керек . Теміржол компаниялары вагондарды меншікке емес, пайдалануға алу мүмкіндіктерін іздестіре бастайды, немесе жеке жүк жөнелтілушілерге өздерінің вагон әкелуі туралы шарт қоя бастайды. Нәтижесінде инвесторлар локомотивтер мен теміржол вагондарын алуды қаржыландыруды қолға ала бастайды[5. 14]

Австриялық бизнесмен-зерттеуші В. Хойер Как делать бизнес в Европе “ деген кітабында Лизинг ұғымы тарихта алғаш рет “Веll (Белл) телефон компаниясы өзі жасайтын телефон аппараттырын сатпай, керісінше арендаға беру туралы шешім қабылдаған 1877 жылы қолданылған[6. 110] -дейді. Алайда аренда қатынастырындағы нағыз революция ХХ ғасырдың 50- жылдарының басында болды. Өндіріс құрал-жабдықтары жаппай арендаға беріле бастады.

Американдық лизингтің “атасың 1952 жылы нақты бір мәміле үшін компания ұйымдастырған Генри Шонфельд болып саналады. В. Хойердің айтуынша: “Лизинг операциялары- қызметінің негізгі түрі болған алғашқы акционерлік қоғам 1952 жылы Сан-Францискода құрылған белгілі Американдық компания “Unіted States Leasіng Corporatіon (Юнайтед Стейтс Лизинг Корпорейшен) болып табылады[7. 111] . 1952 жылы Г. Шонфельд Колифорнияда азық-түлік өнімдерін өндіретін шағын фирманы басқарған. Әскери ведомстводан келіп түскен ірі тапсырысты орындау үшін, оған машина паркін ұлғайту қажет болады, бірақ фирма капиталы шағын болатын. Сонда ол қажетті машиналарды арендаға алу керек деп шешеді, сөйтіп оларды алуда қаржыландыру процесін жүзеге асырады. Мұндай операциялардың тиімділігіне көзі жеткен және көптеген фирмалар оның жолымен қажетті машиналарды арендаға алғысы келетінін білген Г. Шонфельд 2 доллар капиталы бар “Unіted States Leasіng Corporatіonң (қазіргі уақытта- Unіted States Leasіng Іnternatіonal Іnc. ) фирмасын құрады. Екі жылдан кейін фирма 3 миллион доллардан астам сомаға машиналар мен құрал-жабдықтарды арендаға береді. Кейіннен меншіктен емес, иелену мен пайдаланудан пайда табудың артықшылықтарына көздері жеткен Г. Шонфельдтің ізбасарлары пайда бола бастады.

1950 жылдардың аяғында американдық лизинг компаниялары шетел рыноктарына назар аудара бастайды. 1959 жылы Unіted States Leasіng Corporatіonң Канадада филиалын құрады және Англияда филиалын құруды ойластыра бастайды. Осы жылы ағылшындық “Mercantіle Credіt Companyң сауда кредит компаниясының басқарушы директоры АҚШ-қа келеді. Мұнда ол “Unіted States Leasіng Corporatіonң өкілдерімен кездеседі, және “бұл кездесу лизингтің Европада даму тарихындағы шешуші сәт болды десе де болады[8. 71] . Лизингті Англияда қолдану үшін 1960 жылы акциясының 80% -і “Mercantіle Credіt Company фирмасына, 20%-і “Unіted States Leasіng Corporatіon фирмасына тиесілі “Mercantіle Credіt Company сауда компаниясы құрылды. Компанияның аса тез жетістіктері басқа да ағылшындық қаржы мекемелерінің назарын аударады. 1960-жылдардың бірінші жартысында-ақ олардың көпшілігі лизинг операцияларына қатысатын болады.

Бұл операцияларға біртіндеп банктер де қосыла бастады. “1961 жылы Англиядағы лизинг фирмаларының жалпы айналымы 280 млн. долларды құрады.

Францияда алғашқы лизинг компаниясы “Banque de L`Іndochіneң банкінің бастамасымен 1957 жылы құрылды, ол SEPAFІTEC (Socіete d`Etude et de Partіcіpatіon Fіnancіere et Tecnіque) деп аталды. Ол өнеркәсіп құрал-жабдықтары лизингімен айналысты. 1962 жылы SEPAFІTEC аты “LocaFrance деп өзгертілді. 1965 жылға қарай Францияда 28 лизинг компаниялары жұмыс істей бастады, “олардың жасасқан шарттары 60 млн. долларды құрады.

ГФР-да алғашқы лизинг компаниясы 1962 жылы Дюссельдорфта құрылды (“Leatіng GMBH) . 1963 жылы Жапонияда алғашқы лизинг компаниясы құрылды. Алғашқы итальяндық лизинг фирмасы 1966 жылы, яғни басқа Еуропалық елдерге қарағанда біршама кеш құрылды.

Сөйтіп, лизинг өзіне жол ашты, алайда лизинг идеясы бірден түсіністік тапты деп айтуға болмайды: “Ұзақ уақыттар бойы меншік қана байлық ұғымымен байланыстырылып келген болатын, меншік экономиканың, қоғамның әлеуметтік құрылымының негізі деп түсіндірілетін. Лизинг концепциясы бұл секілді көптеген әдеттегі түсініктерден бас тартуды талап етті. Ал бұл оңайға соқпады. [9. 18] Қазіргі уақытта өндірістік инвестиялардың жалпы көлеміндегі лизингтің үлесі Батыс Еуропа елдерінде 12-19%-ті, АҚШ -та 25%-ті, ал Австралияда -31%-ті құрайды. [10. 90]

Кейбір зерттеушілер[11. 12] Батыс Европа мен АҚШ-та лизингтің тез дамуын, салықтық, амортизациялық, кредиттік жеңілдіктер беру арқылы лизинг бизнесінің дамуына қолайлы жағдай туғызатын мемлкеттің рөлімен байланыстырады. Кейбіреулері: “Лизинг қызметінің қарқынды өсуінің бір себебі шағын және орта бизнестің дамуына кедергі жасайтын және кәсіпкерлерді қаржыландырудың альтернативті жолын іздестіруге мәжбүр ететін капитал рыногындағы қаржының жетіспеушілігі болып табылады[12. 5], -дейді.

Жекелеген елдерде пайда болған лизинг халықаралық деңгейге тез көтерілді. Осыған байланысты осы саладағы халықаралық ынтымақтастықты құқықтық реттеу мәселелері өткір қойыла бастады.

Жеке құқықты унификациялау жөніндегі халықаралық институт жанынан 1974 жылы халықаралық лизинг туралы унификацияланған нормаларды жасау жөніндегі топ құрылады. Бірыңғай нормаларды жасау жөніндегі жұмыс 10 жылдан астам уақытқа созылып, 1988 жылы 28 мамырда Оттава қаласында (Канада) “Халықаралық қаржы лизингі туралы Конвенцияны (“Conventіon on іnternatіonal Fіnancіonal Leatіng) қабылдаумен аяқталды.

Преамбулада конвенцияның мақсаты көрсетіледі: халықаралық қаржы лизингі жолындағы құқықтық кедергілерді жою, дәстүрлі аренда шартын реттейтін нормаларды дербес үш жақты қатынастарға бейімдеу, ең бастасы бірыңғай нормаларды белгілеу.

Конвенцияның күші тек құрал-жабдықтар лизингіне таралатынын және қозғалмайтын мүлікке қатысты қолданылмайтынын айта кету маңызды.

“Конвенцияның күші екіжақты мәмлілелерге таралмайды. Бұлар біріншіден, лизинг беруші мен сатушы бір тұлға болатын тура лизинг, екіншіден, лизинг алушы мен сатушы бір тұлғаға біріктірілген қайтарылымды лизинг[13. 56] . Конвенцияның күші сондай-ақ өзіндік мақсат үшін алынатын құрал-жабдықтар лизингіне таралмайды. Бұл лизинг мәмлілелерінің мұндай түрі болмайды дегенді білдірмейді. Оларды тек Конвенция реттемейді.

Сонымен бірге, Конвенцияның нормалары лизинг шартында лизинг объектісін кейіннен сатып алу мүмкіндігіне көзделген көзделмегеніне қарамастан қолданылады (1-бап. ) . Бұлай бекітілуі жайдан-жай емес, өйткені кейбір елдерде лизинг шартына қойылатын міндетті талаптардың бірі сатып алу құқығын (опционды) енгізу болып табылады, басқа елдерде мүлдем керісінше, мұндай талаптың болуы лизинг шартын бірден шартты түрде сату шартына айналдырып жібереді. [14]

Лизинг қатынастарының Қазақстандағы қысқаша тарихы. ТМД экономикалық кеңістігінде лизинг 1990 жылдардан бастап алғашқы қадамдарын жасады. Лизингтік құрылымның практикада қалыптасу мен дамуының ұзаққа созылған кезеңі, лизинг шарты Қазақстан Республикасы азаматтық заңдарында көрініс таппастан көп бұрын өтті. Қазақстанның азамматтық құқына сәйкес 1999 жылдың 1 шілдесіне дейін лизинг операциялары “заңдарда көзделмесе де, оларға қайшы келмейтін мәселелер ретінде жүргізіле алды. Лизщингте сатып алу -сату шарты мен мүлікті жалдау шартының элементтерінің болуы бұл шарттарды реттейтін нормаларды ұқсастық бойынша қолдануға мүмкіндік берді [15]

Лизинг туралы алғаш рет 1990 жылы жасалған “Прокат және лизинг-1995 дамыту бағдарламасында айтылады. Бағдарламаның мәні 1995 жылға дейін техникалық құралдар прокатының көлемін 24 млн. сомнан 50 млн. сомға дейін, лизинг мәмілелерінің көлемін 5 млн. сомнан 55 млн. сомға дейін өсіру болды. 1992 жылы 120 коммерциялық банк және “Крамдс-лизинг, “Алма-Ата техлизинг “Казтехлизинг біріккен кәсіп орыны сияқты 20 лизинг фирмасы жұмыс істейді. 1994 жылға қарай самолеттер лизингіне, сондай-ақ ауылшаруашылық техникасы рыногындағы ынтымақтастыққа қатысты шетел фирмаларымен өзара қарым - қатынас жолға қойыла бастады. 1994-1998 жылдар аралығанда мемлекеттік лизнг компанияларын, Лизинг қоры мер Лизинг департаментін құру, лизинг негізіне де өнім тапсыруды ұйымдастыру туралы Үкімет қаулылары қабылданады.

Лизинг мәміле ретінде Қазақстан заңдарында алғаш рет 1995 жылы 24 сәуірдегі “Салықтар және бюджетке төленетін өзге де міндетті төлемдер туралың Қазақстан Республикасы Заңында айтылады. Аталаған Заңның 43-бабына сәйкес егер жалға беруші амортизациялауға жататын негізгі құрал-жабдықтарды лизинг (қаржылық аренда) бойынша жалға берсе, онда операция салық салу мақсатында мүлікті жалға алушының сатып алуы ретінде қаралуға тиіс. Ары қарай осы баптың 2 пунктінде амортизацияға жататын негізгі құрал-жабдықтардың арендасы ең болмаса біреуі болғанда лизинг болып табылатын шарттар көрсетілген. Олар келесі шарттар:

жалға беру мерзімі негізгі құрал-жабдықтың пайдаланылу мерзімінің 80%-інен асса
жалға алушының негізгі құрал-жабдықта тіркелген бағамен немесе жалға беру аяқталғаннан кейін белгілненген бағамен сатып алу құқығы болса;
жалға алынған негізгі құрал-жабдықтың қалдық құны жалға беру ақталған соң жалға берудің бас кезіндегі оның құнының 20%-інен аз болса;
жолға берілген бүкіл кезең ішінде төлемдердің ағымдағы (есепке алу) құны есепке алынатын құрал-жабдық құнының 90%-інен асса амортицаияға жататын негізгі құрал-жабдықты арендаға беру лизинг деп аталады.

Лизинг операциялары туралы айтылатын келесі нормативтік акт 1995 жылғы 31 тамыздағы “Қазақстан Республикасындағы банктер және банкілік қызмет туралың ҚР Президентінің Заң күші бар Жарлығы болды. Жарлықтың 30-бабының 3-пункінде банктер ҚР Ұлттық банкінің лицензиясы болған жағдайда жүзеге асыра алатын операциялар тізімі бекітілген. Бұл бапта лизингті шартың (лизинг шартының) бүкіл қолдану мерзімі ішінде арендаға берілетін мүлікке жалға берушінің меншік құқығын сақтай отырып, мүлікті аренда беру деп түсіндіреді. Бұл, әрине, дәл ұғым емес. “Лизинг - мүлік уақытша иеленуге және пайдалануға берілетін мерзімнің узақтығы жөнінен мүліктің пайдаланылу және оның (мүліктің) құнының барлық немесе елеулі бөлігінің амортизациясы мерзімімен шамалас келетіндігімен түсіндіріледі[16. 14] .

Сөйтіп, “қолданыстағы нормативтік актілердің бірде-бірінде лизинг ұғымының легалды анықтамасы мүлде берілмеді[17. 95] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.