Қазақстан Республикасында жер мониторингін жүргізу тәртібі

Мазмұны

Кіріспе . . .

1. Әдебиетке шолу . . .

2. Алматы облысы туралы жалпы мәліметтер (Іле, Қарасай ауданы) . . .

2. 1 Табиғи-климаттық жағдайы . . .

2. 1. 1 Климаты . . .

2. 1. 2 Жер бедері мен геологиясы . . .

2. 1. 3 Су қорының жағдайы . . .

3. Жер мониторингінің жалпы жағдайы, түсінігі, мазмұны және міндеті. .

3. 1. Қазақстан Республикасында жер мониторингін жүргізу тәртібі . . .

3. 2 Ауыл шаруашылығы алқаптарының (жер) топырақ мониторингі . . .

3. 3 Қоршаған ортаның ластануы мониторингі . . .

3. 4 Ауыл шаруашылығы топырақтың мониторингі . . .

3. 5 Табиғи мал азықтық алқаптарының өсімдіктер мониторингісі . . .

3. 6 Жер мониторингін ғылыми және технологиялық қамтамасыз ету. Дистанциондық мониторинг . . .

4. Тұрмыстық қатты қалдықтар полигоннында дер мониторингін жүргізу бойынша жұмыстар . . .

5. Іле ауданы Боралдай поселкелік округі «Асар-С» ЖШС тұрмыстық қатты қалдықтар полигонында жер мониторингін жүргізу . . .

6. Қарасай ауданы Баганашыл поселкесі «Олжас» ЖШС тұрмыстық қатты қалдықтар полигонында жер мониторингін жүргізу . . .

7. Жер мониторингін жүргізуді экономикалық негіздеу . . .

8. Еңбек қорғау және тіршілік әрекеті қауіпсіздігі . . .

Қорытынды . . .

Қолданылған әдебиеттер . . .

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасында жер мониторингі Қазақстан Республикасы жер кодексі, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 19, 09, 03 ж №956 «Қазақстан Республикасында жер мониторингін жүргізу және оның деректерін пайдалану ережесін бекіту туралы» қаулысы, Қазақстан Республикасында жер мониторингінің ғылыми - әдістемелік нұсқауы 1993 жылы, Қазақстан Республикасы жер мониторингін оперативті жүргізу бойынша әдістемелік нұсқау 1995 жылы негізінде жүргізіледі.

Жердің сапалық жағдайына әсер ететін процестерді дамытуың сандық сипаттамасын сенімді қол жеттерлік алу үшін Республикамызды бақлаудың мемлекеттік территориалдық - зоналдық тармақ пунктері қалыптасты, ол стационарлық (СЭА) және жртылай стационарлық (ЖСЭА) экологиялық алаңдардан тұрады.

Стационарлық экологиялық алаңдардағы бақылау жердің сапасына агроөндірістік құндылығы. Сапасына әсер ететін топырақ параметрлеріндегі өзгерістермен жүргізіледі. Сонымен бірге антропогендік және табиғи факторлар: онда дефляция, су эрозиясы, топырақтың тұздануы және сортаңдану, токсиологиялық заттармен ластануы, топырақтың қара - шірік мөлшері, азот, азықтық қозғалыс элементтері, топырақтың су - физикалық және физико - химиялық қасиеттерінің дамуы процестерін зерттеулері. Бақылаудың мерзімділігі, бақыланатын көрсеткіштер динамикасына тәуелді. СЭА 3 жылда 1 рет, ЖСЭА 5 жылда 1 рет жүргізіледі.

Еліміздің әртүрлі табиғи аймақтарындағы 2005 ж 1 қаңтар жағдайында 382 стационарлық және жартылай стационарлық пунктер Республикамыздың жер қоры жағдайына бақылау жүргізіледі.

