Нарық жағдайындағы аймақтық әлеуметтік-экономикалық жүйені басқару ерекшеліктері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

«Экономика» факультеті

«Менджмент және маркетинг» кафедрасы

«Муниципалды менеджмент» пәнінен

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Нарық жағдайындағы аймақтық әлеуметтік-экономикалық жүйені басқару ерекшеліктері

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

І - тарау. Әлеуметтік - экономикалық дамудың аймақтық жоспарлаудың теориялық - әдістемелік негіздері

1. 1. Қазақстандағы аймақтық жоспарлаудың теориялық негіздері . . . 5

1. 2. Аймақтық жоспарлаудың пропорциясының негізгі көрсеткіштері мен әдістері . . . 8

1. 3. Тұрақты әлеуметтік - экономикалық даму стратегиясының концепциясы. . 12

ІІ - тарау. Оңтүстік Қазақстан облысындағы аймақтардың қазіргі таңдағы әлеуметтік - экономикалық жағдайына талдау

2. 1. Қазақстан Республикасындағы аймақтардың әлеуметтік - экономикалық дамуының негізгі тенденциялары . . . 15

2. 2. ОҚО-дағы әлеуметтік сфераларының қазіргі таңдағы даму жағдайы . . . 18

ІІІ-тарау. Аймақтың әлеуметтік - экономикалық даму жағдайын жоспарлаудың перспективасы

3. 1. Қазақстан аймақтарының әлеуметтік - экономикалық дамуының негізгі басымдылығы . . . 26

3. 2. ОҚО-дағы аймақтардың әлеуметтік-эканомикалық дамуының келешектегі бағдарламалары . . . 27

Қорытынды . . . 32

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 34

Кіріспе

Кіріспеге тоқтала кететін болсақ нарық жағдайындағы аймақтық әлеуметтік-экономикалық жүйені басқару қатынастарының дамуы мен қалыптасуы жағдайында радикалды экономикалық реформалардың ғылыми негізделуіне - аймақтық экономика маңызды роль атқарады. Аймақтық экономика - аймақтардағы өндіргіш күштердің орналасу факторларын және аймақтық дамуды зерттейтін ғылым.

Академик Н. Н. Некрасовтың анықтамасы бойынша "экономикалық ғылымның саласы ретінде аймақтық экономика елдің экономикалық жүйесінде және әрбір аймақта өндіргіш күштердің дамуы мен әлеуметтік процестердің қалыптасуын анықтайтын экономикалық әлеуметтік факторлар мен жағдайларын жиынтығын зерттейді".

Аймақтық экономика өндіргіш күштерді аймақтық дамуының стратегиялық позицияларын өңдейді. Аймақтық өндіргіш күштердің орналасуы аймақтық экономиканың негізгі бөлігі ретінде қарастырылады.

Аймақтық экономика экономикалық географиямен тығыз байланысты, бірақ оған қарағанда қолданбалы практикалық нәтижелерге бағытталған. Аймақтық экономика географиямен жақындығына қарамастан экономиканың құрамдас бөлігі болып табылады. Сонымен қатар, экономикалық теория мен макроэкономикалық болжаумен, салалық экономикамен, статистикамен тағы да басқа әлеуметтік - экономикалық ғылымдармен тығыз байланысты. Аймақтық экономика экономикалық мәселелермен бірге экологияны әлеуметтік мәселелерді, демографияны, географияны, этнографияны тағы да басқа ғылымдарды қарастырады.

Аймақтың экономикалық және әлеуметтік даму аспектілерін зерттеу Ресейде ХІХ ғасырда, ал Қазақстанда ХХ ғасырдың аяғында ғылыми негізде дами бастады. Батыста аймақтық экономика "аймақтық ғылым" деп анықталады. Экономист ғалым Н. Н. Некрасовтың анықтамасында "аймақ" дегеніміз біртекті табиғат шарттарын және өндірістік қатынастардың маңыздылығына бағытталған бір елдің ірі территориясы.

Жоспарлау мен басқарудың аймақық мәселелері республикадағы экономикалық қатынастарды қайта құру бойынша іс-шаралар жүйесінде маңызды орын алады. Мемлекеттің дамуында аймақтар мен олардың билік органдарының ролін арттыру әлемдік тенденцияға жатады. Аймақтық басқаруға қойылатын негізігі міндеттерге:

Республика мен ТМД елдерінде кәсіпорындардың дамуы мен жұмыс істеуінде қорықтық қатынастар мен тауар - ақша, жоспардың арақатынасы;
өзін-өзі басқару механизміндегі экономикалық және ұйымдастырушылық - әкімшілік әдістері мен экономикалық арақатынасы;
аймақтық басқару процесіндегі орталықтанған және орталықтандырылмаған басқару шешімдерінің арақатынасы.

Басқарудың экономикалық механизмінің маңызды элементіне ақша айналымын үздіксіз нығайту кезінде жоспарды қаржымен қамтамассыз ету жатады. Сондықтан да жергілікті шаруашылықтың аймақтық жүйесінің дамуы мен қызмет етуіне кешенді әлеуметтік - экономикалық дамуға қызмет ететін механизм қажет, ол механизм мыналарды қарастыруға тиіс:

аймақтық экономикалық мүмкіндігінің материалдық өндірістік саласының тиімді қызмет етуіне байланысты болуы;
аймақтық жүйенің барлық тармақтарының тепе - тең болуы;
аймақтық әлеуметтік - экономикалық дамуының кешенді жоспарын қаржылай және материалды - техникалық қамтамасыз ету;
әлеуметтік саланың дамуының нәтижелілігі мен аймақтың шаруашылық қызметінің тиімділігін есепке ала отырып бюджеттік жоспарлауды қайта құру;

әрбір өндірушінің жағдайының жақсаруы әлеуметтік мәселелерді шешуге байланысты болады. Аймақтық әлеуметтік-экономикалық дамуының кешенді жоспарларында кеңейтілген өндірістің бүкіл процессі көрінуі қажет. Территорияның экономикасының дамуындағы құбылыстар мен процесстердің көп жақты және қиын жиынтығын анықтау үшін экономикалық көрсеткіштер қажет.

Аймақтың экономикасының жоспарына қажетті көрсеткіштер жүйесі әдістемелік және тәжірибелік сипатта болады. Және де бұл жүйе облыстық қаланың және аймақтың экономикасының жоспарлы объектілерін және шекараларын анықтайды.

І - тарау. Әлеуметтік - экономикалық дамудың аймақтық жоспарлаудың теориялық - әдістемелік негіздері.

1. 1. Қазақстандағы аймақтық жоспарлаудың теориялық негіздері.

Нарықтық қатынастарының дамуы мен қалыптасуы жағдайында радикалды экономикалық реформалардың ғылыми негізделуіне - аймақтық экономика маңызды роль атқарады. Аймақтық экономика - аймақтардағы өндіргіш күштердің орналасу факторларын және аймақтық дамуды зерттейтін ғылым.

Республика мен ТМД елдерінде кәсіпорындардың дамуы мен жұмыс істеуінде қорықтық қатынастар мен тауар - ақша, жоспардың арақатынасы;
өзін-өзі басқару механизміндегі экономикалық және ұйымдастырушылық - әкімшілік әдістері мен экономикалық арақатынасы;
аймақтық басқару процесіндегі орталықтанған және орталықтандырылмаған басқару шешімдерінің арақатынасы.

аймақтық экономикалық мүмкіндігінің материалдық өндірістік саласының тиімді қызмет етуіне байланысты болуы;
аймақтық жүйенің барлық тармақтарының тепе - тең болуы;
аймақтық әлеуметтік - экономикалық дамуының кешенді жоспарын қаржылай және материалды - техникалық қамтамасыз ету;
әлеуметтік саланың дамуының нәтижелілігі мен аймақтың шаруашылық қызметінің тиімділігін есепке ала отырып бюджеттік жоспарлауды қайта құру;
әрбір өндірушінің жағдайының жақсаруы әлеуметтік мәселелерді шешуге байланысты болады.

Аймақтық басқарудың әдістері аймақтың өндірісітік және өндірістік емес сфералар жиынтығы мен кәсіпорындар мен ұйымдарға шаруашылық әрекеттің пайда болуын қамтамассыз етуі тиіс. Соның ішінде:

республикалық стратегиялық тұжырымдардың әлеуметтік - экономикалық даму жағдайына біртұтас мақсатты бағыттанушылық;
жергілікті өзін - өзі басқару органдарының саяси және әкімшілік қызметтерінің біртұтастығын сақтау;
әлеуметтік - экономикалық, құрылыс - инвестициялық және табиғатты қорғау саясатының жылдық жоспарын жан-жақты және біртұтас мамандануын қадағалау;
аймақтық басқару ме жоспарлаудың тікелей және керсінше иерархиялық жүйе бөліміне біртұтас бюджеттік және қаржы - несиелік негізіне территориялық әкімшілік білім беру.

Аймақтық басқару органдарының экономикалық компетенциясын кеңейту барлық сұрақ территорияның әлеуметтк - экономикалық дамуымен байланысты болса, аймақтық органдар кәсіпорын коллективімен бірлесе отырып шешімін табуы қажет, өйткені жергілікті әкімшілік құқығы нақты экономикалық мүмкіндіктермен сәйкестенуі тиіс.

Аймақтық саясат механизмдерін жүзеге асыру, соның ішінде әлеуметтік -экономикалық ұдайы өндірістің қоршаған ортамен тепе теңдігінің бұзыуына байланысты, экологиялық қауіпті аймақтарға арнайы мемлекеттік бағдарламалар жасап нақты аймақтардың дамуының өзекті проблемалары шешімін табуы қажет.

Шағын және орта қалалардың өркендеуі екі - үш өндірістік кәсіпорындардың қызметіне тәуелді болады. Жалпы жағдайдың экономикалық тоқырауы, инфляцияның күшеюі, шаруашылық қатынастардың үзілуі, көптеген шикізат пен өндіріс түрлерінің сұранысының төмендеуі кәсіпорындардың жұмысын тоқтатуына алып келді. Бұның әсерінен қала және ауылды аймақтарда жұмыссыздықтың белең алуына, жоғары кадрларымыздың басқа елге кетіп қалуына, жергілікті халықтың тұрмысының төмендеуіне алып келді.

Қазақстан Республикасының болашақтағы әлеуметтік-экономикалық өсуі, оның аймақтарының дамуымен байланысты. Сондықтан экономикалық механизм келесілермен қалыптасу керек:

аймақ - мемлекет экономикасын тікелей және жанама ресурстары, ғылыми- техникалық, қаржы-несиелік, несие және әлеуметтік байланысы дамыған біртұтас бөлігі болуы тиіс;
бұл жерде ұдайы өндіріс пен еңбек ресурстары, қаржылай айналыммен ұлттық байлықтың жартысы, үйлестіру, айырбастау, тұтынушылар өндірісі іске асады ;
басқару органдарының біріккен әрекеті, территориялық өндірісітің дамуына орындаушы органдардың бірігуіне әкеледі ;
аймақтың табиғи құзіретіне жоспарлау, қаржыландыру, несиелеу, ақшалай айналыммен еңбек ресурстарын жетілдіру жатады.

Экономикалық механизмге деген қажеттілік ұдайы өндіріс циклінде әлеуметтік- экономикалық аспектісінің біртұтастығын сақтауын қажет етеді. Сондықтан, экономиканы дамыту саласында қандай да бір басқарудың шешіміне практикалық қызметі халықтың материалды және мәдени тұрмысын қамтамассыз етуімен бағалануы тиіс. Әлеуметтік даму көрсеткіші тұрғын үй проблемасын шешумен халықтың рухани қажеттілігін қамтамассыз ету арқылы еңбек етуіне әсер етеді. Сондықтан, экономикалық- әлеуметтік шаруашылық салаларының тепе - теңдігін ұстау маңызды болады. Ол мемлекет пен демографиялық ұдайы өндіріс арасындағы кәсіпорынмен жергілікті өзін - өзі басқару органдарының экономикалық жүктеулерді тарату арқылы әлеуметтік әділеттілікті тудыруы қажет. Дәл осы кезде өндіріс шығынымен байланысты шығындардың толық көрсетілуі қажет. Бұл республиканың демаграфиялық жағдайына еңбек ресурстарын тиімді пайдалануға демеу жасайды және көп еңбек етуді төмендетіп, ғылыми - техникалық прогресстің дамуына жол ашады. Сонымен бірге әлеуметтік бағдарламалар екі маңызды қаржылық ресурстарды қамтиды. Олар: қаржы - несие жүйесі және жергілікті бюджет.

Әлеуметтік тұрмыс инфрақұрылымның дамуына кәсіпорын мен бірлестіктердің еңбек ресурстарының төлем ролін күшейтуге тырысады. Эквивалентті байланыстардың барлық экономикалық жүйе түйіндерімен қамтамассыз етуі, нарықтық жүйенің экономикалық механизмде талап етуі болады. Экономикалық жүйелерді зерттеуді аймақтық басқару мен жоспарлау келесідей жағдайларда жүргізіледі:

- кәсіпорын - аймақтың басты экономикалық көзі болып табылады. Кәсіпкерлік қызметнің заңнамасына сәйкес жүргізіледі. Осыдан келіп территориялық басқарудың міндетті шаруашылық және өндіріс-технологиялық даму шартына араласпауы аймақтық кәсіпорындардың әлеуметтік- экономикалық кешенді дамуын ынталандырады.

- облыс, қала, аудандардағы шаруашылық субъектілердің есеп принціпі мен экономикалық есептертің эквивалентті негізін басқару органдары мен жалпы қатынас.

- жергілікті бюджеттің қалыптасуы кәсіпорын мен ұйымдардың жұмысының тиімділігіне байланысты .

Ұйымдық құрылым - шаруашылықтың өзін-өзі басқаруы жаңа әдістеріне, ғылыми-техникалық прогресске сәйкес жүргізілуі керек.

Аймақтық жоспар алдындағы зерттеулерді жүргізудің басты мақсаты әлеуметтік - экономикалық дамудың комплексті жоспарының ғылыми деңгейін арттыру жатады. Жоспар алдындағы зертеулер маңызды әлеуметтік-экономикалық және аймақтың дамуының ғылыми-техникалық мәселелерін анықтауы қажет. Аймақтың әлеуметтік - экономикалық даму перспективасын негіздеуге:

аймақтың дамуының мүмкін болатын қарқыны, деңгейі мен құрлымдық алға жылжуының мақсатты бағытын анықтау қажет;
аймақтың ресурсты потенциалын және әлеуметтік-экономикалық дамуын ұзақ мерзімді мақсатына қол жеткізідегі ролін бағалау;
арнайы бағдарламаларды дайындауды қажет ететін ғылыми -техникалық, әлеуметтік - экономикалық басқа да әлеуметтік мәселерді анықтау қажет;
табиғи ресурстарды пайдалану бағыттары мен жағымсыз құбылыстардың алдын алу тәсілдерін дайындау жатады.

Аймақтық деңгейіндегі жоспар алдындағы зерттеулер жүйесінің маңызды элементіне демографиялық жағдайды болжау. Ресурстық потенциалдың өзгеруі, шаруашылықты территориялдық ұйымдастыру, көлік коммуникациялық қызмет көрсету, энергетикалық шаруашылықтар жатады. Комплексті жоспар алдындағы дайындықтың маңызы ерекше, олар жеке болжауларды пайдалануға негізделеді.

Аймақтың әлеуметтік-экономикалық жоспарын жүзеге асыру барысында мына төмендегі міндеттерді орындау қажеттілігін қарастырылады:

өндіріс пен көмекші салалардың, қызмет көрсету, маманданған салалардың өзара байланысты дамуы негізінде жалпы мемлекеттік деңгейден міндеттерді шешуге аймақтың қатысуын қамтамассыз ету;
өндірістік қорлар, еңбек, су, жер және басқа да жергілікті ресурстарды тиімді пайдалану;
барлық кәсіпорындардың, ұйымдардың және фирмалардың тиімді жұмыс істеуі үшін мемлекеттік реттеу мен әлеуметтік қатынастар негізінде жағдай жасау;
аймақтық халқының өмір сүру жағдайын тұрақты түрде жақсарту, олардың әлеуметтік - мәдени, тұрмыстық және басқа да қызмет көрсету түрлерімен қамтамассыз ету;
меншік формасына қарамастан барлық кәсіпорындар мен ұйымдардың қоршаған ортаны қорғау мен сыртқы экономикалық қызметтің жоспарларын байыту.

1. 2. Аймақтық жоспарлаудың пропорциясының негізгі көрсеткіштері мен әдістері.

Аймақтық әлеуметтік-экономикалық дамуының кешенді жоспарларында кеңейтілген өндірістің бүкіл процессі көрінуі қажет. Территорияның экономикасының дамуындағы құбылыстар мен процесстердің көп жақты және қиын жиынтығын анықтау үшін экономикалық көрсеткіштер қажет.

Табиғат ресурстары, әдетте, натуралды бірліктермен есептеледі.

Аймақтың маңызды экономикалық ресурсы негізгі қорлар болып табылады, (өндірістік және өндірістік емес) негізгі өндірістік қорларды тиімді пайдалануды көтеру аймақтағы өнім өндіруді қосымша капитал салмастан-ақ жоғарылатуға мүмкіндік береді. Қолданысқа өндірістік емес негізгі қорларды енгізу халықтың тұрмыс деңгейін жоғарлатуға мүмкіндік береді. Негізгі өндірістік және өндірістік емес қорларды сипаттайтын көрсеткіштер капиталдық салымдардың салалық жоспарының бағалануына мүмкіндік береді. Бұл үшін келесідей көрсеткіштер қолданылады:

негізгі қорлардың құрылымының көрсеткіштері, негізгі қорлар құрылымы өндіріс сипатына байланысты болады. Сондықтан да спецификаның салалық факторлардың есепке ала отырып, әр салаға жекелеп бағыттылуы тиіс.
Негізгі қорлар қозғалысының көрсеткіштері, яғни негізгі қорлардың жалпы және жекеше түрлерінің абсолютті өсімінің көрсеткіші;
қор, энерго- механикалық қаруланудың көрсеткіші.

Аймақтық өндіріс процестің көрсеткіштері өздерінің экономикалық табиғаты бойынша экономикалық жүйесінің бірлігі ретінде экономика дамуының бағыттарымен жалпы құбылыстардың синтетикалық өлшеуіші болып табылады. Олар көптеген тапсырмалардың шешілуіне еркін территориялық жоспарлауды қолданылады. Бірінші кезекте аймақтық материалдық өндіріс салаларында өндірілген материалдық қызметтер мен өнімдердің жиынтық көлемін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл тапсырманы аймақтық экономикалық өсуін сипаттайтын өзара байланысты көрсеткіштер көмегімен шешуге болады. Атап айтсақ:

ЖҰӨ-нің адам басына шаққандағы өсімі және шынайы ЖҰӨ-нің атаулы уақыттағы өсуі. Осыған байланысты экономикалық өсудің көрсететін статистикалық көрсеткіш ЖҰӨ өсімінің жылдық пайыз түріндегі өлшемі болып табылады .

Қоғамның жағдайының экономикалық негізгі көрсеткіші ЖҰӨ болып табылады, яғни жыл бойына аймақтың экономикасында өндірілген соңғы өнімдер мен қызметтердің нарықтық бағасы. Сонымен қатар, азаматтардың аймақтағы және шет елдерде жасаған соңғы тауарлық қызметтердің жылдық көлемі есепке алынады. Жалпы ұлттық өнім ұйымдардың және халықтық материалдық және материалдық емес өндірістегі кірістердінің суммасы.

ЖІӨ резидент деп аталатын барлық тауар және қызмет өндірушілердің қосымша бағалардың суммасын білдіреді. Резиденттер - белгілі бір аймақта тұратын азаматтар, бұларға аймақта бір жылдан аз уақыт тұратын шет ел азаматтары жатпайды.

Егер де ЖІӨ-ге шет елден келген өндіріс факторлары және берілген аймақта шет ел инвесторларынан алынған факторлық кірістердің айырмасын қоссақ, ЖӨҰ көлемін анықтауға болады.

ЖІӨ + (ФК І- ФК ІІ) = ЖҰӨ

ЖҰӨ мен ЖІӨ (арасындағы) өзара айырмасы ЖІӨ-нің жалпы сомасынан Ғ 1% ды құрайды ЖҰӨ өзінің номиналды сипатта болатын ағымдағы нақты көлемін табу үшін инфляцияның әсерінің болған бағаларды тазалау, ЖҰӨ-нің нақты көлемін беретін бағалар индексін қолдануы тиіс. Номиналды ЖҰӨ мен нақты ЖҰӨ-нің ар қатынасы бағалар деңгейінің есебінен ЖҰӨ-нің жоғарылаумен сипатталады және ол ЖҰӨ-нің дефляторы деп аталады. ЖҰӨ-ді көлемін анықтауда екі әдіс қолданылады:

Шығыстар бойынша ЖҰӨ белгілі бір уақыт аралығындағы қолданысындағы құзырымындағы қызметтердің жиынтығы ретінде сипатталады.
Кірістер бойынша ЖҰӨ жеке тұлғалар мен көпшілік органдардың кірістерінің суммасын білдіреді (еңбек ақы, пайыз, пайда және рента) . ЖҰӨ-нің құрамына сонымен қатар көпшілік органдағы жанама салықтар, амортизация, жеке меншіктен пайда (кірістер) кіреді, яғни кірістері бойынша жалпы ұлттық өнім жалдамалы жұмысшыларды еңбек ақысынан, ренталық төлемдерден, пайыздардан, дивиденттерден, жекеменшік иелерінің кірістернің корпарациялық пайдасына салынатын салықтардан кәсіпкерлікке салынатын жанама салықтар, амортизациялық төлемдер.

Макроэкономикалық көрсеткіштердің қатарына ЖҰӨ мен ЖІӨ-нен басқа да ТҰК (Таза ұлттық кіріс ) кіреді. Ол ЖҰӨ- мен амартизация айырмасымен сипатталады.

ТҰК =ЖҰӨ- амартизация;

ҰТ (Ұлттық табыс) -ТҰК пен жанама салық арасындағы айырма ;

ҰТ= ТҰК- кәсіпкерлікке салынатын салық .

ЖТ (Жеке табыс ) = ҰТ-(табыс салынатын табыстар + әлеуметтік қамсыздандыру +корпарацияларды бөлінбеген ) + трансферттік төлемдер.

ТҰК - ЖҰӨ-ге қарағанда нақтырақ көрсеткіш, өйткені ол амартизацияны есепке алады. ТҰК көмегімен экономика болашақтағы өндіріс мүмкіндіктерін қысқартпай отырып, қолдана алатын өндіріс көлемін анықтауға болады.

ҰТ - еңбек ақының жалпы көлемін, пайыздарды, пайда мен рентаның көрсеткіштерін анықтау үшін қажет, бұл үшін ТҰК- тен кәсіпкерлікке салынатын жанама салықтарды алып тастау қажет. Мұндай есептеуді мәні мынада : Мемлекет көптеген органдардан мұндай жанама салықтарды ала отырып өндіріске ештеңе салмайды.

ЖТ- алынған табыс, ҰТ- қарағанда ол жұмыс істеп табылған табыс және де ол трансферттік төлемдерден құралады.

ЖҰӨ көрсеткіші аймақтық өндірістің жылдық көлемін ақшалай өлшеуге мүмкіндік береді. Бірақ та ЖҰӨ аймақтың экономикалық жағдайын толық көрсетпейді. Бұл келесі жағдайлармен түсіндіріледі, барлық елдерде дерлік қоғамның экономикалық жағдайын жоғарлататын аурулар мен балаларға қарау, көмек беру жұмыстары жүргізілмейді. Сонымен қатар ЖҰӨ-нің құрамына көлеңкелі экономикалық заңсыз көңіл көтеру орындары, рэкет есірткелер өндірісі мен сауда сатығы сияқты секторларының нәтижесі кіргізілмейді. Сондай-ақ ЖҰӨ құрамына қоғам жағдайын жоғарлататын, бірақ нарықтық сипатта болмайтын үй жұмыстары кірмейді (пәтерді жөндеу, аппаратураларды, машиналарды және аяқ киімдерді жөндеу т. б) .

Экономикалық өсімді болжамдаудың теориясы мен тәжірибесінде экономика-математикалық модельдеу кеңінен қолданылады. Бұл модельдерде өндіріс көлемі қолданылатын өндіріс факторларының көмегімен және олардың әрқайсысының шекті өнімділігінен байланысты функциясы ретінде сипатталады. Факторлардың шекті өнімділігі ретінде берілген өндіріс факторларының әр бірлігінен өсімінен аланатын өндіріс көлемінің өсімінің көлемі түсіндіріледі. Шекті өнімділік өндіріс көлемінің өсуінің берілген өндіріс факторларының қатынасымен есептеледі.

ЖҰӨ (ЖІӨ) -ді белгілі бір формасын сипаттау үшін ұлттық есеп жүйеісі (ҰЕЖ) қолданылады. ҰЕЖ-сінің екі деңгейі бар. ҰТ пен ЖҰӨ-нің қозғалысын сипаттайтын жиынтық есептері және өндіріс циклінің негізгі кезеңдерін сипаттайтын бөлшектелеген есептер(шоттар) . ҰЕЖ-нің маңызды сипаты - екі жақты жазу принціпі. Бұл дегеніміз әр операцияның сатып алушылар мен төлеушілері болады, сондақтан да бір жағына ресурстар ретінде және екінші жағынан олардың қолданысы ретінде жазылады. Барлық операциялар материалды қаржылық баланста көрсетіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.