Ұйымдасқан қылмыс және қылмыстық іс – әрекет

ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

1 Қылмыс криминологиялық зерттеу обьектісі ретінде іс қимылдың тетігі ... ... ... ... ... 4

2 Ұйымдасқан қылмыс және қылмыстық іс . әрекет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15

КІРІСПЕ
Қылмыстылық тиісті бір қоғамдық қауымдастықта өзіне тән нысандарға ие болды. Қылмыстылық қоғам үшін объективті түрде ғана қауіпті емес, ізгілік қағидаларға кереғар әлеуметтік үрдіс болып табылады.
Осы уақытқа дейін арнаулы әдебиеттерде қылмыстылық тиісті бір мемлекетте белгілі бір кезеңде жасалған қылмыстардың жиынтығынан қалыптасатын жаппай бұқаралық, тарихи, өзгермелі, әлеуметтік қылмыстық-құқықтық сипатқа ие таптық қоғамдағы құбылыс деп түсіндіріліп келді.
Қылмыстылық – бұл өзінің бойына белгілі бір қоғамда белгілі бір кезеңде жасалған, белгілі бір сандық және сапалық көрсеткіштермен (жай-күйі, деңгейі; қозғалысы, құрылымы, сипаты және басқалары) сипатталатын барлық қылмыстардың жиынтығын шоғырландырған әлеуметтік-құқықтық құбылыс.
Ал, ұйымдаскан қылмыс – жоспарланған, алдын ала ойластырылған, әдейі қасақана жасалатын қылмыс. Мұндай қылмысты жеке адам да, топта жасауы мүмкін Шешім қабылдау кезеңінде қылмыс жасаудың жоспары ойластырылады. Егер қылмысты бірнеше адам жасайтын болса, алдын ала олардың рөлдері бөлінеді сыбайластардың біреуі қылмыс обьектісін іздестіреді,екіншісі-қылмыс құралын, қажетті керек-жарақтарды табады,үшіншісі-қылмыс орнынан тез кетіп қалу үшін және ұрлаған заттарын алып кетуге қажетті көлікпен қамтамасыз етеді,төртіншісі-қауіпсіздік жағын ойластырады,бесіншісі-қылмыстық жолмен табылған мүлікті сатумен қылмыстан түскен пайданы заңдастырумен айналысады. Криминалогиялық талдама жасағанда рөлдерді бөлісу жоспарының қандай болғандығын қылмыс жасалған кезде дәл солай болды ма,баскаша болса-не себепті өзгерді нақты қандай әрекеттер жасалды,соны анықтау керек.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Криминология. Алауханов Е.О. – Алматы. 2005 – 192 б.
2. Қылмыснама. Олжабаев Б.Х., Қабдуллин Б.Т. – Павлодар. 2006 – 45 б.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

1 Қылмыс криминологиялық зерттеу обьектісі ретінде іс қимылдың
тетігі ... ... ... ... ... 4

2 Ұйымдасқан қылмыс және қылмыстық іс –
әрекет ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..9

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..15

КІРІСПЕ
Қылмыстылық тиісті бір қоғамдық қауымдастықта өзіне тән нысандарға ие
болды. Қылмыстылық қоғам үшін объективті түрде ғана қауіпті емес, ізгілік
қағидаларға кереғар әлеуметтік үрдіс болып табылады.
Осы уақытқа дейін арнаулы әдебиеттерде қылмыстылық тиісті бір мемлекетте
белгілі бір кезеңде жасалған қылмыстардың жиынтығынан қалыптасатын жаппай
бұқаралық, тарихи, өзгермелі, әлеуметтік қылмыстық-құқықтық сипатқа ие
таптық қоғамдағы құбылыс деп түсіндіріліп келді.
Қылмыстылық – бұл өзінің бойына белгілі бір қоғамда белгілі бір кезеңде
жасалған, белгілі бір сандық және сапалық көрсеткіштермен (жай-күйі,
деңгейі; қозғалысы, құрылымы, сипаты және басқалары) сипатталатын барлық
қылмыстардың жиынтығын шоғырландырған әлеуметтік-құқықтық құбылыс.
Ал, ұйымдаскан қылмыс – жоспарланған, алдын ала ойластырылған, әдейі
қасақана жасалатын қылмыс. Мұндай қылмысты жеке адам да, топта жасауы
мүмкін Шешім қабылдау кезеңінде қылмыс жасаудың жоспары ойластырылады. Егер
қылмысты бірнеше адам жасайтын болса, алдын ала олардың рөлдері бөлінеді
сыбайластардың біреуі қылмыс обьектісін іздестіреді,екіншісі-қылмыс
құралын, қажетті керек-жарақтарды табады,үшіншісі-қылмыс орнынан тез кетіп
қалу үшін және ұрлаған заттарын алып кетуге қажетті көлікпен қамтамасыз
етеді,төртіншісі-қауіпсіздік жағын ойластырады,бесіншісі-қылмыстық жолмен
табылған мүлікті сатумен қылмыстан түскен пайданы заңдастырумен айналысады.
Криминалогиялық талдама жасағанда рөлдерді бөлісу жоспарының қандай
болғандығын қылмыс жасалған кезде дәл солай болды ма,баскаша болса-не
себепті өзгерді нақты қандай әрекеттер жасалды,соны анықтау керек.

1 Қылмыс криминологиялық зерттеу обьектісі ретінде іс қимылдың тетігі
Қылмыскерлік біздің санамызда,бәрінен бұрын,әр түрлі қылмыстар түрінде
көрініс табады.Сондықтан,қылмыскерлік туралы мәселені қарауды қылмыстан
бастаган жөн.
Қылмысты,қылмыстық құқық тұрғысынан да,криминология және криминалистика
тұрғысынан да қарауғ болады.
Қылмыстық-құқықтық тәсілде қылмыс айыпты адамңыңқылмыстық тыйымды бұзган
өзінше оқшауланган актісі ретінде талданады.Назар бұл жерде қылмыс құрамын
оның төрт элементі аркылы талдау жагына аударылады.Ол элементтер
обьект,обьективтік жақ,субьект,субьективтік жақ.Қылмысты жасау сатылары
қылмыстық критерийлер негізінде бөлініп алынады.
Криминалогиялык тәсілде қылмыс,біріншіден,адам үшін сыртқы орта болып
табылатын жағдайларда және адамның өзінің сипаттамаларымен бір
мезгілде,екіншіден,бір кездік акт емес,кеңістік пен уақытта дамитын белгілі
бір процес ретінде талданады.
Талдаудың бұл екі аспектісі тек теориялық емес,практикалық маңызғада ие
.Қылмыстың қылмыстық-құқықтық талдамасы адам қылмыстық заңның нақты
нормасында көзделген іс-әрекетті жасады және соған ол қылмыстық жауаптылық
көтеруге жатады деп тану үшін қажетті және жеткілікті нышандар жүйесі
анықтауға мүмкіндік береді.
Криминалогиялық тәсіл қылмыстың себептері мен жағдайларын,қылмыс жасаган
адамның мінездемесінің ерекшеліктерін,қылмыстық әрекеттің әлеуметтік
салдарын анықтауға бағытталған.Мұның бәрі сол адамның жаңа қылмыстар
жасауының және өзге адамдардың сондай қылмыстар жасауының алдын алу үшін не
жасау керек.айыптыға қатысты және жасалған қылмыстық әрекеттің келеңсіз
әлеуметтік салдарларын болдырмау мақсатында заң шегінде қандай нақты
шараларды қабылдаған жөн екендігін тусінуге мүмкіндік береді.
Заң қылмыстың өзінің қылмыстық-құқықтық және криминалогиялық
сипаттамаларымен бірге жүргізілуін талап етеді.Анықтама,алдын ала тергеу
жүргізгенде және істі сотта қарағанда дәлелдеуге жататын мән жайлар ішінде
қылмыстың сылтауы,айыпталушының жеке басын сипаттайтын мән-жайлар,сондай-ақ
қылмыс жасаудың себептері мен жағдайлары сияктылары да бар.
Қылмыстық іс-қимылдың тетігін карастырғанда адам үшін сыртқы ортамен
оның жеке басының касиеті өзара әрекеттесе отырып қылмыс жасауға сылтаудың
туындауын,ол туралы шешім қабылдауды,қабылдаган шешімді орындауды,одан
кейінгі мінез-құлықтың сипатын анықтайтындыгы ескеріледі
Бұл схеманы мына мысалмен көрсетуге болады.Бакуатты адамдардан кем
тұрмасам,сол үшін материалдық молшылыкка кенелсем деген сылтау
қалыптасады.Сонан соң адам мына шешімдердің біреуін қабылдайды.молшылыққа
жетудіңзаңды жолын таңдау(Зан факультетін бітіру,шетел тілін үйрену және
айлығы көп жұмысқа тұру),не қылмыстық жолға тусу(ұрлау,қоркытып алу және
т.б.) Бірақ бұл шешім оқталған обьект жаксы қорғалатындықтан жүзеге аспай
қалуы мүмкін.Қылмыс жасалған күннің өзінде де ұрлық затын
пайдалануға,қылмыс ізін жасыруға және т.б байланысты мәселелер туындайды.

Сылтау қылмыстық іс-қимыл себебінің туындау,қалыптасу процесін және оның
мақсатын камтиды.Іс-қимылдың сылтауы-әрекет жасауға іштей ұмтылыс,сыркы
орта мен нақты жагдайдын ықпалынан туындаган және асқынған
мұқтаждық,мүдде,сезім анықтайтын ниет.Сылтаудын кейін белгілі бір іс-
әрекеттің алдын ала көрінген және қалаулы нәтижесін ретінде мақсат
қалыптасады.
Қылмыс жасау туралы шешім қабылдаганда сол ниетті жузеге асырудан болуы
мүмкін салдарлар болжамдалады,накты жағдай,өз мүмкіндігі және басқа мән-
жайлар ескеріліп алдағы әрекет жоспарланады.
Қалыптаскан жағдайдын және бойындағы мұқтаждықтың,мүдденің,сезімнің
ыкпалымен адамда белгілі бір максат орныкканнан кейін онда біршама кідіріс
болады.Әдетте,адам сол максатқа сәйкес бірден әрекетке көшпейді,ол максатын
қоғамдағы моральдык,құқықтық және баска нормалармен,қоғамның және топтың
пікірімен,жакын адамдар пікірімен өлшеп көреді.Сонымен катар ол обьективтік
факторларды,оның ішінде сыртқы әлеуметтік бақылаудың(обьектіні күзету
жүйесін немесе кәсіпорындағы есеп-кисап жағдайын және т.б)ахуалын
ескереді.Сондай-ак қылмысқа тоскауыл қою,оны ашу және айыптыларды жазалау
практикасы да ескеріледі.Қылмыстан не пайда,не зиян болатындыгы
салмактанады.Мысалы,әңгіме аса ірі соманы ұрлау жайында болса,ол үшін жаза
ретінде сол сомадан едәуір аз айыппұл салынатын болса,әрине оодай қылмыстан
адам пайда көреді.Бұл кезеңде сол адамның санасының сипаттамасы,сондай-
ак,ол араласып жүрген немесе өзі еліктейтін адамдар мен топтардын санасы
үлкен рол аткарады.Егер төніректегілер жалпы қылмысты айыптаганмен
экономикалық қылмыстарға саусак арасынан карайтын болса,онда заңсыз баюға
бағдар алған ұрлықжасауды емс,басқа қылмысты,мысалы,пара алғанды жөн
көреді.Егер төніректегілер іс-қимылдын қылмыстық түрін мүлде айыптайтын
болса және сол шешім қабылдаган адамның өзі қылмыстық жазаланатын іс-
әрекетке жол беруге болмайды днп санаса,онда ол қылмыс жасаудан бас тартуы
не ионы баскалардың күшті қысымымен немесе қалыптасқан мән-жайға байланысты
жасауы мүмкін.Сонымен,шешім қабылдау сатысында адамда туындаган ниет
қоғамда қалыптасқан нормалармен,пікірлермен,көзкарастар мен,болуы мүмкін
саодарлармен тағы бір салыстырылады.Қайта құрудын белгілі бір
кезеніндегі(Заң тыйым салмаганнын бәріне рұқсат)-Деген ұран болған.Бұл
қылмысты іс-қимылға тоскауыл болатын және әлеуметтік реттеуші міндетін
атқарушы тек заңға ғана емес,сонымен қатар моральдык нормалар,діни,этикалық
қағидалар,экономикалык ережелер де екендігі елемегендік еді.Әрбір шешім
қабылдағанда бұлардың барлығы жиынтықта ескеілуі тиіс.Қабылданған шешім
заңға сәйкес,әсіресе қылмыстық заңға қайшы келе ме,бұл-қорғаныстын сонгы
шебі,оны аттап өткен адам қылмыстық заңның әрекет аясына түселі.Шешім
қабылдауды кешіктірсе қылмыс жасаудан бас тартуы да мүмкін.Егер адам қылмыс
жасаудан бас тартса,онда ол мақсатқа жетудің сол жағдайға жарамды басқа
жолын іздестіреді және өз мүмкіндіктерін,болса-сыбайластарыны ң да
мүмкіндіктерін де ескреді.Мысаоы,бойында каукары жоқ адам немесе ақсақ
мүгедек,жәбірленушінің қарсылыгын жеңіп,қылмыс жасалған орыннан тез қашып
кетуді қажет ететін қарақшылыққа бара қоймайдй.Адманың күш қуаты,кәсіби
тәжірбиесі және басқа факторлар маңызды рөл атқарады.
Қылмыстық іс-қимыл тетігінде Ыкшамдалған деп аталатын сипат болуы
мүмкін.Онда кідіріс актісі болмайды,адам өзінде туындаған мақсатқа сәйкес
бірден әрекетке кіріседі.Шешім қабылдау және амалды тандау табан асты
болады,ол жағдайдың ықпалымен,не ол адамның сондай мән-жайларды жасайтын
дағдылы іс-қимылдарының бой көтеруі нәтижесінде,сыбайластарының ықпалымен
болады.Мұндай жағдайларда адамның жеке басының сипаттамалары
жалаңаштанады.Іс-қимылдың сыртқы реттешгіштері(мораль,зан және т.б),егер
олардың мазмұнын адаміштей игермесе,еш әсер етпейді.
Қылмыстық іс-қимылдың ықшамдалған тетігі(ойластырылмаген шешім мақсатқа
жетудің басқа жолы іздестірілмегендік),көбіне шешім қабылдағанда ұстамдылық
танытпайтын,салдарды ойламайтын адамдар байкалады.Бұл кәмілетке
толмағандарда,интелектуалдық даму деңгейі төмен адамдарда не қызба
адамдарда жиі кездеседі,
Мұндай тетік мас адамдардың қылмыстық іс-қммылдарында да кездеседі,Бұл
ретте адамның сипаттамасы жалаңаштанады,ол өзін өзінде қалыптасқан барлық
мұқтаждықтармен дағдылармен,мақсаттармен қоса мүмкіндігін толық көрсетеді.
Қылмыстық іс-қимылдың ықшамдалған тетігі,сондай-ак сол адам үшін
күрделідағдылы емес,тез әрекет ететін жағдайлардакездеседі.Бұл ретте
сылтау,шешім кабылдау және оны орындау сатылары бір-біріне сәйкес келеді.
Шешім қабылдағаннан кейін оны орындау сатысы келеді.Шешімнің жүзінде
жүзеге асырылуы жоспарлағаннан басқаша балуы мүмкін.мысалы сырткы жағдай
өзгергендіктен.Мысалы,жәбірленуші қатты қарсылық корсеткен тоау
қарақшылықпен тонауға ұласуы мүмкін немесе керісінше,қылмыстық пиғылды
аяғына дейін жеткізуден бас тартылады.
Адамның күйі де,сырткы орта жағдайы да қылмыстық іс-қимылдын әр түрлі
кезеңінде тұрақты болып қалмайды.
Мынаны аныктау керек.а негізінен ненің ықпалымен сылтау мен шешім пайда
болады.адамның жеке басының тұрақты сипаттамасы ма,әлде күрделі өзгеше
жағдай ма б)іс-қимылдың сол қылмыстық нұсқаны таңдау туралы себепті шешім
қабылданды.в)дәл сол қылмыстық іс-қимыл туралы шешім қабылдауға кандай мән-
жай әсер етті.ол дауды шешудің сол адам үшін дағдылы тәсілінен туындаған
ба,әлде ол үшін өзгеше жағдайдан,баска мән жағдайлардан атап
айтканда,бұзылған құқықты заңды жолмен тез және тиімді қорғаудың мүмкін
екендігіне сенбеушіліктен,ол жолдарды білмеушіліктен және т.б туындаған
ба)қылмыс жасау туралы шешім тиісті формада неге іске асты,қылмысты аягына
жеткізуден бас тартудың себебі неде.
Қылмыстан кейінгі іс-қимыл кезеніңде,қылмыскер болған окиғаны салдарды
талдайды,қылмыстық жолмен тапкан мүлікке иелік жасайды.кылмыстын ізін
жасырады,өзінің әшкереленбеуі және қылмыстық жауапка тартылмауы үшін тиісті
шара қолданады. Бұл кезеңде қылмыстық табысты жуып шаю немесе заңдастыру
әрекеті жасалады.
Қылмыстан кейінгі іс-қимыл ұғымы,бұл жерде,қылмыс жасау туралы шешім
орындалғаннан кейін тікелей жасалатын және жасалған қылмыспен байланысты іс-
қимылды білдіреді.
Қылмыстық әрекетті және оның салдарларын талдағанда қол жеткенді
ойластырылғанмен салыстыру болады. Мұның бәрі мораль нормаларымен
құқықпен,қоғамдық пікірмен,топтың берген бағасымен қайтадан
салыстырылады.Адамістеген қылмысына өкінеді(Тіптен,айыбын мойындсп тиісті
орыега өзі барады),не әшкереленбеу үшін қорғаныс жүйесін ойластырады.Адам
бұл ретте қылмыстың ізін жасыру,куәлерден арылу және т.б,(бұл
әрекеттер,кейде шешім қабылдағанда жоспарланады,олар шешімді орындаудың
ажырамас бөлігі болып табылады),психологиялык қорғаныс жүйесін және қорғану
сылтауларын ойластыру жағында қарастырады.Сұрақ алған кезде осы корғану
сылтауларые алға тартады,ол бірінші кезеңге тән сылтаулардан едәуір өзгеше
болуы мүмкін.Кейде қорғаныс сылтауы сол адам үшін астыртын пайда болады,ал
оның өзі қандай да бір орынды дәлелдерді басшылыққа алғандығына сене
бастайды.
Әдебиетте психологиялық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.