Каталитикалық риформинг
Мазмұны
Кіріспе
I.Каталитикалық риформингтің қазіргі озық процестері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.1 Риформинг реакцияларындағы қосфункциялы катализ ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Риформинг катализаторларының кокспен активсізденуі ... ... ... ... ... ...
II. Каталитикалық риформинг процесінің параметрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1 Процестің тереңдігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Шикізатты беру көлем жылдамдығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
III. Риформинг катализаторлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.1 Катализатордың қозғалмайтын қабатында жүретін қондырғы технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2 Катализаторды үздіксіз регенерациялаумен жүретін риформинг технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
IV. Каталитикалық риформинг қондырғысын пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.1 Екі құбырлы жылуалмастырғыштың аппараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2 Риформинг қондырғысының қозғалмалы қабатының платиналық катализаторы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
V. Қауіпсіздік техникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
VI.Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Кіріспе
I.Каталитикалық риформингтің қазіргі озық процестері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.1 Риформинг реакцияларындағы қосфункциялы катализ ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Риформинг катализаторларының кокспен активсізденуі ... ... ... ... ... ...
II. Каталитикалық риформинг процесінің параметрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1 Процестің тереңдігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Шикізатты беру көлем жылдамдығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
III. Риформинг катализаторлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.1 Катализатордың қозғалмайтын қабатында жүретін қондырғы технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2 Катализаторды үздіксіз регенерациялаумен жүретін риформинг технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
IV. Каталитикалық риформинг қондырғысын пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.1 Екі құбырлы жылуалмастырғыштың аппараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2 Риформинг қондырғысының қозғалмалы қабатының платиналық катализаторы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
V. Қауіпсіздік техникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
VI.Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Платформинг деп - платина немесе алюмоплатина катализаторында
жүргізілетін каталитикалық риформинг процесін айтады.Алюмоплатина катализаторы – бетіне 0,6% -тен артық емес платина отырғызылған алюминий оксиді.
Бүгінгі заманның техникасы үшін жанармайлар отынның ең бір негізгі түрі болып табылады.Жанармайды өндіру мұнай өңдеу өнеркәсібінің ең басты мәселесі болып, айтарлықтай деңгейде осы саланың дамуын анықтайды.
Жанармай өндірісін дамыту отынның негізгі пайдалану қасиетін жақсартумен байланысты – ол октанды санмен бағаланатын жанармайдың детонациялық беріктігі.
Жанармайлардың каталитикалық риформингі бүгінгі заманның мұнайды өңдеудің жәнемұнай химиясының өте мәнді процесі болып табылады.Ол бір мезгілде автокөлік жанармайының жоғарғы октанттық негіздік құрамын, ароматикалық көмірсутектерін мұнайхимиялық синтез үшін шикізат және құрамында сутегі бар газды-техникалық сутегін мұнайөңдеудің гидротеннизациялық процесінде пайдалануға қызмет атқарады.
Каталитикалық риформинг бүгінгі таңда тура айдалатын жанармайларды каталитикалық жақсартудың ең таралған әдісі болып саналады.Каталитикалық риформингтің қондырғылары,тәжірибе жүзінде ,барлық отандық және шетелдік мұнайөңдеу зауыттарында орналасқан.
жүргізілетін каталитикалық риформинг процесін айтады.Алюмоплатина катализаторы – бетіне 0,6% -тен артық емес платина отырғызылған алюминий оксиді.
Бүгінгі заманның техникасы үшін жанармайлар отынның ең бір негізгі түрі болып табылады.Жанармайды өндіру мұнай өңдеу өнеркәсібінің ең басты мәселесі болып, айтарлықтай деңгейде осы саланың дамуын анықтайды.
Жанармай өндірісін дамыту отынның негізгі пайдалану қасиетін жақсартумен байланысты – ол октанды санмен бағаланатын жанармайдың детонациялық беріктігі.
Жанармайлардың каталитикалық риформингі бүгінгі заманның мұнайды өңдеудің жәнемұнай химиясының өте мәнді процесі болып табылады.Ол бір мезгілде автокөлік жанармайының жоғарғы октанттық негіздік құрамын, ароматикалық көмірсутектерін мұнайхимиялық синтез үшін шикізат және құрамында сутегі бар газды-техникалық сутегін мұнайөңдеудің гидротеннизациялық процесінде пайдалануға қызмет атқарады.
Каталитикалық риформинг бүгінгі таңда тура айдалатын жанармайларды каталитикалық жақсартудың ең таралған әдісі болып саналады.Каталитикалық риформингтің қондырғылары,тәжірибе жүзінде ,барлық отандық және шетелдік мұнайөңдеу зауыттарында орналасқан.
Қолданылған әдебиеттер
Сарданашвили А.Г., Львова А.И.
«Примеры и задачи по технологии переработки нефти и газа», М.,Химия, 1980.
Кузнецов А.А., Судаков Е.Н.
«Расчеты основных процессов и аппаратов переработки углеводородных газов», Справочное пособие, М., Химия, 1983
Эмирджанов Р.Т., Лемберанский Р.А.
«Основы технических расчетов в нефтепереработке и нефтехимии», Учеб.пособие для вузов, М.,Химия, 1989
Сериков Т.П., Оразбаев Б.Б., Джигитчеева К.М.
«Технические схемы переработки нефти и газа в Казахстане», Учеб.пособие для вузов, Атырау, 1994
Мановян А.К.
«Технология первичной переработки нефти и природного газа», Учеб.пособие для вузов, М., Химия, 2001
Эрих В.Н., Расина М.Г., Рудин М.Г.
«Химия и технология нефти и газа»,М., Химия, 1985
Ахметов С.А.
«Технология глубокой переработки нефти и газа», Уфа, Гилем, 2002
«Безопастность труда в нефтеперерабатывающих и газоперерабатывающих производствах. Правила и нормы», М., Недра, 1989
Серіков Т.П., Ахметов С.А.
«Мұнай және газды терең өңдеу технологиясы», 3 томды, Атырау, 2005
Омарәлиев Т.О.
«Мұнай мен газдан отын өндіру арнайы технологиясы», Астана, Фолиант, 2005
Бишімбаева Г.Қ., Букетова А.Е.
«Мұнай және газ химиясы мен технологиясы», Алматы, Бастау, 2007
Сарданашвили А.Г., Львова А.И.
«Примеры и задачи по технологии переработки нефти и газа», М.,Химия, 1980.
Кузнецов А.А., Судаков Е.Н.
«Расчеты основных процессов и аппаратов переработки углеводородных газов», Справочное пособие, М., Химия, 1983
Эмирджанов Р.Т., Лемберанский Р.А.
«Основы технических расчетов в нефтепереработке и нефтехимии», Учеб.пособие для вузов, М.,Химия, 1989
Сериков Т.П., Оразбаев Б.Б., Джигитчеева К.М.
