Ересек тобындағы мектепке дейінгі тәрбиедегі балаларды учаскедегі өсімдіктермен таныстыру

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І.БӨЛІМ. ЕРЕСЕК ТОБЫНДАҒЫ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ТӘРБИЕДЕГІ БАЛАЛАРДЫ УЧАСКЕДЕГІ ӨСІМДІКТЕРМЕН ТАНЫСТЫРУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1.Балаларды балабақша учаскесіндегі өсімдіктермен таныстыру ... ...6
1.2Балалар учаскесіндегі өсімдіктерді өсіру тәрбие жұмыстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
ІІ. Бөлім. Практикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.1Балалардың балабақша учаскесіндегі жұмыстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.2. Тәжірибелік жұмыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
ҚОСЫМША

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі:
Балаларға жұмыс істеу іскерлігін қалыптастыруды айқын, анық, қисынды, нақты құрылған жоспар бойынша жүргізу керек. Мұндай ауқымды педагогикалық мүмкіндік тек балабақша маңындағы оқу-тәжірибе учаскесінде іске асырылады.
Балабақша жанындағы учаскедегі жұмыстардың балалар үшін тәрбиелік маңызы зор. Өсімдіктерді күтіп баптау жұмыстарын жүргізу нәтижесінде балалар бойында қоршаған тірі табиғатқа деген сүйіспеншілік, еңбекке деген дағды қалыптасады. Олар әдемілікті бағалап, түсіне білуді үйренеді. Сонымен қоса балалар кейбір мамандықтар туралы практикалық түсінік алады. Балалардың ұйымдасып еңбек етуі, олардың ортақ іске деген жауапкершілік сезімін тәрбиелеуге көмектеседі. Балабақша маңындағы учаскеде жұмыс істеу процесінде биология ғылымының тәжірибемен байланысы айқындалып. Таза ауада жұмыс істеу балалардың денесін шынықтырады
Бұл оқу құралында өсімдіктерді сипаттаумен қатар гүлзарлар, газондар, рабаткілер, бардюрлердің құрылым-схемалары, әр түрлі көгалдандыру типіне қатысты өсімдіктер тізімі, тағы сол сиякты анықтағыш материалдар косымша беріліп отыр.
Ауыл шаруашылығы өндірісінің алдында тұрған басты міндеттер: халықты жеткілікті мөлшерде сапалы азык-түлікпен, өнеркәсіпті шикізат қорымен қамтамасыз ету, мал шаруашылығына тиісті жем-шөп қорын жасау болып табылады. Оқу құралында негізгі дақылдардың биологиялық, морфологиядлық ерешеліктері, айрықша белгілері бойынша ажырату кілті, өсіру технологиясы туралы мағлұмат береді..
Тұрғылықты жердің, саябақтардың, балабақша маңайындағы учаскелердің жасыл желегін ағаштекті өсімдіктер құрайды. Осы ағаштекті өсімдіктерді әсем мүсіндерге келтіріп сәндеу бөлімдеріндегі жұмыстардың оқушылар үшін тәрбиелік маңызы зор. Өсімдіктерді күтіп баптау жұмыстарын жүргізу нәтижесінде оқушылар бойында қоршаған тірі табиғатқа деген сүйіспеншілік, еңбекке деген дағды қалыптасады. Олар әдемілікті бағалап, түсіне білуді үйренеді.
Бұл ұсынылып отырған құралда ағаштардың табиғи сәнділігін, олардың крона құрылыстары, жапырақтардың әртүрлілігі, гүлдер мен жемістердің түрлі түстілігі көрсетілген. Сондай-ақ бұл жұмыста жасанды түрде де өзгерту және өсімдіктерді мүсіндік мақсатта пайдалану да көрсетілген.
Тұрылықты жердің, балабақша маңындағы учаскелердің жасыл желегін көп жылдық ағаштар құрайды, олар ауаның шаңдануы және ластануына төзімді. Сондықтан оларды саябақтар мен орман-бауларын жасауда көп пайдалану керек.
Адам өмірі табиғат аясында өтетіндіктен, ол табиғаттың тылсым тынысын, ішкі сырын білуді ғасырлар бойы арман еткен. Тіпті айналадағы ортаның, табиғаттың сұлу да әсем көріністері жас нәрестені де қызықтыратыны, таңдандыратыны бекер ме? Баланың мұндай қызығушылығын байқап, жеткіншектің туған табиғат әлемінін саналуан сырларын ұғынуына, тереңдеп түсінуіне ерте заманнын өзінде-ақ ұлағатты тәлімгерлер зер сала көңіл бөлген.
Табиғат әлемі таңғажайып және керемет. Дегенмен, барлығы бұл сұлулықты, аспан, су, жапырақ түстерінің алуандығын көре білмейді. Табиғат балаға күнделікті әсер етеді. Бірақ балалар көп нәрсені байқай бермейді, үстірт қабылдайды. Табиғат сұлулығы рұхани қайырымдылыққа тәрбиелеуде үлкен рөл атқарады, яғни, балаларды мейірімділікке, адамгершілікке, жақын адамдарға қамқор бола білуге көмектеседі. Балар үшін табиғат – бұл әр түрлі табиғат құбылыстарды танудың және сөздік қорын байыту көзі. Бұл – балалардың сөйлеу және ойлау қабілетінің дамуына ең қолайлы және пайдалы фактор. Табиғат баланың тұлғалық қалыптасуына зор ықпал етеді.
Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу барысында оларды сұлулықты көріп қана қоймай, сол сұлулық жолында еңбектене білуге үйретудің маңызы зор.
Зерттеудің мақсаты: Балабақша жасына дейінгі балалаға өсімдік әлемімен таныстыру
Зерттеудің нысаны: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбие беру мәселесі.
Зерттеу пәні: Коршаған ортамен таныстыру және экология
Зерттеудің болжамы: Табиғаттың ғажайып өсімдіктерімен таныстыру, олардың мән-мәнісін ұғындыру арқылы жас жеткіншектерді жан-жақты тәрбиелеуге, нақтырақ айтқанда баланың қабылдауын, зейінін, ойын, тілін дамытуға болады.
Зерттеудің объектісі: Мектеп жасына дейінгі мекеменің тәрбие үрдісі.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- тәрбие жұмысының мақсатын, міндеттерін нақты айқындап алу;
- мақсатына жетудегі қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдерді алдын- ала анықтау;
- балалардың дербес, еркін, шығармашылықпен әрекет етуіне толық жағдай жасау;
- әрбір тәрбие ісінің баланың жағымды мінез - құлқын, адамдық қасиеттерін қалаптастыратындай ықпалды болуын кадағалау;
- тақырыпқа сәйкес мазмұнды ашып, жаңа білім дағдыларын меңгерту;
- жаңа материалдар негізгі аса көңіл бөлінетін тәрбие саласына байланысты беріліп, басқа тәрбие жұмыстарын бекіту, толықтыру, қайталау, еске түсіру мақсатында қолдану;
- әр түрлі іс- әрекеттер барысында тәрбиешінің басшылығы баланың ойлауына, қабілетіне, дербестігіне, шығармашылықпен әрекет етуіне толық мүмкіндік жасау;
- апта бойындағы тәрбие жұмысының нәтижесі жинақталып, халық педагогикасы негізінде әрбір жұма күндері түрлі жолдармен қорытындыланып отыруы қажет.
- тәрбие жұмысының мазмұны күнделікті іс- әрекет барысында серуенде, күннің екінші жартысындағы жұмыстарда және кешкі жұмыстарда жалғастырылып, тиянақталады (шағып топпен, дарынды балалармен жұмыс ескеріледі).
Зерттеу көздері: Балаларды өсімдіктерге деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу барысында оларды сұлулықты көріп қана қоймай, сол сұлулық жолында еңбектене білуге үйретудің маңызы зор.
Зерттеудің міндеті: Зерттеудің теориялық негізі ретінде мектеп жасына дейінгі балалаға өсімдік әлемімен таныстыру
Зерттеудің практикалық мәні: Осы мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу тақырыбы болашақта менің тәрбиеші ретіндегі жұмысыма зор көмегі бар
Зерттеудің базасы: Зеленов ауданы, Озерное ауылы, Киров орта білім мектебіндегі «Балбөбек» шағын орталығы.
Зерттеудің құрылымы: кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімнен, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1.Алексеев Р.В. Суармалы көкөніс дақылдарының тұқым шаруашылығы. Росагропромиздат, 1990 беті 208.
2.Аубекеров.Т.Т. Ж.Ж.Жумагулов. Өсімдік шаруашылығы және селекция Алматы «Қайнар» 1988
3.Арыстангалиев С.А. Қазақстан өсімдіктері «Наука»
Алма-а-Ата 1977
4.Ващенко И.М. , К.П.Ланге, М.П.Меркулов «Практикум по основам сельского хозяйства» Москва «Просвещение» 1982
5.Аяпов.А. Жеміс-жидек шаруашылығы Алматы 1986
6.Декоративное садоводство в школе. Москва
7.Егіншіліктің аймақтық жүйесі. Семей облысы. Алматы Кайнар, 1987, б 16-21, 129, 131.
8.Жанабаев Қ.Ш., Арыстанғұлов С.С. Агрономия негіздері «Фолиант» баспасы 2007ж
9.Н.Мырзаханов «Ауылшаруашылық негіздеріне арналған тәжирибе құралы» Алматы 1994 Республикалық баспа кабинеті
10.Машкевич Н.И. Растениеводство .Москва «Высшая школа»1984г
Матвеев М.П., Рубцов М.И. Овощеводства Москва Агропромиздат 1985
11.Прохоров М.А., Крючков А.Р., Комиссаров В.А. Көкөніс дақылдарының селекциясы және тұқым шаруашылығы. – М: Колос, 1981, б 447.
19.Пруцков Ф.Ф., Крючев Б.Д. Растениеводство с основами семеноводства Москва «Колос» 1984
20.Фокеев.П.М: «Основы сельского хозяйства» Москва «Просвещение» 1976

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .3
І.Бөлім. Ересек тобындағы Мектепке дейінгі тәрбиедегі балаларды Учаскедегі
өсімдіктермен
таныстыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.1.Балаларды балабақша учаскесіндегі өсімдіктермен таныстыру ... ...6
1.2Балалар учаскесіндегі өсімдіктерді өсіру тәрбие
жұмыстары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
ІІ. Бөлім. Практикалық бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.1Балалардың балабақша учаскесіндегі
жұмыстары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.2. Тәжірибелік
жұмыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .19
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .30
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33

Қосымша

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі:
Балаларға жұмыс істеу іскерлігін қалыптастыруды айқын, анық, қисынды,
нақты құрылған жоспар бойынша жүргізу керек. Мұндай ауқымды педагогикалық
мүмкіндік тек балабақша маңындағы оқу-тәжірибе учаскесінде іске
асырылады.
Балабақша жанындағы учаскедегі жұмыстардың балалар үшін тәрбиелік
маңызы зор. Өсімдіктерді күтіп баптау жұмыстарын жүргізу нәтижесінде
балалар бойында қоршаған тірі табиғатқа деген сүйіспеншілік, еңбекке деген
дағды қалыптасады. Олар әдемілікті бағалап, түсіне білуді үйренеді. Сонымен
қоса балалар кейбір мамандықтар туралы практикалық түсінік алады.
Балалардың ұйымдасып еңбек етуі, олардың ортақ іске деген жауапкершілік
сезімін тәрбиелеуге көмектеседі. Балабақша маңындағы учаскеде жұмыс істеу
процесінде биология ғылымының тәжірибемен байланысы айқындалып. Таза ауада
жұмыс істеу балалардың денесін шынықтырады
Бұл оқу құралында өсімдіктерді сипаттаумен қатар гүлзарлар, газондар,
рабаткілер, бардюрлердің құрылым-схемалары, әр түрлі көгалдандыру типіне
қатысты өсімдіктер тізімі, тағы сол сиякты анықтағыш материалдар косымша
беріліп отыр.
Ауыл шаруашылығы өндірісінің алдында тұрған басты міндеттер: халықты
жеткілікті мөлшерде сапалы азык-түлікпен, өнеркәсіпті шикізат қорымен
қамтамасыз ету, мал шаруашылығына тиісті жем-шөп қорын жасау болып
табылады. Оқу құралында негізгі дақылдардың биологиялық, морфологиядлық
ерешеліктері, айрықша белгілері бойынша ажырату кілті, өсіру технологиясы
туралы мағлұмат береді..
Тұрғылықты жердің, саябақтардың, балабақша маңайындағы учаскелердің
жасыл желегін ағаштекті өсімдіктер құрайды. Осы ағаштекті өсімдіктерді әсем
мүсіндерге келтіріп сәндеу бөлімдеріндегі жұмыстардың оқушылар үшін
тәрбиелік маңызы зор. Өсімдіктерді күтіп баптау жұмыстарын жүргізу
нәтижесінде оқушылар бойында қоршаған тірі табиғатқа деген сүйіспеншілік,
еңбекке деген дағды қалыптасады. Олар әдемілікті бағалап, түсіне білуді
үйренеді.
Бұл ұсынылып отырған құралда ағаштардың табиғи сәнділігін, олардың
крона құрылыстары, жапырақтардың әртүрлілігі, гүлдер мен жемістердің
түрлі түстілігі көрсетілген. Сондай-ақ бұл жұмыста жасанды түрде де
өзгерту және өсімдіктерді мүсіндік мақсатта пайдалану да
көрсетілген.
Тұрылықты жердің, балабақша маңындағы учаскелердің жасыл
желегін көп жылдық ағаштар құрайды, олар ауаның шаңдануы және
ластануына төзімді. Сондықтан оларды саябақтар мен орман-бауларын
жасауда көп пайдалану керек.
Адам өмірі табиғат аясында өтетіндіктен, ол табиғаттың тылсым тынысын,
ішкі сырын білуді ғасырлар бойы арман еткен. Тіпті айналадағы ортаның,
табиғаттың сұлу да әсем көріністері жас нәрестені де қызықтыратыны,
таңдандыратыны бекер ме? Баланың мұндай қызығушылығын байқап, жеткіншектің
туған табиғат әлемінін саналуан сырларын ұғынуына, тереңдеп түсінуіне ерте
заманнын өзінде-ақ ұлағатты тәлімгерлер зер сала көңіл бөлген.
Табиғат әлемі таңғажайып және керемет. Дегенмен, барлығы бұл сұлулықты,
аспан, су, жапырақ түстерінің алуандығын көре білмейді. Табиғат балаға
күнделікті әсер етеді. Бірақ балалар көп нәрсені байқай бермейді, үстірт
қабылдайды. Табиғат сұлулығы рұхани қайырымдылыққа тәрбиелеуде үлкен рөл
атқарады, яғни, балаларды мейірімділікке, адамгершілікке, жақын адамдарға
қамқор бола білуге көмектеседі. Балар үшін табиғат – бұл әр түрлі табиғат
құбылыстарды танудың және сөздік қорын байыту көзі. Бұл – балалардың сөйлеу
және ойлау қабілетінің дамуына ең қолайлы және пайдалы фактор. Табиғат
баланың тұлғалық қалыптасуына зор ықпал етеді.
Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу барысында оларды
сұлулықты көріп қана қоймай, сол сұлулық жолында еңбектене білуге үйретудің
маңызы зор.
Зерттеудің мақсаты: Балабақша жасына дейінгі балалаға өсімдік әлемімен
таныстыру
Зерттеудің нысаны: Балаларды табиғатқа деген сүйіспеншілікке тәрбие беру
мәселесі.
Зерттеу пәні: Коршаған ортамен таныстыру және экология
Зерттеудің болжамы: Табиғаттың ғажайып өсімдіктерімен таныстыру, олардың
мән-мәнісін ұғындыру арқылы жас жеткіншектерді жан-жақты тәрбиелеуге,
нақтырақ айтқанда баланың қабылдауын, зейінін, ойын, тілін дамытуға болады.
Зерттеудің объектісі: Мектеп жасына дейінгі мекеменің тәрбие үрдісі.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- тәрбие жұмысының мақсатын, міндеттерін нақты айқындап алу;
- мақсатына жетудегі қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдерді алдын- ала
анықтау;
- балалардың дербес, еркін, шығармашылықпен әрекет етуіне толық жағдай
жасау;
- әрбір тәрбие ісінің баланың жағымды мінез - құлқын, адамдық
қасиеттерін қалаптастыратындай ықпалды болуын кадағалау;
- тақырыпқа сәйкес мазмұнды ашып, жаңа білім дағдыларын меңгерту;
- жаңа материалдар негізгі аса көңіл бөлінетін тәрбие саласына
байланысты беріліп, басқа тәрбие жұмыстарын бекіту, толықтыру, қайталау,
еске түсіру мақсатында қолдану;
- әр түрлі іс- әрекеттер барысында тәрбиешінің басшылығы баланың
ойлауына, қабілетіне, дербестігіне, шығармашылықпен әрекет етуіне толық
мүмкіндік жасау;
- апта бойындағы тәрбие жұмысының нәтижесі жинақталып, халық
педагогикасы негізінде әрбір жұма күндері түрлі жолдармен
қорытындыланып отыруы қажет.
- тәрбие жұмысының мазмұны күнделікті іс- әрекет барысында серуенде,
күннің екінші жартысындағы жұмыстарда және кешкі жұмыстарда
жалғастырылып, тиянақталады (шағып топпен, дарынды балалармен жұмыс
ескеріледі).
Зерттеу көздері: Балаларды өсімдіктерге деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу
барысында оларды сұлулықты көріп қана қоймай, сол сұлулық жолында еңбектене
білуге үйретудің маңызы зор.
Зерттеудің міндеті: Зерттеудің теориялық негізі ретінде мектеп жасына
дейінгі балалаға өсімдік әлемімен таныстыру
Зерттеудің практикалық мәні: Осы мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу
тақырыбы болашақта менің тәрбиеші ретіндегі жұмысыма зор көмегі бар
Зерттеудің базасы: Зеленов ауданы, Озерное ауылы, Киров орта білім
мектебіндегі Балбөбек шағын орталығы.
Зерттеудің құрылымы: кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімнен, пайдаланылған
әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.

І. Ересек тобындағы Мектепке дейінгі тәрбиедегі балаларды Учаскедегі
өсімдіктермен таныстыру
1.1. Балаларды балабақша учаскесіндегі өсімдіктермен таныстыру
Балабақшадағы тәрбие бағдарламасына сәйкес балаларды табиғатпен
таныстыру барысында өзара тығыз байланысты білімділік және тәрбиелік
міндеттер жүзеге асырылады. Балаларды табиғатпен таныстыру және шынайы
қамқорлыққа алу жағдайында адамгершілік және эстетикалық тәрбие беру
мақсаты да етеледі.

Балабақшада балалардың өздері бақылап, бағып-күтіп жүрген жануарлар мен
өсімдіктердің болуы оларды қоршаған ортаға ұқыптылықпен қарауға, еңбекке
деген сүйіспеншілікке және соған дағдылануға үйретеді, сондай-ақ бала
бойында біртіндеп тапсырылған іске жауапкершілік сияқты қасиеттер де
қалыптаса береді.
К. Д. Ушинский баланы табиғатпен жастай таныстыра дамыту, оның өзіндік
логикалык ойын, сөз қорының, санасының жетілуіне әсері мол екенін атап
көрсеткен. Логикалық ойдың, пікірдің дамуы баланың келешекте рухының жоғары
болуына, батыл пікір, нақты шешім айтуына және оны дәлелдеп беруге
жетелейді.
5-6 жастағы балалар табиғат және ондағы көптеген заттар, құбылыстар
жайлы мағлүматтардан хабардар болады. Жыл мезгілдеріне сәйкес күз, қыс,
көктем, жаз күзде жапырақтар сарғаятыны, құстардың жылы жаққа ұшатыны,
тұманды, жаңбырлы күндердің көп болатыны т.б. бала түйсігінде із қалдырмай
қоймайды. Күз дегенде жапырақтар сарғайып түседі — деген ойдың пайда
болуы оларды күнделікті өмірмен тығыз байланыстырады. Себебі, күзде баланың
таза ауада жапырақтармен ойнайтын кезі аз емес.
Бес жастағы бала жылдың төрт мезгілін бір-бірінен ерекшеленетінін толық
айтып бере алмайды. Бірақ, күзден кейін қыс, көктемнен кейін жаз келетінін
біледі. Сонымен қатар бала күнделікті көріп жүрген қой-ешкі, сиыр мен жылқы
сияқты үй жануарларын, хайуанаттар әлемінен көрген ит, қасқыр, түлкі,
сияқты аңдар мен құстарды таниды. Олар жайлы өзіндік ой- түйсіктері болады.
Мысалы: кірпі қыста ұйықтайды, жазда орманда жүреді, оның үстіндегі
тікеніне қандай зат түсетін болса жапырақтар, жидектер т.б. сонымен
қоректенеді- деген сияқты. Бес жастағы бала табиғаттағы шындық пен
ертегідегі жағдайларды бір-бірімен шатастырады да, оларда мынадай ойлар
тууы мүмкін. Мысалы, аю бармағын жалайды, аю жылыну үшін ағаштың діңіне
тығылады. Шындығында аюдың, кірпі, борсық т.б. жануарлардың қыста
ұйықтауының өзіндік биологиялық мәні бар. Балаларда табиғаттағы заттарды
бір-бірімен салыстыру, олардың бір-бірінен қандай айырмашалығы бар, осы
жайлы өзіндік ойлар туа бастайды.
Бес - алты жасар балаларда табиғаттағы заттардың, жануарлардың,
өсімдіктердің бір-бірінен қандай айырмашылықтары арқылы ерекшеленетінін
ғалымдарымыздың мынадай тұжырымдары анықтай түседі. Мысалы, "жануарлардың
пішіні, түр-түсі, сыртқы жамылғысы т.б, арқылы салыстырады. Бұл жастағы
бала мысық пен кірпіні былай салыстырады: кірпінің терісі инелер, мысықта
тері, ал тері кірпінің бауырында ғана болады, мысықта мүлде инелер болмайды
және т.б. Бала осы сөздермен мысық пен кірпінің ерекшелігін толық
сипаттадым деп ойлайды, ал шын мәніндегі ой-түсік кейін келе қалыптасып,
жетіле береді. Осыған сәйкес , Өсімдіктер әлемі тақырыбын өткенде,
балаларды балабақша ауласындағы ағаштармен, гүлдермен, шөптермен
таныстырып, олардың жылдың әр мезгіліне сай өзгеріп отыратындығын
түсіндіріп өткен жөн.
Мысалы, 5-6 жастағы балаға қыста ағаштардың жапырақтары түсіп, қураған
сияқты болып көрінеді, бірақ ол ағашта қыста да тіршілік үзілмейтінін айтып
түсіндіру керек. Ерте көктемде ағаштың 2-3 бұтағын кесіп, топта суға салып
қою арқылы одан бүршік өсіп шығатынын, демек қыста да өсу процесі
тоқталмайтынына балалардың көздерін жеткізуге болады.
Бала өсімдікке қамкорлыққа, жануарларды күтуге, табиғи ортаға
жанашырлықпен қарауға тәрбиешінің күнделікті тікелей басшылығымен
тәрбиеленеді, сондықтан тәрбиешінің күнделікті іс-қимылын бала бақылай
отырып қайталайды тәрбиешінің өсімдіктерге су құйып, жануарларды
тамақтандыру т.б.
Бұл орайда осы жастағы баланың еңбекке деген қабілеті басқа
қасиеттерінен басым болатындығын әр тәрбиеші есінде ұстағаны жөн.
Сондықтан, оларға жұмыс тапсырма бергенде аяғына дейін тиянақты
орындалуын қадағалап, мақсатын дұрыс ұғындыруы қажет. Осындай жағдайлардан
кейін бала шын көңілімен, ынтамен орындауға кіріседі. Мысалы, өсімдікті
суаруда, оған су өте қажет, өйткені ол сусыз өмір сүре алмайды және әр
мезгілде суды әрқалай қабылдайды, жазда суды көп қажет етеді, себебі: күн
ыстық, қыста керісінше және өсімдіктің жаңадан шығып келе жатқан
жапырақтарына зияны болмауы үшін қуарған жапырақтарын алып тастауы керек
т.б. ақиқатты баланың есіне салып өту артық емес.
Өсімдіктер туралы ұғымдары кеңейтіліп, оның ішінде күнбағысқа т.б.
өсімдіктерге тоқтала, оның күнге қарап өсуіне байланысты аталатын және
дәнінен май сығып алып, күнделікті өмірде пайдаланатындығын айтып
әңгімелеу, олардың сондай-ақ өсуі үшін белгілі бір жағдайлар - топырақ,
ылғал, күннің нұры, жылуы керек екені түсіндіріледі. Кейбір жануарлардың
өсіп дамуы жөнінде балалардың білімі толықтырылады, құстар жұмыртқалайды,
балапан басып шығарады, оларды азықтандырып асырайды және түйе ботасын,
сиыр бұзауын, ит күшігін, мысық баласын өз сүтімен асырайтындығы
түсіндіріледі. Балалардың жабайы хайуандар қасқыр, аю, түлкі, қоян, кірпі
олардың тіршілігі, қорек табу әрекеті жөніндегі ұғымдары кеңейтіледі.
Балалардың өлі табиғаттағы, өсімдіктердің құстар мен аңдардың
тіршілігіндегі күзгі өзгерістері туралы нақты түсініктерін кеңейту,
балаларға бұрыннан таныс кейбір құбылыстар мен ауа райының жағдайы және
өсімдіктер мен жануарлар тіршілігі арасындағы байланыстың реттілігін
анықтап күз ұғымының мәнісін айқындап, қорытындылауға бағыттау.
Балалардың жансыз табиғаттағы, құстардың хайуандардың өмірінде бірте-бірте
болатын өзгерістер: жапырақтардың түсуі, құстардың жылы жаққа ұшып кетуі
жайындағы ұғымдарын бекіту. Күзде балабақша егістігіндегі көкөніс жинау,
қазып алу, ауланы тазарту жапырақтарды жинап бір жерге үю) т.б. жұмыстарға
көмектесіп, пайдалы еңбекке араластырылады, әңгімелесулерде күз туралы
түсініктері нақтылана толықтырылып бекітіледі, диафилъмдер көрсетіледі.
Қазіргі таңда адамзат ауасын жұтып, суын ішіп отырған табиғат Ананы
қорғап, аялау барша жұртқа тіршілік қамы, табиғи қажеттілік. Сондыктан да
бүлдіршіндерді айналадағы табиғи ортамен үнемі қарым-қатынаста болуға
үйрету, олардың ұғымдарын қалыптастыру, табиғатқа деген жанашырлыққа
тәрбиелеу қазіргі балабақшадағы тәрбие ісінің өзекті тармақтарының бірі
болып табылады.
Балабақшадағы тәрбиенің мақсаты-табиғатты аялап, оны қамқорлыққа алып
күту, табиғат жөнінде қарапайым білім бере отырып,
тірі және өлі табиғаттағы құбылыстар жөнінде қарапайым ұғымдар
қалыптастыру. Балаларға жануарлар дүниесіндегі ғажайып құбылыстар, анасынан
тірі туылғанмен, жетілмеген, дәрменсіз, әлжуаз халде
болғандықтан енелерінің қарнындағы тері қатпарларынан түзілген
қалтада сүтін еміп, өсіп жетілетін Австралияның қалталы қасқыры,
ағашқа өрмелеп тіршілік ететін қалталы кішкентай аю, тиін, кенгурудің
суретін көрсете отырып әңгімелеу арқылы балалардың қиялына қанат
бітіру.
Балаларды еңбекке тәрбиелеу мақсатында бақшада өз – өзіне қызмет жасау,
қоғамдық – пайдалы еңбек жұмыстары, жағдайлар болған кезде балалардың
шамасына сай өндірістік еңбегі бойынша жұмыстар қарастырылады. Мұнда
оқушаларға экономикалық тәрбие беру бойынша, іскерлік қасиеті мен қазіргі
заман адамының басқа да жеке қасиеттері қалыптастыру бойынша шаралар
көретіледі. Балаларға тәрбие беру жұмыстары да жоспарланады: тәжірибелік
жұмыс, экологиялық аумақ, экологиялық соқпақ құру, өсімдіктер күтімі,
табиғатты сақтау бойынша жұмыс, экологиялық мейрамдар, байқаулар өткізу.

Участкені ұйымдастырудың алғашқы жылы, әр бөлімде бір-екі жүйек қана
жасауға, тіпті маңызды тұқымдастардың өкілдерін немесе жемісті питомникті
отырғызудан бастауға болады. Бірақ оның педагогикалық жүйедегі дамуының
перспективалық жоспарын жасаудың маңызы зор.
Участке территориясының аумағы үлкен болып, оны игеру мен онда жұмыс
істеуге оқушылар күші жазғы уақытта жеткіліксіз болғанда, көрсетілген
коллекциялар мен тәжірибелер бөлімдерінен басқа, участкенің қалған бөлігін,
биология бөліміндегідей жол жиегіне рабаткілер, гүлкөмбе, гүлзарлар
отырғызылатын пейзаждық баққа .(парк) арнауға болады.
Практикада сирек жағдайда болса да балабақша маңындағы оқу-тәжірибе
участкесі бір бағытта ғана қолданылады: балабақша биологиясымен байланысы
жоқ жеміс бағына, декоративті участкеге , бақшаға айналады. Мұндай
участкі өзінің педагогикалық маңызынан айырылады.
Кезінде, тіпті 1941 жылы М.И.Калинин мұғалімдер алдында сөйлеген
сөзінде, балабақша маңындағы участкенің мақсатын нақты анықтап берді:
Балабақша маңындағы жер участкесінің табысын, жиналған өнімнің сандық
нәтижесімен ғана емес, ол нәтиже де қажет бола тұрса да, оның балаларды
оқыту мен тәрбиелеудегі нәтижесімен бағалау керек, басқаша айтқанда,
балабақша участкесі оқу сапасын қаншалықты арттырғандығы, жоғарғы сынып
оқушылары қаншылықты жұмыс істеу дағдыларын үйренгендігі, төменгі сынып
оқушылары қаншалықты жұмыс істеуге әдеттенгендігі жөніндегі нәтижесімен
бағалау керек ... Сондықтан балабақша маңында оқушылармен еңбек ететін
ұстаз , тек қана агрономияның қарапайым негіздерін біліп қана қоймай,
сонымен қатар педагог болуы керек.
Оқу-тәжірибе учаскесіндегі жұмыстар мен бізді қоршаған ортадағы
жануарлар мен өсімдіктерге жүйелі-фенологиялық бақылау жасау бір-бірімен
тығыз байланысты.
Фенология-климат жағдайларымен байланысты табиғаттағы маусымдық
өзгерістер туралы ғылым. Алғашқы қардың еруі, құстардың ұшып кеуі,
өсімдіктердегі шырынның қозғалуы, гүлдеудің басталуы мен аяқталуы, жемістер
мен тұқымдардың пісуінің басталуы, жапырақтың түсуі – барлығы маусымдық
құбылыстарға жатады.
Әр балабақша те фенологилық бақылауларға ерекше назар аудару қажет.
Олар әсіресе туған өлкенің табиғатын танып білуде ерекше тиімді. Табиғатқа
үнемі бақылау жасау балалардың танымын кеңейтіп, табиғатқа деген
сүйіспеншілігін арттырады.
Балаларды табиғаттағы маусымдық ырғақтылықпен, фенологиялық
бақылаулардың жергілікті өлкенің халық шаруашылығы мен ғылымның дамуындағы
практикалық маңызымен таныстыру керек. Фенологиялық бақылау нәтижесінде
құрастырылған өз мектебінің табиғат күнтізбесі аса бағалы болып саналады Ол
үшін кемінде 5 жылдық бақылау нәтижелері қажет. Табиғаттың маусымдық
құбылыстарының көп жылдық нәтижелерін жинақтай отырып, өз өлкеңдегі ауыл
шаруашылық жұмыстарының басталу мерзімін анықтауға болады.
Оқу-тәжірибе учаскесіндегі жұмыстар мен бізді қоршаған ортадағы
жануарлар мен өсімдіктерге жүйелі-фенологиялық бақылау жасау бір-бірімен
тығыз байланысты.
Фенология-климат жағдайларымен байланысты табиғаттағы маусымдық
өзгерістер туралы ғылым. Алғашқы қардың еруі, құстардың ұшып кеуі,
өсімдіктердегі шырынның қозғалуы, гүлдеудің басталуы мен аяқталуы, жемістер
мен тұқымдардың пісуінің басталуы, жапырақтың түсуі – барлығы маусымдық
құбылыстарға жатады.
Әр балабақша те фенологилық бақылауларға ерекше назар аудару қажет.
Олар әсіресе туған өлкенің табиғатын танып білуде ерекше тиімді. Табиғатқа
үнемі бақылау жасау балалардың танымын кеңейтіп, табиғатқа деген
сүйіспеншілігін арттырады.
Балаларды табиғаттағы маусымдық ырғақтылықпен, фенологиялық
бақылаулардың жергілікті өлкенің халық шаруашылығы мен ғылымның дамуындағы
практикалық маңызымен таныстыру керек. Фенологиялық бақылау нәтижесінде
құрастырылған өз мектебінің табиғат күнтізбесі аса бағалы болып саналады.
Табиғаттың маусымдық құбылыстарының көп жылдық нәтижелерін жинақтай
отырып, өз өлкеңдегі ауыл шаруашылық жұмыстарының басталу мерзімін
анықтауға болады.

1.2 Балалар учаскесіндегі өсімдіктерді өсіру тәрбие жұмыстары
Қазіргі таңда жас ұрпаққа тәрбие берудегі басты мақсат ұлттық рухы
жоғары, өз Отанын, туған жерін сүйе бі-летін азамат тәрбиелеу. ХХІ ғасыр
жеткіншегі дене, руха-ни ойлау жағынан жан-жақты, өз-өзіне басшы, кез-
келген сәтте шешім қабылдай алатын жеке тұлға болуы тиіс. Оған “Еліміздің
білім беру жүйесінің Қазақстанның бәсекеге нақты қабілеттілігіне қол
жеткізудегі негізгі міндет-тері - Қазақстан Республикасының Президенті
Н.Ә.Назарбаевтың 2006 жылғы 1 наурыздағы “Қазақстанның әлемдегі бәсекеге
қабілеттілігі 50 елдің қатарына кіру стра-тегиясы” атты Қазақстан халқына
жолдауы” негіз болады.
Бұл үшін тәрбиешінің шығармашылдығы, жаңашылдығы, көп ізденісті қажет
етеді. Ал мектепке дейінгі оқытуда білім, білік дағдыларымен қатар тәрбие
жұмыстарының сан алуан, қызықты, тартымды, баланы қажытып алмайтындай жұмыс
түрлерін жүргізу тәрбиешіден шеберлікті талап етеді.

Мектепке дейінгі шақта бала бойына білім мен білік-тілікті,
шығармашылық пен ізденімпаздықты, қабілеттілік пен іскерлікті, еңбек
сүйгіштікті, танымдық қасиеттерді жинақтап дамыту барысында табиғатпен
тереңірек таныстырудың ерекше орны бар екенін мәлім. Бала өмірінің алғашқы
жеті жылы – денсаулықтың, ақыл-ой, адамгершілік, еңбек және экологиялық
дамудың негіздері қаланатын өте маңызды кезең.
Балаларды табиғатпен таныстыруда алдымызда мнандай мақсат тұрады:
балалардың табиғатқа деген көзқарасын дамыту, өлі және тірі табиғатпен
таныстыру, ол туралы өз ой-пікірін айтуға үйрету. Өз өлкеміздің аң-
құстарын, өсімдіктерін таныту, қорғауға, әсемдігін көруге, сезінуге,
пайдасын түсінуге тәрбиелеу.
Міндеттері:
1. Болашақ табиғат жанашыры болатын ұрпақ тәрбиелеу.
2. Балабақшаға дейінгілердің экологиялық көз қарастарын кеңейту
және жүйелеу.
3. Тәжірибелер жасау және алған нәтижеден тұжырым шығаруға үйрету.
4. Шығармашылықты, елестету мен ойлауды дамыту.
Баланы балабақша жасына дейінгі кезеңнен өзі өсіп-өне-тін ортасын,
қоршаған табиғатын бағалай білуге және оларға дұрыс қарауға үйретудің
маңызы зор. Ол үшін оқытудың бүкіл үрдісіне экологиялық білімдерді енгізген
жөн. Күштемеу, сүйіспеншілік, шындықты білуге талаптану және парасатты
мінез-құлық сияқты адамдық қасиеттерді тану үрдісінде балалар адамның
табиғат алдындағы жауапкершілігін түсіне біледі. Күштемеу деген табиғатқа
жасалып тұрғанның кез-келгеніне мейлі ол ағаш, көбелек, бұтақ болсын оларға
ешбір зиян келтірмеу керек дегенді білдіреді. Балалар тірі атаулының бәрін
бағалай білуі тиіс. Табиғатқа деген сүйіспеншілікті тек оның әсемдігімен
масаттану және тынығуға жиі бару деп түсінбеу керек. Балалардың өздері де
ағаштар отырғызуға, бұлақтардың көзін ашуға, ұя жасауға қатысып, табиғатқа
зиян келтіретін тұрмыстық қалдықтардан құтылудың тәсілдері туралы сұрақ-
тарға жауаптар іздейді.
Тәрбиеші балаларды әдемі гүлмен, жағымды иісімен қызықтыратын шөптесін
өсімдіктермен таныстырады. Ойлау қабілетін дамыту үшін өсімдіктерді
атағанда кейбір өсімдіктердің атауларына және олардың ерекшелігіне назар
аударған дұрыс, мысалы: жолжелкен — жол бойында өседі, шырмауық — басқа
шөптерге оралып, шырмалып өседі, т.б. Сондай-ақ табиғаттағы жаз
құбылыстары, ерекшеліктері туралы бүлдіршіндердің ой-өрісін дамытып,
толықтыру, өсімдіктерді күту, жануарларға қамқорлық жөніндегі адам еңбегіне
тоқталу. Жаз күнінің ұзактығы, жаңбыр, найзағай, кемпірқосақ туралы
түсініктерін нақтылау. Серуен, экскурсия кезінде жаздың әр кезеңінде
гүлдейтін өсімдіктердің, жемістердің пісуін, құстардың көбеюін бақылау.
Гүлдерді жинау, шоқгүлдер тобын жасау арқылы топ бөлмелерді безендіру.
Табиғат бұрышында балалар бөлме ішінде өсімдіктерді суарып, гүлдердің түбін
қопсытады, сондай-ақ аквариумды, құс торларын тазартады, өсімдіктер мен
жануарларды дұрыс күту мен олардың жақсы жағдайда болуы арасындағы
байланысты анықтауға үйретіледі. Табиғат мүйісінің эстетикалық көркемдігіне
балалар назарын үнемі аударып отыру. Бұл топта тәрбиешінің картиналарды,
диафильмдер мен көркем әдебиетті оқуды пайдалану арқылы әңгімелесулеріне
көп орын беріледі және табиғат құбылыстары туралы өз елінің табиғатын
қорғап, қамқор бола білу қасиеті бойына сініріледі.
Балабақша участкісінде мынадай гүлді өсімдіктер өсіп түр.
Бүгін біз арам шөпті жүліп, өсімдіктердің араларын алыстатып,
кейбіреулерін   басқа жаққа салдық. Өсімдіктердің тамырлары жақсы
өсу үшін клумбадағы жерді борпылдаттық..
Одан басқа өсімдіктерге, ертерек дайындап қойған, зиянды
жәндіктерден қорғау үшін ерітіндіні шаштік:жарты шелек сарымсақтың
қабығына істық су құйып,1 үлкен қасық сүйық сабын, 1 стақан ағаш
күлін қосып бір тәулікке қойдық.. Одан кейін оны сүздік. Енді ол
қолдануға   дайын болғасын. Оны өсімдікке шаштік астынан үстеғарай ,
сосын үстінен астына қарай шаштік. Одан кейін жерді 1 см.-ға
дейін борпылдаттық ,себебі құлаған зиянды   жәндіктер жермен бірге
араласып кету үшін. Себебі одан кейін олар қайтадан өсімдіктерге
көтереле алмайды.
Декоративті өсімдіктер бөлімін учаскенің кіре берісіне немесе орталық
алаң - айналасына аудитория түрінде келесі өсімдіктерді орналастырады:
біржылдықтар – астры-қашқаргүлдер, левкой – жұлдыз шешек, львиный зев-
есінек, бархатцы-барқыт шөп, вербена-нарқайсар, настурция, резеда-шашақгүл,
лобелия, табак-темекі, петуния-шырайгүл, бессмертник-шөпшай, циния-үлпет,
шизантус; екіжылдықтар – анютины, глазки-шегіргүл, наперстянка-оймақгүл,
мальва-құлқайыр; көпжылдықтар – гладиолус, георгин-нарғызгүл, аквилегия,
ирис-құртқашаш, дельфиниум-қоразгүл, аконит-уқорғасын, гвоздики голландские-
голланд қалампыры, люпин-бөрі бұршақ, рудбекия, флокс, мак восточный-
,лилии-, хризантемы- бақытгүл; бұталар – сирень-, спирия-, лох серябристый,
жасмин-, снежное дерево-; шырмалғыш – дикий виноград-, аристолохия-,
жимолость-ұшқат.
Ең жақсы өсімдіктерден тұқым жинайды. 6-9-10 сынып оқушылары
декоративті өсімдіктер бөлімінде әдемі жабайы гүлді өсімдіктерді
мәденилендіру, будандастыру (жұлдызшешек, есінек, т.б.) телу (темекі мен
шырайгүлді, қашқаргүлдер және т.б.), көпжылдықтарды қалемше және сұлама
бұтақтармен, күн ұзақтығының әсері (қашқаргүл мен бақытгүл), қоректендіріп
суару әсері, шырпу арқылы өсімдіктердің гүлденуін ұзарту, гүлдену конвейері
тәжірибелерін жүргізеді.
Кейбір өсімдіктерді шығу тегіне байланысты топтастырып отырғызуға
(Азия, Африка, Америка, Австралия, Европа) немесе гүлкөмбелерде жер шары
материктерінің нұсқалары түрінде отырғызуға болады.
Шырмалғыш декоративті өсімдіктерді демалу орындарын, қорғандарды,
ғимарат қабырғаларын әсемдеу үшін отырғызады. Кіре беріске қырқылған
ағаштарды отырғызуға болады.
Әр балабақша маңындағы оқу-тәжірибе учаскелерінде ботаника, жалпы
биология және зоология курстарын оқығанда маңызды бөлімдердің бірі болып
биология бөлімі есептелінеді.
Бұл бөлімде маңызды биологиялық заңдылықтарды анықтайтын тәжірибелер
қойылады. Жабайы өсімдіктерді отырғызу балаларды ң қоршаған ортаны танып
білуіне назарын аудартады. Бұл бөлім жер аумағы жеткліксіз болған жағдайда
ең қажетті деген: тірі кеппешөп - гүлді өсімдіктердің маңызды
тұқымдастарын өсіру және егу, дарвин алаңы, өсімдіктің тамыр жүйесін өсуге
арналған жәшіктермен шектелуі мүмкін.
Гүлді өсімдіктер тұқымдастарын жартылай шеңберлер және П әріпі
формасындағы рабаткілерге орналастырады.
Әр тұқымдастан бірнеше туыстас және әр туыстан 2-3 түр отырғызылуы
қажет. Әр тұқымдастың мәдени және жабайы өсімдіктерін үйлестіреді: егістік,
көкөніс және декоративтивті. Топтастырылған өсімдіктердің тұқымдас, туыс,
түрлерінің белгілері қойылады. Тірі кеппешөптің мақсаты өсімдіктердің
токсономиялық бірлігі туралы түсінік беруге және маңызды тұқымдастардың
сипаттамасын көрсетеді.
Дарвиндік алаңының ауданының мөлшерін 4 немесе 9 шаршы метр етіп
алады. Бұл алаңнан 0,5 м тереңдіктегі топырақ қабатын алып тастап, орнына
10 см таза ірі құм қабатын, 15 см ағаш күлін, қайтадан 25 см құм үйеді.
Алаңды қоршайды. Сыммен тартылған дарвиндік алаңды шаршы метрлерге бөледі,
ол көктеп келе жатқан өсімдіктерді санауға және суретін салуға мүмкіндік
береді.
Тамыржүйесінің өсуін бақылауға арналған жәшіктер жеке алаңдарға
орналастырылады. Оларды ұзындығы 1-1,5 метр, ені 40-50 см, тереңдігі 15 см
етіп ағаштан жасайды. Бір кең жақ қабырғасына шыны қойылады. Бір тар
жоғарғы қабырғасы ашық қалады; табиғи топырақ қабатындай жәшікке ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.