Мектеп жасына дейінгі балаға(кыс,көктем) жыл мезгілдерімен таныстыру
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
I.Бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.1. Мектеп жасына дейінгі балаларды (қыс,көктем).жыл мезгілдерімен таныстыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2. Қыс, көктем жыл мезгіліндегі участкіні безендіруі, болжамы, қызықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
II . Бөлім. Практикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
2.1. Мектеп жасына дейінгі балаға жыл мезгілдерімен таныстыру(..қыс, көктем эксперименттің бағдарламасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
2.2. Тәжірибелік жұмыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Пайдаланған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Қосымша
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
I.Бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.1. Мектеп жасына дейінгі балаларды (қыс,көктем).жыл мезгілдерімен таныстыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2. Қыс, көктем жыл мезгіліндегі участкіні безендіруі, болжамы, қызықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
II . Бөлім. Практикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
2.1. Мектеп жасына дейінгі балаға жыл мезгілдерімен таныстыру(..қыс, көктем эксперименттің бағдарламасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
2.2. Тәжірибелік жұмыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Пайдаланған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Қосымша
Кіріспе
Балаларды табиғатпен таныстырудың маңызы.Балалар әрқашан да және табиғатпен қандай да босын белгілі бір қарым қатынаста болаады.Жасыл ормандар мен жайлымдар,әдемі гүлдер,көбелектер,қоңыздар,құстар,аңдар,көшпелі бұлттар,тіпті жазғы жаңбырдың кейнгі шалшықтар-соның бәрі балалардың көнілін аударады,қуантады,олардың жетілуіне мол азық береді.Орманда,көгалда,өзеннің немесе көлдің жағасыңда ойнау,санырауқұлақтар,жидектер,гүлдер теру,жануарлар мен өсімдіктерді күту және бақылау балаларға шексіз қуаныш әкеледі.Адам бала кезінде шомылған өзенин,ала көбелекті қуалап,гүл теріп көгалап еске алып,өмір бойы есінде сақтайды.Табиғатқа үйіле қараудан,балалар ойнайтын орындарға құштарлықтан өз өлкесіне,туған табиғатына.отанына деген суйішпенділігі пайда болып,жетіле түседі,патриоттық сезімге тәрбеленеді.гүлдер мен жемістердің түрі,пішіні,исі,құстардың сайрауы,бұлақтардың сылдыры,судың шалшылы,шқптің сыбдыры,құрғақ жапырақтардың судырауы,қардың аяқ басқан сайын сықырлауф-осынық бәрі балалардың табиғатты сезінуіне мүмкіндік береді және олардың эстетикалық сезімін,сепсорлық тәрбиесін дамытудағы бай материал қызыметін атқарады.
Табиғатты шын мәнінде қандай болса,сол қалпында көріп,еститін бала кездегң ептілік-балалардың оған деген қызығушылығын арттырады,білімін кеңейтеді,мінез-құлқың,ыпта-ықыласын қалыптастыруға ықпал етеді.
Мектеп дасына дингі балаларды табиғатпен таныстыру.Бұл-олардың санасында қоршағвн табиғат жөніндегі реалистік білімдерді себу құралы,мұның өзі сезімдік тәжербиеге және табиғатқа деген дқрыс көзқарасқа негізделген,Табиғат құблыстарын балалардың дұрыс қабылдауы ұшін,олардың табиғатты қабылдау процесін бақғыттау қадет.Балаларды табиғатқа дақындастырмайынша және оны балалар бақшасының оқу тәрбие жұмысына кеңінен пайдаланбайынша,мектеп жасына дейінгілерді ақыл-ой,эстетикалық,адамгершілік,еңбек және дене тәрбиесі жағынан жан-жақты жетілдіру міндеттерін шешуге болмайды.
Балаларды табиғатпен таныстырудың тәрбиелік-білімдік міндеттері.Балалар бақшасындағы тәрбие диограмасына сәйкес балаларды табиғатпен таныстыру процесинде өзара тығыз байланысты білімділік және тәрбиелік міндеттер жүзеге асырылады.Ақыл-ой тәрбиесінін негізгң міндеті-балаларға қлі табиғат туралы,өсімдіктер,жануарлар жіне балалардың сезіммен қарапайым байланыстар жөнінде білім беру.Атеистік тәрбиенін,мектепкте биологияны оқутудың негізіеде және балаларда диалектикалық-материалистік дүниетанымды қалыптастырудың дұрыс тұсңнңк пен ұғым жатуға тиіс.
Табиғатқа деген ынта-ықыласты да тәрбелеу қажет.Тәрбиеші жануарлар мен өсімдіктердін сыртқы түріне,қимылына.Қылықтарына балалардың назарын аударып,қалай бақылау керектігін көрсете отырып,балалардың табиғат жөніндегі білімін ғана емес,жануарларға деген көзқарастарын да қалыптастырады.Тек әр қашанда баланың жасын ескеру қажет және оның көнілін сол заттың немесе құбылыстың несі қызықтыратынын да білу керек.
Табиғат балаларға эстетикалық тәрбие берудін негізгі құралдарың бірі болып табылады.Табиғат сылулығы,тіпті, ең кәшкентай балалардың өзән де бей-жай қалдырмайды.Оларды табиғатпен таныстыра отырып:орманның шуылына,бұлақтардың сылдыры танымтыра отырып орманның жапырақтардың пішіні мен түсіне гүлдердін исіне жануарлардың қимылына көніл аудару керек.Табиғат балаларға эстетикалық тәрбие берудің негізгі құралдарының бірі болвп табылады.Бабиғат сұлулығы,тіпті,ең кішкентай балалардың өзін де бей-жай қалдырмайды.Оларды табиғатпен таныстыра отырып,орманның шуылына,бұлақтардың сылдыры мен құстардың сайрауына,жапырақтардың пішіні мен түсіне гүлдердін исіне жануарлардың қимылына көніл аудару крек.Мектеп жасына дингі балалар мекемелерінін педагогынан балалардды табиғатпен таныстыру үшін,табиғат жөніндегі әр түрлі ғылымдар саласынан білімің мол қоры болуы оның даму зандылықтарын түсіну,табиғатта.ы заттар мен болып жатқан құбылыстардың арасындағы өзара байланысты материалистік диалектика тұрғасынан дұрыс түсіндіру талап етіледі.Балаларды табиғатқа белсенділікпен және үқыпты түрде қаратуға тәрбелеу балалар бақшасындағы жануарлар мен осімдіктердін.тәрбиешінін өз үлгісі балаларды еңбек дағдыларына тірбелеуде шешуші ықпал етеді.Балаларда табиғаат туралы білім эстетикалық сезімін қалыптастыру қадет.
Зертеудің өзектілігі: Адам өмірі табиғ Мая сында өтетіндіктен, ол табиғаттың тылсым тынысын, ішкі сырын білуді ғасырлар бойы арман еткен. Тіпті айналадағы ортаның, табиғаттың сұлу да әсем көріністері жас нәрестені де қызықтыратыны, таңдандыратыны бекер ме? Баланың мұндай қызығушылығын байқап, жеткіншектің туған табиғат әлемінін саналуан сырларын ұғынуына, тереңдеп түсінуіне ерте заманнын өзінде-ақ ұлағатты тәлімгерлер зер сала көңіл бөлген.
Зертеудің мақсаты: Мектеп жасына дейінгі балаларды жыл мезгілдерімен таныстыру.Қоршаған ортамен таңыстыру,экология ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде жер учаскісіндегі және табиғат құрышындағы көркемдеп қабылдауға үйрету арқылы тиімділігін арттыру және оның педагогикалық негізін анықтау.
Зерттеудің нысаны: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбие беру мәселесі.
Зерттеу пәні: Қоршаған ортамен таныстыру және экология негіздері.
Зертеудің болжамы: Табиғаттың ғажайып құбылыстарымен таныстыру, олардың мән-мәнісін ұғындыру арқылы жас жеткіншектерді жан-жақты тәрбиелеуге, нақтырақ айтқанда баланың қабылдауын, зейінін, ойын, тілін дамытуға болады.
Зертеудің объектісі: Мектеп жасына дейінгі мекеменің тәрбие үрдісі.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- тәрбие жұмысының мақсатын, міндеттерін нақты айқындап алу;
- мақсатына жетудегі қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдерді алдын- ала анықтау;
- әрбір тәрбие ісінің баланың жағымды мінез - құлқын, адамдық қасиеттерін қалаптастыратындай ықпалды болуын кадағалау;
- тақырыпқа сәйкес мазмұнды ашып, жаңа білім дағдыларын меңгерту;
- әр түрлі іс- әрекеттер барысында тәрбиешінің басшылығы баланың ойлауына, қабілетіне, дербестігіне, шығармашылықпен әрекет етуіне толық мүмкіндік жасау;
- апта бойындағы тәрбие жұмысының нәтижесі жинақталып, халық педагогикасы негізінде әрбір жұма күндері түрлі жолдармен қорытындыланып отыруы қажет.
- тәрбис жұмысының мазмұны күнделікті іс- әрекет барысында серуенде, күннің екінші жартысындағы жұмыстарда және кешкі жұмыстарда жалғастырылып, тиянақталады (шағып топпен, дарынды балалармен жұмыс ескеріледі).
Зерттеу көздері: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу барысында оларды сұлулықты көріп қана қоймай, сол сұлулық жолында еңбектене білуге үйретудің маңызы зор.
Зертеудің міндет: (Қыс)Қысқы табиғатты бақылап,өзгерістерін-жылдың ең суық мезгілі екенін және қар жауатынын белгілеу.Қармен ойнап аққала соғуға болады.Ол жылы жерде тез ериді.Қарда із қалдырып,таяқшамен сурет салуға болады.Мұз қатты,жылтыр,жылы жерде тез ериді.»Жаңа жылдық шырша»-ең сүйікті қысқы мереке.
(Көктем)Көктемгі табиғатты бақылап өзгерістерін белгілеу:күн жылып қар ериді,күннің көзі жарқырап,өсімдіктер мен ағаштардың жапырақтары өсе бастайды.Жаңбыр жауады.Көктемгі жұмыстар басталады:жер аударады,гүлдер мен көкқністердің тұқымдарын сеуіп,жеміс ағаштарын отырғызады.Малдарды өріске айдайды.
Зертеудің практикалық мәні: Осы мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу тақырыбы болашақта менің тәрбиеші ретіндегі жұмысыма зор көмегі бар
Зерттеудің базасы: Аксай каласындагы № «Ақбөбек» балалар балабакшы.
Зерттеудің құрылымы: кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімнен, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.
Балаларды табиғатпен таныстырудың маңызы.Балалар әрқашан да және табиғатпен қандай да босын белгілі бір қарым қатынаста болаады.Жасыл ормандар мен жайлымдар,әдемі гүлдер,көбелектер,қоңыздар,құстар,аңдар,көшпелі бұлттар,тіпті жазғы жаңбырдың кейнгі шалшықтар-соның бәрі балалардың көнілін аударады,қуантады,олардың жетілуіне мол азық береді.Орманда,көгалда,өзеннің немесе көлдің жағасыңда ойнау,санырауқұлақтар,жидектер,гүлдер теру,жануарлар мен өсімдіктерді күту және бақылау балаларға шексіз қуаныш әкеледі.Адам бала кезінде шомылған өзенин,ала көбелекті қуалап,гүл теріп көгалап еске алып,өмір бойы есінде сақтайды.Табиғатқа үйіле қараудан,балалар ойнайтын орындарға құштарлықтан өз өлкесіне,туған табиғатына.отанына деген суйішпенділігі пайда болып,жетіле түседі,патриоттық сезімге тәрбеленеді.гүлдер мен жемістердің түрі,пішіні,исі,құстардың сайрауы,бұлақтардың сылдыры,судың шалшылы,шқптің сыбдыры,құрғақ жапырақтардың судырауы,қардың аяқ басқан сайын сықырлауф-осынық бәрі балалардың табиғатты сезінуіне мүмкіндік береді және олардың эстетикалық сезімін,сепсорлық тәрбиесін дамытудағы бай материал қызыметін атқарады.
Табиғатты шын мәнінде қандай болса,сол қалпында көріп,еститін бала кездегң ептілік-балалардың оған деген қызығушылығын арттырады,білімін кеңейтеді,мінез-құлқың,ыпта-ықыласын қалыптастыруға ықпал етеді.
Мектеп дасына дингі балаларды табиғатпен таныстыру.Бұл-олардың санасында қоршағвн табиғат жөніндегі реалистік білімдерді себу құралы,мұның өзі сезімдік тәжербиеге және табиғатқа деген дқрыс көзқарасқа негізделген,Табиғат құблыстарын балалардың дұрыс қабылдауы ұшін,олардың табиғатты қабылдау процесін бақғыттау қадет.Балаларды табиғатқа дақындастырмайынша және оны балалар бақшасының оқу тәрбие жұмысына кеңінен пайдаланбайынша,мектеп жасына дейінгілерді ақыл-ой,эстетикалық,адамгершілік,еңбек және дене тәрбиесі жағынан жан-жақты жетілдіру міндеттерін шешуге болмайды.
Балаларды табиғатпен таныстырудың тәрбиелік-білімдік міндеттері.Балалар бақшасындағы тәрбие диограмасына сәйкес балаларды табиғатпен таныстыру процесинде өзара тығыз байланысты білімділік және тәрбиелік міндеттер жүзеге асырылады.Ақыл-ой тәрбиесінін негізгң міндеті-балаларға қлі табиғат туралы,өсімдіктер,жануарлар жіне балалардың сезіммен қарапайым байланыстар жөнінде білім беру.Атеистік тәрбиенін,мектепкте биологияны оқутудың негізіеде және балаларда диалектикалық-материалистік дүниетанымды қалыптастырудың дұрыс тұсңнңк пен ұғым жатуға тиіс.
Табиғатқа деген ынта-ықыласты да тәрбелеу қажет.Тәрбиеші жануарлар мен өсімдіктердін сыртқы түріне,қимылына.Қылықтарына балалардың назарын аударып,қалай бақылау керектігін көрсете отырып,балалардың табиғат жөніндегі білімін ғана емес,жануарларға деген көзқарастарын да қалыптастырады.Тек әр қашанда баланың жасын ескеру қажет және оның көнілін сол заттың немесе құбылыстың несі қызықтыратынын да білу керек.
Табиғат балаларға эстетикалық тәрбие берудін негізгі құралдарың бірі болып табылады.Табиғат сылулығы,тіпті, ең кәшкентай балалардың өзән де бей-жай қалдырмайды.Оларды табиғатпен таныстыра отырып:орманның шуылына,бұлақтардың сылдыры танымтыра отырып орманның жапырақтардың пішіні мен түсіне гүлдердін исіне жануарлардың қимылына көніл аудару керек.Табиғат балаларға эстетикалық тәрбие берудің негізгі құралдарының бірі болвп табылады.Бабиғат сұлулығы,тіпті,ең кішкентай балалардың өзін де бей-жай қалдырмайды.Оларды табиғатпен таныстыра отырып,орманның шуылына,бұлақтардың сылдыры мен құстардың сайрауына,жапырақтардың пішіні мен түсіне гүлдердін исіне жануарлардың қимылына көніл аудару крек.Мектеп жасына дингі балалар мекемелерінін педагогынан балалардды табиғатпен таныстыру үшін,табиғат жөніндегі әр түрлі ғылымдар саласынан білімің мол қоры болуы оның даму зандылықтарын түсіну,табиғатта.ы заттар мен болып жатқан құбылыстардың арасындағы өзара байланысты материалистік диалектика тұрғасынан дұрыс түсіндіру талап етіледі.Балаларды табиғатқа белсенділікпен және үқыпты түрде қаратуға тәрбелеу балалар бақшасындағы жануарлар мен осімдіктердін.тәрбиешінін өз үлгісі балаларды еңбек дағдыларына тірбелеуде шешуші ықпал етеді.Балаларда табиғаат туралы білім эстетикалық сезімін қалыптастыру қадет.
Зертеудің өзектілігі: Адам өмірі табиғ Мая сында өтетіндіктен, ол табиғаттың тылсым тынысын, ішкі сырын білуді ғасырлар бойы арман еткен. Тіпті айналадағы ортаның, табиғаттың сұлу да әсем көріністері жас нәрестені де қызықтыратыны, таңдандыратыны бекер ме? Баланың мұндай қызығушылығын байқап, жеткіншектің туған табиғат әлемінін саналуан сырларын ұғынуына, тереңдеп түсінуіне ерте заманнын өзінде-ақ ұлағатты тәлімгерлер зер сала көңіл бөлген.
Зертеудің мақсаты: Мектеп жасына дейінгі балаларды жыл мезгілдерімен таныстыру.Қоршаған ортамен таңыстыру,экология ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде жер учаскісіндегі және табиғат құрышындағы көркемдеп қабылдауға үйрету арқылы тиімділігін арттыру және оның педагогикалық негізін анықтау.
Зерттеудің нысаны: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбие беру мәселесі.
Зерттеу пәні: Қоршаған ортамен таныстыру және экология негіздері.
Зертеудің болжамы: Табиғаттың ғажайып құбылыстарымен таныстыру, олардың мән-мәнісін ұғындыру арқылы жас жеткіншектерді жан-жақты тәрбиелеуге, нақтырақ айтқанда баланың қабылдауын, зейінін, ойын, тілін дамытуға болады.
Зертеудің объектісі: Мектеп жасына дейінгі мекеменің тәрбие үрдісі.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- тәрбие жұмысының мақсатын, міндеттерін нақты айқындап алу;
- мақсатына жетудегі қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдерді алдын- ала анықтау;
- әрбір тәрбие ісінің баланың жағымды мінез - құлқын, адамдық қасиеттерін қалаптастыратындай ықпалды болуын кадағалау;
- тақырыпқа сәйкес мазмұнды ашып, жаңа білім дағдыларын меңгерту;
- әр түрлі іс- әрекеттер барысында тәрбиешінің басшылығы баланың ойлауына, қабілетіне, дербестігіне, шығармашылықпен әрекет етуіне толық мүмкіндік жасау;
- апта бойындағы тәрбие жұмысының нәтижесі жинақталып, халық педагогикасы негізінде әрбір жұма күндері түрлі жолдармен қорытындыланып отыруы қажет.
- тәрбис жұмысының мазмұны күнделікті іс- әрекет барысында серуенде, күннің екінші жартысындағы жұмыстарда және кешкі жұмыстарда жалғастырылып, тиянақталады (шағып топпен, дарынды балалармен жұмыс ескеріледі).
Зерттеу көздері: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу барысында оларды сұлулықты көріп қана қоймай, сол сұлулық жолында еңбектене білуге үйретудің маңызы зор.
Зертеудің міндет: (Қыс)Қысқы табиғатты бақылап,өзгерістерін-жылдың ең суық мезгілі екенін және қар жауатынын белгілеу.Қармен ойнап аққала соғуға болады.Ол жылы жерде тез ериді.Қарда із қалдырып,таяқшамен сурет салуға болады.Мұз қатты,жылтыр,жылы жерде тез ериді.»Жаңа жылдық шырша»-ең сүйікті қысқы мереке.
(Көктем)Көктемгі табиғатты бақылап өзгерістерін белгілеу:күн жылып қар ериді,күннің көзі жарқырап,өсімдіктер мен ағаштардың жапырақтары өсе бастайды.Жаңбыр жауады.Көктемгі жұмыстар басталады:жер аударады,гүлдер мен көкқністердің тұқымдарын сеуіп,жеміс ағаштарын отырғызады.Малдарды өріске айдайды.
Зертеудің практикалық мәні: Осы мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу тақырыбы болашақта менің тәрбиеші ретіндегі жұмысыма зор көмегі бар
Зерттеудің базасы: Аксай каласындагы № «Ақбөбек» балалар балабакшы.
Зерттеудің құрылымы: кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімнен, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.
Пайдаланған әдебиет
1. Керімбаева Р.Табиғат. Бала. Тәрбие.\\ Отбасы және балабақша. – 1997. № 1 – 3. 50 – 52б.
2. Қалықбаева З.Табиғат – тал бесігің. \\ Отбасы және балалақша. – 1995. № 6. 30б.
3. WWW. Google. kz
4. Қоқанбаева Р. И.Экологиялық тәрбие беру. \\ Отбасы және балабақша. – 2006. № 5. 20 – 22б.
5. Ыдырысова Ж.Табиғатқа ынтызарлық сезімді ояту. \\ Отбасы және балабақша. – 1997. № 4 - 6. 70 – 71б.
6. Қонақбаева Р. Д.Балаларды эстетикалық тәрбиеге баулу. \\ Отбасы және балабақша. – 2008. № 2. 29 – 30б.
7. Қамақов Ә.Жеткіншектердің көркемдік талғамын қалыптастыру. \\ Отбасы және балабақша. – 1997. № 1 – 3. 53 – 54б.
8. Жұмабекова Ф. И. Көркемдік тәрбиені ұйымдастыру ерекшеліктері. \\ Бақшадағы көркемдік тәрбие.
9. Құдашева Д. Т.Баланың жан – дүниесін әсемдікке баулу. \\ Отбасы және балабақша. – 2007. № 3. 15 – 16б.
10. Манкеш А. Е.Экологиялық тәрбие негізінде баланың рухани жан дүниесін дамыту. \\ Білім беру және менеджмент. – 2007. № 2. 117 – 119б.
11. Хамитқызы Ғ. Балабақшадағы экокологиялық тәрбие жұмысы.\\ Отбасы және балабақша. – 1996. № 3 – 4. 34 – 37б.
12. Ерженбайқызы А. Балабақшадағы экологиялық тәрбие арналары. \\ Отбасы және балабақша. – 1996. № 11 – 12. 52 – 57б.
13. Шалғынбаева Қ.Экологиялық тәрбие. \\ Отбасы және балабақша. – 2001. № 12. 55 – 58б.
14. Құлшанова С. Табиғатты қорғау. \\ Отбасы және балабақша. – 1993. № 6. 6 – 8б.
15. Көбеева Н.Бала және табиғат. \\ Үйелмен және балабақша. – 1993. № 5. 6 – 7б.
1. Керімбаева Р.Табиғат. Бала. Тәрбие.\\ Отбасы және балабақша. – 1997. № 1 – 3. 50 – 52б.
2. Қалықбаева З.Табиғат – тал бесігің. \\ Отбасы және балалақша. – 1995. № 6. 30б.
3. WWW. Google. kz
4. Қоқанбаева Р. И.Экологиялық тәрбие беру. \\ Отбасы және балабақша. – 2006. № 5. 20 – 22б.
5. Ыдырысова Ж.Табиғатқа ынтызарлық сезімді ояту. \\ Отбасы және балабақша. – 1997. № 4 - 6. 70 – 71б.
6. Қонақбаева Р. Д.Балаларды эстетикалық тәрбиеге баулу. \\ Отбасы және балабақша. – 2008. № 2. 29 – 30б.
7. Қамақов Ә.Жеткіншектердің көркемдік талғамын қалыптастыру. \\ Отбасы және балабақша. – 1997. № 1 – 3. 53 – 54б.
8. Жұмабекова Ф. И. Көркемдік тәрбиені ұйымдастыру ерекшеліктері. \\ Бақшадағы көркемдік тәрбие.
9. Құдашева Д. Т.Баланың жан – дүниесін әсемдікке баулу. \\ Отбасы және балабақша. – 2007. № 3. 15 – 16б.
10. Манкеш А. Е.Экологиялық тәрбие негізінде баланың рухани жан дүниесін дамыту. \\ Білім беру және менеджмент. – 2007. № 2. 117 – 119б.
11. Хамитқызы Ғ. Балабақшадағы экокологиялық тәрбие жұмысы.\\ Отбасы және балабақша. – 1996. № 3 – 4. 34 – 37б.
12. Ерженбайқызы А. Балабақшадағы экологиялық тәрбие арналары. \\ Отбасы және балабақша. – 1996. № 11 – 12. 52 – 57б.
13. Шалғынбаева Қ.Экологиялық тәрбие. \\ Отбасы және балабақша. – 2001. № 12. 55 – 58б.
14. Құлшанова С. Табиғатты қорғау. \\ Отбасы және балабақша. – 1993. № 6. 6 – 8б.
15. Көбеева Н.Бала және табиғат. \\ Үйелмен және балабақша. – 1993. № 5. 6 – 7б.
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Орал гуматарлық – техникалық колледж
Педагогика-психология кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Мектеп жасына дейінгі балаға(кыс,көктем) жыл мезгілдерімен
таныстыру
Дайындаған:
4 б КДО тобының студенті
Артыгалива
Айдана
Жетекші:
Р.К.Есеева
Орал – 2014
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
I-
Бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1. Мектеп жасына дейінгі балаларды (қыс,көктем).жыл мезгілдерімен
таныстыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.2. Қыс, көктем жыл мезгіліндегі участкіні безендіруі, болжамы,
қызықтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
II – Бөлім. Практикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..9
2.1. Мектеп жасына дейінгі балаға жыл мезгілдерімен таныстыру(..қыс,
көктем эксперименттің
бағдарламасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
2.2. Тәжірибелік
жұмыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
Пайдаланған
әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..2 3
Қосымша
Кіріспе
Балаларды табиғатпен таныстырудың маңызы.Балалар әрқашан да және
табиғатпен қандай да босын белгілі бір қарым қатынаста болаады.Жасыл
ормандар мен жайлымдар,әдемі
гүлдер,көбелектер,қоңыздар,құстар,а ңдар,көшпелі бұлттар,тіпті жазғы
жаңбырдың кейнгі шалшықтар-соның бәрі балалардың көнілін
аударады,қуантады,олардың жетілуіне мол азық
береді.Орманда,көгалда,өзеннің немесе көлдің жағасыңда
ойнау,санырауқұлақтар,жидектер,гүлд ер теру,жануарлар мен өсімдіктерді күту
және бақылау балаларға шексіз қуаныш әкеледі.Адам бала кезінде шомылған
өзенин,ала көбелекті қуалап,гүл теріп көгалап еске алып,өмір бойы есінде
сақтайды.Табиғатқа үйіле қараудан,балалар ойнайтын орындарға құштарлықтан
өз өлкесіне,туған табиғатына.отанына деген суйішпенділігі пайда
болып,жетіле түседі,патриоттық сезімге тәрбеленеді.гүлдер мен жемістердің
түрі,пішіні,исі,құстардың сайрауы,бұлақтардың сылдыры,судың шалшылы,шқптің
сыбдыры,құрғақ жапырақтардың судырауы,қардың аяқ басқан сайын сықырлауф-
осынық бәрі балалардың табиғатты сезінуіне мүмкіндік береді және олардың
эстетикалық сезімін,сепсорлық тәрбиесін дамытудағы бай материал қызыметін
атқарады.
Табиғатты шын мәнінде қандай болса,сол қалпында көріп,еститін бала
кездегң ептілік-балалардың оған деген қызығушылығын арттырады,білімін
кеңейтеді,мінез-құлқың,ыпта-ықыласы н қалыптастыруға ықпал етеді.
Мектеп дасына дингі балаларды табиғатпен таныстыру.Бұл-олардың
санасында қоршағвн табиғат жөніндегі реалистік білімдерді себу құралы,мұның
өзі сезімдік тәжербиеге және табиғатқа деген дқрыс көзқарасқа
негізделген,Табиғат құблыстарын балалардың дұрыс қабылдауы ұшін,олардың
табиғатты қабылдау процесін бақғыттау қадет.Балаларды табиғатқа
дақындастырмайынша және оны балалар бақшасының оқу тәрбие жұмысына кеңінен
пайдаланбайынша,мектеп жасына дейінгілерді ақыл-
ой,эстетикалық,адамгершілік,еңбек және дене тәрбиесі жағынан жан-жақты
жетілдіру міндеттерін шешуге болмайды.
Балаларды табиғатпен таныстырудың тәрбиелік-білімдік міндеттері.Балалар
бақшасындағы тәрбие диограмасына сәйкес балаларды табиғатпен таныстыру
процесинде өзара тығыз байланысты білімділік және тәрбиелік міндеттер
жүзеге асырылады.Ақыл-ой тәрбиесінін негізгң міндеті-балаларға қлі табиғат
туралы,өсімдіктер,жануарлар жіне балалардың сезіммен қарапайым байланыстар
жөнінде білім беру.Атеистік тәрбиенін,мектепкте биологияны оқутудың
негізіеде және балаларда диалектикалық-материалистік дүниетанымды
қалыптастырудың дұрыс тұсңнңк пен ұғым жатуға тиіс.
Табиғатқа деген ынта-ықыласты да тәрбелеу қажет.Тәрбиеші жануарлар мен
өсімдіктердін сыртқы түріне,қимылына.Қылықтарына балалардың назарын
аударып,қалай бақылау керектігін көрсете отырып,балалардың табиғат
жөніндегі білімін ғана емес,жануарларға деген көзқарастарын да
қалыптастырады.Тек әр қашанда баланың жасын ескеру қажет және оның көнілін
сол заттың немесе құбылыстың несі қызықтыратынын да білу керек.
Табиғат балаларға эстетикалық тәрбие берудін негізгі құралдарың бірі
болып табылады.Табиғат сылулығы,тіпті, ең кәшкентай балалардың өзән де бей-
жай қалдырмайды.Оларды табиғатпен таныстыра отырып:орманның
шуылына,бұлақтардың сылдыры танымтыра отырып орманның жапырақтардың пішіні
мен түсіне гүлдердін исіне жануарлардың қимылына көніл аудару керек.Табиғат
балаларға эстетикалық тәрбие берудің негізгі құралдарының бірі болвп
табылады.Бабиғат сұлулығы,тіпті,ең кішкентай балалардың өзін де бей-жай
қалдырмайды.Оларды табиғатпен таныстыра отырып,орманның шуылына,бұлақтардың
сылдыры мен құстардың сайрауына,жапырақтардың пішіні мен түсіне гүлдердін
исіне жануарлардың қимылына көніл аудару крек.Мектеп жасына дингі балалар
мекемелерінін педагогынан балалардды табиғатпен таныстыру үшін,табиғат
жөніндегі әр түрлі ғылымдар саласынан білімің мол қоры болуы оның даму
зандылықтарын түсіну,табиғатта.ы заттар мен болып жатқан құбылыстардың
арасындағы өзара байланысты материалистік диалектика тұрғасынан дұрыс
түсіндіру талап етіледі.Балаларды табиғатқа белсенділікпен және үқыпты
түрде қаратуға тәрбелеу балалар бақшасындағы жануарлар мен
осімдіктердін.тәрбиешінін өз үлгісі балаларды еңбек дағдыларына тірбелеуде
шешуші ықпал етеді.Балаларда табиғаат туралы білім эстетикалық сезімін
қалыптастыру қадет.
Зертеудің өзектілігі: Адам өмірі табиғ Мая сында өтетіндіктен, ол
табиғаттың тылсым тынысын, ішкі сырын білуді ғасырлар бойы арман еткен.
Тіпті айналадағы ортаның, табиғаттың сұлу да әсем көріністері жас нәрестені
де қызықтыратыны, таңдандыратыны бекер ме? Баланың мұндай қызығушылығын
байқап, жеткіншектің туған табиғат әлемінін саналуан сырларын ұғынуына,
тереңдеп түсінуіне ерте заманнын өзінде-ақ ұлағатты тәлімгерлер зер сала
көңіл бөлген.
Зертеудің мақсаты: Мектеп жасына дейінгі балаларды жыл мезгілдерімен
таныстыру.Қоршаған ортамен таңыстыру,экология ұйымдастырылған оқу іс-
әрекетінде жер учаскісіндегі және табиғат құрышындағы көркемдеп қабылдауға
үйрету арқылы тиімділігін арттыру және оның педагогикалық негізін анықтау.
Зерттеудің нысаны: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбие беру
мәселесі.
Зерттеу пәні: Қоршаған ортамен таныстыру және экология негіздері.
Зертеудің болжамы: Табиғаттың ғажайып құбылыстарымен таныстыру, олардың
мән-мәнісін ұғындыру арқылы жас жеткіншектерді жан-жақты тәрбиелеуге,
нақтырақ айтқанда баланың қабылдауын, зейінін, ойын, тілін дамытуға болады.
Зертеудің объектісі: Мектеп жасына дейінгі мекеменің тәрбие үрдісі.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- тәрбие жұмысының мақсатын, міндеттерін нақты айқындап алу;
- мақсатына жетудегі қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдерді алдын- ала
анықтау;
- әрбір тәрбие ісінің баланың жағымды мінез - құлқын, адамдық
қасиеттерін қалаптастыратындай ықпалды болуын кадағалау;
- тақырыпқа сәйкес мазмұнды ашып, жаңа білім дағдыларын меңгерту;
- әр түрлі іс- әрекеттер барысында тәрбиешінің басшылығы баланың
ойлауына, қабілетіне, дербестігіне, шығармашылықпен әрекет етуіне толық
мүмкіндік жасау;
- апта бойындағы тәрбие жұмысының нәтижесі жинақталып, халық
педагогикасы негізінде әрбір жұма күндері түрлі жолдармен
қорытындыланып отыруы қажет.
- тәрбис жұмысының мазмұны күнделікті іс- әрекет барысында серуенде,
күннің екінші жартысындағы жұмыстарда және кешкі жұмыстарда
жалғастырылып, тиянақталады (шағып топпен, дарынды балалармен жұмыс
ескеріледі).
Зерттеу көздері: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу
барысында оларды сұлулықты көріп қана қоймай, сол сұлулық жолында еңбектене
білуге үйретудің маңызы зор.
Зертеудің міндет: (Қыс)Қысқы табиғатты бақылап,өзгерістерін-жылдың ең
суық мезгілі екенін және қар жауатынын белгілеу.Қармен ойнап аққала соғуға
болады.Ол жылы жерде тез ериді.Қарда із қалдырып,таяқшамен сурет салуға
болады.Мұз қатты,жылтыр,жылы жерде тез ериді.Жаңа жылдық шырша-ең сүйікті
қысқы мереке.
(Көктем)Көктемгі табиғатты бақылап өзгерістерін белгілеу:күн жылып қар
ериді,күннің көзі жарқырап,өсімдіктер мен ағаштардың жапырақтары өсе
бастайды.Жаңбыр жауады.Көктемгі жұмыстар басталады:жер аударады,гүлдер мен
көкқністердің тұқымдарын сеуіп,жеміс ағаштарын отырғызады.Малдарды өріске
айдайды.
Зертеудің практикалық мәні: Осы мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу
тақырыбы болашақта менің тәрбиеші ретіндегі жұмысыма зор көмегі бар
Зерттеудің базасы: Аксай каласындагы № Ақбөбек балалар балабакшы.
Зерттеудің құрылымы: кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімнен, пайдаланылған
әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.
I – Бөлім
1.1.Мектеп жасына дейінгі балаларды(қыс,көктем)жыл мезгілдерімен
таныстыру.
Табиғаттағы қысқы құбылыстар туралы жалпы түсінік қалаптастыру:суық
түсті,қар жауып тұр,адамдар жылы малақай,етік,пима киді:балалар
шанамен,шаңғымен серуендеп,коньки тебеді,аққала жасайды.Қардың
жаууын,құстардың әрекетін бақылау.
Сәбилердің екінші тобының балалары тәрбиешінің жәрдемімен құстар мен
балықтарға жем беруі,пияз отырғызуы,бөлме өсімдіктеріне су құйып,олардың
жанырақтарын сүртуі тиіс.Күнделікті серуен кезінде балалар ауа райын
баөылауды(күн шығып тұр,қар жауып тұр,күн жылы,суық)одан әрі
жалғастырады,олардың киімдері мен ойындары ауа райына тәүелді екеніне назар
аударады.Балалардың бойында сезімдік тәжерибелер жинақтау үшін қысқы қар
жаууына бірнеше бақылау жүргізу керек.Қылаулап түсіп жатқан қар ұшқанына
балалардың назарын аударып,тәрбиеші былай дейді:Балалар,қарандаршы,қар
жауып тұр!Оның жерге қалайша баяу түсетінін қарандаршы.Ол тағы қайда
түседі?Бақылауды қызықты етіп жандандыру үшін оларға қолдарын созуды
ұсынып,оған қардың алай түсетінін,түсі қандай екенін сұрау керек.Ауарайы,
қысқы аспан қар жамылғысы туралы түсінікті кенейту үшін күндклікті серуен
кезінде қысқа мерсімде,бірағ жүйелі бақылау жүргізіп отыру керек.Күн өте
қысқа болатынын қыста балалармен бірге күннің шығуы мен батуын қарау.Өар
жаууы кезінде қардың түсуін желдің,аяздың немесе балалардын назарын аудару
керек.Қар ұшқанын лупамен қарап,оның әрқайсысында иеше сәуледен болатынын
есептеген жақсы.Суық күндері балалар қар үстінде серуендеп,оның аяқ астында
қалай сықырлайтынын тындайды.Тәрбиеші мұнын тек аязды ауа райндаболатынын
атап көрсетеді.Бұл дыбыс қатты қар ұшқыншын бұзұлуынан түзіледі.
Көктемнің басталу мен аяқталуы.Астрономдар күн мен түннің ұзақтығы
бірдей болптын көктемгі күн мен түннәңитеңесу сәті-21-22 марттаы көктемнің
басталуы деп,ал жыл ішіндегі ең ұзақ күн-21-22 июньді-аяқталуы деп
есептейді.Марттың екінші жартысында күн айтарлықтай ұзарып,түн
қысқарады:тал түсте күн барған сайын көкжиектен жоғары көтеріліп,оның
сәулелері жерге тік түсе бастайды және оны күннен-күнге күштірек
қыздырады.Қар жұмсақ болып,еріп бастайды,Марттые екіеші жартысында алғашқы
түйдек бұлттар пайда болады.Олар төменгі жағы біртегіс келетін
қардай,күмбез тәрізді масса түріндегі өте әдемі бұлттар.Бұлттар әдетте
таңертең немесе жерге жанаса жатқан ауанын өызуы салдарынан тал түсте пайда
болады:өрмелі ауа ағыстары әлсірейтін кешке қарай олар жойылып ери
бастайды.Апрелдің алғашқы жартысында жерден қар кетеді:олардың еруінен
түзілген жылғалар су қоймаларына құйылады.Апрелдің ортасында әдетте жүре
бастайды.Осының аз-ақ алдында жағада жінішке су жолаңы-жиек су пайда
болады.Су мен күннің әсерінен мұзда сызат түзіліп,ол жарылады да мұз
түзіледі.Қзен мұз жамылғысынан шығып,жайылады.Су таси бастайды.Әдетте
майдын басында алғашқы нөсер басталады.Осы кезде және одан кешәрек ауа райы
үсік түсуімен ұштасып,кенет суытады,Одан өсімдіктер,әсіресе жеміс-жидектер
өте зардап шегеді.
1.2(Қыс,көктем)жыл мезгіліндегі участкіні безендіруі,болжамы,қызықтары.
Қысқы жылы күндердін бірінде тәрбиеші балалардың көзінші аққала
жасайды,оған әр түрлі құрлыс орнатады.Оған балалар көмектеседі:олар
күрекпен қар күрейді,оны шананың үстіне қойылғаң жәшіккее салады
да,құрлысқа жеткізеді.Келесі жолы балалар құм қалыптарын алып, кішкене
күректермен оларңа қар салады да,одан балмұздақжасайды.Қармен ойнайтын
ойындар балаларға көп қуаныш сыйлайды және сонымен бірге қардың
қасиетін(аппақ,суық,шашылады,біріге ді,қолда ерейді)сезімдік қабылдаулардың
жинақталуына жәрдемін тигізеді.Учаскеде кездесетін құстарға назар
аударып,оларға жем беру ісін ұйымдастыру керек.Торғайлар-ең көп тараған
құстар.Қорек іздеу әрекетімен олар адамдардың мекеніне дақындап келетін
қара күз бен қыста оларды бұл ерге күн сайын ұшып келуге және адамдардаң
қорықпауға оңай үйретуге болады.Ол үшін күнделікті белгілі бір сағатта
қарап зартылған және бетіне құм себілгенсуп қою керек.
Көктемде учаскеде серуендеу кезінде тәрбиеші көктемнің алңашқы
белгілеріне балалардың назарын аударадыКүн жарқырап шығып,қыздырып
тұр.Қолдарынды күнге тосып,қыздырындар-дейді де сонынанЖарқырап
шығып,қыздырып тұрған не?-деп сұрайды.Келесі серуен кезінде тәрбиеші
балаларға қардың қалай еритінін және балалар қардан тұрғызған құрлыстардың
қалай бұзылатынын көруді ұсынып,Жеді не қыздырады?Қар қайда кетті?-деп
сұрайды.Щдан соң пайда болған жылғаларға балалардың назарын
аударады.Балалар оған қайық пен жанқалар жіберіп,олардын суда қалай
жүзетінін бақылайды.Учаскеде серуендеу кезінде тірбиеші балаларға шығып
келе жатқан көк шөпті көрсеті,ол қазір өсіп тұрған жерлерді табуды
ұсынады.Сәбилер тобындағы көптеген балаларда гүлдердәң қайда өсетінін
туралы түсінік әлі де нығайтылмаған.Сондықтан оларды клумбаға немесе
рауатшаға ертіп келіп,көп жылдық өсімдіктердің өскендерін көрсеткен сон
оларға:Мұнда жерден жасыл жапырақшалардың шығып тұрғанын қарандаршы.Бұл
жерже гүл өсетін болады.Жасыл жапырақшаларды сындырып,таптамау үшін біз тек
жолмен жүретін боламвз деп айту керек.Тәрбиеші балалар анықтап
қарап,жапырақтарын ұстап көруі үшін бұтақты абайлап иіп,ағаштарда
жапырақтардың шыға бастағанына сәбилердің екінші тобы балаларының назарын
аударады.Ағаштардын бұталарында не өскен?Жапырақтардың түсі қандай?Олар
нешеу?-деп сұрайды ол.Балаларды шалғындыққа немесе бақбақ гүлдеп тұрған
басқа дерге еертіп келген сон тәрбиеші:Жерге қарандаршы:онда не өскен?мынау
әсем гүл бақта деп аталады.Мына гүл қалай аталады?Оның түсі қандай?Гүлді
иіскеп көріндер-дейді.кейнірек, жемістері өсіп жетілгенде балалар бақбақты
тағы да анықтап қарап,оны үрлейді,оның парашотпен жабдықталған тұқымшалары
жан жаққа қалай ұшатынын бақылайды.
II – Бөлім. Практикалық бөлім
2.1. Эксперимент
Балабақшадағы тәрбие бағдарламасына сәйкес балаларды табиғатпен
таныстыру барысында өзара тығыз байланысты білімділік және тәрбиелік
міндеттер жүзеге асырылады. Балаларды табиғатпен таныстыру және шынайы
қамқорлыққа алу жағдайында адамгершілік және эстетикалық тәрбие беру
мақсаты да етеледі.
Балабақшада балалардың өздері бақылап, бағып-күтіп жүрген жануарлар мен
өсімдіктердің болуы оларды қоршаған ортаға ұқыптылықпен қарауға, еңбекке
деген сүйіспеншілікке және соған дағдылануға үйретеді, сондай-ақ бала
бойында біртіндеп тапсырылған іске жауапкершілік сияқты қасиеттер де
қалыптаса береді.
К. Д. Ушинский баланы табиғатпен жастай таныстыра дамыту, оның өзіндік
логикалык ойын, сөз қорының, санасының жетілуіне әсері мол екенін атап
көсеткен. Логикалық ойдың, пікірдің дамуы баланың келешекте рухының жоғары
болуына, батыл пікір, нақты шешім айтуына және оны дәлелдеп беруге
жетелейді.
5-6 жастағы балалар табиғат және ондағы көптеген заттар, құбылыстар
жайлы мағлүматтардан хабардар болады. Жыл мезгілдеріне сәйкес күз, қыс,
көктем, жаз күзде жапырақтар сарғаятыны, құстардың жылы жаққа ұшатыны,
тұманды, жаңбырлы күндердің көп болатыны тағыда басқа бала түйсігінде із
қалдырмай қоймайды. Күз дегенде жапырақтар сарғайып түседі — деген
ойдың пайда болуы оларды күнделікті өмірмен тығыз байланыстырады. Себебі,
күзде баланың таза ауада жапырақтармен ойнайтын кезі аз емес.
Бес жастағы бала жылдың төрт мезгілін бір-бірінен ерекшеленетінін толық
айтып бере алмайды. Бірақ, күзден кейін қыс, көктемнен кейін жаз келетінін
біледі. Сонымен қатар бала күнделікті көріп жүрген қой-ешкі, сиыр мен жылқы
сияқты үй жануарларын, хайуанаттар әлемінен көрген ит, қасқыр, түлкі,
сияқты аңдар мен құстарды таниды. Олар жайлы өзіндік ой- түйсіктері болады.
Мысалы: кірпі қыста ұйықтайды, жазда орманда жүреді, оның үстіндегі
тікеніне қандай зат түсетін болса жапырақтар, жидектер тағыда басқа
сонымен қоректенеді- деген сияқты. Бес жастағы бала табиғаттағы шындық пен
ертегідегі жағдайларды бір-бірімен шатастырады да, оларда мынадай ойлар
тууы мүмкін. Мысалы, аю бармағын жалайды, аю жылыну үшін ағаштың діңіне
тығылады. Шындығында аюдың, кірпі, борсық тағыда басқа жануарлардың қыста
ұйықтауының өзіндік биологиялық мәні бар. Балаларда табиғаттағы заттарды
бір-бірімен салыстыру, олардың бір-бірінен қандай айырмашалығы бар, осы
жайлы өзіндік ойлар туа бастайды.
Бес - алты жасар балаларда табиғаттағы заттардың, жануарлардың,
өсімдіктердің бір-бірінен қандай айырмашылықтары арқылы ерекшеленетінін
ғалымдарымыздың мынадай тұжырымдары анықтай түседі. Мысалы, "жануарлардың
пішіні, түр-түсі, сыртқы жамылғысы т.б, арқылы салыстырады. Бұл жастағы
бала мысық пен кірпіні былай салыстырады: кірпінің терісі инелер, мысықта
тері, ал тері кірпінің бауырында ғана болады, мысықта мүлде инелер болмайды
және тағыда басқа Бала осы сөздермен мысық пен кірпінің ерекшелігін толық
сипаттадым деп ойлайды, ал шын мәніндегі ой-түсік кейін келе қалыптасып,
жетіле береді. Осыған сәйкес , Өсімдіктер әлемі тақырыбын өткенде,
балаларды балабақша ауласындағы ағаштармен, гүлдермен, шөптермен
таныстырып, олардың жылдың әр мезгіліне сай өзгеріп отыратындығын
түсіндіріп өткен жөн.
Аққу II - тобы (бала саны 25) эксперимент тобы ретінде, бақылау тобы
ретінде тіркелді. Тәжірибе-эксперимент жұмысы бір-бірімен өзара байланысқан
үш кезеңнен тұрды: даярлық кезең, негізгі кезең, қорытынды кезең. Тәжірибе-
педагогикалық жұмыста аталған кезеңдерді белгілеу негізіне П.Я.Гальперин
және Н.Ф.Талызинаның ойлау әрекеттерін сатылы қалыптастыру теориясы алынды.
№ пп Есімі Жасы
1 Куантай Б 6.2
2 Нуртөре Б 6.3
3 Данагүл Ш 6.3
4 Қайрат Б 6.4
5 Сабина Ж 6.6
6 Алия Н 6.2
7 Айдархан Б 6.7
8 Саян Т 6.4
9 Тамирлан И 6.6
10 Али Г 6.7
11 Татьяна Р 6.1
12 Ғалия Б 6.1
13 Алина Н 6.4
14 Гүлфия Ж 6.3
15 Томирис У 6.5
16 Іліяс Л 6.4
17 Бекзат О 6.6
18 Гульназ Б 6.3
19 Алдияр З 6.5
20 Бектас В 6.6
21 Азамат Х 6,2
22 Данияр К 6,5
23 Болат В 6,4
24 Дария Ш 6,5
25 Элвира У 6,7
Мысалы, 5-6 жастағы балаға қыста ағаштардың жапырақтары түсіп, қураған
сияқты болып көрінеді, бірақ ол ағашта қыста да тіршілік үзілмейтінін айтып
түсіндіру керек. Ерте көктемде ағаштың 2-3 бұтағын кесіп, топта суға салып
қою арқылы одан бүршік өсіп шығатынын, демек қыста да өсу процесі
тоқталмайтынына балалардың көздерін жеткізуге болады.
Кесте 3- Балалардың жыл мезгілдері тәжірибеге деген қызығушылығын
анықтауға арналған сауалнама нәтижесі
Қойылатын сұрақтар Жауап түрлері %
Ия Жоқ Басқа да
жауапт
1. Табиғат көріністері суреттелген
қазақтың ауызекі шығармашылығы
үлгілерін атап бере аласың ба?
- мақал мәтелдер 4 65 31
- жұмбақтар - 0,2 99,8
- жаңылпаштар 0,5 - 99,5
- ертегілер 0,1 - 99,9
- тыйым сөздер - 93 7
- эпостық жырлар - - -
2. Адамның – табиғаттың төл перзенті 2 51 12
екендігі туралы мақал -мәтел, жұмбақ,
жаңылпаштар, ертегі қанатты сөздер,
тыйым сөздер, эпостық жырлар білесің
бе?
3. Табиғатты аялау қажеттігі жөнінде 2,3 12 ,2 50,5
тыйым сөздерді білесің бе?
Интервью бойынша оқушылардың жауаптарын талдау, өкінішке орай,
балалардың білімдері төмен екендігін және табиғатқа деген қызығушылықтары
мен қажеттіліктерінің қажетті деңгейде қалыптаспағандығын көрсетті.
Бір халық аспанда ұшқан, аяғы жоқ,
Ұстаған қолдарында таяғы жоқ.
Күніне талай жерге кетер кезіп,
Нәрсенің бұл секілді саяғы жоқ. (Бұлт)
Көзге ілінбейді,
Жұтсаң білінбейді. (Ауа)
Қолы жоқ, сурет салады,
Тісі жоқ, тістеп алады. (Аяз)
Шым - шытыр,
Шидай қотыр. (Жұлдыздар)
Қанаты жоқ, ұшады,
Аяғы жоқ, жетеді.
Аузы жоқ,ұлиды. (Боран)
Ат шаптырым аумағы,
Байқалмайды салмағы.
Мың кессең де ол мейлі,
Жүреді,ұшып өлмейді. (Бұлт)
Қараңғыда жымыңдайды,жанады,
Жарық түссе,бірден сөніп қалады. (Жұлдыз)
Аяқсыз жетіп барады,
Қолсыз есік қағады. (Жел)
Арыстан арқырады,
Орман жарқырады. (Найзағай)
Қуып едім-мойнын бұрмады,
Ұстайын деп едім-қолға тұрмады. (Боран)
Қонақтап күнде қонар су бетіне,
Сүйсінер барлық адам келбетіне.
Тұлғасы су ішінде көрінеді,
Таңырқап қарап тұрсам суретіне. (АЙ)
Тең, тең, тең киіз,
Екі ортасы кең киіз. (Аспан, жер)
Көк жиекті шай табақта,
Алтын алма тербеледі.
Кейде бүркер алма жүзін,
Ұлпа мақта перделер. (Күн)
Сатайын десем ауыр кілем,
Сатпайын десем тәуір кілем (Жер)
Таңмен көзін ашады,
Әдемге нұр шашады. (Күн)
Қыста ғана болады,
Ұстасан қолын тоңады. (Қар)
Сырылдатады шәйнегн,
Ұнатпаса да жұрт, мейлі.
Тереземіздің әйнегін
Жуады,
Бірақ сүртпейді. (Жаңбыр)
Қозғалып жүрер жортақ шам,
Барлығымызға ортақ шам. (Күн)
Ақ көбелек қонды,
Құстар енді тонды. (Қар)
Киіз үйімнің төбесі
Түбітке толы. О несі? (Бұлттар)
Төбесінде даланың
Төбесінде қаланың
Аяғы жоқ –
Жүреді,
Езуі жоқ –
Күледі. (Күн)
Шымылдық ішінде қап-қара
Ұйықтап жат, дала, жат, қала. (Түн)
Көктен түседі,
Жер ішеді. (Жаңбыр)
Түндегі көп шырақты жағып кеткен
Кім кедіп иаң алдына алып кеткен? (Жұлдыздар)
Жұмбақтардың шешімін 12 оқушы ғана толық дұрыс таба алды. Ал көшпілігі
қазақ жұмбақтарынан хабардар емес екенін байқатты.
Тәрбиелік деңгейлерінің өсуі Бірінші диагностикалық кесінді
нәтижелері
ЭТ БТ
Жоғары 4(5,4%) 3 (4,2 %)
Орта 32(43,3%) 35(48,6%)
Төмен 38(51,3%) 34 (12 ,2 %)
Сурет 1 - Балабақшада сыныптан тыс жұмыстар арқылы жыл мезгілдерін
үйрету деңгейлерінің динамикасы.
Анықтау экспериментінің нәтижесі бастауыш сынып
оқушыларының ұлттық тәрбиесінің төмендігін және тәрбиешінің
сыныптан тыс жұмыстар арқылы ұлттық тәрбиесін дамытуға даярлық
деңгейлерінің жеткіліксіз екендігіне байқатты. Сонымен
қатар, балабақшада пегагогтарына лайықталған бірізділікті үйірме
жұмысының бағдарламасы, оны жүзеге асыруға қолайлы әдістемелік
ұсыныстардың жоқтығы осы бағытта қалыптастыру экспериментін жүргізу
қажеттігіне көз жеткізді. Атқарылған жұмыстар балабақшада
сыныптан тыс жұмыстар арқылы бастауыш сынып оқушыларының ұлтық
тәрбиесін дамытудың әдіс тәсілдерін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
К. Д. Ушинский баланы табиғатпен жастай таныстыра дамыту, оның өзіндік
логикалык ойын, сөз қорының, санасының жетілуіне әсері мол екенін атап
көсеткен. Логикалық ойдың, пікірдің дамуы баланың келешекте рухының жоғары
болуына, батыл пікір, нақты шешім айтуына және оны дәлелдеп беруге
жетелейді.
Табиғаттың көктемгі құбылыстары, олардың себептері туралы, көктемдегі
адамдардың еңбегі жайында балалардың білімдерін толықтыру қажет болады.
Көктем ұғымын қалыптастыру. Өлі табиғаттағы өзгерістерді күннің ұзаруын,
сеңнің жүруін, өсімдіктер дүниесіндегі ағаштар мен бұталардың бүр жаруын,
алғашкы жапырақтың шығуын, көктемгі гүлдердің гүлденуін байқау.
Жәндіктердің іс- қимылдарын бақылату арқылы балалардың түйсіктерін
толықтыру. Құстардың ұшып келуін, ұя салып, балапандарына жем беруін
бақылай отырып, қарлығаштың ұясы туралы әңгімелеп беру, құстардың пайдасы,
оларды қорғау, қамқорлыққа алу жөнінде әңгімелесу. Мысалы, тоқылдақты
ағаштың арасынан құрттарды теріп жейтіндігінен ағаш дерігері аталғаны, ал
қарлығаштың ұшуына қарап, олар шарқ ұрып ойнап, күн нұрына шомылып жүр
дейміз, ал шын мәнінде үнемі жұмыс істеп құрттарды аулап жүретінін,
сондай-ақ тоқылдақ, қарлығаштардың суреті салынған көрнекі құралдарды
пайдалана отырып әңгімелеу. Қарлығаштың құйрығы неге айыр атты
мультфильмді пайдалану. Көктемнің алғашқы гүлі бәйшешекке тоқталу, тақпақ
жаттату, бейнелеу жұмысы бойынша суретін салғызу.
Егіс даласындағы көктемгі жұмыс, гүлзарлардағы балалар еңбегіне тоқталу.
Табиғат бұрышындағы өсімдіктер туралы дидактикалық ойындар ойнату.
Балабақшадағы экологиялық тәрбие жұмысының және бір арнасы —
адамгершілік тәрбиеге саяды.
Адамгершілік тәрбиесінің мәнісі баланың адамдарға, айналадағы ортаға,
туған өлкенін табиғатына деген сүйіспеншілігін, қамқорлығын арттыруды
көздейді. Туған өлкеге сүйіспеншілікті тәрбиелеудің негізгі құралы — ұлттык
тілі, мәдениеті, көркем өнер туындылары. Бала әдеби шығармаларды: өлең,
ертегі, жұмбак, жаңылтпаш, мақал-мәтел, аңыз- әңгіме, батырлар жырын тыңдау
арқылы ана тілінің құдіреттілігін сезінумен қатар, оны сүюді үйренеді. Адам
табиғат пен өмірдің бар қызығын ән- жырға қосып, онын әдемі де сұлу
көріністерін бала санасына ән арқылы жетікізе білген.
Тәрбиеші балаларға табиғаттағы әдемілікті сезініп, көре білуге баули
отырып, табиғатты бақылатады. Бүкіл дүниежүзілік ғылым мен мәдениеттің
алтын қорына зор үлес қосқан ұлы бабамыз Әл-Фараби өзінің педагогикалық
мұрасында жас ұрпақтың эстетикалық ұғымын, сезімін қалыптастыруда үш
нәрсені негізге алады:
Міне, күні бүгінге дейін тәрбиелік мәнін жоймаған осындай ырымдар баланы
ізгілікке, адамгершілікке, имандылыққа тәрбиелеудегі тиімді құралдардың
бірі болып саналады. Бәрі де табиғат- анадан арна тартады!
2.2.Тәжірибелік жұмыс
Білім беру саласы Қатынас, Шығармашылық
Бөлімі Бізге көктем келді
Тобы Ересек топ
Тақырыбы Жыл мезгілімен таныстыру
а)ақпараттық Тәрбиешінің сұрақтарына байланысты жауаптар
құзыреттілік қайтаруға (қар ериді, күн жылынды, құстар ұшып
келеді), сөздерге анықтама таңдауға (күн ашық,
гүлдер әдемі) үйрету. (к) дыбысының дұрыс айтылуын
бекіту.
Ұйымдастырылған оқуДәстүрлі
іс әрекетінің түрі
Ұйымдастырылған оқуҰқыптылыққа үйрету, шығармашылыққа баулу.
іс әрекетіде
қолданылатын
технологиялар
әдіс – тәсілдері Жұмбақ шешу, сурет бойынша әңгіме құрау, сұрақ –
жауап, ойын тағыда басқа
Оқыту құралдары Көктем мезгіліне байланысты суреттер, геометриялық
пішіндер, гүл күлтелері, желім т.б
Әрекет кезеңдері Тәрбиешінің әрекеті Балалардың әрекеті
Ұйымдастырушылық Психологиялық сәт. Тілек Балалар тілек шеңберіне
шеңбері. тұрады. Бір – біріне
жүрекше ұсынып, ізгі
тілектерін жолдайды.
Ізденушілік - Балалар, біздің Балалар қуыршақ Дарамен
тобымызғасаяхатшы Дара келіп амандасады.Қуана
тұр. Үстел үстіне қуыршақ келіседі.-
Дараны қояды. (Тәрбиеші Барамыз, барамыз.
қуыршақты балалармен Балалар өз ойларын
амандастырады).- Ол айтады.
біздерді өзімен біргесаяхатқа Поезд, автобус тағыда
шығуға шақырады. Қалай басқа
қарайсыңдар, барамыз Кассадан билет
ба?- Саяхатқа қандай алады.Билетте көрсетілген
көлікпеншығамыз. пішінге сәйкес
- Ендеше автобусқа орындықтарға жайғасады.
билет
алып, әр кім өз орындарымызға
отырайық.
І бекет. Жұмбақ бекеті.
Бұл бекетке жету үшін Дара Тыңдайды.Жұмбақты шешуге
бізге мынандай жұмбақ әкеліпті.әрекеттенеді.Қажет болса
Соны шешіп көрейік. Қуыршақ тәрбиеші тарапыннан көмек
сөмкесіндегі жұмбақты алып оқу.беріледі.
Жұмбақ:
Су ағып сай – саладан, Жауабы: Көктем.
Тасып өзен толады. Тыңдайды. Жауап береді.
Құстар кеп ән салады,
Бұл қай кезде болады? Жұмбақты шешеді.
Көктем мезгілі туралы
әңгімелеу. Шешуі: Бұлт пен жаңбыр.
Көктемдегі табиғат
құбылыстарына байланысты жұмбақШешуі: Күн.
айту.
1.Аспандағы көлеңке, Шешуі:Жаңбыр.
Жерге сусын себеді.
2.Таңмен көзін ашады,
Әлемге нұрын шашады.
3.Тырс – тырс тамады, Орындарына отырады.
Сайға қарай ағады. Тағыда басқа
Балалар, Жұмбақ бекетінің
тапсырмаларын орындадық. Дара
достарың сендерге риза болды. Суретпен танысып, қажетті
Орнымызға отырып, сапарымызды бөліктерін керекті жеріне
одан әрі жалғастырайық. орналастырады.
ІІ бекет. Бейнелер сыры.
Бекет тапсырмасы: Дидактикалық
ойын: Қайсысы қайда тұрады?
Шарты: Суреттегі бейнелерге Сурет бойынша
қажетті бөліктерін дұрыс әңгімелейді.
орналастыру.Мыс: ағашқа
жапырақтар, аспанға бұлттар мен
күн, құстар.Өзенге көпір мен суБалалардың бойында
тағыда басқа мерекелік көңіл күй пайда
Сурет бойынша әңгіме құрау. болады. Қуанышты көңіл-
ІІІ бекет. Мерекелер бекеті.күйге бөленеді.
Балалар, біздер келесі бекеткеТыңдайды.Берілген
де келіп қалдық.Бұл жер гүлдерсұрақтарға жауап береді.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Орал гуматарлық – техникалық колледж
Педагогика-психология кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Мектеп жасына дейінгі балаға(кыс,көктем) жыл мезгілдерімен
таныстыру
Дайындаған:
4 б КДО тобының студенті
Артыгалива
Айдана
Жетекші:
Р.К.Есеева
Орал – 2014
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
I-
Бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1. Мектеп жасына дейінгі балаларды (қыс,көктем).жыл мезгілдерімен
таныстыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.2. Қыс, көктем жыл мезгіліндегі участкіні безендіруі, болжамы,
қызықтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
II – Бөлім. Практикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..9
2.1. Мектеп жасына дейінгі балаға жыл мезгілдерімен таныстыру(..қыс,
көктем эксперименттің
бағдарламасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
2.2. Тәжірибелік
жұмыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
Пайдаланған
әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..2 3
Қосымша
Кіріспе
Балаларды табиғатпен таныстырудың маңызы.Балалар әрқашан да және
табиғатпен қандай да босын белгілі бір қарым қатынаста болаады.Жасыл
ормандар мен жайлымдар,әдемі
гүлдер,көбелектер,қоңыздар,құстар,а ңдар,көшпелі бұлттар,тіпті жазғы
жаңбырдың кейнгі шалшықтар-соның бәрі балалардың көнілін
аударады,қуантады,олардың жетілуіне мол азық
береді.Орманда,көгалда,өзеннің немесе көлдің жағасыңда
ойнау,санырауқұлақтар,жидектер,гүлд ер теру,жануарлар мен өсімдіктерді күту
және бақылау балаларға шексіз қуаныш әкеледі.Адам бала кезінде шомылған
өзенин,ала көбелекті қуалап,гүл теріп көгалап еске алып,өмір бойы есінде
сақтайды.Табиғатқа үйіле қараудан,балалар ойнайтын орындарға құштарлықтан
өз өлкесіне,туған табиғатына.отанына деген суйішпенділігі пайда
болып,жетіле түседі,патриоттық сезімге тәрбеленеді.гүлдер мен жемістердің
түрі,пішіні,исі,құстардың сайрауы,бұлақтардың сылдыры,судың шалшылы,шқптің
сыбдыры,құрғақ жапырақтардың судырауы,қардың аяқ басқан сайын сықырлауф-
осынық бәрі балалардың табиғатты сезінуіне мүмкіндік береді және олардың
эстетикалық сезімін,сепсорлық тәрбиесін дамытудағы бай материал қызыметін
атқарады.
Табиғатты шын мәнінде қандай болса,сол қалпында көріп,еститін бала
кездегң ептілік-балалардың оған деген қызығушылығын арттырады,білімін
кеңейтеді,мінез-құлқың,ыпта-ықыласы н қалыптастыруға ықпал етеді.
Мектеп дасына дингі балаларды табиғатпен таныстыру.Бұл-олардың
санасында қоршағвн табиғат жөніндегі реалистік білімдерді себу құралы,мұның
өзі сезімдік тәжербиеге және табиғатқа деген дқрыс көзқарасқа
негізделген,Табиғат құблыстарын балалардың дұрыс қабылдауы ұшін,олардың
табиғатты қабылдау процесін бақғыттау қадет.Балаларды табиғатқа
дақындастырмайынша және оны балалар бақшасының оқу тәрбие жұмысына кеңінен
пайдаланбайынша,мектеп жасына дейінгілерді ақыл-
ой,эстетикалық,адамгершілік,еңбек және дене тәрбиесі жағынан жан-жақты
жетілдіру міндеттерін шешуге болмайды.
Балаларды табиғатпен таныстырудың тәрбиелік-білімдік міндеттері.Балалар
бақшасындағы тәрбие диограмасына сәйкес балаларды табиғатпен таныстыру
процесинде өзара тығыз байланысты білімділік және тәрбиелік міндеттер
жүзеге асырылады.Ақыл-ой тәрбиесінін негізгң міндеті-балаларға қлі табиғат
туралы,өсімдіктер,жануарлар жіне балалардың сезіммен қарапайым байланыстар
жөнінде білім беру.Атеистік тәрбиенін,мектепкте биологияны оқутудың
негізіеде және балаларда диалектикалық-материалистік дүниетанымды
қалыптастырудың дұрыс тұсңнңк пен ұғым жатуға тиіс.
Табиғатқа деген ынта-ықыласты да тәрбелеу қажет.Тәрбиеші жануарлар мен
өсімдіктердін сыртқы түріне,қимылына.Қылықтарына балалардың назарын
аударып,қалай бақылау керектігін көрсете отырып,балалардың табиғат
жөніндегі білімін ғана емес,жануарларға деген көзқарастарын да
қалыптастырады.Тек әр қашанда баланың жасын ескеру қажет және оның көнілін
сол заттың немесе құбылыстың несі қызықтыратынын да білу керек.
Табиғат балаларға эстетикалық тәрбие берудін негізгі құралдарың бірі
болып табылады.Табиғат сылулығы,тіпті, ең кәшкентай балалардың өзән де бей-
жай қалдырмайды.Оларды табиғатпен таныстыра отырып:орманның
шуылына,бұлақтардың сылдыры танымтыра отырып орманның жапырақтардың пішіні
мен түсіне гүлдердін исіне жануарлардың қимылына көніл аудару керек.Табиғат
балаларға эстетикалық тәрбие берудің негізгі құралдарының бірі болвп
табылады.Бабиғат сұлулығы,тіпті,ең кішкентай балалардың өзін де бей-жай
қалдырмайды.Оларды табиғатпен таныстыра отырып,орманның шуылына,бұлақтардың
сылдыры мен құстардың сайрауына,жапырақтардың пішіні мен түсіне гүлдердін
исіне жануарлардың қимылына көніл аудару крек.Мектеп жасына дингі балалар
мекемелерінін педагогынан балалардды табиғатпен таныстыру үшін,табиғат
жөніндегі әр түрлі ғылымдар саласынан білімің мол қоры болуы оның даму
зандылықтарын түсіну,табиғатта.ы заттар мен болып жатқан құбылыстардың
арасындағы өзара байланысты материалистік диалектика тұрғасынан дұрыс
түсіндіру талап етіледі.Балаларды табиғатқа белсенділікпен және үқыпты
түрде қаратуға тәрбелеу балалар бақшасындағы жануарлар мен
осімдіктердін.тәрбиешінін өз үлгісі балаларды еңбек дағдыларына тірбелеуде
шешуші ықпал етеді.Балаларда табиғаат туралы білім эстетикалық сезімін
қалыптастыру қадет.
Зертеудің өзектілігі: Адам өмірі табиғ Мая сында өтетіндіктен, ол
табиғаттың тылсым тынысын, ішкі сырын білуді ғасырлар бойы арман еткен.
Тіпті айналадағы ортаның, табиғаттың сұлу да әсем көріністері жас нәрестені
де қызықтыратыны, таңдандыратыны бекер ме? Баланың мұндай қызығушылығын
байқап, жеткіншектің туған табиғат әлемінін саналуан сырларын ұғынуына,
тереңдеп түсінуіне ерте заманнын өзінде-ақ ұлағатты тәлімгерлер зер сала
көңіл бөлген.
Зертеудің мақсаты: Мектеп жасына дейінгі балаларды жыл мезгілдерімен
таныстыру.Қоршаған ортамен таңыстыру,экология ұйымдастырылған оқу іс-
әрекетінде жер учаскісіндегі және табиғат құрышындағы көркемдеп қабылдауға
үйрету арқылы тиімділігін арттыру және оның педагогикалық негізін анықтау.
Зерттеудің нысаны: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбие беру
мәселесі.
Зерттеу пәні: Қоршаған ортамен таныстыру және экология негіздері.
Зертеудің болжамы: Табиғаттың ғажайып құбылыстарымен таныстыру, олардың
мән-мәнісін ұғындыру арқылы жас жеткіншектерді жан-жақты тәрбиелеуге,
нақтырақ айтқанда баланың қабылдауын, зейінін, ойын, тілін дамытуға болады.
Зертеудің объектісі: Мектеп жасына дейінгі мекеменің тәрбие үрдісі.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- тәрбие жұмысының мақсатын, міндеттерін нақты айқындап алу;
- мақсатына жетудегі қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдерді алдын- ала
анықтау;
- әрбір тәрбие ісінің баланың жағымды мінез - құлқын, адамдық
қасиеттерін қалаптастыратындай ықпалды болуын кадағалау;
- тақырыпқа сәйкес мазмұнды ашып, жаңа білім дағдыларын меңгерту;
- әр түрлі іс- әрекеттер барысында тәрбиешінің басшылығы баланың
ойлауына, қабілетіне, дербестігіне, шығармашылықпен әрекет етуіне толық
мүмкіндік жасау;
- апта бойындағы тәрбие жұмысының нәтижесі жинақталып, халық
педагогикасы негізінде әрбір жұма күндері түрлі жолдармен
қорытындыланып отыруы қажет.
- тәрбис жұмысының мазмұны күнделікті іс- әрекет барысында серуенде,
күннің екінші жартысындағы жұмыстарда және кешкі жұмыстарда
жалғастырылып, тиянақталады (шағып топпен, дарынды балалармен жұмыс
ескеріледі).
Зерттеу көздері: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу
барысында оларды сұлулықты көріп қана қоймай, сол сұлулық жолында еңбектене
білуге үйретудің маңызы зор.
Зертеудің міндет: (Қыс)Қысқы табиғатты бақылап,өзгерістерін-жылдың ең
суық мезгілі екенін және қар жауатынын белгілеу.Қармен ойнап аққала соғуға
болады.Ол жылы жерде тез ериді.Қарда із қалдырып,таяқшамен сурет салуға
болады.Мұз қатты,жылтыр,жылы жерде тез ериді.Жаңа жылдық шырша-ең сүйікті
қысқы мереке.
(Көктем)Көктемгі табиғатты бақылап өзгерістерін белгілеу:күн жылып қар
ериді,күннің көзі жарқырап,өсімдіктер мен ағаштардың жапырақтары өсе
бастайды.Жаңбыр жауады.Көктемгі жұмыстар басталады:жер аударады,гүлдер мен
көкқністердің тұқымдарын сеуіп,жеміс ағаштарын отырғызады.Малдарды өріске
айдайды.
Зертеудің практикалық мәні: Осы мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу
тақырыбы болашақта менің тәрбиеші ретіндегі жұмысыма зор көмегі бар
Зерттеудің базасы: Аксай каласындагы № Ақбөбек балалар балабакшы.
Зерттеудің құрылымы: кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімнен, пайдаланылған
әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.
I – Бөлім
1.1.Мектеп жасына дейінгі балаларды(қыс,көктем)жыл мезгілдерімен
таныстыру.
Табиғаттағы қысқы құбылыстар туралы жалпы түсінік қалаптастыру:суық
түсті,қар жауып тұр,адамдар жылы малақай,етік,пима киді:балалар
шанамен,шаңғымен серуендеп,коньки тебеді,аққала жасайды.Қардың
жаууын,құстардың әрекетін бақылау.
Сәбилердің екінші тобының балалары тәрбиешінің жәрдемімен құстар мен
балықтарға жем беруі,пияз отырғызуы,бөлме өсімдіктеріне су құйып,олардың
жанырақтарын сүртуі тиіс.Күнделікті серуен кезінде балалар ауа райын
баөылауды(күн шығып тұр,қар жауып тұр,күн жылы,суық)одан әрі
жалғастырады,олардың киімдері мен ойындары ауа райына тәүелді екеніне назар
аударады.Балалардың бойында сезімдік тәжерибелер жинақтау үшін қысқы қар
жаууына бірнеше бақылау жүргізу керек.Қылаулап түсіп жатқан қар ұшқанына
балалардың назарын аударып,тәрбиеші былай дейді:Балалар,қарандаршы,қар
жауып тұр!Оның жерге қалайша баяу түсетінін қарандаршы.Ол тағы қайда
түседі?Бақылауды қызықты етіп жандандыру үшін оларға қолдарын созуды
ұсынып,оған қардың алай түсетінін,түсі қандай екенін сұрау керек.Ауарайы,
қысқы аспан қар жамылғысы туралы түсінікті кенейту үшін күндклікті серуен
кезінде қысқа мерсімде,бірағ жүйелі бақылау жүргізіп отыру керек.Күн өте
қысқа болатынын қыста балалармен бірге күннің шығуы мен батуын қарау.Өар
жаууы кезінде қардың түсуін желдің,аяздың немесе балалардын назарын аудару
керек.Қар ұшқанын лупамен қарап,оның әрқайсысында иеше сәуледен болатынын
есептеген жақсы.Суық күндері балалар қар үстінде серуендеп,оның аяқ астында
қалай сықырлайтынын тындайды.Тәрбиеші мұнын тек аязды ауа райндаболатынын
атап көрсетеді.Бұл дыбыс қатты қар ұшқыншын бұзұлуынан түзіледі.
Көктемнің басталу мен аяқталуы.Астрономдар күн мен түннің ұзақтығы
бірдей болптын көктемгі күн мен түннәңитеңесу сәті-21-22 марттаы көктемнің
басталуы деп,ал жыл ішіндегі ең ұзақ күн-21-22 июньді-аяқталуы деп
есептейді.Марттың екінші жартысында күн айтарлықтай ұзарып,түн
қысқарады:тал түсте күн барған сайын көкжиектен жоғары көтеріліп,оның
сәулелері жерге тік түсе бастайды және оны күннен-күнге күштірек
қыздырады.Қар жұмсақ болып,еріп бастайды,Марттые екіеші жартысында алғашқы
түйдек бұлттар пайда болады.Олар төменгі жағы біртегіс келетін
қардай,күмбез тәрізді масса түріндегі өте әдемі бұлттар.Бұлттар әдетте
таңертең немесе жерге жанаса жатқан ауанын өызуы салдарынан тал түсте пайда
болады:өрмелі ауа ағыстары әлсірейтін кешке қарай олар жойылып ери
бастайды.Апрелдің алғашқы жартысында жерден қар кетеді:олардың еруінен
түзілген жылғалар су қоймаларына құйылады.Апрелдің ортасында әдетте жүре
бастайды.Осының аз-ақ алдында жағада жінішке су жолаңы-жиек су пайда
болады.Су мен күннің әсерінен мұзда сызат түзіліп,ол жарылады да мұз
түзіледі.Қзен мұз жамылғысынан шығып,жайылады.Су таси бастайды.Әдетте
майдын басында алғашқы нөсер басталады.Осы кезде және одан кешәрек ауа райы
үсік түсуімен ұштасып,кенет суытады,Одан өсімдіктер,әсіресе жеміс-жидектер
өте зардап шегеді.
1.2(Қыс,көктем)жыл мезгіліндегі участкіні безендіруі,болжамы,қызықтары.
Қысқы жылы күндердін бірінде тәрбиеші балалардың көзінші аққала
жасайды,оған әр түрлі құрлыс орнатады.Оған балалар көмектеседі:олар
күрекпен қар күрейді,оны шананың үстіне қойылғаң жәшіккее салады
да,құрлысқа жеткізеді.Келесі жолы балалар құм қалыптарын алып, кішкене
күректермен оларңа қар салады да,одан балмұздақжасайды.Қармен ойнайтын
ойындар балаларға көп қуаныш сыйлайды және сонымен бірге қардың
қасиетін(аппақ,суық,шашылады,біріге ді,қолда ерейді)сезімдік қабылдаулардың
жинақталуына жәрдемін тигізеді.Учаскеде кездесетін құстарға назар
аударып,оларға жем беру ісін ұйымдастыру керек.Торғайлар-ең көп тараған
құстар.Қорек іздеу әрекетімен олар адамдардың мекеніне дақындап келетін
қара күз бен қыста оларды бұл ерге күн сайын ұшып келуге және адамдардаң
қорықпауға оңай үйретуге болады.Ол үшін күнделікті белгілі бір сағатта
қарап зартылған және бетіне құм себілгенсуп қою керек.
Көктемде учаскеде серуендеу кезінде тәрбиеші көктемнің алңашқы
белгілеріне балалардың назарын аударадыКүн жарқырап шығып,қыздырып
тұр.Қолдарынды күнге тосып,қыздырындар-дейді де сонынанЖарқырап
шығып,қыздырып тұрған не?-деп сұрайды.Келесі серуен кезінде тәрбиеші
балаларға қардың қалай еритінін және балалар қардан тұрғызған құрлыстардың
қалай бұзылатынын көруді ұсынып,Жеді не қыздырады?Қар қайда кетті?-деп
сұрайды.Щдан соң пайда болған жылғаларға балалардың назарын
аударады.Балалар оған қайық пен жанқалар жіберіп,олардын суда қалай
жүзетінін бақылайды.Учаскеде серуендеу кезінде тірбиеші балаларға шығып
келе жатқан көк шөпті көрсеті,ол қазір өсіп тұрған жерлерді табуды
ұсынады.Сәбилер тобындағы көптеген балаларда гүлдердәң қайда өсетінін
туралы түсінік әлі де нығайтылмаған.Сондықтан оларды клумбаға немесе
рауатшаға ертіп келіп,көп жылдық өсімдіктердің өскендерін көрсеткен сон
оларға:Мұнда жерден жасыл жапырақшалардың шығып тұрғанын қарандаршы.Бұл
жерже гүл өсетін болады.Жасыл жапырақшаларды сындырып,таптамау үшін біз тек
жолмен жүретін боламвз деп айту керек.Тәрбиеші балалар анықтап
қарап,жапырақтарын ұстап көруі үшін бұтақты абайлап иіп,ағаштарда
жапырақтардың шыға бастағанына сәбилердің екінші тобы балаларының назарын
аударады.Ағаштардын бұталарында не өскен?Жапырақтардың түсі қандай?Олар
нешеу?-деп сұрайды ол.Балаларды шалғындыққа немесе бақбақ гүлдеп тұрған
басқа дерге еертіп келген сон тәрбиеші:Жерге қарандаршы:онда не өскен?мынау
әсем гүл бақта деп аталады.Мына гүл қалай аталады?Оның түсі қандай?Гүлді
иіскеп көріндер-дейді.кейнірек, жемістері өсіп жетілгенде балалар бақбақты
тағы да анықтап қарап,оны үрлейді,оның парашотпен жабдықталған тұқымшалары
жан жаққа қалай ұшатынын бақылайды.
II – Бөлім. Практикалық бөлім
2.1. Эксперимент
Балабақшадағы тәрбие бағдарламасына сәйкес балаларды табиғатпен
таныстыру барысында өзара тығыз байланысты білімділік және тәрбиелік
міндеттер жүзеге асырылады. Балаларды табиғатпен таныстыру және шынайы
қамқорлыққа алу жағдайында адамгершілік және эстетикалық тәрбие беру
мақсаты да етеледі.
Балабақшада балалардың өздері бақылап, бағып-күтіп жүрген жануарлар мен
өсімдіктердің болуы оларды қоршаған ортаға ұқыптылықпен қарауға, еңбекке
деген сүйіспеншілікке және соған дағдылануға үйретеді, сондай-ақ бала
бойында біртіндеп тапсырылған іске жауапкершілік сияқты қасиеттер де
қалыптаса береді.
К. Д. Ушинский баланы табиғатпен жастай таныстыра дамыту, оның өзіндік
логикалык ойын, сөз қорының, санасының жетілуіне әсері мол екенін атап
көсеткен. Логикалық ойдың, пікірдің дамуы баланың келешекте рухының жоғары
болуына, батыл пікір, нақты шешім айтуына және оны дәлелдеп беруге
жетелейді.
5-6 жастағы балалар табиғат және ондағы көптеген заттар, құбылыстар
жайлы мағлүматтардан хабардар болады. Жыл мезгілдеріне сәйкес күз, қыс,
көктем, жаз күзде жапырақтар сарғаятыны, құстардың жылы жаққа ұшатыны,
тұманды, жаңбырлы күндердің көп болатыны тағыда басқа бала түйсігінде із
қалдырмай қоймайды. Күз дегенде жапырақтар сарғайып түседі — деген
ойдың пайда болуы оларды күнделікті өмірмен тығыз байланыстырады. Себебі,
күзде баланың таза ауада жапырақтармен ойнайтын кезі аз емес.
Бес жастағы бала жылдың төрт мезгілін бір-бірінен ерекшеленетінін толық
айтып бере алмайды. Бірақ, күзден кейін қыс, көктемнен кейін жаз келетінін
біледі. Сонымен қатар бала күнделікті көріп жүрген қой-ешкі, сиыр мен жылқы
сияқты үй жануарларын, хайуанаттар әлемінен көрген ит, қасқыр, түлкі,
сияқты аңдар мен құстарды таниды. Олар жайлы өзіндік ой- түйсіктері болады.
Мысалы: кірпі қыста ұйықтайды, жазда орманда жүреді, оның үстіндегі
тікеніне қандай зат түсетін болса жапырақтар, жидектер тағыда басқа
сонымен қоректенеді- деген сияқты. Бес жастағы бала табиғаттағы шындық пен
ертегідегі жағдайларды бір-бірімен шатастырады да, оларда мынадай ойлар
тууы мүмкін. Мысалы, аю бармағын жалайды, аю жылыну үшін ағаштың діңіне
тығылады. Шындығында аюдың, кірпі, борсық тағыда басқа жануарлардың қыста
ұйықтауының өзіндік биологиялық мәні бар. Балаларда табиғаттағы заттарды
бір-бірімен салыстыру, олардың бір-бірінен қандай айырмашалығы бар, осы
жайлы өзіндік ойлар туа бастайды.
Бес - алты жасар балаларда табиғаттағы заттардың, жануарлардың,
өсімдіктердің бір-бірінен қандай айырмашылықтары арқылы ерекшеленетінін
ғалымдарымыздың мынадай тұжырымдары анықтай түседі. Мысалы, "жануарлардың
пішіні, түр-түсі, сыртқы жамылғысы т.б, арқылы салыстырады. Бұл жастағы
бала мысық пен кірпіні былай салыстырады: кірпінің терісі инелер, мысықта
тері, ал тері кірпінің бауырында ғана болады, мысықта мүлде инелер болмайды
және тағыда басқа Бала осы сөздермен мысық пен кірпінің ерекшелігін толық
сипаттадым деп ойлайды, ал шын мәніндегі ой-түсік кейін келе қалыптасып,
жетіле береді. Осыған сәйкес , Өсімдіктер әлемі тақырыбын өткенде,
балаларды балабақша ауласындағы ағаштармен, гүлдермен, шөптермен
таныстырып, олардың жылдың әр мезгіліне сай өзгеріп отыратындығын
түсіндіріп өткен жөн.
Аққу II - тобы (бала саны 25) эксперимент тобы ретінде, бақылау тобы
ретінде тіркелді. Тәжірибе-эксперимент жұмысы бір-бірімен өзара байланысқан
үш кезеңнен тұрды: даярлық кезең, негізгі кезең, қорытынды кезең. Тәжірибе-
педагогикалық жұмыста аталған кезеңдерді белгілеу негізіне П.Я.Гальперин
және Н.Ф.Талызинаның ойлау әрекеттерін сатылы қалыптастыру теориясы алынды.
№ пп Есімі Жасы
1 Куантай Б 6.2
2 Нуртөре Б 6.3
3 Данагүл Ш 6.3
4 Қайрат Б 6.4
5 Сабина Ж 6.6
6 Алия Н 6.2
7 Айдархан Б 6.7
8 Саян Т 6.4
9 Тамирлан И 6.6
10 Али Г 6.7
11 Татьяна Р 6.1
12 Ғалия Б 6.1
13 Алина Н 6.4
14 Гүлфия Ж 6.3
15 Томирис У 6.5
16 Іліяс Л 6.4
17 Бекзат О 6.6
18 Гульназ Б 6.3
19 Алдияр З 6.5
20 Бектас В 6.6
21 Азамат Х 6,2
22 Данияр К 6,5
23 Болат В 6,4
24 Дария Ш 6,5
25 Элвира У 6,7
Мысалы, 5-6 жастағы балаға қыста ағаштардың жапырақтары түсіп, қураған
сияқты болып көрінеді, бірақ ол ағашта қыста да тіршілік үзілмейтінін айтып
түсіндіру керек. Ерте көктемде ағаштың 2-3 бұтағын кесіп, топта суға салып
қою арқылы одан бүршік өсіп шығатынын, демек қыста да өсу процесі
тоқталмайтынына балалардың көздерін жеткізуге болады.
Кесте 3- Балалардың жыл мезгілдері тәжірибеге деген қызығушылығын
анықтауға арналған сауалнама нәтижесі
Қойылатын сұрақтар Жауап түрлері %
Ия Жоқ Басқа да
жауапт
1. Табиғат көріністері суреттелген
қазақтың ауызекі шығармашылығы
үлгілерін атап бере аласың ба?
- мақал мәтелдер 4 65 31
- жұмбақтар - 0,2 99,8
- жаңылпаштар 0,5 - 99,5
- ертегілер 0,1 - 99,9
- тыйым сөздер - 93 7
- эпостық жырлар - - -
2. Адамның – табиғаттың төл перзенті 2 51 12
екендігі туралы мақал -мәтел, жұмбақ,
жаңылпаштар, ертегі қанатты сөздер,
тыйым сөздер, эпостық жырлар білесің
бе?
3. Табиғатты аялау қажеттігі жөнінде 2,3 12 ,2 50,5
тыйым сөздерді білесің бе?
Интервью бойынша оқушылардың жауаптарын талдау, өкінішке орай,
балалардың білімдері төмен екендігін және табиғатқа деген қызығушылықтары
мен қажеттіліктерінің қажетті деңгейде қалыптаспағандығын көрсетті.
Бір халық аспанда ұшқан, аяғы жоқ,
Ұстаған қолдарында таяғы жоқ.
Күніне талай жерге кетер кезіп,
Нәрсенің бұл секілді саяғы жоқ. (Бұлт)
Көзге ілінбейді,
Жұтсаң білінбейді. (Ауа)
Қолы жоқ, сурет салады,
Тісі жоқ, тістеп алады. (Аяз)
Шым - шытыр,
Шидай қотыр. (Жұлдыздар)
Қанаты жоқ, ұшады,
Аяғы жоқ, жетеді.
Аузы жоқ,ұлиды. (Боран)
Ат шаптырым аумағы,
Байқалмайды салмағы.
Мың кессең де ол мейлі,
Жүреді,ұшып өлмейді. (Бұлт)
Қараңғыда жымыңдайды,жанады,
Жарық түссе,бірден сөніп қалады. (Жұлдыз)
Аяқсыз жетіп барады,
Қолсыз есік қағады. (Жел)
Арыстан арқырады,
Орман жарқырады. (Найзағай)
Қуып едім-мойнын бұрмады,
Ұстайын деп едім-қолға тұрмады. (Боран)
Қонақтап күнде қонар су бетіне,
Сүйсінер барлық адам келбетіне.
Тұлғасы су ішінде көрінеді,
Таңырқап қарап тұрсам суретіне. (АЙ)
Тең, тең, тең киіз,
Екі ортасы кең киіз. (Аспан, жер)
Көк жиекті шай табақта,
Алтын алма тербеледі.
Кейде бүркер алма жүзін,
Ұлпа мақта перделер. (Күн)
Сатайын десем ауыр кілем,
Сатпайын десем тәуір кілем (Жер)
Таңмен көзін ашады,
Әдемге нұр шашады. (Күн)
Қыста ғана болады,
Ұстасан қолын тоңады. (Қар)
Сырылдатады шәйнегн,
Ұнатпаса да жұрт, мейлі.
Тереземіздің әйнегін
Жуады,
Бірақ сүртпейді. (Жаңбыр)
Қозғалып жүрер жортақ шам,
Барлығымызға ортақ шам. (Күн)
Ақ көбелек қонды,
Құстар енді тонды. (Қар)
Киіз үйімнің төбесі
Түбітке толы. О несі? (Бұлттар)
Төбесінде даланың
Төбесінде қаланың
Аяғы жоқ –
Жүреді,
Езуі жоқ –
Күледі. (Күн)
Шымылдық ішінде қап-қара
Ұйықтап жат, дала, жат, қала. (Түн)
Көктен түседі,
Жер ішеді. (Жаңбыр)
Түндегі көп шырақты жағып кеткен
Кім кедіп иаң алдына алып кеткен? (Жұлдыздар)
Жұмбақтардың шешімін 12 оқушы ғана толық дұрыс таба алды. Ал көшпілігі
қазақ жұмбақтарынан хабардар емес екенін байқатты.
Тәрбиелік деңгейлерінің өсуі Бірінші диагностикалық кесінді
нәтижелері
ЭТ БТ
Жоғары 4(5,4%) 3 (4,2 %)
Орта 32(43,3%) 35(48,6%)
Төмен 38(51,3%) 34 (12 ,2 %)
Сурет 1 - Балабақшада сыныптан тыс жұмыстар арқылы жыл мезгілдерін
үйрету деңгейлерінің динамикасы.
Анықтау экспериментінің нәтижесі бастауыш сынып
оқушыларының ұлттық тәрбиесінің төмендігін және тәрбиешінің
сыныптан тыс жұмыстар арқылы ұлттық тәрбиесін дамытуға даярлық
деңгейлерінің жеткіліксіз екендігіне байқатты. Сонымен
қатар, балабақшада пегагогтарына лайықталған бірізділікті үйірме
жұмысының бағдарламасы, оны жүзеге асыруға қолайлы әдістемелік
ұсыныстардың жоқтығы осы бағытта қалыптастыру экспериментін жүргізу
қажеттігіне көз жеткізді. Атқарылған жұмыстар балабақшада
сыныптан тыс жұмыстар арқылы бастауыш сынып оқушыларының ұлтық
тәрбиесін дамытудың әдіс тәсілдерін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
К. Д. Ушинский баланы табиғатпен жастай таныстыра дамыту, оның өзіндік
логикалык ойын, сөз қорының, санасының жетілуіне әсері мол екенін атап
көсеткен. Логикалық ойдың, пікірдің дамуы баланың келешекте рухының жоғары
болуына, батыл пікір, нақты шешім айтуына және оны дәлелдеп беруге
жетелейді.
Табиғаттың көктемгі құбылыстары, олардың себептері туралы, көктемдегі
адамдардың еңбегі жайында балалардың білімдерін толықтыру қажет болады.
Көктем ұғымын қалыптастыру. Өлі табиғаттағы өзгерістерді күннің ұзаруын,
сеңнің жүруін, өсімдіктер дүниесіндегі ағаштар мен бұталардың бүр жаруын,
алғашкы жапырақтың шығуын, көктемгі гүлдердің гүлденуін байқау.
Жәндіктердің іс- қимылдарын бақылату арқылы балалардың түйсіктерін
толықтыру. Құстардың ұшып келуін, ұя салып, балапандарына жем беруін
бақылай отырып, қарлығаштың ұясы туралы әңгімелеп беру, құстардың пайдасы,
оларды қорғау, қамқорлыққа алу жөнінде әңгімелесу. Мысалы, тоқылдақты
ағаштың арасынан құрттарды теріп жейтіндігінен ағаш дерігері аталғаны, ал
қарлығаштың ұшуына қарап, олар шарқ ұрып ойнап, күн нұрына шомылып жүр
дейміз, ал шын мәнінде үнемі жұмыс істеп құрттарды аулап жүретінін,
сондай-ақ тоқылдақ, қарлығаштардың суреті салынған көрнекі құралдарды
пайдалана отырып әңгімелеу. Қарлығаштың құйрығы неге айыр атты
мультфильмді пайдалану. Көктемнің алғашқы гүлі бәйшешекке тоқталу, тақпақ
жаттату, бейнелеу жұмысы бойынша суретін салғызу.
Егіс даласындағы көктемгі жұмыс, гүлзарлардағы балалар еңбегіне тоқталу.
Табиғат бұрышындағы өсімдіктер туралы дидактикалық ойындар ойнату.
Балабақшадағы экологиялық тәрбие жұмысының және бір арнасы —
адамгершілік тәрбиеге саяды.
Адамгершілік тәрбиесінің мәнісі баланың адамдарға, айналадағы ортаға,
туған өлкенін табиғатына деген сүйіспеншілігін, қамқорлығын арттыруды
көздейді. Туған өлкеге сүйіспеншілікті тәрбиелеудің негізгі құралы — ұлттык
тілі, мәдениеті, көркем өнер туындылары. Бала әдеби шығармаларды: өлең,
ертегі, жұмбак, жаңылтпаш, мақал-мәтел, аңыз- әңгіме, батырлар жырын тыңдау
арқылы ана тілінің құдіреттілігін сезінумен қатар, оны сүюді үйренеді. Адам
табиғат пен өмірдің бар қызығын ән- жырға қосып, онын әдемі де сұлу
көріністерін бала санасына ән арқылы жетікізе білген.
Тәрбиеші балаларға табиғаттағы әдемілікті сезініп, көре білуге баули
отырып, табиғатты бақылатады. Бүкіл дүниежүзілік ғылым мен мәдениеттің
алтын қорына зор үлес қосқан ұлы бабамыз Әл-Фараби өзінің педагогикалық
мұрасында жас ұрпақтың эстетикалық ұғымын, сезімін қалыптастыруда үш
нәрсені негізге алады:
Міне, күні бүгінге дейін тәрбиелік мәнін жоймаған осындай ырымдар баланы
ізгілікке, адамгершілікке, имандылыққа тәрбиелеудегі тиімді құралдардың
бірі болып саналады. Бәрі де табиғат- анадан арна тартады!
2.2.Тәжірибелік жұмыс
Білім беру саласы Қатынас, Шығармашылық
Бөлімі Бізге көктем келді
Тобы Ересек топ
Тақырыбы Жыл мезгілімен таныстыру
а)ақпараттық Тәрбиешінің сұрақтарына байланысты жауаптар
құзыреттілік қайтаруға (қар ериді, күн жылынды, құстар ұшып
келеді), сөздерге анықтама таңдауға (күн ашық,
гүлдер әдемі) үйрету. (к) дыбысының дұрыс айтылуын
бекіту.
Ұйымдастырылған оқуДәстүрлі
іс әрекетінің түрі
Ұйымдастырылған оқуҰқыптылыққа үйрету, шығармашылыққа баулу.
іс әрекетіде
қолданылатын
технологиялар
әдіс – тәсілдері Жұмбақ шешу, сурет бойынша әңгіме құрау, сұрақ –
жауап, ойын тағыда басқа
Оқыту құралдары Көктем мезгіліне байланысты суреттер, геометриялық
пішіндер, гүл күлтелері, желім т.б
Әрекет кезеңдері Тәрбиешінің әрекеті Балалардың әрекеті
Ұйымдастырушылық Психологиялық сәт. Тілек Балалар тілек шеңберіне
шеңбері. тұрады. Бір – біріне
жүрекше ұсынып, ізгі
тілектерін жолдайды.
Ізденушілік - Балалар, біздің Балалар қуыршақ Дарамен
тобымызғасаяхатшы Дара келіп амандасады.Қуана
тұр. Үстел үстіне қуыршақ келіседі.-
Дараны қояды. (Тәрбиеші Барамыз, барамыз.
қуыршақты балалармен Балалар өз ойларын
амандастырады).- Ол айтады.
біздерді өзімен біргесаяхатқа Поезд, автобус тағыда
шығуға шақырады. Қалай басқа
қарайсыңдар, барамыз Кассадан билет
ба?- Саяхатқа қандай алады.Билетте көрсетілген
көлікпеншығамыз. пішінге сәйкес
- Ендеше автобусқа орындықтарға жайғасады.
билет
алып, әр кім өз орындарымызға
отырайық.
І бекет. Жұмбақ бекеті.
Бұл бекетке жету үшін Дара Тыңдайды.Жұмбақты шешуге
бізге мынандай жұмбақ әкеліпті.әрекеттенеді.Қажет болса
Соны шешіп көрейік. Қуыршақ тәрбиеші тарапыннан көмек
сөмкесіндегі жұмбақты алып оқу.беріледі.
Жұмбақ:
Су ағып сай – саладан, Жауабы: Көктем.
Тасып өзен толады. Тыңдайды. Жауап береді.
Құстар кеп ән салады,
Бұл қай кезде болады? Жұмбақты шешеді.
Көктем мезгілі туралы
әңгімелеу. Шешуі: Бұлт пен жаңбыр.
Көктемдегі табиғат
құбылыстарына байланысты жұмбақШешуі: Күн.
айту.
1.Аспандағы көлеңке, Шешуі:Жаңбыр.
Жерге сусын себеді.
2.Таңмен көзін ашады,
Әлемге нұрын шашады.
3.Тырс – тырс тамады, Орындарына отырады.
Сайға қарай ағады. Тағыда басқа
Балалар, Жұмбақ бекетінің
тапсырмаларын орындадық. Дара
достарың сендерге риза болды. Суретпен танысып, қажетті
Орнымызға отырып, сапарымызды бөліктерін керекті жеріне
одан әрі жалғастырайық. орналастырады.
ІІ бекет. Бейнелер сыры.
Бекет тапсырмасы: Дидактикалық
ойын: Қайсысы қайда тұрады?
Шарты: Суреттегі бейнелерге Сурет бойынша
қажетті бөліктерін дұрыс әңгімелейді.
орналастыру.Мыс: ағашқа
жапырақтар, аспанға бұлттар мен
күн, құстар.Өзенге көпір мен суБалалардың бойында
тағыда басқа мерекелік көңіл күй пайда
Сурет бойынша әңгіме құрау. болады. Қуанышты көңіл-
ІІІ бекет. Мерекелер бекеті.күйге бөленеді.
Балалар, біздер келесі бекеткеТыңдайды.Берілген
де келіп қалдық.Бұл жер гүлдерсұрақтарға жауап береді.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz