Мұғалімнің педагогикалық шеберлігі туралы түсінік

КІРІСПЕ
Мектепте білім алу–бала өмірінің маңызды кезеңдерінің бірі. Қандай білім беру жүйесінен және қандай мұғалімнен білім алғаны баланың үлгеріміне және жеке тұлғалық қалыптасуына байланысты болады.Кәсіби шеберліктің құрылу процесі білімінің жүзеге асуы мен қалыптасуын ғана емес сонымен қатар оның тұлғалық қалыптасуын да қарастырады
Мұғалімнің кәсіби шеберлігіне байланысты мәселелер көптеген жауапкершілікті талап етеді. Қазақстандағы жалпы білім беретін және кәсіби білім беретін мектептердегі жүргізіліп жатқан реформалар өзінің педагогикалық жүйесінде принципті өзерістерді қажет етеді.Қазіргі кезеңде білім беру мақсаттары өзгеруде,оқу ақпаратының мазмұны жаңаруда, педагогикалық коммуникация құралдары, және педагогикалық әсер етудің объектісі- оқушылар да айтарлықтай өзгеруде. Осы факторлардың барлығы педагогикалық кәсіби шеберлігінің деңгейін жоғарлатуды талап етеді. Оқу процесінің жаңаруына қажетті шарт кез-келген педагогикалық жүйенің басты тұлғасы болып табылатын оқытушылардың педагогикалық шеберлігін арттыру болып саналады.
Жаңа әлеуметтік тұрғыда мұғалімнің кәсіби шеберлігінің қалыптасуы – оның кәсіби шеберлігі мен білімінің жоғарғы сапасын қамтамасыз етеді.
Педагогтардың жалпы және кәсіби шеберлігін дамыту мәселелеріне Н. Кузьмина, А. Щербаков көңіл аударған.
Қазіргі заманғы білім беру жүйесі оқытушылардың кәсіби шеберлігі мәселесін күрделендіріп отыр. Өйткені дәл қазіргі таңда оқушылардың жалпы және рухани мәдениетін мұғалім анықтайды. Педагогикалық энциклопедияда педагогикалық шеберлікке мынадай анықтама береді. Өзінің аты бойынша балаларды сүйетін және өзнің тәрбиелеу және білім беруін барлық уақытта жоғары деңгейде жаңалап отырады. Педагог- өз ісінің шебері.Бұл дегеніміз жоғары мәдениетті, өз пәнін терең білетін, өзіне тиісті ылым және мәдениет салаларымен жақсы таныс, психологиялық мәселелерін практикалық түрде талдай білетін , тәрбиелеу мен білім беру әдістемесін терең меңгерген маман. Осылайша, педагогикалық шеберліктің маңыздылығын кәсіби әрекеттерді ұйымдастырудың жоғарғы деңгейін қамтамасыз етуші жекелік қасиеттердің

Пайдаланылған әдебиеттер

1. А.А. Люблинская. Мұғалімге мектеп оқушысының психологиясы жөнінде. Алматы.: Мектеп. 1981 ж.
2. Бержанов М. Педагогика тарихы. 2000 ж.
3. Оданова Р.К. Социология тарихы және теориясы. Шымкент., 2005 ж.
4. Қоянбаев. Педагогика. Алматы., 1997 ж.
5. Қазіргі заманғы мұғалім. Қазақстан мектебі. 2003 ж. №6.
6. Мұғалімнің педагогикалық шеберлігі. Білім әлемі. Алматы., 2004 ж. №6.
7. Кан-Калик В.А., Никандров Н.Д. Педагогическое творчество. М., 1990.
8. Загвязинский В.и: Педагогическое творчество учителя. М., 1987.
9. Вульфов Б.З. Хакрькин В.И. Педагогика рефлекции. М., 1997.
10. Кухарев Ю.Н. Психология обучения взрослых. М., 1985.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

І Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

ІІ Негізгі бөлім
2.1 Мұғалімнің педагогикалық шеберлігі туралы түсінік ... ... ... ... ... ..7
2.2. Мұғалім әрекетіндегі педгогикалық шеберлік пен және стилінің
қалыптасуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.3. Мұғалімнің педагогикалық шеберлігінің резервті мүмкіндіктері ... 21

ІІІ Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... 27

ІҮ Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29

КІРІСПЕ
Мектепте білім алу–бала өмірінің маңызды кезеңдерінің бірі. Қандай
білім беру жүйесінен және қандай мұғалімнен білім алғаны баланың үлгеріміне
және жеке тұлғалық қалыптасуына байланысты болады.Кәсіби шеберліктің
құрылу процесі білімінің жүзеге асуы мен қалыптасуын ғана емес сонымен
қатар оның тұлғалық қалыптасуын да қарастырады
Мұғалімнің кәсіби шеберлігіне байланысты мәселелер көптеген
жауапкершілікті талап етеді. Қазақстандағы жалпы білім беретін және кәсіби
білім беретін мектептердегі жүргізіліп жатқан реформалар өзінің
педагогикалық жүйесінде принципті өзерістерді қажет етеді.Қазіргі кезеңде
білім беру мақсаттары өзгеруде,оқу ақпаратының мазмұны жаңаруда,
педагогикалық коммуникация құралдары, және педагогикалық әсер етудің
объектісі- оқушылар да айтарлықтай өзгеруде. Осы факторлардың барлығы
педагогикалық кәсіби шеберлігінің деңгейін жоғарлатуды талап етеді. Оқу
процесінің жаңаруына қажетті шарт кез-келген педагогикалық жүйенің басты
тұлғасы болып табылатын оқытушылардың педагогикалық шеберлігін арттыру
болып саналады.
Жаңа әлеуметтік тұрғыда мұғалімнің кәсіби шеберлігінің
қалыптасуы – оның кәсіби шеберлігі мен білімінің жоғарғы сапасын
қамтамасыз етеді.
Педагогтардың жалпы және кәсіби шеберлігін дамыту мәселелеріне
Н. Кузьмина, А. Щербаков көңіл аударған.
Қазіргі заманғы білім беру жүйесі оқытушылардың кәсіби
шеберлігі мәселесін күрделендіріп отыр. Өйткені дәл қазіргі таңда
оқушылардың жалпы және рухани мәдениетін мұғалім анықтайды. Педагогикалық
энциклопедияда педагогикалық шеберлікке мынадай анықтама береді. Өзінің аты
бойынша балаларды сүйетін және өзнің тәрбиелеу және білім беруін барлық
уақытта жоғары деңгейде жаңалап отырады. Педагог- өз ісінің шебері.Бұл
дегеніміз жоғары мәдениетті, өз пәнін терең білетін, өзіне тиісті ылым және
мәдениет салаларымен жақсы таныс, психологиялық мәселелерін практикалық
түрде талдай білетін , тәрбиелеу мен білім беру әдістемесін терең меңгерген
маман. Осылайша, педагогикалық шеберліктің маңыздылығын кәсіби әрекеттерді
ұйымдастырудың жоғарғы деңгейін қамтамасыз етуші жекелік қасиеттердің
жиынтығы деп көрсетеді. Бұл қасиеттерге оқытушы әрекетінің гуманистік
бағытталуы, кәсіби білімі, педагогикалық ерекшеліктері жіне педагогикалық
техникасы жатады.
Ғылымда сонымен бірге педагогтың меңгеруі қажетті нәрсе-
педагогикалық технология деген түсінік бар. Педагогикалық түсінік дегеніміз-
тәрбиеленушілерге әсер етуші әдістер мен тәсілдерді меңгеру.Сонымен қатар
әртістіктің кейбір әдістерін игеру, сөйлеудің, демалудың, дауыс көтерудің ,
мимиканың әдістерін білу.
Егер бала нашақормен, қылмыскермен немесе маскүнеммен
бірге қиын жағдайға ұшырап қалса мұғалім олармен әңгімеде тіл таба
білуікерек және жай ғана сөйлесіп қана қоймай оларды сендіріп, әсер ете
білуі керек.
Педагогтың шеберлігі туралы А, С. Макаренко былай деп
жазған: ! Мен бұндай шебер дәрежесіне тіпті шебрліктің бар екендігіне
сенбей жеттім.!! Немесе педагогикалық талант жөнінде әңгіме айтуға болды
ма? Бізде талантты тәрбиеленушілер қанша? Және талантсыз тәрбиелеушінің
қолына түскен бала не үшін зардап шегуі тиіс. Біз балалардың тәрбиесін
талапқа қарап жасай аламыз ба? Жоқ. Тек қана шеберлік туралы айтуымыз
керек, яғни тәрбиелеу процесіндегі
Шын білім туралы, тәрбиелей алу туралы.
Бастаушы педагогты шеберлікке не алып келеді?
Педагогикалық әдебиеттер бұл сұраққа бір мағанада жауап береді-
педагогикалық техника және талпыныстар. Басқаша айтқанда тәрбиеленушіні
түсіне білу, яғни қарым-қатынас психологиясын білу.сөйлеудің
ерекшеліктерін білу, сенің сөзіңді оқушылардың қалай қабылдап жатқанын
білу, өзн -өзі бақылай білу, өзін-өзі ұстау қабілетін білу.
Тәжірибе көрсеткендей, ешқандай сұрау салу және ешқандай
сауалнама мұғалім мен оқушының, тәрбиеші мен тәрбиеленушінің әңгімесінің
орнын алмастыра алмайды. Бұл процесте мұғалім тарапынан ақпараттық
әңгіме басым болады. Бұндай жағдайда әңгіме бұзылып, түсінбеушілік пайда
болады. Мектептегі педагог өзінің оқушыға деген психологиялық ісерін
ескермейді. Педагог әр балаға жол таба білуі керек. Мейлі ол бала тұйық
немесе бұзық, жалқау немесе ештеңеге қызықпайтын бала болса да.Педагог
өзінің балаға деген бір ауыз сөзі, яғни көңілге жететін сөзі баланың
өмірінде маңызды роль атқарып, жадында мәңгі жатталып қалатындай есінде
қалуы керек.
Ғалымдар педагог пен оқушының қарым- қатынасына қажетті
аспектілерді қалыптастырды. Ол:
- сенім білдіру;
- баланы тыңдай білу;
- негіз ретінде өзара түсінік;
- іскерлік қатынас;
- әсер етуден өзара әрекетке көше білу қабілеті.
Бұл проблеманың маңызды аспектісі – педагогикалық қарым-
қатынастың өзіндік стилі туралы сұрақ болып табылады.Бұл теориядан біз
педагогикалық құарым –қатынастың өзіндк стилін, мұғалімнің оқушылармен
өзара әрекетінің қамтамасыз етуші педагогикалық қарым- қатынас
операциясының толық жүйесін түсінеміз.
Осылайша қарастыру педагогтың өзіндік деңгейінің минимум екі түрін
талап етеді: темперамент және тұлғалық.
Е. А. Климов атап көрсеткендей, бұның маңыздылығы мамандықпен,
алдаммен , топпен, ұжыммен әрекетке негізделген.
Мұғалімнің бір сарынды қарым-қатынасы педагогикалық қарым-
қатынастың әртүрлі операциясының көмегімен көрінуі мүмкін. Және де
керісінше, әртүрлі қарым –қатынастар бірсарынды операцияның көмегімен
көрінуі мүмкін.
Психологтардың зерттеулері көрсеткендей, педагогтар өзінің
жұмысында әртүрлі ғана емес, сонымен қатар, қарым-қатынастың қарама-қарсы
операцияларын қолдану арқылы да жақсы нәтищелерге қол жеткізеді. Сонымен
қоса балалармен қарым-қатынасының кейбір тәсілдері де, жағымды бағалануы
мүмкін. Кейбір кездері ашық эммоционалды сөйлеуі жағысыз бағалануы мүмкін.
Мысалы, белгілі жағғдайларда дауыс көтеріп сөйлеуі, сөзінде мысқылдау
болса.
Бірақ педагогикалық қарым-қатынастың тәжірибелік әрекеттерінде бұл
операциялар өзара байланыспен педагогтар мен оқушылардың қызығушылықтарын
толдықтырып отырады. Ал, дер кезінде қщолданылған әзіл-қалжыңдарды шатақ,
ашулы және күлдргі сөздер толықтырады. Осы жерде айта кету керек,
мұғалімдердің әртүрлі стильдегі жағымды қатынасының негізінде оқушыларға
деген махаббат, адамгершілкке тәрбиелеу, мәдени дамыту бар. Олардың қарым-
қатынасынан педагогикалық еңбекке берілгендігі байқалып тұрады.
Мұғалім қарым- қатынасының өзіндік стилі мұғалім өзі таңдаған
коммуникативті операция негізінде қалыптасады. Әрекетінің талап етуіне
сәйкес жасаған педагогтың таңдауы өзіне деген қанағаттанушылықты тудырады.
Керісінше егер ол индивидуалдық қасиеттерге қарсы тұратын болса,
дискомфорттың кері тұсы туындайды.

2.1. Педагогикалық шеберлік туралы түсінік

Педагогикалық қарым- қатынастың маңыздылығын
ескере отырып, ғалымдар сыныпқа кіруші педагогқа өсиетті енгізді.
1 Өзіңіздің балалармен қарым- қатынасыңыз жайында
ойланыңыз, оларды тұрғызыңыз.
2 Педагогикалық әңгіме жүргізу барысында
педагогикалық мақсат пен міндет шеңберінен шықпаңыз, баланың қызығушылығын
жоғалтпаңыз.
3. Өз сөзіңізді мықты балаға немесе балалар тобына
бағыттаңыз.
4. Жекеөзіңіздің ақпаратыңызбен шектеліп қалмаңыз,
балалармен қарым- қатынас ұйымдастырып, белгілі бір дәрежеде әсер етіңіз.
5. Қарым-қатынастың жоғарыдан төменге түрін
құрыңыз. Мынаны еске ұстаңыз, тіпті кішкентай бала да өзара әрекетте өз-
өзімен болуға ұмтылады. Осы кездегі сіздің ахуалыңыз А. С. Макаренкорның
мына сөзімен анықталады:
керемет тұлға.
6. Балалар ұйымындағы психологиялық атмосфраны
түсінуге тырысыңыз. Бұл сізге балалармен қарым-қатынаста қажет болады.
7. Балаларды тыңдай біліңіз.
8. Сізбен әгімеде балалардың көңіл-күйін сезе
біліңіз.
9. Мынаны ұмытпаңыз: өзіңіздің педагогикалық
пікіріңізбен қарсы тұрсаңыз, балаларда келіспеушілік туындауы мүмкін.
10. Баланың қателігін түсіндіруде тактикалы болуға
тырысыңыз.
11.Тұйыққа тірелетін күрделі жауаптарды болдырмау
үшін, сұрақтарды не үшін? қалай? неге?
дегеннен бастаңыз.
12. Әңгімеде бастамашыл болыңыз.
13. Әңгіме барысында қыздардың мінезінің ерекшелігіне
назар аударыңыз. Олар эммоцияға берілгіш, өкпелегіш болып келеді.
14. Балалармен жұмыс жасағанда манерадағы жоспардан
аулақ болыңыз.
15. Балалармен жұмыста жағымсыз қарым –қатынасқа жол
бермеңіз.
16. Құрылымсыз бастамада тек сын айта беру пайдасыз.
17.Балаларға қарап жиі күлімдеңіз.
18. Сізді құптаушылардың, мақтаушылардың көп болуына
тырысыңыз.
19. Сіздің балаларға қандай қарым- қатынас жасап
жат қаныңызды балалар білуі керек. Сіздің олардың мінезіне берген бағаңыз
олардың сізге деген қарым –қатынасын анықтайды.
20. Өзіңіздің әр балаға деген қарым-қатынасыңызды
есте ұстаңыз . егер сіздің мінез –құлқыңыз өзгерсе, балалардың жағымсыз
мінез-құлқын тудырады.
21. Әр әңгіме-дүкеннің стратегиясын жасап, алдын
ала дайындалған дұрыс.
22. Балалар өсіп, алғашқы мінез-құлқының өзгеріп отыратындығын
естен шығармаңыз.
23. Мұғалім мен сынып, тәрбиелеуші мен топ
арасында папйда болатын барьердің болуы мүмкін. Осы тұста топтың
әлеуметтік психологиялық жағдайын, сыныптағы балалар арасындағы қарым-
қатынасты есте ұстаған жөн. А. С. Макаренко жазған Менде педагогикалық
талант жоқ, мен педагогикаға кездейсоқ келдім. Бірақ мен үйрендім, мен өз
ісімнің шеберіне айналдым.
Педагог өзіне қажетті әрекетті анықтап алғаннан кейін ғана
педагогиалық еңбектің құрылымын , оның ұйымдастырылуын дұрыс бағалауға
болады. Педагогикалық әрекеттің шығармашылық тұсы оның объективті маңызды
қасиеті болып табылады. Оның маңыздылығы сол, педагогикалық жағдайлардың
көпүлгілігі, олардың бір мағаналық емесігі олардан шығатын тапсырмалардың
шешілуіне және анализіне вариативтілікт і қажет етеді.
Педагогтың шығармашылық потенциалы оларда қордаланған әлеуметтік
тәжірибенің психологиялық- педагогикалық және пәндік білім, жаңа ойлар,
талаптар мен қабілеттер негзінде қалыптасады. Тәжірибе мынаны көрсетеді:
Шығармашылық -еңбекке деген қатынасы құнды болатын адамдарға тән,
және ол кәсіби жіктелуін жоғарлатуға және алған тәжірибесін , білімін
толықтыруға тырысатын адамға ғана келеді
Педагогтың шығармашылығының пайда болу аясына педагогикалық
тапсырманың еріксіз түрде стандартсыз, нақты шешілуін жатқызады. Сонымен
қатар педагогтың шығармашылығы коммуникативті тапсырмаларды шешуде де аз
көрінбейді.В. А. Кан-Калик мұғалімнің шығармашылық әрекетінің логикалық
–педагогикалық аспектісімен қатар эммоционалдықты бөле отырып,
коммуникативті шығармашылықтағы педагог әрекетінің ерекшелігін атап
көрсетеді жаңа коммуникативті тапсырмаларды табу және іздестіру,
оқушылармен топтық жұмыста қарым-қатынастың жаңа формасын орнату.)

Педагогикалық шығармашылықтың жекелік аясында педагогтың өзін-
өзі шығармашылық тұлға ретінде анықтауы жүзеге асады.
Батыс елдерінде білім беру жүйесінде қабылдаған ерекшеліктер
бар. Ол культтехнологиялар тек білім саласында ғана емес. Мұғалім
жұмысының нәтижелілігі балалар кірістірілген процестің алгоритмімен
анықталады. Олжақта яғни батыс елдерінде нәтижеге кепілдік беретін
технологиялар әлдеқашан жарияланған. Есесіне шығыста барлық уақытта
мұғалімнің тұлғалық роліне басты назар аударған. Ол жақта білім алуға
дайындық Гуруға сену деңгейімен анықталады. Бірақ біз Шығыс пен Батыстың
ортасында қалып қойдық. Және де қазіргі таңда біздің білім жолайрықта. Біз
барлық елдермен тату түрде білім беру жүйесмен олай-бұлай жүрміз.
Мұғалімнің педагогикалық өмірбаяны өзіндік ерекшелікке ие. Және
де әркім бірден шебер бола алмайды. Кейбіреулердің бұған көп уақыты
кетеді. өкінішке орай жеке педагогтар қатардағы разрядта қалып қоятыны да
болады.
Шебер болып, бірдеңеі жүзеге асыру үшін мұғалім педагогикалық
процестіің заңдылықтары мен механизмін игеруі керек. Бұл мұғалімге
педагогикалық түрде ойлап әрекет етуге мүмкіндік береді. Яғни,
педагогикалық құбылыстарды өзінше саралап, оларды құрылымдық элементтерге
жіктеу , әр бөлктің тұтаспен байланысын негіздеу, оқыту теориясы мен
тәрбиелеу ойларынан тұжырымдар ж-әне принциптер табу, құбылысты дұрыс
анықтау, оның психологиялық- педагогикалық
Категорияның қай түріне жататындығын анықтау, негізгі педагогикалық
тапрсырманы табу және оның шешілу жолдарын табу.
Кәсіби шеберлік өзінің әрекетінде ғылыми теорияға сүйенетін мұғалімге
келкді. Әрине, ол бұл жолда түрлі қиындықтарға ткездеседі.Біріншіден,
ғылыми теория-бұл заңдар, принциптер мен ережделердің жиынтығы. Ал
практика теорияның іс жүзінде қолданылуы. Бұл кезде мұғалімннен теориялық
ойлау қабілет талап етіледі. Екіншіден, педагогикалық әрекет- бұл білім
негізіне сүйенген біртұтас процес. Ол мұғалім білімінің квалификациямен
орналасуы. Яғни педагогикалық процесті меңгеруге қажетті жалпылама
қабілеттер деңгейіне жіктеу. Бұл мынаны білдіреді: мұғалім педагогикалық
қабілеттерді теорияның әсерімен ғана емес, одан тәуелсіз меңгереді.

2.2. Мұғалім әрекетінің педагогикалық шеберлігі мен жеке стилінің
қалыптасуы
Мұғалімнің жұмысының нәтижелілігінң өлшемі деп мыналарды санауға
болады: оқыту-тәрбиелеу процесінде :
Белсенді ірекетін ұйымдастыру; алдағы тұрған әрекеттің тмотивін
қалыптастыру; ақпараттарды пайдалану; оқушыларды ақпаратты әртүрлі
тәсілмен саралауға үйрету, оқушының мықты тұстарына сүйену; оқушының өз-
өзімен болуына сүйену. Осы тұста мұғалім-оқушы жүйесінде әрекет етудің
нәтижесінің негізгі көрсеткіші ретінде не әлеуметтік Мұғалім ретінде
қалыптасу процесі мына жағдайда нәтижелі болады: түрде өз-өзімен болуы.
Әрекеттің өзіндік стилі асырудағы күрделі тапсырма, және егер,
оларды педагогикалық дайыр-ндау е-кезеңі жалпы педагогикалық
- психологиялық заңдылықтардың ғана емес, сонымен қатар,
индивидуалдық ерекшеліктерін ескеру негізінде жүргізілсе
Оқытушылардың педагогикалық шекберлігін оның педагогикалық
әрекетімен байланысты. Педагогикалық кезеңдік заңдылыққа сәйкес, өзіндік
әрекет процесінде педагогтық дамудың негізгі кезеңдері мыналар: өз кәсібнін
меңгеру; оны жүзеге асыру; жұмыс жүйесін тексеру және бекіту; оны ары
қарай жүзеге асыру; тәжірибені жалпылау және қорытынды шығару. Әрекеттің
жүзеге асуы осы кезеңдерде маңызды орын алатындығын аталған кезеңдерден
білу қиын емес. Ең бірінші кезекте ол оқытушының жаңалықты іздестіруімен,
оның шығармашылығымен байланысты. Педагогтың шығармашылық белсенділгі мен
шеберлігінің арасындағы байланыс тәжірибеде расталған.
Студенттік кезеңдегі интелектуалды түрде өзін-өзі тәрбиелеудің
негізгі элементі- оқу. Нәтижесі де маңызды. Нәтижесі адамның жасы ұлғайса
маңызды. Оқу кезіндегі жиналған білімдер қоры өмір бойы қолданыста болады.
Бұл жерде әдебиеттен артық досты таппайсың. Техникалық мінездемедегі
арнайы әдебиетпен де кезігіп қалуға тура келеді Бұл ойлау процесіне артық
абстрактілік тудырады, ауызшы сөзді кәсіби фразеологизммен алмастырады. Дәл
осы ауызша сөздің жеткіліксіз болуы оқушлармен қарым-қатынаста кедергі
келтіреді. Бұл жерде техникалық терминология көмектеспейді. Сондықтан
иәдеби классиканы көбірек оқыған жөн. Нәтижесінде тіпті абстрактілік
материалды қабылдауда да айтарлықтай өзгерістер пайда болады. Өйткені
физикалық формулаларға да жан бітіруге болады. Мұғалімнің өзін өзі
интелектуалды тәрбиелеудегі мақсаты- өз біліміңді өз мамандығыңда сезе
білу. Мектеп мұғалімінің негізгі интелектуалды әрекеті- оқушылармен қарым-
қатынас жасау болып табылады. Сондықтан акцент дәл осы жерде болады. Білім
берудің тұсының мүмкін болатын зияндығы кешірімді. Өйткені
фундаментальдыдан басқа білім тез ескіреді. Мұғалім әр оқу жылы сайын өз
білімін жаңатып отыруы тиіс. Мұғалім өмірі- бұл ылғи да өзгеріп отыратын
әрекеттерді қуып отыру және оны өзінің пәні шеңберінде түсіндіру. Осы жерде
мынаны айтуға болады негізгі шешуші фактор- жақсы дамыған ауызша тіл. Одан
кейін жазбаша тіл тұр.Өйткені түсіндіре білуде өз ойын қағазға анықтап
алмаса жүзеге аспайды. Одан ткейін ғана жалпы білімнің жоғарғы деңгейін
өзіне қосатын кәсіби білімді тереңдету керек. Бұл қоршаған ортаның кез-
келген өзгерісіне бейімделуге мүмкіндік береді.
Балалармен жұмыс жасай отырып мұғалім этикаа байланысты
мәселелермен де жиі ұшырасып тұрады. Соеымен қатар жеке алғанда этиеалық
қарым- қатынастарда кәсіби этика, бала этикасы, өмір сүру этикасы- міне бұл
толық емес тізім. Бұл проблема әсіресе жас мұғалімде күрделі орын
алады(ұйыммен, балалармен қарым-қатынаста). Өйткені онда тәрбиенің жоқтығы
кедергі келтіреді. Оның өмірінің қиындықтарын нақты моральды принциптер
жеңілдете алады. Бір жағынан қарағанда мұғалім ылғи да балалардың әр пәнге
деген әр түрлі қарым- қатынасымен кездеіп отырады. Ұшқыр ой мен келісімге
келе білу бұл жерде керек ақ жағдай. Осы тұста қарым-қатынастық талпынысқа
мейлінше назар аударып отырған жөн
Американдықтар кейде бұл контактыны қатыспау яғни шет қалу деп
атайды: адамды бірден топтант бөледі, ол күш пен тынытқты сезумен өзіне
назар аудартады, ол қатыспаса ұрыс шығып кетеді. Бұл үшңн керекті
қабілеттерді анықтау қиын, және бұл жағдай ойлау, тәрбиелеу түріне де
байланысты. Өзіңе деген агрессивті сөздерді болдырмау үшін ең алдымен өзіне
еөңіл аударту керек. Бұл құбылыс мұғалімдер арасында жиі кездеседі: бір
мұғалімді балалар жақсы көреді, бір мұғалімді жақсы көрмейді. Мұғалімді
ұнатпаудан пәнді ұнатпау туындайды. Осының нәтижесінде баланың сол пәннен
үлгерімі нашарлайды. Бір жағынан алғанда бавсқа адамдардың сезімін мазақ
ету этикаға жатпайды, сонымен қоса психиканы қатты жаралайды. Сондықтан
мұғалім ең алдымен оқушыларды және басқаларды, содан кейін барып өзін
сыйлауға үйренуі керек. Өзін- өзі физикалық тәрбиелеуге келер болсақ,
біздіңше бұл аспектіге өте аз назар аударады. Мұғалім әрекетінде физикалық
күш өте аз да, ал Эммоциялық күш басым. Осының нәтижесінде стресс, аурулар,
денсаулықтың нашарлауы пайда болады. Егер де оқу кезеңінде спортпен
айналыспаса, оның зияндығы көп уақыт байқалып тұрады. Рас, мақсатсыз ойлап,
спортпен кәсіби айналысудың нәтижесінде ескі жарақаттар қартайған шағында
толық көлемде көрініс беруі мүмкін. Осы қажеттіліктерді жүгіру, жүзу,
туризм, спорттық сауықтыру жүйелері қанағаттандырады. Мұғалім өз өмірінде
спортқа жақын болса, бұл ең алдыфмен иөз денесін игере білуі, мықты
денсаулықпен қоса бірқалыпты сполрттық форманы ұстап тұру. Оқушыдан
ешқандай көңілтолмаушылық , стресс байқамауы керек. Олар үшін мұғалім
барлық уақытта дені сау , көңілді, көмекке даяр тұратын болуы
керек.Балалдардың максимализмі мұғалімді көлденең қабылдауға, оған деген
қарым-қатынастың өзгеруіне алып келеді.
Психологиялық өзін- өзі басқару. Мен бұл бөлімді жеке
қарастыруды жөн көрдім. Өйткені мұғалім даярлауда бұған аз назар. Жас
мұғалім өзінің жұмысына кәсіби әрекеттің ерекшеліктеріне даяпрлықсыз
кіріседі. Ол өзіндегі психъологиялық ауыртпалықты ұзақ уақыт бойы жеңе
алмайды. Мұғалім оқушылардың жағдайын түсінбейді, ата- аналармен және
әріптестерімен қалай қарым-қатынас жасауды білмейді. Ол пеп-дагогика мен
психологияның көлемінің үлкен болуына қарамастан оқу процесінде қосымша
элементтер аз да. теория көп. Басқаша қарағанда психологиялық аспект өзін-
өзі бақылау және психотехника жүйесінде өте қатты көрінген. Өзінің
эмоциясын, сезімін билеу үшін бағдарламаға көптеген сауықтыру жүйесі
ендірілген.
Міне сондықтан да спорттық , физикалық белсенділіктің
қажеттілігі айтылады. Оның үстіне тиісті ішкі ұмтылыс керек өйткені
мұғалімнің мұғалімнің писсимистігі міндетті түрде балаларға беріледі.
Балалар мұғалімнің психикалық ахуалына өте сезімтал келеді, сондықтан да
ашуланғыштықты, көңілтолмауылықты көрсетпеген жөн. Бұған тек қана
тұрақтылық, тең жүйкелі балалар ғана жете алады. Өз кезегінде бұрқан-талқан
темпераментті адамдарға арнайы жаттығулар керек. Ал көпшілігі денсаулыққа
зиян келтірмей шатақ шығаруды біледі ме? Ашуланған кезде қоздырушы заттар
мен гармондар бөлінеді. Өйткені ағза мүмкіндігінің аясында белсенді
әрекетке дайындалады. Бұл заттарды біз шығаруымыз керек. Өйткені ол
тамырлардың кеңейіп, атеросклероз және гипертонияға алып келеді. Ең жақсысы
өзіндік гипноз немесе өзін-өзі басу түріндегі психхо жүйе жүргізіледі.
Сонымен қатар өз-өзіне келудің шығыстық жүйесін пайдалануға болады, мысалы,
тайцзицюань.Жалпы қорытындылай айтқанда өз-өзін тәрбиелеуде ойлап
шығарылған бағыттарды ендіру. Біоіншіден, қарым-қатынастың арнайы
түрімен жоғарғы деңгейдегі жалпы білім беруді қалыптастыру, екіншіден,
басқаларды сыйлауға, сезімдерін, пікірлерін, жұмыстарын сыйлауға үйрету.
Үшіншіден, жүйелі түрде спортпен айналысу, оған деген жағымды қарым-
қатынасты қалыптастыру. Төртіншіден, психологияның қосымша саласы – қарым-
қатынас психологиясын меңгеру. Осылардың барлығы ары қарай дамуы үшін мықты
қорды қамтамасыз ету керек. Қазіргі уақытта ғылымда өзін - өзі тәрбиелеу
процесінің енуіне мүмкіндік беретін факт материалдар айтарлықтай
қордаланып қалған. Өзіөзі тәрбиелеудің механизмінің келесі ерекшеліктері
бар: адам өз өмірінің мақсатын таңдап алады, қоғамдық қағидаларға
сәйкесидеалдарды таңдайды, өзін қоғамдағы өмірге дайындайды, қоршаған
өмірді жақсарту үшін ұйымдық әрекеттерді жүзеге асырады. Өзін - өзі
тәрбиелеудің келесі параме,трлерін бөліп қарастыруға болады: бағытталу,
яғни өзіндік мотивтер; тұрақтылық (кездейсоқтық эпизодтық, тұлғалық
қалыптасудың нәтижелігі басты және еөмекші функцияларды атқарады.)
Болашақ мұғалімнің өзін - өзі тәрбиелеу процес індегі тұлғалық
қалыптасудың психологиялық негіздері. Психологтьың өзін -өзі тұлғалық
тәрбиелеуі тұлғалық тдамыту процесінің алғашқы сатысы. Бұл жұмысы талап
ететін ерекшкліктерді танығаны. Екінні бөлім- тұлғаға және оның әрекетіне
қажетті бағдарламалардың өзгерістерін тану. Үшінші бөлім- нақты өзі дамушы
әрекет, өзіндік өзгеріске бағытталған педагогтың танымдық және пәндік
әрекеттері. Бұл жердегі маңызды нәрсе өзіндік әсер ету тәсілдерін меңгеру.
Бастапқы кезеңдерде психолог өзінің кәсіби мүмкіндігін жүзеге асырады.
Олар : адамдарды бақылаулы түсінуді, олардың жан-дүниесін түснуді , алған
мәліметтерді жобалай білуді, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.