«Технические схемы переработки нефти и газа в Казахстане», Учеб.пособие для вузов, Атырау, 1994
Мановян А.К.
«Технология первичной переработки нефти и природного газа», Учеб.пособие для вузов, М., Химия, 2001
Эрих В.Н., Расина М.Г., Рудин М.Г.
«Химия и технология нефти и газа»,М., Химия, 1985
Ахметов С.А.
«Технология глубокой переработки нефти и газа», Уфа, Гилем, 2002
«Безопастность труда в нефтеперерабатывающих и газоперерабатывающих производствах. Правила и нормы», М., Недра, 1989
Серіков Т.П., Ахметов С.А.
«Мұнай және газды терең өңдеу технологиясы», 3 томды, Атырау, 2005
Омарәлиев Т.О.
«Мұнай мен газдан отын өндіру арнайы технологиясы», Астана, Фолиант, 2005
Бишімбаева Г.Қ., Букетова А.Е.
«Мұнай және газ химиясы мен технологиясы», Алматы, Бастау, 2007
Мазмұны
Кіріспе
I.Каталитикалық риформингтің қазіргі озық
процестері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .
1.1 Риформинг реакцияларындағы қосфункциялы
катализ ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Риформинг катализаторларының кокспен
активсізденуі ... ... ... ... ... .. ..
II. Каталитикалық риформинг процесінің
параметрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1 Процестің
тереңдігі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
2.2 Шикізатты беру көлем
жылдамдығы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
III. Риформинг
катализаторлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
3.1 Катализатордың қозғалмайтын қабатында жүретін қондырғы
технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2 Катализаторды үздіксіз регенерациялаумен жүретін риформинг
технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
IV. Каталитикалық риформинг қондырғысын
пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
4.1 Екі құбырлы жылуалмастырғыштың
аппараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2 Риформинг қондырғысының қозғалмалы қабатының платиналық
катализаторы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
V. Қауіпсіздік
техникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...
VI.Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
Кіріспе
Платформинг деп - платина немесе алюмоплатина катализаторында
жүргізілетін каталитикалық риформинг процесін айтады.Алюмоплатина
катализаторы – бетіне 0,6% -тен артық емес платина отырғызылған алюминий
оксиді.
Бүгінгі заманның техникасы үшін жанармайлар отынның ең бір негізгі
түрі болып табылады.Жанармайды өндіру мұнай өңдеу өнеркәсібінің ең басты
мәселесі болып, айтарлықтай деңгейде осы саланың дамуын анықтайды.
Жанармай өндірісін дамыту отынның негізгі пайдалану қасиетін
жақсартумен байланысты – ол октанды санмен бағаланатын жанармайдың
детонациялық беріктігі.
Жанармайлардың каталитикалық риформингі бүгінгі заманның мұнайды өңдеудің
жәнемұнай химиясының өте мәнді процесі болып табылады.Ол бір мезгілде
автокөлік жанармайының жоғарғы октанттық негіздік құрамын, ароматикалық
көмірсутектерін мұнайхимиялық синтез үшін шикізат және құрамында сутегі
бар газды-техникалық сутегін мұнайөңдеудің гидротеннизациялық процесінде
пайдалануға қызмет атқарады.
Каталитикалық риформинг бүгінгі таңда тура айдалатын жанармайларды
каталитикалық жақсартудың ең таралған әдісі болып саналады.Каталитикалық
риформингтің қондырғылары,тәжірибе жүзінде ,барлық отандық және шетелдік
мұнайөңдеу зауыттарында орналасқан.
I. Каталитикалық риформингтің қазіргі озық процестері
1.1 Риформинг реакцияларындағы қосфункциялы катализ
Каталитикалық риформинг екі текті активті орталарда жүреді: металдық
және қышқылдық. Металдык орталар (платина немесе хлор және металдар,
мысалы, рений, иридий, қалайы, сирек кездесетін элементтер қосумен
платинаны промоторлау), парафиндердің олефиндерге, нафтендердің
ароматикалық көмірсутегіне дегидрленуі шеттен бөлінген сутек молекуласының
диссоциациялануын гидрлеу реакцияларын тездетеді және дегидрлеумен
изомерлеуге жағдай туады.
Отырғыштағы кышқылдық орталар, хлорланған алюминий оксидінде орналасқан,
олефиндердің изомерлеу, сақиналану және гидрокрекинг карбоний-ионды тетік
бойынша жүретін реакцияларына он әсер етеді.
Қос функциялы катализдің әсерінен бензин құрамындағы көмірсутегінің
құрамын өзгертуге мүмкіндік туады және оның октандық сапасы 30-10 пунктке
көтеріледі.
Қосфункциялы тетік тек қышқылдык немесе дегидрлеу орталары бар
катализаторлар немесе осындай екі типтес орталары бар механикалық қоспа
мысалында дәлелденді. Мысалы, бірдей жағдайда (Т-=3730С. сутегінінн-
гексанга молярлы қатынасы=51) бөлшек ұнтақты) платинасиликагель,
платинакөміртекті төсегіште де, алюмосиликатты (кышқылды) катализаторларда
да гексанның немесе гептанның изомерленуі өте аз дәрежеде жүреді. Ал осы
ұнтак катализаторлардың механикалық қоспасында әжептеуір активті (кесте
1.1).
1. - кесте. Гексан катализаторлардың механикалық қоспасының қатысуындағы
изомерленуі
Катализаторлар Гексанға ауысу дәрежесі, %
Алюмосиликат (10 см3) 0,9
Платина силикагелде (10 см3Қ 0,3
Жоғарыда көрсетілген екі катализатордың 6,8
қоспасы (10см3)
1.1 – сурет. Қосфункциялы катализаторда С6 көмірсутектерінің кезектескен
реакциялары.
Әртүрлі табиғатты активтік орталар бір катализатордың бетінде
орын алады. Платина парафиндердің олефиндерге және нафтендердің
ароматикалық көмірсутегіне дегидрленуін күшейтеді; ол сонымен қабат
изоолефиндерді гидрлеуді катализдейді және дегидроциклдену мен изомерлеуге
әсер етеді. Хлорланған оксид алюминийдің төсегіш рөлінде атқаратын
бетіндегі қышкылдық орталар изомеризацияны, циклденуді және гидрокрскингті
карбоний-ионды тетікпен күшейтеді. Бұл активті орталар олефиндерге
косфункциялы катализаторда С6 көмірсутектерінің кезектескен реакцияларының
жүйесінде негізгі аралық өнім есебінде екі түрлі әсер етеді.
Платина гидрлеу-дегидрлеу реакциясын ғана өсірмей, сонымен қатар бетте кокс
түзілу әлсірейді. Бұл былай, түсіндіріледі: платинада диссоциатив
адсорбцияланған сутегі катализатор бетіне кокс түзілген жерлерге
диффузияланады. Коксогендер гидрленеді, бұл олардың беттен десорбциялануына
жағдай жасайды және осының нәтижесінде кокс түзілу жылдамдығы сутегі
қысымына байланысты. Сондықтан риформинг катализаторында платинаныц ең аз
концентрациясы, металл бетінде кажетті актив орталарды жасау мақсатында
емес, олардың бетін "таза" ұстап тұру қажеттігімен анықталады. Платина
концентрациясы белгілі мөлшерде пайдаланылатын шикізат табиғатына және
процесті жүргізу жағдайына байланысты.Тура айдалған бензин фракцияларын
риформингтеу катализаторларындағы платинаның ең аз мөлшері 0.2-ден 0,3%
дейін. Екінші өңдеу бензиндерін алдын ала тазалаудан кейін, бірақ
олефиндердің мөлшері, әсіресе косолефиндер, өте аз болғанда платина
мөлшерін көбейту қажет.Риформинг тетігі өте күрделі: ол әртүрлі
реакцияларды, бірінші кезекте дегидрлеу және изомерлеу және әртүрлі
дәрежеде гидрокрекинг реакцияларын қамтиды.Мысалы есебінде 1.1 - кестеде
каталитикалық риформингтің типтес реакцияларының салыстырмалы жылдамдығы
және жылу эффектісі келтірілген. Реакция жылдамдығы кестеде келтірілгендей
азаюы байқалады. Циклогександы дегидрлеу және н-парафиндердіц ароматикалық
көмірсутегіне дегидросақиналану реакциялары өте үлкен эндоэффектпен жүреді.
Молекулалық салмақтың өсуімен реакция салыстырмалы жылдамдығы көбейеді.
1.2 Риформинг катализаторларының кокспен активсізденуі
Риформинг катализаторларында кокс түзілуі құрылысы өзгеріп жүруші
поликонденсация кезектесу реакцияларының нәтижесінде мынадай жүйемен
жүреді: көпсақиналы көмірсутегі—шайырлар—асфальтендер —карбоидтар.
Құрылысы өзгеріп жүруші поликонденсация реакциясы соңғы сатылардың
жағдайына байланысты топохимиялық және тізбектік сипат көрсетеді. Реакция
уакытының өсуімен алюмоплатина катализаторындағы (АПК) риформигте кокс
шығымы, % (мас.) шикізатқа немесе катализаторға есептегенде экспоненциалды
түрінде өседі, ал активтігі осыған керісінше антибатты кемиді.
Катализатордағы хлор мөлшерінің өсуі оның риформинг реакциясындағы және
кокстенуіндегі активтігін көбейтеді.
Н-парафиндердің, нафтендердің және ароматикалық көмірсутектеріндегі
көміртегі атомдары санының, соным отыратын кокс мөлшеріне әсері, кокс
түзілу көміртегі атомдар саны 7 және 10 жоғары көмірсутектері үшін өседі.
Гидротазаланған бензин-лигроин фракциясын каталитикалық риформингтегенде
катализатордағы кокс мөлшері минимум арқылы өтеді. Кокс түзілу жөнінен
көмірсутектері белгілі бір қатарға орналасады, олардың арасынан ең көп кокс
түзілу қабілеті диендер мен қосолефиндерге тән.
II.Каталитикалық риформинг процесінің параметрлері
2.1 Процестің тереңдігі
2.2 - суретте ароматизация тереңдігінің батыс Сібір мұнайының
бензинінің 85-1800С алшақ фракциясын үздіксіз риформингке салғандағы
көрсеткішіне платина қалайы катализаторындағы кокс мөлшерінің ең көп
мөлшері 2% (мас.) болғандағы әсері берілген.
;
2.2 - сурет. Ароматизациялау тереңдігінің Г 85-1800С фракциясын
риформингтеу көрсеткішіне әсері Vкөл=2,5 сағ-1, р=1,1 МПа, Н2СН =6001
(көл): 1-кокс шығымы-qк; 2-процестің орта температурасы; 3-катализатор
шығымы – qкат; 4-катализатордың қайта айналуы, n
Процесс 1,1 МПа қысымда, көлем жылдамдығы 2,5 сағ-1 және сутегінің
шикізатқа қатынасы 6001 жүргізілді. Ароматизациялау тереңдігін
температураның көтерілуімен өзгертіп тұрды. Катализатта ароматикалық
көмірсутегінің 60-тан 80% дейін көтерілуімен орта температура 490-нан 5100С
дейін өседі, катализат шығымы 2 есе өседі және соған сәйкес, катализатор
айналымы көбейеді. Кокс шығымының өзгеруі (шикізатқа % шаққанда )
ароматизациялау тереңдігіне байланысты үздіксіз регенерациялау арқылы
жүретін риформинг процесін құрамында ароматикалық көмірсутегінің мөлшері
75% кем емес катализат алуға пайдалану қолайлы. Процесс талғамдығы
шикізаттың ароматизациялау дәрежесінің өсуімен кемиді.
Соңғы жағдай процесті қатаңдатудың өсірген сайын риформинг
реакциясына парафин көмірсутектері түсе бастайды, олардың
ароматизациялануынан нафтендермен салыстырғанда газ және кокс шығымы жоғары
болады. Осындай қорытындыға процесті қозғалмайтын катализатор қабатында
жүргізгенде айналу тереңдігінің өсуімен талғамдықтың төмендеуінің
нәтижесінде (ароматикалық компонентердің немесе кокс шығымына қатынасы)
жетуге болады.
Риформинг процесінің тереңдігі катализатор сапасымен, яғни бензин
вариантына жұмыс істегенде 85-100 пункт(ҒЗӘ) арасындағы октан санымен
немесе ароматикалык вариант жағдайында ароматикалық көмірсутегінің
қосынды мөлшерімен (40-75% мас.) аныкталады. Риформинг тереңдігі көп
параметрлердің қосынды әсеріне байланысты: шикізатқа, катал изаторға,
температураға және шикізаттың катализатормен жанасу уакытына, кысымға,
сутекті газдың (СГ) қайта айналуына, катализатор түріне және т.б. Үлкен
эндотермиялық жылу эффектінің нәтижесінде процесті үш-төрт каскадты
реакторларда аралык қыздыру аркылы жүргізілетіні белгілі. Газбен шикізат
коспасы бірінші реакторда өте тез суыйтындықтан мұнда нафтендердің
дегидрлеу эндотермиялық реакциясы күшті жүруінің әсерінен өте тез
суыйтындықтан, бұл реактордағы шикізаттың катализатормен жанасу уақыты және
орта температурасы басқа реакторларға қарағанда өте аз. Соңғы реакторда
конверсия, сонымен кабат жай жүретін реакциялар, әсіресе дегидроциклизация
жалғаса береді, мұнда катализатордың барлық мөлшерінің жарымынан астамы
болады. Соңғы реакторда температураның өзгеруі өте аз болады, себебі онда
гидрокрекингтің экзотермиялық эффектісі байқалады, бұған көп сутегі қажет
болады.
2.2 Шикізатты беру көлем жылдамдығы
2.2 - кестедегі шикізатты беру көлем жылдамдығының алшақ бензин
фракциясын 11 МПа қысымда, сутегінің шикізатқа қатынасы 6001 үздіксіз
риформингтеуге және катализат құрамындағы ароматикалық көмірсутегінің
мөлшері тұрақты 75% болғанда әсері берілген. Мұндағы барлық мәндер тепе-
теңдікті платина қалайылы катализаторға есептелінген, реактордан шыға
берістегі жердегі оның бетіндегі кокс мөлшері 2% болғанда берілген.
2.2 - кесте. Шикізатты беру көлем жылдамдығының алшақ бензин фракциясын
85-1800С үздіксіз риформингтеуге әсері.
Көрсеткіш Көлемдік Көрсеткіш Көлемдік
жылдамдық. сағ-1 жылдамдық. сағ-1
5 2,5 1,5 5 2,5 1,5
Кокс шығымы. % 0,05 0,12 0,20 Тағамдық 2,8 2,5 2,4
(мас.) ароматикагаз
Процестің орта 550 510 493
температурасы. 0С
Кокс шығымының шикізатқа есептегенде азаюы нәтижесінде катализатордың
қайта айналуы да тиісінше кемиді, сондықтан регенератордың коксқа деген
куаты азаяды.
Сонымен ароматизация талғамдығын көтеру мен катализатордағы кокс
шығымын азайту үшін және катализаторда регенерациялау мақсатында, үздіксіз
риформинг процесін көлемдік жылдамдық пен температураның жоғарғы мәнінде
жүргізу кажет.
III.Риформинг катализаторлары
3.1 Катализатордың қозғалмайтын қабатында жүретін қондырғы
технологиясы
Процестің өсуіне негізінен төрт дәуірін атап өтуге болады.Бірінші
жартылай регенерациялаушы процестер,оларды 3.3 - суретте көрсетілген
технологиялық жүйемен жүргізеді.
Бұл қондырғылар 1950-1960 жылдары іске қосылған: алғашында бір металды
платина катализаторларын пайдалануға есептелінген, қысым 2,5-3,5 МПа және
СГ қайта айналуы шикізатқа 1500-2000 нм3м3 жұмыс істеп келді.Оны көп
металды катализаторға ауыстырғанда қысымды 1,5-2,0МПа дейін төмендетілді,
ал сутегінің қайта айналуы 1200-1500нм3м3 түсті.Бензол-толуолды және
ксилолды фракциялардың кокс түзушілігі аз болғандықтан, сонымен қабат
алтысақиналы нафтендері құрамында көп бензин фракциясын риформингке 1,0-
1,2МПа қысымда және СГ қайта айналуы 110-1200нм3м3 шикізатқа
салады.Қысымды азайту қондырғының металл сыйымдылығының төмендеуіне
жәрдемдеседі, ал СГ қайта айналуының кемуі энергия шығынының азаюына
едәуір әсер етеді.
3.3 - Сурет.Каталитикалық рифоминг қондырғысында процесс
катализатордың қабатында жүретін және аралық регенерация мезгілі ұзақ
технологиялық жүйесі : 1-шикізат сорабы ; 2-қайта айналдырушы компрессор
; 3-жылуалмастырғыш; 4-көп камералы құбырлы пеш ; 5- реакторлар; 6- ауа
суытқышы; 7-су суытқышы; 8-сеператор; 9-тұрақтандырушы колонна; 10-
адсорбер-құрғатқыш; 1-гидротазаланған бензин;II -СГ; III- тұрақты
катализат; IV – көмірсутекті газ.
Екінші дәуірдегі қондырғылардың өкілдеріне ультраформинг және
пауэрформингті жартылай регенерациялау риформингі (ЖРР) деп аталынды
жатқызуға болады (3.4 - сурет).Жоғарыда аталған процестерде
шығымның,сапаның және талғамдықтың жоғарылауы барлық реакторлардағы жалпы
және сыбағалы сутегі қысымының нәтижесінде жетеді.Бірақ бұл процестерде
катализатордың тез кокстенуінің нәтижесінде (0,5 жылда) жүзуші артық
тұрған реактормен жұмыс істеуге тура келеді.Одан әрі катализатор негізінен
соңғы реакторда кокстенеді және сондықтан Синклер-Бейкер-Келлог
процесіндегі жүйеде резервті реакторды тек соңғы сатыда орналастырады.
Үшінші дәуірдегі қондырғыларда өнімдер шығымы мен сапасының,процесс
талғамдығының және жөндеу аралық уақытының өсуі қондырғылардың кп металды
катализаторға ауыстыру арқылы,сонымен қатар қысымды төмендету ,режимді
оптималдыау,платформинг шикізатын дайындаудың сатысын жетілдіру арқылы
жетеді.
3.4 - сурет.Магнаформинг қондырғысының технологиялық жүйесі:1- шикізаттық
соран; 2 – қайта айналдырушы компрессор; 3- жылуалмастырғыш; 4- құбырлы
пештер; 5- реакторлар; 6- суытқыш; 7-сеператор;8- тұрақтандырушы колонна;
I- гидротазаланған шикізат; II – СГ;III-тұрақталған катализат; IV-
көмірсутекті газ.
Жартылай регенерациялап жүргізілетін процестердің ішінде технологиялық
жасақтау жағынан магнаформинг қондырғысы өзгеше (3.6 - сурет).Бұл процесте
барлық технологиялық параметрлерді (T, V, PH2,катализаторды жіктеу ) арқылы
талғамдықтың өсуіне және энергия қорын үнемдеуге жетеді.
Бұрынғы КСРО-да каталитикалық риформинг қондырғылары 40 жыл бойы жұмыс
атқаруда.Бензин вариантымен жұмыс істеуші отандық өндіріс
қондырғыларының сипаты 3.3 - кестеде берілген.Қондырғылардың көбісі
катализатордың қозғалмаушы қабатымен және оны оқтын-оқтын регенерациялап
жұмыс істеуде.Өсуінің негізгі дәуірлері біртекті қуаттың іріленуімен
.әрбір реакторларда катализатор көлемінің бөлінуінің оптималдануымен
(126),көп металды катализаторға ауысуымен,шикізатты дайындау
сатысының, регенерацияның,оксихлорлаудың,катал изаторды күкірттендіруді
жетілдірумен,құрал-жабдықтардың және приборлардың жаңа озық түрлерінің
процесті бақылауға пайдалануымен байланысты.
Мұның барлығы бензиннің октан санын ең алғашқы қондырғыларда 95 дейін
(ҒЗӘ) жеткізуге мүмкіндік берді.
3.3 – кесте.Бензиндердің 85-180°С фракциясын каталитикалық
риформингтеу қондырғыларының сипаты
3.2 Катализаторды үздіксіз регенерациялаумен жүретін риформинг технологиясы
Катализаторды үздіксіз регенерациялаумен риформингтеу (КҮРР)
қондырғысының пайда болуы жоғары октанды бензинге,ароматикалық
көмірсутектерге,СГ,3-4 жылдық жөндеу аралықпен жұмыс істейтін біріктірілген
зауыттардағы керосин және дизель фракцияларын гидротазаллау қондырғыларын
үздіксіз қамтамасыз ету қажеттігінен туындайды.
Көп металды катализаторда қозғалмайтын қабатта жүретін процестерді
жетілдіруге және олардың жұмысн жақсартуға қысымның төмендеуі
,температураның және катализатордың реакторлардағы көлемінің бөлінуі
оптималды болуы бензиннің октан санын 100 пункте дейін көтеруге мүмкіндік
берді.Бірақ кокс түзілудіңкүрт өсуі катализатордың
активсізденуіне,процестің талғамдығының төмендеуіне және осының
нәтижесінде, қайтара жұмыс уақытының қысқаруына алып кеп соғады,бұл құрамды
зауыттың экономикалық көрсеткіштерін күрт төмендетеді.Осындай МӨЗ бір
тәулік тоқтап тұруы бір және одан да көп миллиондаған қаражаттық өнімнің
жоғалуына алып кеп соғады.Катализатор қабаты қозғалып жұмыс істейтін
риформинг қондырғысының календарлық уақатын 3-4 рет көбейтеді және жалпы
құранды зауыттың 3-4 жыл ішінде тоқтаусыз жұмыс істеуіне жағдай
жасайжы.Үздіксіз немесе октын-октын регенерациялау катализатордың тепе-
теңдік активтігін өсіреді,процесті тереңдетеді,талғамдылығын және сутегінің
сапасын және шығымын 1,5-2,5 есе өсіреді.
Францияның мұнай институты (ФМИ) Үздіксіз риформингтеу процесінің
төрт реакторды бірдей биіктікте бірінің үстіне бірін орналастырып
катализаторды қозғалмайтын,қозғалып тұратын түрлерін жасап
шығарды.Катализатордың әрбір реактордан пневмотранспорты СГ көмегімен
жүреді.Процесс жүйесі 3.5 - суретте келтірілген.
3.5 - сурет.Катализаторды үздіксіз регенерациялаумен (ФҒЗИ) жүретін
риформинг процесінің технологиялық жүйесі: 1 – пештер; 2 – реакторлар; 3 –
регенератор;I - шикізат; II – хлорлаушы агент; III –ауа; IV – азот; V –
сутегі; VI – риформат.
3.4-кестеде жартылай регенерациялау риформингінің (ЖРР) 2,1МПа қысымда
істейтін қондырғысының жұмысы КҮРР бірінші дәуірдегі (Р=1,05МПа),қайта
жабдықтаудан кейінгі (Р=0,7МПа) және екінші дәуірдегісінің (Р=0,35МПа)
көрсеткіштерінің салыстырулары келтірулерілген.3.3 - кестедегі
мәндерінен,қондырғының 2,1МПа қысыммен істейтін катализаторды әр 6 айдан
кейін оқтын-оқтын регенерациялау түрінен үздіксіз регенерациялау
қондырғысына өту,қысымды 2,3 және 6 есе төмендетіп шығымның үздіксіз
тиісінше былай өсуіне ықпал жасайды: 4,6,8,6 және 10,6% (катализаттың
68,3,106 және 144,6 нм3м3 сутегінің шикізатқа, С1-С4 6,4,11,2 ЖӘНЕ 14%
(мас.) газ шығымының кемуіне және сутегінің шикізатқа молярлық қатынасы
күрт 5,5-тен 1,5 дейін төмендейді.Тағы айта кететін жай,бірінші дәуірдегі
қондырғыларда құрамында ... жалғасы
Кіріспе
I.Каталитикалық риформингтің қазіргі озық
процестері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .
1.1 Риформинг реакцияларындағы қосфункциялы
катализ ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Риформинг катализаторларының кокспен
активсізденуі ... ... ... ... ... .. ..
II. Каталитикалық риформинг процесінің
параметрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1 Процестің
тереңдігі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
2.2 Шикізатты беру көлем
жылдамдығы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
III. Риформинг
катализаторлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
3.1 Катализатордың қозғалмайтын қабатында жүретін қондырғы
технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2 Катализаторды үздіксіз регенерациялаумен жүретін риформинг
технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
IV. Каталитикалық риформинг қондырғысын
пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
4.1 Екі құбырлы жылуалмастырғыштың
аппараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.2 Риформинг қондырғысының қозғалмалы қабатының платиналық
катализаторы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
V. Қауіпсіздік
техникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...
VI.Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
Кіріспе
Платформинг деп - платина немесе алюмоплатина катализаторында
жүргізілетін каталитикалық риформинг процесін айтады.Алюмоплатина
катализаторы – бетіне 0,6% -тен артық емес платина отырғызылған алюминий
оксиді.
Бүгінгі заманның техникасы үшін жанармайлар отынның ең бір негізгі
түрі болып табылады.Жанармайды өндіру мұнай өңдеу өнеркәсібінің ең басты
мәселесі болып, айтарлықтай деңгейде осы саланың дамуын анықтайды.
Жанармай өндірісін дамыту отынның негізгі пайдалану қасиетін
жақсартумен байланысты – ол октанды санмен бағаланатын жанармайдың
детонациялық беріктігі.
Жанармайлардың каталитикалық риформингі бүгінгі заманның мұнайды өңдеудің
жәнемұнай химиясының өте мәнді процесі болып табылады.Ол бір мезгілде
автокөлік жанармайының жоғарғы октанттық негіздік құрамын, ароматикалық
көмірсутектерін мұнайхимиялық синтез үшін шикізат және құрамында сутегі
бар газды-техникалық сутегін мұнайөңдеудің гидротеннизациялық процесінде
пайдалануға қызмет атқарады.
Каталитикалық риформинг бүгінгі таңда тура айдалатын жанармайларды
каталитикалық жақсартудың ең таралған әдісі болып саналады.Каталитикалық
риформингтің қондырғылары,тәжірибе жүзінде ,барлық отандық және шетелдік
мұнайөңдеу зауыттарында орналасқан.
I. Каталитикалық риформингтің қазіргі озық процестері
1.1 Риформинг реакцияларындағы қосфункциялы катализ
Каталитикалық риформинг екі текті активті орталарда жүреді: металдық
және қышқылдық. Металдык орталар (платина немесе хлор және металдар,
мысалы, рений, иридий, қалайы, сирек кездесетін элементтер қосумен
платинаны промоторлау), парафиндердің олефиндерге, нафтендердің
ароматикалық көмірсутегіне дегидрленуі шеттен бөлінген сутек молекуласының
диссоциациялануын гидрлеу реакцияларын тездетеді және дегидрлеумен
изомерлеуге жағдай туады.
Отырғыштағы кышқылдық орталар, хлорланған алюминий оксидінде орналасқан,
олефиндердің изомерлеу, сақиналану және гидрокрекинг карбоний-ионды тетік
бойынша жүретін реакцияларына он әсер етеді.
Қос функциялы катализдің әсерінен бензин құрамындағы көмірсутегінің
құрамын өзгертуге мүмкіндік туады және оның октандық сапасы 30-10 пунктке
көтеріледі.
Қосфункциялы тетік тек қышқылдык немесе дегидрлеу орталары бар
катализаторлар немесе осындай екі типтес орталары бар механикалық қоспа
мысалында дәлелденді. Мысалы, бірдей жағдайда (Т-=3730С. сутегінінн-
гексанга молярлы қатынасы=51) бөлшек ұнтақты) платинасиликагель,
платинакөміртекті төсегіште де, алюмосиликатты (кышқылды) катализаторларда
да гексанның немесе гептанның изомерленуі өте аз дәрежеде жүреді. Ал осы
ұнтак катализаторлардың механикалық қоспасында әжептеуір активті (кесте
1.1).
1. - кесте. Гексан катализаторлардың механикалық қоспасының қатысуындағы
изомерленуі
Катализаторлар Гексанға ауысу дәрежесі, %
Алюмосиликат (10 см3) 0,9
Платина силикагелде (10 см3Қ 0,3
Жоғарыда көрсетілген екі катализатордың 6,8
қоспасы (10см3)
1.1 – сурет. Қосфункциялы катализаторда С6 көмірсутектерінің кезектескен
реакциялары.
Әртүрлі табиғатты активтік орталар бір катализатордың бетінде
орын алады. Платина парафиндердің олефиндерге және нафтендердің
ароматикалық көмірсутегіне дегидрленуін күшейтеді; ол сонымен қабат
изоолефиндерді гидрлеуді катализдейді және дегидроциклдену мен изомерлеуге
әсер етеді. Хлорланған оксид алюминийдің төсегіш рөлінде атқаратын
бетіндегі қышкылдық орталар изомеризацияны, циклденуді және гидрокрскингті
карбоний-ионды тетікпен күшейтеді. Бұл активті орталар олефиндерге
косфункциялы катализаторда С6 көмірсутектерінің кезектескен реакцияларының
жүйесінде негізгі аралық өнім есебінде екі түрлі әсер етеді.
Платина гидрлеу-дегидрлеу реакциясын ғана өсірмей, сонымен қатар бетте кокс
түзілу әлсірейді. Бұл былай, түсіндіріледі: платинада диссоциатив
адсорбцияланған сутегі катализатор бетіне кокс түзілген жерлерге
диффузияланады. Коксогендер гидрленеді, бұл олардың беттен десорбциялануына
жағдай жасайды және осының нәтижесінде кокс түзілу жылдамдығы сутегі
қысымына байланысты. Сондықтан риформинг катализаторында платинаныц ең аз
концентрациясы, металл бетінде кажетті актив орталарды жасау мақсатында
емес, олардың бетін "таза" ұстап тұру қажеттігімен анықталады. Платина
концентрациясы белгілі мөлшерде пайдаланылатын шикізат табиғатына және
процесті жүргізу жағдайына байланысты.Тура айдалған бензин фракцияларын
риформингтеу катализаторларындағы платинаның ең аз мөлшері 0.2-ден 0,3%
дейін. Екінші өңдеу бензиндерін алдын ала тазалаудан кейін, бірақ
олефиндердің мөлшері, әсіресе косолефиндер, өте аз болғанда платина
мөлшерін көбейту қажет.Риформинг тетігі өте күрделі: ол әртүрлі
реакцияларды, бірінші кезекте дегидрлеу және изомерлеу және әртүрлі
дәрежеде гидрокрекинг реакцияларын қамтиды.Мысалы есебінде 1.1 - кестеде
каталитикалық риформингтің типтес реакцияларының салыстырмалы жылдамдығы
және жылу эффектісі келтірілген. Реакция жылдамдығы кестеде келтірілгендей
азаюы байқалады. Циклогександы дегидрлеу және н-парафиндердіц ароматикалық
көмірсутегіне дегидросақиналану реакциялары өте үлкен эндоэффектпен жүреді.
Молекулалық салмақтың өсуімен реакция салыстырмалы жылдамдығы көбейеді.
1.2 Риформинг катализаторларының кокспен активсізденуі
Риформинг катализаторларында кокс түзілуі құрылысы өзгеріп жүруші
поликонденсация кезектесу реакцияларының нәтижесінде мынадай жүйемен
жүреді: көпсақиналы көмірсутегі—шайырлар—асфальтендер —карбоидтар.
Құрылысы өзгеріп жүруші поликонденсация реакциясы соңғы сатылардың
жағдайына байланысты топохимиялық және тізбектік сипат көрсетеді. Реакция
уакытының өсуімен алюмоплатина катализаторындағы (АПК) риформигте кокс
шығымы, % (мас.) шикізатқа немесе катализаторға есептегенде экспоненциалды
түрінде өседі, ал активтігі осыған керісінше антибатты кемиді.
Катализатордағы хлор мөлшерінің өсуі оның риформинг реакциясындағы және
кокстенуіндегі активтігін көбейтеді.
Н-парафиндердің, нафтендердің және ароматикалық көмірсутектеріндегі
көміртегі атомдары санының, соным отыратын кокс мөлшеріне әсері, кокс
түзілу көміртегі атомдар саны 7 және 10 жоғары көмірсутектері үшін өседі.
Гидротазаланған бензин-лигроин фракциясын каталитикалық риформингтегенде
катализатордағы кокс мөлшері минимум арқылы өтеді. Кокс түзілу жөнінен
көмірсутектері белгілі бір қатарға орналасады, олардың арасынан ең көп кокс
түзілу қабілеті диендер мен қосолефиндерге тән.
II.Каталитикалық риформинг процесінің параметрлері
2.1 Процестің тереңдігі
2.2 - суретте ароматизация тереңдігінің батыс Сібір мұнайының
бензинінің 85-1800С алшақ фракциясын үздіксіз риформингке салғандағы
көрсеткішіне платина қалайы катализаторындағы кокс мөлшерінің ең көп
мөлшері 2% (мас.) болғандағы әсері берілген.
;
2.2 - сурет. Ароматизациялау тереңдігінің Г 85-1800С фракциясын
риформингтеу көрсеткішіне әсері Vкөл=2,5 сағ-1, р=1,1 МПа, Н2СН =6001
(көл): 1-кокс шығымы-qк; 2-процестің орта температурасы; 3-катализатор
шығымы – qкат; 4-катализатордың қайта айналуы, n
Процесс 1,1 МПа қысымда, көлем жылдамдығы 2,5 сағ-1 және сутегінің
шикізатқа қатынасы 6001 жүргізілді. Ароматизациялау тереңдігін
температураның көтерілуімен өзгертіп тұрды. Катализатта ароматикалық
көмірсутегінің 60-тан 80% дейін көтерілуімен орта температура 490-нан 5100С
дейін өседі, катализат шығымы 2 есе өседі және соған сәйкес, катализатор
айналымы көбейеді. Кокс шығымының өзгеруі (шикізатқа % шаққанда )
ароматизациялау тереңдігіне байланысты үздіксіз регенерациялау арқылы
жүретін риформинг процесін құрамында ароматикалық көмірсутегінің мөлшері
75% кем емес катализат алуға пайдалану қолайлы. Процесс талғамдығы
шикізаттың ароматизациялау дәрежесінің өсуімен кемиді.
Соңғы жағдай процесті қатаңдатудың өсірген сайын риформинг
реакциясына парафин көмірсутектері түсе бастайды, олардың
ароматизациялануынан нафтендермен салыстырғанда газ және кокс шығымы жоғары
болады. Осындай қорытындыға процесті қозғалмайтын катализатор қабатында
жүргізгенде айналу тереңдігінің өсуімен талғамдықтың төмендеуінің
нәтижесінде (ароматикалық компонентердің немесе кокс шығымына қатынасы)
жетуге болады.
Риформинг процесінің тереңдігі катализатор сапасымен, яғни бензин
вариантына жұмыс істегенде 85-100 пункт(ҒЗӘ) арасындағы октан санымен
немесе ароматикалык вариант жағдайында ароматикалық көмірсутегінің
қосынды мөлшерімен (40-75% мас.) аныкталады. Риформинг тереңдігі көп
параметрлердің қосынды әсеріне байланысты: шикізатқа, катал изаторға,
температураға және шикізаттың катализатормен жанасу уакытына, кысымға,
сутекті газдың (СГ) қайта айналуына, катализатор түріне және т.б. Үлкен
эндотермиялық жылу эффектінің нәтижесінде процесті үш-төрт каскадты
реакторларда аралык қыздыру аркылы жүргізілетіні белгілі. Газбен шикізат
коспасы бірінші реакторда өте тез суыйтындықтан мұнда нафтендердің
дегидрлеу эндотермиялық реакциясы күшті жүруінің әсерінен өте тез
суыйтындықтан, бұл реактордағы шикізаттың катализатормен жанасу уақыты және
орта температурасы басқа реакторларға қарағанда өте аз. Соңғы реакторда
конверсия, сонымен кабат жай жүретін реакциялар, әсіресе дегидроциклизация
жалғаса береді, мұнда катализатордың барлық мөлшерінің жарымынан астамы
болады. Соңғы реакторда температураның өзгеруі өте аз болады, себебі онда
гидрокрекингтің экзотермиялық эффектісі байқалады, бұған көп сутегі қажет
болады.
2.2 Шикізатты беру көлем жылдамдығы
2.2 - кестедегі шикізатты беру көлем жылдамдығының алшақ бензин
фракциясын 11 МПа қысымда, сутегінің шикізатқа қатынасы 6001 үздіксіз
риформингтеуге және катализат құрамындағы ароматикалық көмірсутегінің
мөлшері тұрақты 75% болғанда әсері берілген. Мұндағы барлық мәндер тепе-
теңдікті платина қалайылы катализаторға есептелінген, реактордан шыға
берістегі жердегі оның бетіндегі кокс мөлшері 2% болғанда берілген.
2.2 - кесте. Шикізатты беру көлем жылдамдығының алшақ бензин фракциясын
85-1800С үздіксіз риформингтеуге әсері.
Көрсеткіш Көлемдік Көрсеткіш Көлемдік
жылдамдық. сағ-1 жылдамдық. сағ-1
5 2,5 1,5 5 2,5 1,5
Кокс шығымы. % 0,05 0,12 0,20 Тағамдық 2,8 2,5 2,4
(мас.) ароматикагаз
Процестің орта 550 510 493
температурасы. 0С
Кокс шығымының шикізатқа есептегенде азаюы нәтижесінде катализатордың
қайта айналуы да тиісінше кемиді, сондықтан регенератордың коксқа деген
куаты азаяды.
Сонымен ароматизация талғамдығын көтеру мен катализатордағы кокс
шығымын азайту үшін және катализаторда регенерациялау мақсатында, үздіксіз
риформинг процесін көлемдік жылдамдық пен температураның жоғарғы мәнінде
жүргізу кажет.
III.Риформинг катализаторлары
3.1 Катализатордың қозғалмайтын қабатында жүретін қондырғы
технологиясы
Процестің өсуіне негізінен төрт дәуірін атап өтуге болады.Бірінші
жартылай регенерациялаушы процестер,оларды 3.3 - суретте көрсетілген
технологиялық жүйемен жүргізеді.
Бұл қондырғылар 1950-1960 жылдары іске қосылған: алғашында бір металды
платина катализаторларын пайдалануға есептелінген, қысым 2,5-3,5 МПа және
СГ қайта айналуы шикізатқа 1500-2000 нм3м3 жұмыс істеп келді.Оны көп
металды катализаторға ауыстырғанда қысымды 1,5-2,0МПа дейін төмендетілді,
ал сутегінің қайта айналуы 1200-1500нм3м3 түсті.Бензол-толуолды және
ксилолды фракциялардың кокс түзушілігі аз болғандықтан, сонымен қабат
алтысақиналы нафтендері құрамында көп бензин фракциясын риформингке 1,0-
1,2МПа қысымда және СГ қайта айналуы 110-1200нм3м3 шикізатқа
салады.Қысымды азайту қондырғының металл сыйымдылығының төмендеуіне
жәрдемдеседі, ал СГ қайта айналуының кемуі энергия шығынының азаюына
едәуір әсер етеді.
3.3 - Сурет.Каталитикалық рифоминг қондырғысында процесс
катализатордың қабатында жүретін және аралық регенерация мезгілі ұзақ
технологиялық жүйесі : 1-шикізат сорабы ; 2-қайта айналдырушы компрессор
; 3-жылуалмастырғыш; 4-көп камералы құбырлы пеш ; 5- реакторлар; 6- ауа
суытқышы; 7-су суытқышы; 8-сеператор; 9-тұрақтандырушы колонна; 10-
адсорбер-құрғатқыш; 1-гидротазаланған бензин;II -СГ; III- тұрақты
катализат; IV – көмірсутекті газ.
Екінші дәуірдегі қондырғылардың өкілдеріне ультраформинг және
пауэрформингті жартылай регенерациялау риформингі (ЖРР) деп аталынды
жатқызуға болады (3.4 - сурет).Жоғарыда аталған процестерде
шығымның,сапаның және талғамдықтың жоғарылауы барлық реакторлардағы жалпы
және сыбағалы сутегі қысымының нәтижесінде жетеді.Бірақ бұл процестерде
катализатордың тез кокстенуінің нәтижесінде (0,5 жылда) жүзуші артық
тұрған реактормен жұмыс істеуге тура келеді.Одан әрі катализатор негізінен
соңғы реакторда кокстенеді және сондықтан Синклер-Бейкер-Келлог
процесіндегі жүйеде резервті реакторды тек соңғы сатыда орналастырады.
Үшінші дәуірдегі қондырғыларда өнімдер шығымы мен сапасының,процесс
талғамдығының және жөндеу аралық уақытының өсуі қондырғылардың кп металды
катализаторға ауыстыру арқылы,сонымен қатар қысымды төмендету ,режимді
оптималдыау,платформинг шикізатын дайындаудың сатысын жетілдіру арқылы
жетеді.
3.4 - сурет.Магнаформинг қондырғысының технологиялық жүйесі:1- шикізаттық
соран; 2 – қайта айналдырушы компрессор; 3- жылуалмастырғыш; 4- құбырлы
пештер; 5- реакторлар; 6- суытқыш; 7-сеператор;8- тұрақтандырушы колонна;
I- гидротазаланған шикізат; II – СГ;III-тұрақталған катализат; IV-
көмірсутекті газ.
Жартылай регенерациялап жүргізілетін процестердің ішінде технологиялық
жасақтау жағынан магнаформинг қондырғысы өзгеше (3.6 - сурет).Бұл процесте
барлық технологиялық параметрлерді (T, V, PH2,катализаторды жіктеу ) арқылы
талғамдықтың өсуіне және энергия қорын үнемдеуге жетеді.
Бұрынғы КСРО-да каталитикалық риформинг қондырғылары 40 жыл бойы жұмыс
атқаруда.Бензин вариантымен жұмыс істеуші отандық өндіріс
қондырғыларының сипаты 3.3 - кестеде берілген.Қондырғылардың көбісі
катализатордың қозғалмаушы қабатымен және оны оқтын-оқтын регенерациялап
жұмыс істеуде.Өсуінің негізгі дәуірлері біртекті қуаттың іріленуімен
.әрбір реакторларда катализатор көлемінің бөлінуінің оптималдануымен
(126),көп металды катализаторға ауысуымен,шикізатты дайындау
сатысының, регенерацияның,оксихлорлаудың,катал изаторды күкірттендіруді
жетілдірумен,құрал-жабдықтардың және приборлардың жаңа озық түрлерінің
процесті бақылауға пайдалануымен байланысты.
Мұның барлығы бензиннің октан санын ең алғашқы қондырғыларда 95 дейін
(ҒЗӘ) жеткізуге мүмкіндік берді.
3.3 – кесте.Бензиндердің 85-180°С фракциясын каталитикалық
риформингтеу қондырғыларының сипаты
3.2 Катализаторды үздіксіз регенерациялаумен жүретін риформинг технологиясы
Катализаторды үздіксіз регенерациялаумен риформингтеу (КҮРР)
қондырғысының пайда болуы жоғары октанды бензинге,ароматикалық
көмірсутектерге,СГ,3-4 жылдық жөндеу аралықпен жұмыс істейтін біріктірілген
зауыттардағы керосин және дизель фракцияларын гидротазаллау қондырғыларын
үздіксіз қамтамасыз ету қажеттігінен туындайды.
Көп металды катализаторда қозғалмайтын қабатта жүретін процестерді
жетілдіруге және олардың жұмысн жақсартуға қысымның төмендеуі
,температураның және катализатордың реакторлардағы көлемінің бөлінуі
оптималды болуы бензиннің октан санын 100 пункте дейін көтеруге мүмкіндік
берді.Бірақ кокс түзілудіңкүрт өсуі катализатордың
активсізденуіне,процестің талғамдығының төмендеуіне және осының
нәтижесінде, қайтара жұмыс уақытының қысқаруына алып кеп соғады,бұл құрамды
зауыттың экономикалық көрсеткіштерін күрт төмендетеді.Осындай МӨЗ бір
тәулік тоқтап тұруы бір және одан да көп миллиондаған қаражаттық өнімнің
жоғалуына алып кеп соғады.Катализатор қабаты қозғалып жұмыс істейтін
риформинг қондырғысының календарлық уақатын 3-4 рет көбейтеді және жалпы
құранды зауыттың 3-4 жыл ішінде тоқтаусыз жұмыс істеуіне жағдай
жасайжы.Үздіксіз немесе октын-октын регенерациялау катализатордың тепе-
теңдік активтігін өсіреді,процесті тереңдетеді,талғамдылығын және сутегінің
сапасын және шығымын 1,5-2,5 есе өсіреді.
Францияның мұнай институты (ФМИ) Үздіксіз риформингтеу процесінің
төрт реакторды бірдей биіктікте бірінің үстіне бірін орналастырып
катализаторды қозғалмайтын,қозғалып тұратын түрлерін жасап
шығарды.Катализатордың әрбір реактордан пневмотранспорты СГ көмегімен
жүреді.Процесс жүйесі 3.5 - суретте келтірілген.
3.5 - сурет.Катализаторды үздіксіз регенерациялаумен (ФҒЗИ) жүретін
риформинг процесінің технологиялық жүйесі: 1 – пештер; 2 – реакторлар; 3 –
регенератор;I - шикізат; II – хлорлаушы агент; III –ауа; IV – азот; V –
сутегі; VI – риформат.
3.4-кестеде жартылай регенерациялау риформингінің (ЖРР) 2,1МПа қысымда
істейтін қондырғысының жұмысы КҮРР бірінші дәуірдегі (Р=1,05МПа),қайта
жабдықтаудан кейінгі (Р=0,7МПа) және екінші дәуірдегісінің (Р=0,35МПа)
көрсеткіштерінің салыстырулары келтірулерілген.3.3 - кестедегі
мәндерінен,қондырғының 2,1МПа қысыммен істейтін катализаторды әр 6 айдан
кейін оқтын-оқтын регенерациялау түрінен үздіксіз регенерациялау
қондырғысына өту,қысымды 2,3 және 6 есе төмендетіп шығымның үздіксіз
тиісінше былай өсуіне ықпал жасайды: 4,6,8,6 және 10,6% (катализаттың
68,3,106 және 144,6 нм3м3 сутегінің шикізатқа, С1-С4 6,4,11,2 ЖӘНЕ 14%
(мас.) газ шығымының кемуіне және сутегінің шикізатқа молярлық қатынасы
күрт 5,5-тен 1,5 дейін төмендейді.Тағы айта кететін жай,бірінші дәуірдегі
қондырғыларда құрамында ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz