Көркем шығарма атауларындағы сөздер тіркесімі

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

Аңдатпа

Тілдік бірліктердің бір-бірімен байланыса отырып сөйлеуді қалыптастыруда тілдегі тіркесімділік заңдылығының орны ерекше. Тілдегі сөздер сөз тіркесі, сөйлем, мәтін сыңды синтаксистік бірліктерді құрау үшін тілдің лексикалық, синтаксистік тіркесімділік ережесіне сүйенеді. Сөз тіркесін құрайтын сыңарлар мағыналық әрі тұлғалық жақтан үйлесуі керек. Бүгінгі таңда сөз тіркесі түрлері жекелеген зерттеу нысандарына айнадып үлгерді. Десек те, сөз тіркесінің әлі де болса шешілмеген түйіндері баршылық. Екі сыңары да етістік сөз тобынан құралған сөз тіркестері жан-жақты қарастырылып, ғылыми айналымға енбеген. Сондықтан сөз тіркесінің табиғатын ашу дипломдық жұмыстың негізгі арқауы болды.

Аннотация

В формирование речи, связов друг с другом языковые единицы, имеет очень важное значение. Слова в языке чтобы составить синтаксические единицы как словосочетание, предложение, текст, опираются на лексические, синтаксические правила и закону сочетаемости. Пары слов, которые образуют словосочетание должны соответствовать как по значению, так и по строению. На сегодняшний день виды словосочетаний являются отдельными объектами исследования, но в месте с тем есть и нерешенные стороны словосочетаний. Словосочетания, пара которых состоит из глагола была рассмотрена и не вошла в научные круги. Поэтому раскрыть сущность словосочетаний является основной целью дипломной работы.

Annotation

In the formation of speech, communication with each other linguistic units, is very important. The words in the language to form syntactic units as phrase, sentence, text, based on the lexical, syntactic rules and the law of compatibility. Pairs of words that form the phrase must comply with both the value, as well as the structure. To date, types of phrases are separate objects of study, but in place so there are unresolved by phrases. Phrases, a couple consisting of a verb has been reviewed and was not included in the scientific community. Therefore, to reveal the essence of combinations is the main purpose of degree work.

мазмұны

Кіріспе . . . 3-6

1 Синтаксистік тіркесімділіктің негізделуі

1. 1 Сөз тіркесімділігінің теориялық негіздері . . . 7-24

1. 2 Сөз тіркесіндегі тіркесімділік мәселесі . . . 24-29

1. 3 Тіркесімділік қабілетті тілдік құбылыстар . . . 30-45

2 КӨРКЕМ ШЫҒАРМА АТАУЛАРЫНДАҒЫ СӨЗДЕР ТІРКЕСІМІ

2. 1

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 46-49

Пайдаланылған әдебиет … . . . 50-55

КІРІСПЕЖұмыстың жалпы сипаттамасы. Еліміз тәуелсіздік алғалы тіліміздің мәртебесін арттыруда игілікті шаралар көптеп атқарылуда. Бұған тіл білімі саласы зерттеулерінің қосар үлесі өте зор. Әсіресе, соңғы кезде тіл білімінің жаңа салаларына жаппай бет бұрушылық аңғарылуда.

Қазақ тіл білімі үшін жаңаша дүние саналатын лингвистиканың түрлі ілімдерінің көптеп зерттелуі заңды нәрсе. Алайда, қазақ тіл білімінің дәстүрлі тақырыптары да зерттеу нысанынан тыс қалмағаны жөн. Осы орайда жүйелік-құрылымдық тұрғыдағы зерттеулер жалғасын табуды әлі де болса қажет етеді.

Тіл қарым-қатынас құралы. Ойымызды сыртқа шығаруда тіл бірліктері қызмет етеді. Осы бірліктерді тіл заңдылықтарына сәйкес қолдана отырып, сөйлеу әрекетін жүзеге асырамыз.

Тілдік бірліктердің бір-бірімен байланыса отырып сөйлеуді қалыптастыруда тілдегі тіркесімділік заңдылығының орны ерекше. Тілдегі сөздер сөз тіркесі, сөйлем, мәтін сынды синтаксистік бірліктерді құрау үшін тілдің лексикалық, синтаксистік тіркесімділік ережесіне сүйенеді. Сөз тіркесін құрайтын сыңарлар мағыналық әрі тұлғалық жақтан үйлесуі керек.

Қазақ тілі синтаксисіндегі тіркесімділік мәселесі ғылыми зерттеуді қажет етеді. Тілде қолданылып жүрген сөз тіркесі, тіркес сөздер және т. б. ұғымдарды айырып тану керек. Сондай-ақ тіркесімділік қабілетті тілдік құбылыстардың да аражігін ажыратып қарастыру қажеттігі туындап отыр.

Қазақ тіліндегі етістікті сөз тіркестерінің зерттелу тарихы профессор М. Балақаевтың еңбектерінде қаланғаны белгілі. Шынында, М. Балақаевтың сөз тіркесіне арналған ізденістері қазақ тілі тұрмақ, түркі тілдері зерттеулері үшін бастау бұлақ болғандығы анық. Осы ғалым зерттеуінде-ақ сөз тіркестері басыңқы сыңардың сөз табына қатысына қарай есімді және етістікті болып жіктелген болатын. Бүгінгі таңда сөз тіркесі түрлері жекелеген зерттеу нысандарына айналып үлгерді. Десек те, сөз тіркесінің әлі де болса шешілмеген түйіндері баршылық. Екі сыңары да етістік сөз табынан құралған сөз тіркестері жан-жақты қарастырылып, ғылыми айналымға енбеген. Сондықтан етістік+етістік құрылымды сөз тіркестерінің табиғатын ашу дипломдық жұмысымның негізгі арқауы болмақ.

Зерттеу жұмысының өзектілігі . Тіркесімділік - тіл бірліктерінің өзара байланысын іске асыратын құбылыс. Ол тілдің барлық саласында қызмет етеді. Фонема мен фонеманың, морфема мен морфеманың, сөз бен сөздің байланысу мүмкіндігі тіркесімділік негізінде жүзеге асады. Соның ішінде, синтаксистік тіркесімділік сөздердің лексикалық және грамматикалық жақтан үйлесуі барысында жасалады. Қазақ тіл білімінде сөз тіркесімділігі мәселесі зертеу нысанына ілінбей жүр.

Тіл жүйесіндегі сөздердің бір-бірімен байланысуы үшін олар мағына жағынан да, тұлғалық жағынан да ыңғайласып жұмсалуы шарт. Қалыптасқан заңдылықтар бойынша сөздердің бір-бірімен тіркесе алу ыңғайына байланысты кез келген тұлғалар бір-біріне жалғана алмайды. Сөздердің тіркесуі олардың құрамындағы сыңарларының семантикалық тұрғыда теңдесіп, бірін-бірі сабақтап тұруы семантикалық тіркесімділік қасиеті шеңберінде іске асса, ал олардың грамматикалық жақтан тіл заңдылығына сай тұлғалануы синтаксистік тіркесімділік аясына жатпақ.

Тілде тіркесімділік ұғымына қатысты валенттілік, дистрибуция, потенция, конфигурация сынды ұғымдар қолданылады. Көптеген ғылыми еңбектерде осы құбылыстардың аражігі ашылмай жүр, тіпті бірінің орнына екіншісі қолданылады. Сондай-ақ сөз тіркесімділігінің түрлеріне де қатысты біржақты тұжырымдар орын алмай жүр.

Қазақ тілі зерттеулерінде етістіктің сөз тіркестерін жасауда жиі жұмсалатындығы айтылуда. Соның ішінде, екі сыңары да етістіктен болған сөз тіркестері зерттеу нысанына ілікпеуі тақырыбымыздың өзектілігін байқатады. Етістік+етістік құрылымды сөз тіркестері жасалуының негізі модельдері, модельдерді құраушы тұлғалар, олардағы мағыналық қатынастар теориялық тұрғыдан зерттеуді қажет етеді. Етістік сөздердің сөз тіркесін құраудағы жұмсалу мүмкіндіктерін айқындау оның синтаксистік өрісін кеңейте түсетіні сөзсіз.

Зерттеудің нысаны. Етістік+етістік құрылымды сөз тіркестері.

Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні. Синтаксистік тіркесімділік және етістікті сөз тіркестерінің құрылымдық модельдері.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты - қазақ тіліндегі етістік пен етістік құрылымды сөз тіркестерінің алатын орнын, етістік пен етістік құрылымдардың негізгі модельдерін анықтау, жасалу жолдары мен мағыналық топтарын ажырату.

Осы мақсатқа орай мынадай міндеттер қойылды:

тіркесімділік қабілетті құбылыстардың мәнін ашу, олардың аражігін ажырату;
сөз тіркесімділігі түрлерінің бір-бірінен айырмашылықтары мен ұқсастықтарын нақтылау;
етістіктерден болған сөз тіркестерінің қазақ тілі синтаксисінен алатын орнын анықтау үшін етістікті сөз тіркестері жөніндегі деректерді жинақтау, сараптау, жүйелеу;
қабыса байланысқан көсемше+етістік құрылымды сөз тіркестерінің негізгі модельдерін анықтау, мағыналық топтарын ажырату;
жанаса байланысқан көсемше+етістік құрылымды сөз тіркестерінің негізгі модельдерін анықтау, мағыналық топтарын ажырату;
меңгеріле байланысқан етістік+етістік құрылымды сөз тіркестерінің сипатын анықтау.
түркі тілдеріндегі көсемше, есімше тұлғаларының қызметін анықтау.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен нәтижелері. Дипломдық жұмыста алғаш рет қазақ тілі синтаксисіндегі етістік пен етістік құрылымды сөз тіркестері құрылымдық тұрғыдан жүйеленіп зерттелді. Соның нәтижесінде мынадай мәселелер ғылыми тұрғыдан жаңа шешімін тапты:

сөз тіркесімділігі мәселесінің тіл білімінде зерттелу деңгейі белгілі болды;
қазақ тіл біліміндегі сөз тіркесімділігі, сөз тіркесі, тіркес сөздердің аражігі ашылды;
тіркесімділік қабілетті құбылыстардың аражігі анықталды;
екі сыңары да етістіктен болған сөз тіркестерінің табиғаты тұңғыш рет қарастырылды;
етістік+етістік құрылымды сөз тіркестерінің негізгі модельдері анықталды;
қабыса және жанаса байланысқан етістік+етістік құрылымды сөз тіркестеріне қатысты шашыраңқы мәселелер шешімін тауып, олардың жасалу жолдары анықталды;
меңгеріле байланысқан етістік+етістік құрылымды сөз тіркестерінің табиғатын ашу.

Аталған тұжырымдарды қорытындылай келе, қазіргі қазақ тілінде тұңғыш рет етістіктерден болған сөз тіркестерінің табиғаты толық тұжырымдалып, олардың өзіндік ерекшеліктері, тұлғалық, мағыналық қырлары, жасалу жолдары, байланысу формалары айқындалды.

Зерттеу материалдары. Дипломдық жұмыста түркітанушылар Е. И. Убрятова, Г. А. Абдурахманов, Ю. Д. Джанмавов, Н. А. Баскаков, А. Турсунов, Н. З. Гаджиева, А. Н. Дыренкова, Н. К. Дмитриев, А. А. Юлдашев, А. Н. Кононов, М. Томанов, М. З. Закиев, А. Н. Кононов ғалымдардың, қазақ тіл білімі еңбектерінің ішінде А. Байтұрсынов, Қ. Жұбанов, С. Аманжолов, Н. Сауранбаев, М. Балақаев, Т. Қордабаев, Ә. Аблақов, С. Исаев, Е. Ағманов, Р. Әмір, Т. Сайрамбаев, Б. Сағындықұлы, Б. Шалабай, Г. Смағұлова, Б. Момынова, А. Салқынбай, Д. Әлкебаева, С. Нұрханов, М. Оразов, Н. Құрманова сынды ғалымдардың, орыс тіл білімінде С. Кацнельсон, Л. Теньер, Ю. Коваленко, Н. Котелова, И. Олшанский, Л. Чеснокова, В. Адмони, Н. Брагина, Н. Филичева, Е. Кубрякова, Л. Локштанова, М. Степанова, В. Бахтина, Г. Золотова, Т. Тулина, А. Камынина, Б. Абрамов, Н. Арутюнова, Т. Молошная, О. Кулагина, А. Холодович, Л. Чеснокова, Л. Навозова, В. Гак, Г. Король, Т. Зотова, В. Телия, Ю. Апресян т. б. ғалымдар зерттеулерінің бағыт-бағдар беру ретінде маңызы жоғары болды.

Жұмыстың теориялық және практикалық маңызы. Зерттеудің негізгі нәтижелері қазақ тілі синтаксисін толықтыра түсіп, осы бағыттағы ғылыми зерттеулердің жүргізілуіне көмек бере алады. Зерттеу жұмысы қазақ тілі синтаксисінің маңызды теориялық мәселелерін шешуге ықпал етеді. Етістіктерден болған сөз тіркестері жөніндегі сабақтарға пайдалануға болады. Сонымен бірге жоғары оқу орындарында «синтаксис» пәндерінің дәрістік, практикалық сабақтарында қолдануға болады.

Зерттеудің әдіс-тәсілдері. Дипломдық жұмыста ғылыми сипаттама әдісі, дәстүрлі құрылымдық-мағыналық талдау, салыстырмалы әдіс, пікірлерді қорыту әдісі қолданылды.

Зерттеудің теориялық-әдіснамалық негіздері . Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негізі ретінде қазақ тіл білімі, орыс тіл білімі, шет тілдері, түркі тіл біліміндегі синтаксистік жүйеге қатысты тұжырымдар, соңғы ғылыми зерттеулерде кездесетін пайымдаулар басшылыққа алынды.

Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар:

сөз тіркесімділігі сөз тіркесіне қарағанда кең ұғым, оның құрамына тұрақты тіркестер, түйдекті тіркестер, тіркес сөздер енеді;
тіркесімділік, валенттілік, дистрибуция, конфигурация ұғымдары бір емес, әрқайсысы өз алдына жеке құбылыс, оларға ортақ тән қасиет - тіркесімділік;
етістік пен етістік құрылымды сөз тіркестері бір-бірімен қабыса, жанаса және меңгеріле байланысады;
қабыса байланысқан етістікті сөз тіркестері көсемше+етістік, есімше+етістік, шартты рай+етістік құрылымды болып келеді;
жанаса байланысқан етістікті сөз тіркестері көсемше+көмекші сөз+етістік, есімше+көмекші сөз+етістік, қимыл есімі+көмекші сөз+етістік құрылымды болып келеді;
меңгеріле байланысқан етістікті сөз тіркестеріне есімше, қимыл есімі қатысады.

Зерттеу жұмысының дереккөздері . Дипломда етістік пен етістік құрылымды сөз тіркестерінің сипатын ашу үшін пайдаланылған тілдік деректер Абай, Шәкәрім, М. Әуезов, С. Мұқанов, Б. Майлин, І. Есенберлин, Ғ. Мүсірепов, Ғ. Мұстафин, Т. Ахтанов, Ә. Кекілбаев, Ш. Мұртаза, Ә. Нұрпейісов, М. Мағауин, З. Шашкин, О. Шипин, т. б. қазақтың көрнекті ақын-жазушыларының шығармаларынан, І. Кеңесбаевтың «Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігінен», және «Жұлдыз», «Жалын», «Қазақ әдебиеті» т. б. сияқты республикалық мерзімді баспасөз беттерінен алынды.

Зерттеу жұмысының құрылымы . Дипломдық жүмыс кіріспе, екі бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Синтаксистік тіркесімділіктің негізделуі

Сөз тіркесімділігінің теориялық негіздері

Тіл - қатынас құралы. Тілдік қатынас жасау тіл бірліктерінің бір-бірімен тіркесуін, жалғасуын талап етеді. Фонема мен фонема, морфема мен морфема, лексема мен лексеманың тіркесуі заңды. Бұл заңдылық іске аспай, тіл қарым-қатынас қажетін өтей алмайтындығы айдан анық. Тілдік бірліктердің бір-бірімен тіркесуі, селбесуі олардың өз бойындағы белгілі қасиеттерге негізделетіні сөзсіз. Сол себепті, тіл бөлшектерінің басын құрап, оларды бір-бірімен тіркестіріп тұратын ерекше қабілеті - олардың тіркесімділігі.

Тіркесімділік тіл салаларына терең тамыр жайған. Тіл білімі ілімі тәжірибесінде аталмыш құбылыстың тілдің бар қабатынан орын алатындығы жайлы ғылыми пікірлер орын алған.

Орыс тілінің лингвистикалық энциклопедиялық сөздігінде тіркесімділік ұғымы тілдің барлық саласына тән екендігі айтылады, яғни фонетикалық, морфологиялық, синтаксистік құбылыс ретінде қарастырылады [1, 483] .

Тіркесімділіктің тілдің барлық саласына қатыстылығын зерттеуші Е. Н. Канн да сөз етеді, ол кез келген сөйлеу әрекеті тіл бірліктерінің (фонема, морфема, сөз) бірігуінен, тіркесуінен жасалады дейді [2, 65], ғалым М. В. Никитин болса «всякое синтагматическое соединение значимых единиц любого уровня есть сочетание, и всякое синтаксическое соединение слов есть сложное выражение» [3, 93] деген ой білдіреді. Әр деңгейдегі тіл бірліктерінің өзара байланысып жұмсалуынан тілдің қызметтік мүмкіндігі іске аспақ.

Тіркесімділіктің тілдің салаларына қатыстылығын қазақ тілі ғылыми тұжырымдар да құптайды.

Қазақ тіл біліміне тіркесім терминін алғаш енгізген ғалым С. Нұрханов болатын. Ол тіркесімнің ең кемі тілдік екі элементтен құралатын тілдік ең кіші контекст (фон) болып табылатындығын, ол тек сөзге ғана тән қасиет емес, сонымен бірге фонема мен морфеманың да басты қасиеттерінің бірі, тілдің фонетикалық, морфологиялық, синтаксистік қабаттарының (ярус) барлығының да негізінде жататын құбылыс екендігін айтады. Ғалым пікірінше, тіркесім тілдік единицалар (фонема, морфема, лексема) бойындағы мүмкіндік, тума қасиет [4, 71] .

Ғалым пікірі профессор Ә. Аблақов бастаған зерттеушілер тарапынан қолдау тапты. Тіркесімділік тілдің барлық қабаттарында да болып отырады, яғни ол тек сөзге ғана тән қасиет емес, сонымен бірге фонема мен фонеманың, морфема мен морфеманың қосақталып, тіркесіп, сөз құрауы тілдік қабаттағы единицалардың тіркесімділік қасиетіне негізделеді [5, 20] .

Тіркесімділік ұғымы қазақ тілінің энциклопедиясында осы ыңғайда сипатталады. «Тіркесім, валенттілік - тілдік бірліктердің (фонема, морфема, лексема) ең кіші фон-текст құрайтын конструктивтік қасиеті. Тілдік ең кіші фон-текст кем дегенде екі элементтен тұрады және тілдің әр қабатында әр түрлі болады: фонологиялық қабат үшін - морфема (фонемалардың қосылысы), морфологиялық қабат үшін - лексема (морфемалардың қосылысы), синтаксистік қабат үшін - синтаксема (лексемалардың қосылысы) [6, 57] .

Тіркесімділіктің тілдің барлық саласына қатысы барлығын ғалым Т. Сайрамбаев та мойындайды. « . . . тіркесімділіктің негізгі мәні кемінде екі элемент (фонетикалық жағынан), екі сөзден, екі сөйлемнен, түбінде екі элементтен тұрып, соның негізінде тілдің әр саласынан орын алатын тілдік категориялар болып табылады» [7, 5] .

Ғылыми пайымдаулар аңғартқандай, тіл біліміндегі тіркесімділік мәселесі дыбыс жүйесінен бастап синтаксис деңгейіне дейін қызмет етеді. Тілде дыбыс пен дыбыс, түбір мен түбір, түбір мен қосымша, сөз бен сөз, сөйлем мен сөйлемнің өзара үйлесім тауып, тілдің бір белгілі бірлігі ретінде қызмет етуі тіркесімділіктің негізінде жүзеге асады.

Фонетикада фонемалар, морфологияда морфемалар, синтаксисте сөз таптары тіркесімділік негізінде іске асады. Сөйтіп, дыбыстық жүйе, сөз құрылымы, сөздердің байланысы сынды мол өрісті қамтитын тіркесімділіктің атқарар қызметі мол. Фонетика қабатында дыбыстар, морфологияда түбірлер, түбір мен қосымша, синтаксисте сөз бен сөз, сөйлем мен сөйлем тіркесімділік қасиеті негізінде өзара тіркеседі. Тіркесімділік тілдің бар қабатына тамыр жайып, желі болып тартылып жатыр. Ендеше, бұл ұғымның жалпы тіл жүйесінде атқарар қызметі мен маңызының мол екендігіне дау жоқ.

Тіркесімділік ұғымы - тіл білімінің барлық қабатын қамтитын құбылыс дедік. Оның тіл салаларындағы жеке қырлары өз дәрежесі мен деңгейінде терең зерттелінген уақытта ғана ашылмақ. Тіл жүйесін құрайтын күрделі салалардағы бірліктер өз деңгейлеріндегі тіркесімділік заңдылығына сүйенеді. Сөйтіп, тілдің жүйелі жүйесін құрайды. Ендеше, тілдің өне бойына тамыр жайған тіркесімділік құбылысы күрделі де ауқымды мәселе қатарларынан орын алмақ. Тұтастай тілдің алуан түрлі салаларына қызмет көрсетуі бұл құбылыстың көтерер жүгінің де осал еместігін аңғартса керек.

Тіркесімділік тілдің қатынас құралы ретінде өмір сүруіне қызмет етеді. Кез келген тілдік бірліктің бойында тіркесімділік қасиеті болады. Әйтпегенде жалпы тілдің қызметі іске аспайды. Тілдегі бірлік атаулы тіркесімділік қасиетіне негізделеді.

Біздің зерттеуіміздегі тіркесімділік - сөз бен сөздің тіркесімділігі. Сөз тіркесімділігі мәселесі орыс тіл біл білімінде айтарлықтай қарастырылса, қазақ тілінде әлі де болса, бұл мәселенің түбегейлі шешілмей отырғандығы аңғарылады. Аталмыш мәселе бірен-саран мақала көлеміндегі тұжырымдар, кейбір сөздіктерде берілген анықтамалармен және санаулы ғылыми зерттеулердегі тараушалармен шектеліп жүр.

Белгілі зерттеуші Ф. де Соссюр кезінде синтагматикалық немесе тізбекті қатынас деп атаған сөз тіркесімділігі бүгінгі күні де синтаксистің негізгі аспектісі болып отыр. Одан кейін бұл мәселе көптеген тілшілер тарапынан зерттеуге алынды. Мәселен, америкалық дескрептивтік мектептің негізгі бағыты тілдік элементтің барлық ықтимал позицияларының санын бейнелейтін дистрибуция ілімі болды [8, 31] .

Сөз тіркесімділігі өткен ғасырдың соңғы ширегінде шетелдік және орыс тіл білімі зерттеушілерінің басты назарында болды. Бұл салада Ю. Д. Апресян, В. Г. Гак, Г. А. Золотова, М. М. Копыленко, Н. З. Котелова, И. А. Мельчук, В. В. Морковкин және т. б. көптеген ғалымдар еңбектенді. Аталмыш мәселе аталған ғалымдар тарапынан ұсынылған тұжырымдардың өзінде біркелкі емес.

Орыс тіл білімінде тіркесімділік ұғымын ғалым Л. В. Щербаның енгізіп, одан кейін В. В. Виноградовтың семантикалық сәйкесім (семантическая совместимость) ұғымымен дамытылғандығы айтылып жүр. Бұл атаулар кейін келе ғалымдар тарапынан түрліше аталымдарға ие болған: смысловая совместимость (В. Г. Вилюман), семантическая конгруэнтность (Ш. Балли, Э. Лейзи), семантическое соглосование (Е. И. Шендельс, Л. Вундхаймеры, А. Греймас), семантическая избирательность (Б. А. Абрамов), т. б. [9, 34-35] .

Ю. В. Коваленко тіркесімділіксіз тіл бірліктерінің өмір сүру мүмкіндігін жоққа шығарады. «Сочетаемость можно назвать органическим, релевантным и постоянным свойством языковых единиц. Без этого свойства любой элемент системы языка представлял бы собою мельчайший сгусток логико-смысловой абстракции, изолированный и оторванный от основной функции языка - служить средством общения» [10, 72] .

Француз ғалымы Л. Теньер үшін синтаксистегі сөз тіркесімділігі күрделі мәселе. «Синтаксическая связь необходима для выражения мысли. Без нее не могли бы передать никакого связного содержания. Наша речь была бы простой последовательностью изолированных образов и идей, ничем не связанных друг с другом. Именно синтаксическая связь делает предложение живым организмом, и именно в ней заключена его жизненная сила» деген ойының салмағы бар [11, 250] .

Ғалым В. В. Виноградов сөздердің бір-бірімен тіркесуі олардың қандай сөз таптарына жататындығымен және олардың лексикалық мағыналарымен де байланысты болып келетіндігін айтады [12, 8-17] . Сөз бен сөздің тіркесе алу мүмкіндігі, шынында, олардың мағыналық жақтан сәйкестігі мен олардың қандай сөз табына қатыстылығына байланысты. Ал контекстен тыс алынған сөз белгісіз ақпаратқа ие болып, потенционалды ғана мағынаны білдіреді. Ол тек мағынасы кең ашылатын және басқа сөздердің де мағыналары актуалданатын контекст ішінде ғана нақты мәні жүзеге асады [13, 43] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.