Тұрмыстық қатты қалдықтар полигонында жер мониторингі бойынша жұмыстар жалғастырылуда. Қоқыс тастайтын жер жақын маңдағы елді мекендер қоқыстарын тастауын азайтқан жоқ. Санитарлық -эпидемиологиялық жағдай әлі жақсарған жоқ жаңа жерлерді қамту есебінен полигонның солтүстік жағынан тұрмыстық қатты қалдықтар орналасқан жердің ауданы ұлғайған. Оңтүстік бөлігінде жерді қайта қалпына келтіру бойынша жұмыстар, барлық нормалар мен технолоияларды сақтамай жүргізілген. Жиналатын қалдықтар көлемі өскен. Құрылған мониторинг шеңберіндегі барлық жұмыс түрлері жұмыс істеп тұрған экологиялық алаңшаларда жүргізіледі. Солтүстік -шығыс бағытта қосымша №3 бақылау алаңшасы салған. Ол полигонның қоршаған ортаға әсер ету аймағын анықтау мақсатында салынып отыр.

Бір тәжірибелік және екі бақылау алаңшаларында үлгілер алудың тәртібі мен процедурасы қайталанды. Анықталатын ингредиенттердің құрамы өзгермей, бұрынғы күйінде қалған. Химиялық анализдердің алынғане нәтижелері өңделіп, алдыңғы деректермен және нормативтік көрсеткіштермен салыстырылады. Сол арқылы топырақтың техногендік ластанушылармен ластану динамикасы анықталады.

Полигондағы ахуалдың алдыңғы көрсеткіштермен және қорытындылармен ластану дәрежесі мен сипаты бойынша салыстырғандағы жағдайы есепте толық баяндалады және оған кестелік материалда қоса тіркеледі. Тұрмыстық қатты қалдықтар полигонының қала мен қала маңындағы жерлерге кері әсерін ескере отырып, келесі мониторингтің дайындалған схемасы бойынша жұмыстарды жалғастыру қажет.

Осы жобада жер мониторинг жўмысын ќамтиды. Пайдалану маќсаты ластанудыњ техногендік таралу љрісін айќындап жђне табиѓатты ќорѓау шараларын љњдеу болып табылады. Жер мониторингініњ негізгі міндеті жердіњ жай кџініњ љзгерістерініњ уаќытылы аныќтау, оларды баќылау, болжам жасау жђне кері ђсері бар процесстерді болдырмау мен зардаптарын жою жљнінде ўсыныстарды ђзірлеу. Алѓашќы аналитикалыќ талдау нђтижесі ќаладаѓы экологиялыќ жаѓдайдыњ ќауіпті екенін кљрсетті. Ластану дењгейі туралы маѓлўматтар ќаланы тџгел ќамтыѓан.

Осы мөлшердегі стационарлыќ экологиялыќ алаңдардың салынуы алдағы уаќытта ќала аумағындағы топыраќтың наќты жай - күйін, оның ауыр металлдармен және басќа техногендік заттармен ластану деңгейі туралы аќпараттармен ќамтамасыз етеді. Осы жылдар аралыѓында экологиялыќ жағдайы автокөлік санының, әр-түрлі завод - фабрикалардың көбейіп кету салдарынан нашарлап кеткенін көріп отырмыз.

Стационарлыќ экологиялыќ алаңдардағы байќау нәтижесі аудандағы табиғи ортаның ластануына көп көңіл бөлу керектігін көрсетеді.

Бўрынғы жобаларда табиғат және экологиялыќ ерекшеліктері толыќтырылып жазылған. Экологиялыќ ќауіпсіздігіне аса ќауіп туғызатын автокөлік. 2003 жылы кљшедегі көліктер саны 300 мың және жыл сайын көбеюде. Айта кету керек ластанудың 80% автокөліктің үлесіне, ірі ЖЭО және жергілікті ќазандыќтар үлесіне 12% және 8% өнеркәсіптік өндірістің үлесіне келеді.

Жер мониторингінің даму перспективасы жер жағдайын байқауды тереңдету және ұлғайту, кері әсері бар процесстерді айқындау, оны бағалау және оның зардаптарын жою жөнінде ұсыныстар әзірлеу жұмыстарын өткізуді болжайды.

1. Әдебиетке шолу

Жер мониторингі - болып жатқан өзгерістерді уақтылы анықтау, оларды бағала, одан әрі дамуын болжау және керіәсері бар процестерді болдырмау мен оның зардаптарын жою жөнінде ұсыныстар әзірлеу мақсатынд жүргізілетін жер қорының сапалық және мөлшерлік жай - күйін базалық бастапқы, жедел мерзімді байқау жүйесін білдіреді.

