Қылмыстық процесс ұғымы мен міндеттері

Мазмұны:

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2.5 бет
І.ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
1.1. Қылмыстық процесс ұғымы мен міндеттері ... ... ... ... ... ... ..6.8 бет
1.2. Уақытқа, кеңістікке, тұлғаның айналасына қатысты қылмыстық іс жүргізу заңының әрекеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8.12 бет
ІІ.ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСС
2.1. Қылмыстық процесс сатыларының түрлері мен ұғымы ... ... 12.22 бет
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23.25 бет
ПАЙДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26 бет

Кіріспе

Қылмыстық іс жұргізу құқығы жеке саласы болып табылатындықтан-қоғам мен кылмыстық іс бойынша әділ сот ісін жүзеге асырушылар арасындағы қатынасты реттеуші, арнайы нормалар жиынтығы болып табылады.
Қылмыстық іс жүргізу құкығы заң ғылымы ретінде жеке бас, қоғам, мемлекетті қылмыстан қорғау заң нормаларын, қылмыстық іс бойынша әділ сот тізімін айкындайды.
Қылмыстык процестің мазмұнын толық түсіну және меңгеру үшін мына категорияларды түсіну және білу кажет: әділ сот, іс жүргізу нысанын, іс жүргізу кепілдерін, қылмыстық іс жүргізу функциялары, қылмыстык процесс сатыларын, жедел-іздестіру жұмыстары және т.б.
«Қылмыстық іс жүргізуді» оқу және меңгеру мынадай құқық салаларымен тығыз байланыста, мысалға, конституциялык. құқық, қылмыстык құқық, прокурор қадағалауы, адвокатура, криминалистика, экспертология, сот медицинасы және т.б. Философия, логика, психология ғылымдарын білу қылмыстық іс жүргізу теориясын жақсы меңгеруге үлкен мағына береді.
Сонымен қоса қылмыстық іс жүргізу және қылмыстык құқық арасында өзара тығыз байланыс бар. Сондықтан, кылмыстык құкык (қылмыс жасағанын және оған берілетін жазаны айқындайды) тек қылмыстық іс жүргізу кұкығы (қылмыс жасаған адамды айыпты деп дәлелдеу) арқылы ғана қолданылып, іс жүзіне асырады.
Қылмыстық істер бойынша іс жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасы азаматгары үшін, шетелдіктер мен азаматтығы жок адамдар үшін ортақ, бірдей.
«Шетелдіктер мен азаматтығы жок адамдарға қатысты қылмыстық сот ісін жүргізу Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.
Курстық жұмысының негізгі міндеті - қылмыстарды тез және толық ашу, оларды жасаған адамдарды әшкерелеу және қылмыстық жауапқа тарту, әдiл сот талқылауы және қылмыстық заңды дұрыс қолдану болып табылады.
Курсттық жұмысының мақсаты-осы Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу процесін түсіну, қажетті деген деректерді, мағлұматтарды ескеру.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. Қазакстан Республикасының Конституциясы. 1995 жыл 30 тамыз
2. Қазакстан Республиксынық Қылмыстық іс жүргізу кодексі. 1997 жылы қабылданған. 2012жылғы толықтырулар мен өзгертулерімен.
3. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі. 1997 жыл.
4. Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу құқығы. Алматы «Жеті жарғы» 2008 жыл.
5. Фемида. Журнал, Алматы, № 12,2003, № 2,2004 жыл.
6. Правовая реформа в Казахстане. Журнал, Алматы. №1 (23) 2004.
7. Заң. Журнал, Алматы. № 3;9-12, 2004.
8. Құқық қорғау органдары: 2002 жыл. 1 қазан.
9. Ғаламтор сайттары:

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы бiлiм және ғылым министрлiгi
мемлекеттiк университетi
Қылмыстық құқық және iс жүрiзу кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Қылмыстық процесс ұғымы мен міндеттері

Пән: ҚР қылмыстық іс жүргізу құқығы
Мамандығы: 5В030100 - Құқықтану

Орындаған: күндізгі оқу
нышанының 3 курс студенті

Ғылыми жетекші: аға оқытушы

Курстық жұмыс
___ ____________2013 ж.
Бағасы_____________

2013
Мазмұны:

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2-5 бет
І-ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ
1.1. Қылмыстық процесс ұғымы мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . .6-8 бет
1.2. Уақытқа, кеңістікке, тұлғаның айналасына қатысты қылмыстық іс жүргізу заңының әрекеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8-12 бет
ІІ-ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСС
2.1. Қылмыстық процесс сатыларының түрлері мен ұғымы ... ... 12-22 бет
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23-25 бет
ПАЙДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 26 бет

Кіріспе

Қылмыстық іс жұргізу құқығы жеке саласы болып табылатындықтан-қоғам мен кылмыстық іс бойынша әділ сот ісін жүзеге асырушылар арасындағы қатынасты реттеуші, арнайы нормалар жиынтығы болып табылады.
Қылмыстық іс жүргізу құкығы заң ғылымы ретінде жеке бас, қоғам, мемлекетті қылмыстан қорғау заң нормаларын, қылмыстық іс бойынша әділ сот тізімін айкындайды.
Қылмыстык процестің мазмұнын толық түсіну және меңгеру үшін мына категорияларды түсіну және білу кажет: әділ сот, іс жүргізу нысанын, іс жүргізу кепілдерін, қылмыстық іс жүргізу функциялары, қылмыстык процесс сатыларын, жедел-іздестіру жұмыстары және т.б.
Қылмыстық іс жүргізуді оқу және меңгеру мынадай құқық салаларымен тығыз байланыста, мысалға, конституциялык. құқық, қылмыстык құқық, прокурор қадағалауы, адвокатура, криминалистика, экспертология, сот медицинасы және т.б. Философия, логика, психология ғылымдарын білу қылмыстық іс жүргізу теориясын жақсы меңгеруге үлкен мағына береді.
Сонымен қоса қылмыстық іс жүргізу және қылмыстык құқық арасында өзара тығыз байланыс бар. Сондықтан, кылмыстык құкык (қылмыс жасағанын және оған берілетін жазаны айқындайды) тек қылмыстық іс жүргізу кұкығы (қылмыс жасаған адамды айыпты деп дәлелдеу) арқылы ғана қолданылып, іс жүзіне асырады.
Қылмыстық істер бойынша іс жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасы азаматгары үшін, шетелдіктер мен азаматтығы жок адамдар үшін ортақ, бірдей.
Шетелдіктер мен азаматтығы жок адамдарға қатысты қылмыстық сот ісін жүргізу Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.
Курстық жұмысының негізгі міндеті - қылмыстарды тез және толық ашу, оларды жасаған адамдарды әшкерелеу және қылмыстық жауапқа тарту, әдiл сот талқылауы және қылмыстық заңды дұрыс қолдану болып табылады.
Курсттық жұмысының мақсаты-осы Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу процесін түсіну, қажетті деген деректерді, мағлұматтарды ескеру.
Қылмыстық iстер бойынша iс жүргiзудiң заңда белгiленген тәртібі адамды және азаматты негiзсiз айыптау мен соттаудан, олардың құқықтары мен бостандықтарын заңсыз шектеуден қорғауды, кiнәсiз адам заңсыз айыпталған немесе сотталған жағдайда - оны дереу және толық ақтауды қамтамасыз етуi, сондай-ақ заңдылық пен құқық тәртібін нығайтуға, қылмыстың алдын алуға, құқықты құрметтеу көзқарасын қалыптастыруға жәрдемдесуi тиiс.
Қылмыстық іс жүргізу кодексі -- бұл қылмыстық іс жүргізу қүқығының жүйеленген негізі, ол 1997 жылдың 13 желтоқсанында қабылданып, 1998 жылдың 1 каңтарында күшіне енді. Негізінен Кодекс Адам мен азамат құқығы Декларациясының идеясын танытады және қылмыстық процеске катысатын тұлғалардың занды мүддесі мен құкығын қорғауға бағытталады. Ол жалпы және Ерекше бөлімдерден тұрады.
Іс жүргізу әрекеттері өзіндік жеке және бірінен-біріне өтіп отыратын кезекті кезендік сатылардан тұрады. Олар теорияда қылмыстық процесс сатылары деп аталатын іс жүргізу әрекеттерінің жиынтығын құрайды.
Қылмыстық іс жүргізу кодексі осы сатылардың көмегімен арнайы жүйе ретінде құрылды. Қылмыстық процестің әрбір сатысында (этапында) субъектілер өзіндік жеке міндеттерін шешеді, алынған дәлелдемелердің растығын тексереді, оларға баға береді және осыған сәйкес шешім қабылданады.
Осылайша, бір сатыдан екінші сатыға өту арқылы келе-келе дәлелдемелер жинақталады, тексеріледі, бағаланады және іс жөніндегі шынайы ақиқатқа қол жеткізеді. Бұл кезендер жүйесі процеске қатысушыларға тергеу және сот кезіндегі кателіктер үшін шағымдануға немесе негізделмеген шешімдерді жөндеуге мүмкіндік береді. Іс жүргізу заңын өрескел бұзу кезінде қылмыстық іс қосымша тергеуге немесе сотта жаңадан қарауға қайтарылады.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сот пленумының Қаулысы қылмыстық іс жүргізу құқығының негіздеріне жатпайды, бұл Қаулы оның нормаларына сот талқылауын береді.
Қылмыстық іс жүргізу құқығының негіздеріне сондай-ақ заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілер де, ведомстволық нормативтік актілер де (ҚР Бас прокурорының бұйрықтары, Әділет министрлігінің нормативтік актілері, Ішкі істер министрінің бұйрыктары, т.б.) жатпайды. Олар қылмыстық іс жүргізу нормаларының таратылуы мен орындалуы тұрғысынан қолданылады.
Қылмыстық істер бойынша іс жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасы азаматгары үшін, шетелдіктер мен азаматтығы жок адамдар үшін ортақ, бірдей. Бұл ереже ҚР ҚІЖК-нің 6-бабында белгіленген, онда шетелдіктер мен азаматтығы жок адамдарға қатысты қылмыстық сот ісін жүргізу Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгіленген дипломатиялық немесе өзге де артықшылықтар мен иммунитеттерге ие адамдарға катысты немесе олардың катысуымен жүзеге асырылатын қылмыстық сот ісін жүргізудің ерекшеліктері ҚР ҚІЖК 53-тарауына сәйкес айқындалады.
Уақытка қатысты заң әрекетінің тоқгатылуы одан бас тартуын, жаңа заңмен өзгергілуін, уақыт мерзімінің өтуін, шарттар мен жағдайлардың өзгеруін білдіреді.
Қылмыстық iс жүргiзу заңының кеңiстiкте қолданылуы
Қазақстан Республикасының аумағында қылмыстық сот iсiн жүргiзу қылмыс жасалған жерге қарамастан сәйкес жүргiзiледi.
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта кеңiстiкте қолданылуының өзгеше ережелерi белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.Қазақстан Республикасының аумағында шет мемлекеттiң қылмыстық iс жүргiзу құқығының қолданылуы Қазақстан Республикасының аумағында шет мемлекеттiң тергеу органдары мен сотының немесе олардың тапсырмасы бойынша қылмыстық процестi жүргiзушi органның шет мемлекеттiң қылмыстық iс жүргiзу құқығын, егер ол Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта көзделсе, қолдануға болады.
Қылмыстық iс жүргiзу заңының уақыт тұрғысында қолданылуы Қылмыстық сот iсiн жүргiзу iс жүргiзу әрекетiн орындау, iс жүргiзу шешiмiн қабылдау кезiне дейiн күшiне енген қылмыстық iс жүргiзу заңына сәйкес жүзеге асырылады. Жаңа мiндеттер жүктейтiн, процеске қатысушыларға тиесiлi құқықтардың күшiн жоятын немесе оларды кемiтетiн, оның пайдаланылуын қосымша шарттармен шектейтiн қылмыстық iс жүргiзу заңының керi күшi болмайды. Дәлелдердiң жарамдылығы олар алынған кезде қолданылып жүрген заңға сәйкес айқындалады.Қылмыстық iс жүргiзу заңының шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қатысты қолданылуы Шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қатысты қылмыстық сот iсiн жүргiзу сәйкес жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгiленген дипломатиялық немесе өзге де артықшылықтар мен иммунитеттерге ие адамдарға қатысты немесе олардың қатысуымен жүзеге асырылатын қылмыстық сот iсiн жүргiзудiң ерекшелiктерi айқындалады. Қылмыстық iс жүргiзу заңының кеңiстiкте қолданылуы.
Қазақстан Республикасының аумағында қылмыстық сот iсiн жүргiзу қылмыс жасалған жерге қарамастан осы Кодекске сәйкес жүргiзiледi. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Кодекстiң кеңiстiкте қолданылуының өзгеше ережелерi белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.Қазақстан Республикасының аумағында шет мемлекеттiң қылмыстық iс жүргiзу құқығының қолданылуы
Қазақстан Республикасының аумағында шет мемлекеттiң тергеу органдары мен сотының немесе олардың тапсырмасы бойынша қылмыстық процестi жүргiзушi органның шет мемлекеттiң қылмыстық iс жүргiзу құқығын, егер ол Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта көзделсе, қолдануға болады.

1-тарау. ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ

0.1 Қылмыстық процесс ұғымы мен міндеттері.

(Процесс) (лат. Ргосedure -- ілгері жылжу), яғни бұл қылмыстық процеске тән, қылмыстық істің бірінші кезеңнен екінші кезеңге өту, істі қозғаудан үкім шығаруға дейін болатын, т.б. қозғалыс әрекеті.
Әдебиеттерде қылмыстық процесс және қылмыстық сот ісін жүргізу ұғымдары ұқсас сәйкестендіріле анықталған, дегенмен, соңғысы қылмыстық процесс ұғымын толық қамти алмайды және қылмыстык істі қозғауға, алдын ала тергеу барысында төменгі сатыда жүзеге асады.
Осы пікірге әбден келісуге болады, себебі, бұл терминдерді ұксас, сәйкес, қатар қолдана отырып, заң шығарушы мынадай қорытындыға келеді: іс жүргізу қылмыстық процестер ішінде негізгі орталық звено болып табылады. Ал барлық басқа іс жүргізу кезендері (істі қозғау және тергеу) қылмыстық істі сотта қарау кезендерімен тығыз байланыста болады.
Қылмыстық іс жүргізу қызметі анықтау органдары, тергеуші, прокурор, сот, сондай-ақ жеке (азаматтық) және занды тұлғалар арасындағы өзара құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырылады.
Қылмыстық іс жүргізу -- бұл анықтау органдарының кызметі, прокурордың алдын ала тергеу, қарау, шешім шығару, сот төрелігінің міндетін тарату әрекеті болып саналады.
Сот органдарының іс жүргізу кезендері үнемі қылмыстық іс қозғау әрекетгері мен қылмыстық істің жолын кесу, тыю, ұстау, тінту, камау, мәжбүрлеу сияқты түрлі шараларды іс жүргізуде қолдану әрекеттерімен тығыз байланысты.
Әрбір аталған шара, яғни осы кызмет әрекеттері адамның бостандығы мен конституциялық құқығына нұқсан келтіреді және әрқашан қылмыстық іс жүргізу нормаларының мүлтіксіз және қатаң сақталуын талап етеді. Себебі, бұл нормалар сот төрелігі органдарының занды әрекеттерінің кепілі болып табылады.
Қылмыстық процестің басқа процестерден (азаматтық, арбитраждық (төрелік), т.б.) айрықша белгісі мынадай жағдайларда көрініс табады:
-тек жасалған қылмысқа байланысты;
-қылмыстык істерді тергеу және ашу үшін;
-мемлекетгік орган және лауазымды тұлға атағына арнайы құқық алған жағдайда;
-қылмыстық іс жүргізу зандық нормаларының қатаң тәртібінің сақталуы мен оны мүлтіксіз орындалу жағдайында;
Осы тұрғыдан алғанда қылмыстык процесс бұл қылмыстық іс жүргізу зандарында карастырылған, яғни қылмыс жасаудағы тұлғаның кінәсі бар не жок екендігін белгілейтін сот төрелігі субъектілерінің аткаратын қызметтерінің жиынтығы (жауап алу, тергеу, жолын кесу, тыю шаралары, қылмысты ашу, сот тергеуі, үкім шығару, т.б.).
Қазақстан Республикасы аумағына қылмыстық сот iсiн жүргiзу тәртібі Қазақстан Республикасының Конституциясымен, конституциялық заңдарымен, Қазақстан Республикасының Конституциясына және халықаралық құқықтың жалпы жұрт таныған принциптерi мен нормаларына негiзделген Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу кодексiмен айқындалады. Қылмыстық сот iсiн жүргiзу тәртібін реттейтiн өзге заңдардың ережелерi осы Кодекске енгiзiлуге тиiс.
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттық және өзге де мiндеттемелерi, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесi мен Жоғарғы Сотының қылмыстық сот iсiн жүргiзу тәртібін реттейтiн нормативтiк қаулылары қылмыстық iс жүргiзу құқығының құрамдас бөлiгi болып табылады.
Егер қылмыстық iс бойынша iс жүргiзу барысында азаматтық немесе әкiмшiлiк құқықтарға сәйкес шешiлуi тиiс мәселенi қарау қажеттiгi туындаса, ол азаматтық немесе әкiмшiлiк iс жүргiзу тәртібімен шешiледi.
Қылмыстық сот iсiн жүргiзуде басым күшi бар құқықтық нормаларды қолдану.
Қазақстан Республикасы Конституциясының Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында жоғары заң күшi болады және ол тiкелей қолданылады. Кодекс пен Қазақстан Республикасының Конституциясы ережелерiнiң арасында қайшылық болған жағдайда Конституцияның ережелерi қолданылады.
Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттардың осы Кодекстен басымдығы болады және халықаралық шартта оны қолдану үшiн заң шығару қажет екендiгi айтылған жағдайларды қоспағанда, тiкелей қолданылады.
Қылмыстық процестің міндеттері. Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 8-бабында былай айтылады: қылмыстық процестің міндеттері кылмыстарды тез және толық ашу, оларды жасаған адамдарды әшкерелеу және қылмыстық жауапқа тарту, әділ сот талқылауы және қылмыстық занды дұрыс колдану болып табылады.
Қылмыстық істер бойынша іс жүргізудің занда белгіленген тәртібі адамды және азаматты негізсіз айыптау мен соттаудан, олардың құқықтары мен бостандықтарын заңсыз шектеуден қорғауды, кінәсіз адам заңсыз айыпталған немесе сотталған жағдайда оны дереу және толық ақтауды қамтамасыз етуі, сондай-ақ зандылық пен құқық тәртібін нығайтуға, қылмыстың алдын алуға, құқықты құрметтеу көзқарасын калыптастыруға жәрдемдесуі тиіс. Жалпы алғанда, қылмыстық процесс кінәлі адамды әділ жазалау және кінәсіз адамды толық айыптау міндеттерін шешуге негізделген.
Бұл міндеттер бір-бірімен өзара тығыз байланысты және бірінен екіншісі туындап отырады, нәтижесінде олар занды сот шешімін қамтамасыз етуге және жазалау шарасын әділ тағайындауға бағытталады.
Бірқатар ғалымдардың пікірінше қылмыстық процесс міндеттері жалпы және тікелей сипатқа ие болады.
Жалпы міндеттерге мыналар жатады: Қазақстан Республикасы аумақтық бүтіндігі мен конституциялық кұрылымының қоршаған орта қауіпсіздігін сақтау, қоғамдык тәртіптің, меншіктің, Қазақстан Республикасы азаматының, адамның заңды мүддесі мен бостандығын, құқығын қорғау, адамзаттың қауіпсіздігі мен бейбіт өмір сүруін қамтамасыз ету, заңмен қор-ғалатын объектілерді қылмыстық қол сұғушылықтан қорғау, сондай-ақ қылмыстың алдын алу.
Тікелей міндеттер -- қылмыстық істі қозғау, қылмысты тез және толық ашу, кінәліні әшкерелеу, қылмыстық занды дұрыс колдану және әділ сот жазасын тағайындау.
Қылмыстық процестiң мiндеттерi қылмыстарды тез және толық ашу, оларды жасаған адамдарды әшкерелеу және қылмыстық жауапқа тарту, әдiл сот талқылауы және қылмыстық заңды дұрыс қолдану болып табылады.
Қылмыстық iстер бойынша iс жүргiзудiң заңда белгiленген тәртібі адамды және азаматты негiзсiз айыптау мен соттаудан, олардың құқықтары мен бостандықтарын заңсыз шектеуден қорғауды, кiнәсiз адам заңсыз айыпталған немесе сотталған жағдайда - оны дереу және толық ақтауды қамтамасыз етуi, сондай-ақ заңдылық пен құқық тәртібін нығайтуға, қылмыстың алдын алуға, құқықты құрметтеу көзқарасын қалыптастыруға жәрдемдесуi тиiс.

1.2. Уақытқа, кеңістікке, тұлғаның айналасына қатысты қылмыстық іс жүргізу заңының әрекеті.

Қылмыстық іс жүргізу процесінің қайнар көзі (бастамасы) Қазақстан Республикасы қылмыстык іс жүргізу кодексінің 1-бабында айқындалған. Онда Қазақстан Республикасы аумағына қылмыстық сот ісін жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының Конституциясымен, конституциялық заңдарымен, Қазақстан Республикасынын Конституциясына және халыка-ралык құқықтың жалпы жұрт таныған принциптері мен нормаларына негізделген Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексімен айқындалады деп көрсетілген.
Қылмыстық іс жүргізу құқығының негізгі қайнар көзі заңды күші бар Қылмыстық іс жүргізу кодексі болып табылады. Қылмыстық іс жүргізу заңнамаларына мынадай нормативтік актілердің жиынтығы енеді:
Қазақстан Республикасы Конституциясы (онда қылмыстық құқық негіздері, яғни адам мен азаматтың бостандығы мен құқығы, жеке тұлғалық кол сұқпаушылық, кінәсіздік презумпциясы, т.б. белгіленген).
Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу кодексі; Конституциялық занды күші бар Қазакстан Республикасы
Президентінің Жарлығы:
Қазақстан Республикасындағы сот пен сот мәртебесі туралы;
Қазақстан Республикасынын прокуратурасы;
Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары туралы;
Жедел іздестіру қызметі туралы;
Адвокат қызметі туралы, т.б.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сот пленумының Қаулысы қылмыстық іс жүргізу құқығының негіздеріне жатпайды, бұл Қаулы оның нормаларына сот талқылауын береді.
Қылмыстық іс жүргізу құқығының негіздеріне сондай-ақ заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілер де, ведомстволық нормативтік актілер де (ҚР Бас прокурорының бұйрықтары, Әділет министрлігінің нормативтік актілері, Ішкі істер министрінің бұйрыктары, т.б.) жатпайды. Олар қылмыстық іс жүргізу нормаларының таратылуы мен орындалуы тұрғысынан қолданылады.
Қылмыстық іс жүргізу кодексі -- бұл қылмыстық іс жүргізу қүқығының жүйеленген негізі, ол 1997 жылдың 13 желтоқсанында қабылданып, 1998 жылдың 1 каңтарында күшіне енді. Негізінен Кодекс Адам мен азамат құқығы Декларациясының идеясын танытады жөне қылмыстық процеске катысатын тұлғалардың занды мүддесі мен құкығын қорғауға бағытталады. Ол жалпы және Ерекше бөлімдерден тұрады.
Жалпы бөлім 5 бөлімнен (1 -- 5), 21 тараудан және 176 баптан тұрады. Ерекше бөлімде 8 бөлім (6 -- 13), 40 тарау, 400 бап (177-577) енеді.
Ескерте кету керек, 2007 жылдың 1 каңтарында Қылмыстык іс жүргізу кодексіне Алкабилердің катысуымен істер бойынша іс жүргізу деп аталатын, 57 -- 62 тараулардан, 542 -- 577-баптардан тұратын жаңа 13-бөлім енгізілді.
Бірінші бөлім жалпы (негізгі) ережелерді сипаттайды, екінші бөлім қылмыстық іске қатысушы субъектілер мен олардың құқықтары мен міндеттерін, процесс субъектісі ұғымын айқындайды, үшінші бөлім дәлелдемелер мен дәлелдеу ұғымдарын, төртінші бөлім іс жүргізулік мәжбүрлеу шаралары мен тәртібін анықтайды, бесінші бөлімде қылмыстық процестегі мүліктік мәселелерді шешу ережелері белгіленген.
Қылмыстық іс жүргізу кодексінің Ерекше бөлімі алтыншы бөлімнен басталады, онда қылмыстық іс бойынша сотка дейінгі іс жүргізу ережелері реттелініп берілген, жетінші бөлімде бірінші сатыдағы сотта іс жүргізу әрекеттері көрсетілген, сегізінші бөлім соттың занды күшіне енбеген үкімдері мен қаулыларын қайта қарау мәселелерін шешеді, тоғызыншы бөлімде сот шешімдерін орындау мәселелері карастырылады.
Оныңшы бөлім соттың заңды күшіне енген шешімдерін кайта қарау жөніңце іс жүргізу тәртібі туралы түсінік береді, он біршші бөлімде қылмыстық істердің жекелеген санаттары бойынша іс жүргізудің ерекшеліктері (кәмелетке толмағандардың, артықшылықтары мен қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар адамдардың, яғни Қазақстан Республикасы Парламенті депутаттары, соттар, дипломаттар, т.б.) берілген. Он екінші балім ессіз күйдегі адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы істер бойынша сот ісін жүргізу тәртібін және шет мемлекеттердің қылмыстық істер бойынша кұзыретті мекемелермен, лауазымды адамдармен өзара іс-кимылының тәртібін аныктауға арналған. Соңында жаңадан енген он үшінші бөлім алкабилердін қатысуымен іс жүргізу төртібін керсетеді.
Уақытқа катысты қылмыстық іс жүргізу заңы қылмыстық сот ісін жүргізу, іс жүргізу әрекетін орындау, іс жүргізу шешімін қабылдау кезіне дейін күшіне енген қылмыстық іс жүргізу заңына сәйкес жүзеге асырылады. (ҚР ҚІЖК 5-бабы).
Ережеге сай, заңның іс жүргізу әрекетіне ену сәті заңның өзінде белгіленеді (ҚР КДЖК 1998 жыддың 1 қаңтарында іс жүргізу әрекетіне және занды күшіне енген болатын).
Кеңістіктегі Қылмыстық іс жүргізу заңы - бұл оның Қазақстан Республикасының барлық аумағында әрекет етуі. Қазақстан Республикасының аумағында қылмыстық сот ісін жүргізу қылмыс жасалған жерге қарамастан осы Кодекске сәйкес жүргізіледі (ҚР ҚІЖК 3-бап). Қазақстан Республикасы аумағы қуаң далалық, әуелік, теңіздік, зендік кеңістік және құрлықтық шельф пен айрықша экономикалық аймақ болып саналады.
Бұған қоса, Қазакстан Республикасы аумағына біздің мемлекетгің шетелдегі елшілігі мен өкілдігі, Қазақстан Республикасы туымен жүретін әуе және теңіз соты да енеді.
Осы аумакта қылмыстық іс жасаған адам Қазақстан Республикасы заңы бойынша жауапка тартылады.
Қылмыстық істер бойынша іс жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасы азаматгары үшін, шетелдіктер мен азаматтығы жок адамдар үшін ортақ, бірдей. Бұл ереже ҚР ҚІЖК-нің 6-бабында белгіленген, онда шетелдіктер мен азаматтығы жок адамдарға қатысты қылмыстық сот ісін жүргізу Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгіленген дипломатиялық немесе өзге де артықшылықтар мен иммунитеттерге ие адамдарға катысты немесе олардың катысуымен жүзеге асырылатын қылмыстық сот ісін жүргізудің ерекшеліктері ҚР ҚІЖК 53-тарауына сәйкес айқындалады.
Уақытка қатысты заң әрекетінің тоқгатылуы одан бас тартуын, жаңа заңмен өзгергілуін, уақыт мерзімінің өтуін, шарттар мен жағдайлардың өзгеруін білдіреді.
Қылмыстық iс жүргiзу заңының кеңiстiкте қолданылуы
Қазақстан Республикасының аумағында қылмыстық сот iсiн жүргiзу қылмыс жасалған жерге қарамастан сәйкес жүргiзiледi.
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта кеңiстiкте қолданылуының өзгеше ережелерi белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады. Қазақстан Республикасының аумағында шет мемлекеттiң қылмыстық iс жүргiзу құқығының қолданылуы Қазақстан Республикасының аумағында шет мемлекеттiң тергеу органдары мен сотының немесе олардың тапсырмасы бойынша қылмыстық процестi жүргiзушi органның шет мемлекеттiң қылмыстық iс жүргiзу құқығын, егер ол Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта көзделсе, қолдануға болады.
Қылмыстық iс жүргiзу заңының уақыт тұрғысында қолданылуы Қылмыстық сот iсiн жүргiзу iс жүргiзу әрекетiн орындау, iс жүргiзу шешiмiн қабылдау кезiне дейiн күшiне енген қылмыстық iс жүргiзу заңына сәйкес жүзеге асырылады. Жаңа мiндеттер жүктейтiн, процеске қатысушыларға тиесiлi құқықтардың күшiн жоятын немесе оларды кемiтетiн, оның пайдаланылуын қосымша шарттармен шектейтiн қылмыстық iс жүргiзу заңының керi күшi болмайды. Дәлелдердiң жарамдылығы олар алынған кезде қолданылып жүрген заңға сәйкес айқындалады.Қылмыстық iс жүргiзу заңының шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қатысты қолданылуы Шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қатысты қылмыстық сот iсiн жүргiзу сәйкес жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгiленген дипломатиялық немесе өзге де артықшылықтар мен иммунитеттерге ие адамдарға қатысты немесе олардың қатысуымен жүзеге асырылатын қылмыстық сот iсiн жүргiзудiң ерекшелiктерi айқындалады. Қылмыстық iс жүргiзу заңының кеңiстiкте қолданылуы.
Қазақстан Республикасының аумағында қылмыстық сот iсiн жүргiзу қылмыс жасалған жерге қарамастан осы Кодекске сәйкес жүргiзiледi. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Кодекстiң кеңiстiкте қолданылуының өзгеше ережелерi белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.Қазақстан Республикасының аумағында шет мемлекеттiң қылмыстық iс жүргiзу құқығының қолданылуы
Қазақстан Республикасының аумағында шет мемлекеттiң тергеу органдары мен сотының немесе олардың тапсырмасы бойынша қылмыстық процестi жүргiзушi органның шет мемлекеттiң қылмыстық iс жүргiзу құқығын, егер ол Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта көзделсе, қолдануға болады.
Қылмыстық iс жүргiзу заңының уақыт тұрғысында қолданылуы Қылмыстық сот iсiн жүргiзу iс жүргiзу әрекетiн орындау, iс жүргiзу шешiмiн қабылдау кезiне дейiн күшiне енген қылмыстық iс жүргiзу заңына сәйкес жүзеге асырылады. Жаңа мiндеттер жүктейтiн, процеске қатысушыларға тиесiлi құқықтардың күшiн жоятын немесе оларды кемiтетiн, оның пайдаланылуын қосымша шарттармен шектейтiн қылмыстық iс жүргiзу заңының керi күшi болмайды.
Дәлелдердiң жарамдылығы олар алынған кезде қолданылып жүрген заңға сәйкес айқындалады.Қылмыстық iс жүргiзу заңының шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қатысты қолданылуы Шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қатысты қылмыстық сот iсiн жүргiзу осы Кодекске сәйкес жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгiленген дипломатиялық немесе өзге де артықшылықтар мен иммунитеттерге ие адамдарға қатысты немесе олардың қатысуымен жүзеге асырылатын қылмыстық сот iсiн жүргiзудiң ерекшелiктерi.

ІІ-ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСС
2.1. Қылмыстық процесс сатыларының түрлері мен ұғымы

Іс жүргізу әрекеттері өзіндік жеке және бірінен-біріне өтіп отыратын кезекті кезендік сатылардан тұрады. Олар теорияда қылмыстық процесс сатылары деп аталатын іс жүргізу әрекет-терінің жиынтығын құрайды.
Қылмыстық іс жүргізу кодексі осы сатылардың көмегімен арнайы жүйе ретінде құрылды. Қылмыстық процестің әрбір сатысында (этапында) субъектілер өзіндік жеке міндеттерін шешеді, альнған дәлелдемелердің растығын тексереді, оларға баға береді және осыған сәйкес шешім қабылданады.
Осылайша, бір сатыдан екінші сатыға өту арқылы келе-келе дәлелдемелер жинақталады, тексеріледі, бағаланады және іс жөніндегі шынайы ақиқатқа қол жеткізеді. Бұл кезендер жүйесі процеске қатысушыларға тергеу және сот кезіндегі кателіктер үшін шағымдануға немесе негізделмеген шешімдерді жөндеуге мүмкіндік береді. Іс жүргізу заңын өрескел бұзу кезінде қылмыстық іс қосымша тергеуге немесе сотта жаңадан қарауға қайтарылады.
Әдебиеттерде қылмыстық процестің қарапайым алты сатысын ажырату көрсетілген. Осы сатылы кезендерге мыналар жатады:
- қылмыстық істі қозғау;
- алдын ала тергеу (алдын ала іс жүргізу жөне аныктау);
- істі сотта талқылауға дайындық;
- істі сотта қарау;
- зандық күшіне енбеген сот үкімі мен қаулысын қайта қарауға қатысты апелляциялық саты;
- сот шешімінің орындалуы (үкім мен каулы);
Бұған қоса, заңнамада айрықша сатылар қарастырылған:
а) заңдық күшіне енген сот шешімін қайта қарау бойынша қадағалау іс жүргізу;
б) қайта туыңдаған жағдайларға катысты істі жүргізуді жаңғырту;
Қылмыстық процестің әрбір сатының бір-бірінен ажыратылатын өзіндік белгілері мен ерекшеліктері болады.

Қылмыстық істі қозғау кезеңі.

Қылмыстық істі қозғау кезеңіне мынадай мәселелерді шешу тән:
- анықтау органына, анықтаушыға, тергеушіге немесе прокурорға келіп түскен өтініштер мен арыздарды, хабарламаларды, қылмыс туралы материалдарды қарастыру (бұл әрекеттер қылмыстық процестін туындауының бастамасы деп саналады);
- түсініктемені қабылдау, оқиға орнын тексеру, куәландыру, т.б. (ҚР ҚІЖК 221-бабы);
- күдіктіні ұстау, тұтқындау, тінту, ешқайда кетпеу туралы кол қойдыру жөне басқа да бұлтартпау шаралары;
- қылмыстық істі қозғау -- алдын ала тергеудің бастамасы;
- қылмыстық істі қозғаудан бас тарту (алдын ала тергеудің соңы, тоқтатылуы).

Алдын ала тергеу кезеңі.

Алдын ала тергеу кезеңі қылмыс жасаудың мән-жайларын аныктау мақсатында дәлелдемелерді жинақтаудан, зерттеуден, дәлелдемелерді пайдаланудан тұрады (ҚР ҚІЖК 124-бабы). Бұл кезенде кінәлінің қылмыстық жауаптылығы пен кінәсінің бар екенін немесе жоктығын белгілеу максатында тергеуші дәлелдемелерді қорыту және бағалау ісін жинақтау сиякты кең көлемді жұмыстармен айналысады. Сол іске катысы бар барлық тұлғалардан жауап алынады және ҚР ҚІЖК-те көрсетілген барлық тергеу әрекеттері қарастырылады.
Бұл кезеңнің субьектілері мыналар:
- жауап алу органдары, жауап алушы, тергеуші, прокурор
- жәбірленуші, күдікті, кінәлі, қоргаушы;
- эксперт, маман, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер және куәлар.
Бұл кезең айыптау қорытындысынан тұратын істі прокурорға өткізу жұмысымен аякталады сол арқылы сотқа жолданады немесе жауап алушыға, тергеушіге істі қайта қарау үшін не болмаса тоқтату үшін қайтарылады.
Іс жүргізу барысында едәуір ықпал ететін мән-жайлардың тууына байланысты іске катысты жұмыстар тоқтатылуы мүмкін (сырқаттану немесе күдіктіге іздеу салу, т.б.).

Істі сотта карауға, талқылауға дайындалу кезеңі.

Істі сотта қарау алдындағы дайыңдық кезеңі сот төрағасының мынадай әрекеттерімен сипатталады:
-- істі алдын ала карау зандылығы, объективтілігін, толықтығын тексеру;
-- сотқа берілген істің соттауға жататындығы туралы мәселелерін шешу;
-- айыптау қорытындысының көшірмесін немесе айыптау хаттамасын тапсыру;
-- айыпталушыға катысты қылмысты болдырмау шараларының негізділігін тексеру;
-- істің қандай соттылыкқа жататыны туралы, істі қосымша тергеуге қайтарылуы туралы шешім қабыддау үшін қатысушы жактармен сот терелігі алдын ала тындау жүргізеді, т.б.
-- негізгі сот талкылауын тағайьндау туралы шешім қабылдау. Бұл шешім сот төрелігінің қаулысымен дайындалады.
Негізгі сот талкылауын тағайындау туралы каулыда мына-дай мәселелер қарастырылады:
-- айыпталушының сотталушы екенін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.