Жер мониторингі қоршаған табиғи ортаның жай - күйі мониторингінің құрамдас бөлігі және сонымен бір мезгілде басқада табиғи ортаға мониторинг жүргізу үшін база болып табылады.

Халықаралық ғылыми - техникалық бағдарламаларға сәйкес Қазақстан Республикасы жердің ғаламдық мониторингі бойынша жұмыстарға қатысуы мүмкін.

Жерге меншік нысандарына, жердің нысаналы мақсаты мен пайдалану сипатына қарамастан Қазақстан Республикасының барлық жері жер мониторингінің объектісі болып табылады.

Жер мониторингін жүргізу.

Жер мониторингін жүргізу ұйымдастыруды жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті орган жүзеге асырады.

Жер мониторингі бойынша мемлекетаралық және халықаралық бағдарламаларды іске асыру Қазақстан Республикасының басқа мемлекеттермен жасасқан келісімдері мен шарттарында айқындалатын тәртіппен және жағдайларда жүзеге асырылады.

Жер мониторингін жүргізу және оның деректерін пайдалану тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

Жер мониторингі мына жұмыстарды әзірлейді.

1. Жүйелі бақылауларды, іздестіруді, суретке түсіруді орындау.
2. Жердің жай - күйін талдау мен бағалауды жүргізу.
3. Жердің құнарлығына антропогенді әсер етуді реттеу жөніндегі ұсыныстарды әзірлеу.
4. Белгілі бір уақыт кезеңінде жердің сапалық жай күйін болжау.
5. Жер туралы деректер жинағын ұйымдастыру.

Жер мониторингінің құрылымы жердің негізгі нысаналы мақсаты мен аумақтық ауқымды айқындалады. Жер санатына сәйкес келе отырып жер мониторингі мына жүйелерге бөлінеді.

1. Ауыл шаруашылық мақсатындағы жердің мониторингі.
2. Өнеркәсіп, көлік байланыс, қорғаныс және өзгеде ауыл шаруашылығына жатпайтын жердің мониторингі
3. Елді - мекен жерлердің мониторингі.
4. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтағы жерлердің сауықтыру мақсатындағы және тарихи, мәдени мақсатындағы жердің мониторингі.
5. Орман қоры жерлердің мониторингі.
6. Су қоры жерлердің мониторингі.
7. Босалқы жерлердің мониторингі.

2. Алматы облысы туралы жалпы мәліметтер(Іле, Қарасай ауданы)

2. 1. 1 Климаты.

Алматы облысы кешенінен қала ландшафтысына негізгі әсер беретін - климат, бедер, өсімдік және топырақ.

Алматы облысы аумағындағы қоршаған ортаға қауып тудыратың климаттың өзгеруі және бұның негізгі себебі адамдардың антропогендік әрекеті. Қаланы индустрияландырудың дамуы физико - геогафиялық және табиғат климат ерекшеліктеріне экологиялық талаптарға жеткілікті түрде көңіл бөлмегендіктен экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуына әкеліп соқты.

Климаттың метереологиялық режімі тек қана табиғат құбылысына ғана емес, сонымен бірге басқа да көптеген аномалдық құбылыстарға да байланысты.

Алматы облысы аумағы қарлы шыңды тауларға байланысты әр түрлі климат жағдайына бөлінеді.

Жердің теңіз деңгейінен жоғарлығына байланысты табиғи тік бағытты аймақтықтың білінуі климат жағдайының ауысуынан байқалады. Биіктік таңбалардың өсуіне қарай ауаның ылғалдылығы, температуралық режім ауысады, жауын - шашын мөлшері көбейеді.

Алматы облысы оңтүстік бөлігіне көп мөлшерлі жауын - шашын, жеткілікті ылғалдылық, температуралық режімнің жылдық маусымдық өзгерісінің аз болуы тән. Қаланың солтүстік бөлігіне жаз және қыс мезгілдерінде температуралық режім оңтүстікке қарағанда қаталдау, жауын - шашын мөлшері аздау және құрғақшылық жағдайы көптеу климаттық көрсеткіштер тән. Табиғат аймағының әртүрлі климат жағдайының анық көрінісін білуге әртүрлі биіктікте орналасқан жұмыс істеп тұрған екі метеостанция бойынша көп жылдық мәліметтері келтірілді.

Климат көрсеткіштерінің негізі бойынша келесі заңдылықтарды көрсетуге болады. Жылдық орташа температура +8. 7 градус. Ең жылы шілде айының температурасы +23. 3 градус. Ең суық қаңтар айының температурасы -7. 4 градус. Ауаның абсолюттік максимал температурасы +43 градус. Ауаның абсолюттік минималды температурасы максимал температураға сәйкес +43 градус жылу, -38 градус суық.

Климат үшін температуралық инверсия тән қасиет, олай болса, жердің биіктігіне қарай температура көтеріледі. Қыста тау етегінде жазық жерге қарағанда едәуір жылы.

Жауған жауын-шашын мөлшері өте маңызды климат факторы болып табылады. Орташа жылдық жауын-шашын мөлшері жазық жерлерде төмен, 616 мм-ді құрайды. Абсолюттік биіктіктің жоғарлауына қарай жауын - шашын мөлшері 906 мм-ге дейін көбейеді. Жыл мерзімдеріндегі жыл сайынғы жауған жауын - шашын мөлшері бір қалыпты болмауын ескере отырып, осы есеп беру жұмысында 1 қаңтардан 31 тамызға дейінгі кезеңдегі жауған жауын - шашын, түрі, тәулігіне, ай сайынғы жауған мөлшерін толықтыратын мәліметтер келтірілген.

Топырақтың жоғарғы қабатында ауыр металдардың көп шоғырлануына құрғақшылық кезеңі - сәуір, маусым, айлары өтте қатты әсер еттеді. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығына биіктік шамалары да әсер етеді. Қаланың жазық бөлігінде ең биік ылғалдылық шілде, тамыз айларында 44-45% байқалады.

Тауларда жыл бойында ылғалдылықтың бөлінуі өзгеше: ең жоғарғы ылғалдылық жаз кезінде 60-65%, ал төмен қыс айларында 52-55% болады. Жыл бойындағы қатты жел (15м\сек-тан артық) болатын күн саны тауда - 2, тау етегінде -9, жазықта - 15 күнді құрайды. Аспаптар жиі желсіз жағдайды көрсетеді. Тауда жергілікті тау аңғары желі көп болады. Жазықта алғашқы қатқақ 12 қазанда, соңғы 16 сәуірде болады. Аязсыз кезеңнің ұзақтығы 178 күнді құрайды. Тауда алғашқы қатқақ 21 қарашада, соңғы 17 мамырда байқалады. Аязсыз кезеңнің ұзақтығы 125 күнді құрайды. Қар жамылғысының қалыңдығы аздау: солтүстікте ең үлкен қалыңдықтың орташа 12 см, оңтүстікте және тау етегінде -28 см, тауда - 68 см-ге тең. Қар жамылғысының пайда болуы Алматы облысында, Іле ауданы бойынша 31 қазан , Қарасай ауданы бойынша 6 қазанға, ал кетуі 2 сәуір және 7 мамырға келеді . Қар жамылғысымен болатын күндер саны Алматы облысы, Іле ауданы бойынша 111, Қарасай ауданы бойынша 173 күн.

Сонымен қатар климат үшін температуралық инверсия тән, бұл аумақтағы климат жағдайының тереңдеп, тіктік ауа ауысуына кедергі жасап, жер беті қабатына ластағыш заттардың үздіксіз жиналуына әкеліп соғады. Бұл біздің Алматы облысы үшін тұмша түріндегі айқындалуына тән құбылыс.

Алматы облысы жоғарғы жағында (оңтүстік бөлігінде) тау аңғары желі осы аудандағы ауаның тазарып тұруына әсер етеді. Алматы облысында солтүстік аумағы тау жүйелерінен алыс болғандықтан ауаның өзін - өзі тазартуы зор әлуетімен сипатталады. Бұл жерде атмосфераның өзін - өзі тазартуы тау жүйелерімен бұзылмаған орташа атмосфералық айналымға байланысты ауа ағымдары арқылы жасалады.

НЕГІЗГІ КЛИМАТТЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР

2003 1 қаңтармен 31 тамыз аралығындағы тәуліктік мөлшер түріндегі шауын -шашынның түсуі.

Жалғасы

2. 1. 2. Бедері мен геологиясы

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс