Ұнтатақталған катализаторы бар регинератор жобасы
Мазмұны
Кіріспе
1 Катализ туралы түсінік 3
1.1 Катализатормен өңделген газдың регенераторы 4
1.2 Майлы регенерация лабораториялық қондырғысының құрылымы мен жұмыс 5
1.3 Модульдің жұмыс істеу қағидасы 5
2 Регенератор түрлері 7
2.1. Газотурбиналық құрылғылардың ауаалмастырғыш құрылғылары 11
3 Химиялық өндіріс орындарында газдарды биохимиялық түрде тазалау 17
3.1 Химиялық өндіріс орындарында газдарды арнайы фильтрлерде (сүзгіштерде) тазалау. 18
4 Ұнтақталған катализатор . 21
4.1 Регенерато жобасы 22
5 Технологиялық есептеулер 23
ҚОРЫТЫНДЫ 31
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 32
Қосымша
Кіріспе
1 Катализ туралы түсінік 3
1.1 Катализатормен өңделген газдың регенераторы 4
1.2 Майлы регенерация лабораториялық қондырғысының құрылымы мен жұмыс 5
1.3 Модульдің жұмыс істеу қағидасы 5
2 Регенератор түрлері 7
2.1. Газотурбиналық құрылғылардың ауаалмастырғыш құрылғылары 11
3 Химиялық өндіріс орындарында газдарды биохимиялық түрде тазалау 17
3.1 Химиялық өндіріс орындарында газдарды арнайы фильтрлерде (сүзгіштерде) тазалау. 18
4 Ұнтақталған катализатор . 21
4.1 Регенерато жобасы 22
5 Технологиялық есептеулер 23
ҚОРЫТЫНДЫ 31
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 32
Қосымша
Катализ (грекше katalysіs – бұзылу) – реакция өнімдерінің құрамына кірмейтін, бірақ реакцияға қатысатын катализаторлардың әсерінен реакция жылдамдығының өзгеруі.
Катализді оң катализ және теріс катализ деп екіге бөледі.Оң катализ кезінде катализатор реакция жылдамдығын арттырады, ал теріс катализ кезінде реакция жылдамдығы баяулайды. Реакция жылдамдығын әлсірететін заттарды кейде ингибиторлар деп те атайды. Реакцияланатын заттар мен катализаторлардың фазалық күйіне байланысты катализ гомогендік, гетерогендік және микрогетерогендік болып бөлінеді.
Гомогендік катализде реакцияға қатысатын заттар мен катализаторлар бір агрегаттық күйде болады.
Гетерогендік катализде реакцияға қатысатын заттар мен катализатор әр түрлі фазада болады. Ерімейтін екі сұйықтық арасындағы катализ фазааралық катализ деп аталады. Катализдің барлық түрлеріне ортақ заңдылық – каталитикалық процестердің өздігінен жүруі. Каталитикалық процестерді катализдің негізгі екі механизмімен түсіндіруге болады. Олар: тотығу-тотықсыздану катализі және қышқылдық-негіздік катализ тотығу-тотықсыздану катализі құбылысы электронның тасымалдануынан болады. Оларға тотығу, тотықсыздану, гидрлеу, дегидрлеу, тұрақсыз оттекті қосылыстардың ыдырауы, тағы басқа реакциялар жатады. Мұндай катализдің катализаторлары – ауыспалы металдар мен олардың қосылыстары. Олардың жоғары активтілігі ауыспалы металдардың әр түрлі тотығу дәрежелерінде болуымен және тотығу дәрежелерінің өзгеруі көп энергетикалық шығынды қажет етпейтіндігімен түсіндіріледі. Қышқылдық-негіздік катализге каталитикалық крекинг, гидраттану, дегидраттану, органикалық заттардың конденсациялануы, изомерлену реакциялары, тағы басқа жатады. Мұндай катализдің катализаторлары – реагенттерге протон беретін немесе олардан протон алатын реагенттер мен гетеролиттік әрекеттесетін заттар. Мысалы, протондық (H2SO4, hcl, CH3COOH) және апротондық қышқылдар (BF3, alcl3, тағы басқа), алюмосиликаттар Al2O3, фосфаттар, сульфаттар, тағы басқа Кейде негіздік сипаттағы катализаторлар да қолданылады (еріген негіздер, қатты cao, mgo, тағы басқа). Реагенттерді активтендірудің әр түрлі жаңа әдістері табылуына қарамастан қазіргі кезде хим. Өндірістің 80 – 90%-і каталитикалық процестердің үлесіне тиеді. Өндірістік каталитикалық процестерге майларды гидрогенизациялау, бензолды циклогексанға түрлендіру, нитробензолды анилинге айналдыру; мұнай өңдеу процесінде мұнай көмірсутектерін крекингілеу, жоғары сапалы бензиндер, дизельдік және реактивтік отындар алу үшін каталитикалық риформинг, алкилдеу, гидрокрекингілеу және су арқылы тазалау жатады. Жалпы катализді зерттеуде әр түрлі электрхим. Әдістерді пайдалану, сұйық фазалық гидрогендеу процестерінің заңдылықтарын тауып, оларға лайық оңтайлы
Катализді оң катализ және теріс катализ деп екіге бөледі.Оң катализ кезінде катализатор реакция жылдамдығын арттырады, ал теріс катализ кезінде реакция жылдамдығы баяулайды. Реакция жылдамдығын әлсірететін заттарды кейде ингибиторлар деп те атайды. Реакцияланатын заттар мен катализаторлардың фазалық күйіне байланысты катализ гомогендік, гетерогендік және микрогетерогендік болып бөлінеді.
Гомогендік катализде реакцияға қатысатын заттар мен катализаторлар бір агрегаттық күйде болады.
Гетерогендік катализде реакцияға қатысатын заттар мен катализатор әр түрлі фазада болады. Ерімейтін екі сұйықтық арасындағы катализ фазааралық катализ деп аталады. Катализдің барлық түрлеріне ортақ заңдылық – каталитикалық процестердің өздігінен жүруі. Каталитикалық процестерді катализдің негізгі екі механизмімен түсіндіруге болады. Олар: тотығу-тотықсыздану катализі және қышқылдық-негіздік катализ тотығу-тотықсыздану катализі құбылысы электронның тасымалдануынан болады. Оларға тотығу, тотықсыздану, гидрлеу, дегидрлеу, тұрақсыз оттекті қосылыстардың ыдырауы, тағы басқа реакциялар жатады. Мұндай катализдің катализаторлары – ауыспалы металдар мен олардың қосылыстары. Олардың жоғары активтілігі ауыспалы металдардың әр түрлі тотығу дәрежелерінде болуымен және тотығу дәрежелерінің өзгеруі көп энергетикалық шығынды қажет етпейтіндігімен түсіндіріледі. Қышқылдық-негіздік катализге каталитикалық крекинг, гидраттану, дегидраттану, органикалық заттардың конденсациялануы, изомерлену реакциялары, тағы басқа жатады. Мұндай катализдің катализаторлары – реагенттерге протон беретін немесе олардан протон алатын реагенттер мен гетеролиттік әрекеттесетін заттар. Мысалы, протондық (H2SO4, hcl, CH3COOH) және апротондық қышқылдар (BF3, alcl3, тағы басқа), алюмосиликаттар Al2O3, фосфаттар, сульфаттар, тағы басқа Кейде негіздік сипаттағы катализаторлар да қолданылады (еріген негіздер, қатты cao, mgo, тағы басқа). Реагенттерді активтендірудің әр түрлі жаңа әдістері табылуына қарамастан қазіргі кезде хим. Өндірістің 80 – 90%-і каталитикалық процестердің үлесіне тиеді. Өндірістік каталитикалық процестерге майларды гидрогенизациялау, бензолды циклогексанға түрлендіру, нитробензолды анилинге айналдыру; мұнай өңдеу процесінде мұнай көмірсутектерін крекингілеу, жоғары сапалы бензиндер, дизельдік және реактивтік отындар алу үшін каталитикалық риформинг, алкилдеу, гидрокрекингілеу және су арқылы тазалау жатады. Жалпы катализді зерттеуде әр түрлі электрхим. Әдістерді пайдалану, сұйық фазалық гидрогендеу процестерінің заңдылықтарын тауып, оларға лайық оңтайлы
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Ахметов С.А. Технология глубокой перерабоки нефти и газа:
Учебное пособие для вузов. Уфа: Гилем, 2002. 672 с. 2. Ластовкин Г.А., Радченко Е.Д., Рудина М.Г. Справочник нефтепереработчика. – Л.: Химия,1986.648с.
3.Омаралиев Т.О. Мұнай мен газ өңдеудің арнайы технологиясы.- Алматы,2002.
4. Танатаров М.А., Ахметина М.Н., Фасхутдинова Р.А. Технологические расчеты установок переработки нефти. - М.: Химия, 1987. 210 с.
5. Смидович Е.В. Технология переработки нефти и газа. 2 часть.- М.: Химия.1990. 275 с.
6. Гуревич И.Л. Технология переработки нефти и газа. ч.І.- М.: Химия, 1972
7. Технологический регламент установки ТОО ШНОС.- Алматы , 1988.
8.Омаралиев Т.О. Мұнай мен газды өңдеудің химиясы және технологиясы. – Алматы,2001.278б.
9.Эрих В.И., Расина М.Г. Химия технология нефти и газа. – М.:
Химия, 1985. 256 с.
10.Левинтер А.Г, Ахметов С.А. Глубокая переработка нефти. – М.:
Химия, 1992. 170 с.
11.Омаралиев Т.О., Айтымбетов Н.Ш. Мұнай және газ өңдеудегі катализ. – Алматы,1999.
12.Сарданашвили А.Г., Львова Л.И. Примеры и задачи по технологии переработки нефти и газа. – М.: Химия, 1980. 136 с.
13.Кузнецов А.А., Кагерманов С.М., Судаков Е.Н. Расчеты процессов сепараторов нефтеперерабатывающей промышленности.- М.:
Химия, 1974. 206 с.
14.Фарамазов С.А. Оборудование НПЗ и его эксплуатация.- М.:
Химия, 1984. 220 с.
15 Лощинский А.А., Толчинский А.Р. Основы конструктирования и расчета химической аппаратуры.- Л.: Машинотсроение,1970. 180 с.
16.Черенков В.А. Промышленные приборы и средства автоматизации Справочник.- Л.: Машиностроение, 1987. 220 с.
17.Сарбасов А.С., Шакиров Б.С., Унаров Ш.А. Методическое указание практическим и индивидуальном занятиям по курсу ООС.-КазХТИ.1990.
18. Голубятников В.А., Шувалов В.В., Злотникова А.Г. Организация и планирование производство управления нефтеперерабатывающей и нефтехимическими предприятиями.- М.: Химия, 1988. 256 с.
19. Өтепов Е.Б., Тәжин Ж.Т., Кустов В.Н., Меркулова В.П., Жұмабеков Б.Ж., Аршидинова М.Т. Еңбекті қорғау. Лабораториялық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқау. –Алматы: ҚазҰТУ, 2003
20.Хакімжанов Т.Е. Еңбек қорғау. Жоғары оқу орындары үшін оқу кұралы.-Алматы: ЭВЕРО, 2008-240бет.
21.Ғимараттардың өрт қауіпсіздігі ҚР ҚНжЕ. 2.02.-05-2003. Ресми басылым Астана,2003
22. Улы және радиациялық заттар қауіптілігі ҚР ҚНжЕ. 01.04.042-02. Ресми басылым. Астана,2002
23.Жарықтандыру ҚР ҚНжЕ 2.04-05-2002. Ресми басылым.Астана,2002
24.Измбергенова М.К. Методическое указание к экономической части дипломного проекта для студентов специальности.- Шымкент:
КазХТИ. 1990. 25 с.
25.Изымбергенова М.К. Методическое указание κ экономической части дипломного проекта для студентов специальности 39.06. -Шымкент. КазХТИ, 1990
1. Ахметов С.А. Технология глубокой перерабоки нефти и газа:
Учебное пособие для вузов. Уфа: Гилем, 2002. 672 с. 2. Ластовкин Г.А., Радченко Е.Д., Рудина М.Г. Справочник нефтепереработчика. – Л.: Химия,1986.648с.
3.Омаралиев Т.О. Мұнай мен газ өңдеудің арнайы технологиясы.- Алматы,2002.
4. Танатаров М.А., Ахметина М.Н., Фасхутдинова Р.А. Технологические расчеты установок переработки нефти. - М.: Химия, 1987. 210 с.
5. Смидович Е.В. Технология переработки нефти и газа. 2 часть.- М.: Химия.1990. 275 с.
6. Гуревич И.Л. Технология переработки нефти и газа. ч.І.- М.: Химия, 1972
7. Технологический регламент установки ТОО ШНОС.- Алматы , 1988.
8.Омаралиев Т.О. Мұнай мен газды өңдеудің химиясы және технологиясы. – Алматы,2001.278б.
9.Эрих В.И., Расина М.Г. Химия технология нефти и газа. – М.:
Химия, 1985. 256 с.
10.Левинтер А.Г, Ахметов С.А. Глубокая переработка нефти. – М.:
Химия, 1992. 170 с.
11.Омаралиев Т.О., Айтымбетов Н.Ш. Мұнай және газ өңдеудегі катализ. – Алматы,1999.
12.Сарданашвили А.Г., Львова Л.И. Примеры и задачи по технологии переработки нефти и газа. – М.: Химия, 1980. 136 с.
13.Кузнецов А.А., Кагерманов С.М., Судаков Е.Н. Расчеты процессов сепараторов нефтеперерабатывающей промышленности.- М.:
Химия, 1974. 206 с.
14.Фарамазов С.А. Оборудование НПЗ и его эксплуатация.- М.:
Химия, 1984. 220 с.
15 Лощинский А.А., Толчинский А.Р. Основы конструктирования и расчета химической аппаратуры.- Л.: Машинотсроение,1970. 180 с.
16.Черенков В.А. Промышленные приборы и средства автоматизации Справочник.- Л.: Машиностроение, 1987. 220 с.
17.Сарбасов А.С., Шакиров Б.С., Унаров Ш.А. Методическое указание практическим и индивидуальном занятиям по курсу ООС.-КазХТИ.1990.
18. Голубятников В.А., Шувалов В.В., Злотникова А.Г. Организация и планирование производство управления нефтеперерабатывающей и нефтехимическими предприятиями.- М.: Химия, 1988. 256 с.
19. Өтепов Е.Б., Тәжин Ж.Т., Кустов В.Н., Меркулова В.П., Жұмабеков Б.Ж., Аршидинова М.Т. Еңбекті қорғау. Лабораториялық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқау. –Алматы: ҚазҰТУ, 2003
20.Хакімжанов Т.Е. Еңбек қорғау. Жоғары оқу орындары үшін оқу кұралы.-Алматы: ЭВЕРО, 2008-240бет.
21.Ғимараттардың өрт қауіпсіздігі ҚР ҚНжЕ. 2.02.-05-2003. Ресми басылым Астана,2003
22. Улы және радиациялық заттар қауіптілігі ҚР ҚНжЕ. 01.04.042-02. Ресми басылым. Астана,2002
23.Жарықтандыру ҚР ҚНжЕ 2.04-05-2002. Ресми басылым.Астана,2002
24.Измбергенова М.К. Методическое указание к экономической части дипломного проекта для студентов специальности.- Шымкент:
КазХТИ. 1990. 25 с.
25.Изымбергенова М.К. Методическое указание κ экономической части дипломного проекта для студентов специальности 39.06. -Шымкент. КазХТИ, 1990
1.Катализ туралы түсінік
Катализ (грекше katalysіs - бұзылу) - реакция өнімдерінің құрамына кірмейтін, бірақ реакцияға қатысатын катализаторлардың әсерінен реакция жылдамдығының өзгеруі.
Катализді оң катализ және теріс катализ деп екіге бөледі.Оң катализ кезінде катализатор реакция жылдамдығын арттырады, ал теріс катализ кезінде реакция жылдамдығы баяулайды. Реакция жылдамдығын әлсірететін заттарды кейде ингибиторлар деп те атайды. Реакцияланатын заттар мен катализаторлардың фазалық күйіне байланысты катализ гомогендік, гетерогендік және микрогетерогендік болып бөлінеді.
Гомогендік катализде реакцияға қатысатын заттар мен катализаторлар бір агрегаттық күйде болады.
Гетерогендік катализде реакцияға қатысатын заттар мен катализатор әр түрлі фазада болады. Ерімейтін екі сұйықтық арасындағы катализ фазааралық катализ деп аталады. Катализдің барлық түрлеріне ортақ заңдылық - каталитикалық процестердің өздігінен жүруі. Каталитикалық процестерді катализдің негізгі екі механизмімен түсіндіруге болады. Олар: тотығу-тотықсыздану катализі және қышқылдық-негіздік катализ тотығу-тотықсыздану катализі құбылысы электронның тасымалдануынан болады. Оларға тотығу, тотықсыздану, гидрлеу, дегидрлеу, тұрақсыз оттекті қосылыстардың ыдырауы, тағы басқа реакциялар жатады. Мұндай катализдің катализаторлары - ауыспалы металдар мен олардың қосылыстары. Олардың жоғары активтілігі ауыспалы металдардың әр түрлі тотығу дәрежелерінде болуымен және тотығу дәрежелерінің өзгеруі көп энергетикалық шығынды қажет етпейтіндігімен түсіндіріледі. Қышқылдық-негіздік катализге каталитикалық крекинг, гидраттану, дегидраттану, органикалық заттардың конденсациялануы, изомерлену реакциялары, тағы басқа жатады. Мұндай катализдің катализаторлары - реагенттерге протон беретін немесе олардан протон алатын реагенттер мен гетеролиттік әрекеттесетін заттар. Мысалы, протондық (H2SO4, hcl, CH3COOH) және апротондық қышқылдар (BF3, alcl3, тағы басқа), алюмосиликаттар Al2O3, фосфаттар, сульфаттар, тағы басқа Кейде негіздік сипаттағы катализаторлар да қолданылады (еріген негіздер, қатты cao, mgo, тағы басқа). Реагенттерді активтендірудің әр түрлі жаңа әдістері табылуына қарамастан қазіргі кезде хим. Өндірістің 80 - 90%-і каталитикалық процестердің үлесіне тиеді. Өндірістік каталитикалық процестерге майларды гидрогенизациялау, бензолды циклогексанға түрлендіру, нитробензолды анилинге айналдыру; мұнай өңдеу процесінде мұнай көмірсутектерін крекингілеу, жоғары сапалы бензиндер, дизельдік және реактивтік отындар алу үшін каталитикалық риформинг, алкилдеу, гидрокрекингілеу және су арқылы тазалау жатады. Жалпы катализді зерттеуде әр түрлі электрхим. Әдістерді пайдалану, сұйық фазалық гидрогендеу процестерінің заңдылықтарын тауып, оларға лайық оңтайлы катализаторларды жасауда қазақстандық академигі Д.В. Сокольский және оның мектебінің қосқан үлесі зор.
Қазақстанда катализ мәселелерімен Органикалық катализ және электрхимия ин-ты (директоры - Қазақстан ҰҒА-ның акад. М.Жұрынов) және ҚазҰУ-дің "Катализ, коллоидтық химия және мұнай химиясы" кафедрасы айналысады
1.1 Катализатормен өңделген газдың регенераторы
сурет-1. Катализатормен өңделген газдың регенераторы
Өнеркәсіпте өңделген газдарды нейтрализациялау үшін қолданылуы мүмкін. Регенератордың (VG) құрамында өңделген газдарды нейтрализациялаушы ыстық жағдайда жұмыс істейтін катализатор (КАТ) бар . Катализатор үлкен температураларға төзімді диффузиялық мембранамен шектеседі, ал ол мембрана (MEM) регенератордың коллекторымен шектеседі.Коллектордың ішінде қысым (pr) катализатордың ішкі қысымына қарағанда төмен, пайдаболған регенераторлық газ (RG)регенератордың алдында орналасқан (1)қосымша отын ретіндегі өртегіш құралға (COMB) беріледі. Осы конструкция газдыңэнетгиясын үнемдеуді арттырады.
сурет-2.Регенераторлық қабылдауыштың схемасы.
1.2 Майлы регенерация лабораториялық қондырғысының құрылымы мен жұмыс ұстанымы
сурет-3.Майлы регенерация лабораториялық қондырғысы
Регенерация модулі регенерациялаушы ұнтақпен жартылай тортырылған сыйымдылық , ұнтақтың арқасында майлы регенерациялау процессі жүреді. Модульдің жоғарға жағында ұнтақты себетін және майды құятын қақпақ орналасқан.Модульдің төменгі жағы резиналық жеңнен тұрады, резиналық жең регенерациялық ұнтақпен толтырылады, ол арқылы модульді вакуумдеу процесі жүзеге асырылады. Регенерация модулінің сыртқы беті ленталық электрожылытқыш оратылған және жылубөлгішпен жылытылған.
1.3 Модульдің жұмыс істеу қағидасы
Регенерезация модуліне 3 кг регенерезация жасайтын ұнтақ салынады. Вакуумдық насос арқылы вакуумдық сыйымдылықта сиретілу пайда болады. Май регенераторға құйылады да майды қыздыру қосылады. Кейін К2 кранынашамыз,май регенерациялаушы ұнтақ арқылы өтедіде, вакуумдықсыйымдылыққа түседі .Регенерациялаудан өткен май К3 краны арқылы ағызылады
сурет-4. Регенерезация модулі
2. Регенератор түрлері
1)Конвейірлік регенератор
Конвейірлі регенератор конструкциясы қолданылған газдарды регенерациялауға мүмкіндік береді.
сурет - 5. Конвейірлі регенератор
2)Роторлы регенератор
Роторлы регенераторлар вентеляция және конденсация жүйелерінде қолдануға арналған. Себебі роторлы регенератор шығындар мен жұмсалатын энергияны азайтады.
сурет-6.Қатты қышқыл тектес алкилді катализатор қатысында регеренизациялау процессі
сурет-7.Электрлік сигналдарды регенератордың схемасы.
сурет-8.1 - реактор; 2 - регенератор; 3 - сепаратор; 4 - дозерлер; І - шикізат; ІІ - крекинг өнімдері; ІІІ - ауа; ІV - су буы; V - түтіндік газдар; VІ - су
2 сурет. Қозғалмалы қабаттағы шариктәріздес каталитикалық крекинг қондырғысының реаторлық блогы (43-102)
Жоғарыда аталған каталитикалық крекинг реакторлардың екі түрін соңғы жылдары жетілдірілген түрлері ығыстыруда - тураағындық газкөтергіш ағынды газкатализаторлы қоспалы реактор (лифт-реактор). Бұл реактор газдинамикалық қасиеттері боынша идеалды ығыстыру реакторына (интегралды түрлі) жақын, бұл каталикалық крекинг үшін жалғансұйылған катализатор қабатындағы реакторға қарағанда тиімдірек болып табылады. Лифт-реакторда жоғары активтілігіне байланысты ЦҚК шикізатпен контакт уақыты шамамен екі есе төмендейді (2 - 6 с). Термотұрақтылығы жоғары заманауи катализаторлар (цеолитті немесе цеолитсіз ультратұрақты және т.б. жерсілтілік алмасу формалары) крекинг реакцияларын жоғары температурада және контактың өте аз уақыт аралығында жүргізуге мүмкігдік береді, бұл дегеніміз интенсивтілігі жоғары (жедел) катаң крекинг (пиролиз процесіне тән) жүреді.
Лифт-реактор + жеделдетілген жалғансұйылағн қабат жүйені қолданған кезде цеолиқұрамды катализаторлар үшін крекинг өнімінің шығымы және сапасы айтарлықтай жақсарады.
Крекинг шығым көрсеткіштерін жақсарту мақсатында (айналу терңдігі және өнімнің сапасы) шетелдің заманауи каталитикалық крекинг қондырғыларында төмендегілер арқылы жетеді:
- жоғарысапалы заманауи катализаторды қолдану;
- жеделдетілген емес жалғансұйылған кабатты, бірақ айырушы циклонмен аяқталатын лифт-реакторларға өту;
- шикізаттың лифт-реакторға және т.б. көп жерден кіруі.
Регенераторлар коксты ауаның оттегісімен 650 - 750ºС температурада жағу арқылы кокстелген катализаторларды үздіксіз регенерациялауға арналған. Қозғалмалы катализатор қабаттағы қондырғыларда шариктәріздес катализатордың регенерациясын көпсекциялы аппаратта жүргізеді, қазан-утилизатормен байланысқан сулы жылан түтік арқылы артық жылу мөлшерін шығарады.
Микросфералы катализаторлы қондырғыларда кокстелген катализатор регенерациясы жаоғансұйылған қабатты аппараттарда жүргізеді. Коксты жағу кезінде көп мөлшерде жылу бөлінеді (25000 - 31500 кДжмоль, бұл 6000 - 7500 ккалкг кокс). Кокстың көміртегісі СО және СО2 дейін жанады, ал олардың қатынасы катализатор құрамы және кокстың реакциялық қабілетіне тәуелді. СО концентрациясыжоғары болғанда оның катализатор бетінің үстінде аяғына дейін жануы мүмкін, бұл құрылғының күйеленуіне әкеледі. Катализатор құрамына тотығу промоторларды аз мөлшерде қосу арқылы СО түзілуінің алдын алуға болады. Кокс жануының экзотермиялығы өседі. Регенерация кезінде бөлінетін жылу аз мөлшерде регенерация газдарымен шығарылады, ал негізгі бөлігі катализатор гранулаларын қыздыру үшін қолданады.
Жалғансұйылған катализатор қабатында регенерациялау кезінде әр дерде қызып кету мүмкіндігі юолмайды, бұл регенрацияны жоғарырақ температурада жүргізуге мүмкіндік береді, осымен реакторға жоғары потециалды дылуды кіргізуге және керек болған жағдайда катализатордың айналу еселігін төмендетіге мүмкіндік береді.
Каталитикалық крекинг қондырғыларында шикізаттың кокстелуі жоғары катализаторларын регенерациялауды артық жылуды шығару үшін суықышпен қамтамасыз етілген екісатылы регенераторларда жүргізеді. Бұл температуралық режимді реакторда және регенераторда бөлек жүргізуге мүмкіндік береді.
4 суреттерде Ресейдің жалғансұйылған катализатор қабатындағы каталитикалық крекинг қондырғыларының және ЮОП фирмасының лифт-реакторлытипті каталитикалық крекинг қондырғысының реакторлы блок схемасы көрсетілген.
сурет - 9.а - 1А1М; б - 43-103; в - ГК-3; 1 - реактор; 2 - регенератор; І - шикізат; ІІ - су буы; ІІІ - ауа; ІV - крекинг өнімдері; V - түтін газдары.
4 сурет. Ресейдің жалғансұйылған катализаторқабатындағы каталитикалық крекинг қондырғысының реакторлық блок схемасы
2.1 Газотурбиналық құрылғылардың ауаалмастырғыш құрылғылары
Жылуалмастырғыш аппараттар ауа мен майды суыту мен қыздыруға арналған.
Жылуды беру тәсілдері бойынша жылу тасымалдағыштар рекуперативті жәнә регенеративті болып бөлінеді.
Рекуперативті жылу алмастырғыштарда жылутасығыштар ылғи қатты қабырғамен бөлінген, ал регенеративтіде беткі қабаттар кезек кезек суық және ыстық жылутасығыштармен жуылып отырадыЖылу алмастырғыш регенераторлар - турбиналардан шығатын компрессорлы газдарды қыздырады.Қазіргі кезде құбырлы және пластикалық, рекуперативті және регенеративті айналғыш регенераторлар қолданылады.Рекуперативті үлгідегі Құбырлы жылуалмастырғыш цилиндрлі корпуске 1 құбырлы тақтайлар 3 жалғанады, оларға құбырлар 6 жалғанған, құбыр шоқшасын құрайды.
сурет-10.Рекуперативті үлгідегі Құбырлы жылуалмастырғыш: 1-корпус;2,8- кіру және шығу құбырлары,3-құбырлы тақтайлар,4-қақпақтар,5-компенсатор ,6- құбырлар,7-бөлгіш
Гидравликалық үйкелісті төмендету үшін регенераторлар бір өтімді болады.
Ал ауа бойынша регенераторлар екі,үш,төрт өтімді болады. Үшөтімді регенераторда ауа екі бұрылыс жасайды. Регенератордан кейін жылытылған ауа жану камерасына бағытталады.
сурет-11.Рекуперативті үлгідегі Үшөтімді регенератор
1,4-кіретін және шығатын ауа құбырлары,2-құбыр шоқшасы,3,6- кіретін және шығатын газ құбырлары, 5-корпус,7- құбырлы тақтайлар.
Пластикалық регенераторларда жцлу тасымалдағыштарды бөлетін беткі қабаттар ретінде әр түрлі формадағы пластинкалар қолданылады. Пластинкалардың тығыздама орналасуы суретте көрсетілген.Газ екібұрышты арнала арқылы өтеді 1, ал ауа толқын тектес арна 2 арқылы өтеді.
сурет-12.пластиналардың тығызнамада орналасуы; 1) екібұрышты арна,2) толқын тектес арна
(сурет-13)регенератор пакеті
Пластикалық регенераторларда пакеттер1 үш-үштен вертикальді түрде камерамен 3 бөлінген күйде орналасады, Ауаны кіргізу және шығару үшін корпуста 2 келтеқұбырлар орналасқан 4,6. Корпустың конструкциясы былайша, ауа келтеқұбыр арқылы тек 3ші камераға ғана кіре алады, ол онда пакеттерге бөлінеді. Пакеттерден шыққансон ауа келтеқұбырға 6 түседі.
сурет-14.пластинкалы регенератор 1-пакет,2- корпус,3- ауа камерасы,4,6- ауаның кіруі мен шығуы үшін арналған келтеқұбырлар,5- бөлгіш,7-ағызғыш.
Газ тығыздамаға регенератордың беткі қақпағы арқылы кіреді,пакеттер 1, камераға кіреберісті 3 ағызғыш 7 бөгейді. Пластинкалық жылуалмастырғыштар құбырлыларға қарағанда жеңіл әрі шағын.
сурет-15.Айналмалы дискі бар регенератор:1-корпус,2- нығыздамамен диск,3-вал,4-подшибниктар,5-бөлгіш.
сурет-16. Конденсатор жобасы.
3. Химиялық өндіріс орындарында газдарды биохимиялық түрде тазалау.
Отандық химия өндірісіндегі газдарды микрооргнаизмдерді қолдана отырып тазалау әдісі әлі күнге дейін қолданыс таппады, бірақ ол аса тиімді болып табылады.Мысалы, мұндай тазалау әдісін ауаны дезодорациялау үшін, өндірістен шығатын газдардың құрамынан аммиак, формальдегид, фенол,цианистік сутегіні, бутилацетатты, бутил спиртін, диметиламинді, фурфуролды, азот және күкірттен тұратын байланыстарды және басқада ластаушыларды жою үшін де қолданады. Өндірістен шығатын газдарды биологиялық белсенді (активті) заттар, яғни, ферменттерден тұратын қатты қабаттар арқылы немесе активті лайдың бөлшекті суспензиясымен жуу арқылы фильтрлейді. Фильтрлеуші қабат ретінде топырақты, компостты, шымтезекті, сонымен қатар олардың активті лаймен қоспасын (аталған қоспаның құрамына азот, фосфор, сыра ашытқысын және т.б. қосатын) қолданады.
Фильтреуші қабат жұмыс істеу барысында келесі талаптарды қанағаттандыруы қажет: әртүрлі микроорганизмдердің қатысуы, олардың көбеюі үшін жеткілікті түрдегі кеңістіктің болуы, қалыпты сорушы орта (азот, фосфор, калий, микроэлементтер) және ылғал өткізгіштік, сорбциялы қасиетінің дамығандығы, кіігірім кедергілер және бағасының төмендігі. Осы аталғандардан шыға отырып, тазалау процесі қалыпты жүруі үшін фильтрлеуші қабаттың ендігі 0,5 - 1,0 м, ал байланысудың орташа уақыты 5-30 с аралықта болуы қажет.
Фильтрлеуші қабаттарды қалыпты қолдануды қамтамасыз етуге қажетті негізгі шарттар, бұл газдың барлық көлемі бойынша оны біртекті реттеу, газдың біртекті ылғалдылығы және қабаттарының біртекті тығыздығы, оның есептік температурасымен рН тұрақты түрде ұстау болып табылады. Бірнеше жыл жүргізілген тәжірибелер осы мағынадағы бірнеше саларды және конструктивті параметрлерді шығарып берді. Мысалы, газды ылғалдылығы 20-50%, ал температурасы 25-300С болатын қабатта перфорирленген құбыр көмегімен реттеу.
Газды фильтрлеуге арналған қондырғыларды биоқабатта орнату аса қарапайм және орнату барысында үлкен капиталды және эксплуатациялауды қажет етпейді, бірақ олардың газ бойынша жүктемесі анда санда 10 мың м3сағ жоғары болып келеді. Осы көрсеткішті жоғарылату үшін газды активті лай суспензиясымен жуу барысында тиімді түрде іске асады.
Өндірісте қалдықсыз технологияны құру мақсатында өндірістен шығатын газды жуу үшін ондағы ағынды суларды да қолдануға болады.
Газды активті лай суспензиясымен жуу тиімділігінің жақсы өтуіне байланысты болып келетін негізгі факторларға мыналар жатады: активті лай крнцентрациясы 5-7 кгм3 жоғары емес ), рН орталары (6,5-8,5); тұрақты жаңа суды тұрақты түрде беру және өңделген суспензияны тұрақты күйде шығару; орталарды қоректендіруші заттармен сіңдіру және активті лай өсімін реттеу және т.б. Бұл жердегі нақты өтетін процесс ағынды суларды тазалау үшін арналған аэротенкалардағы процесстеге өте ұқсас болып келеді. Мұндағы айырмашылық мынада, яғни, аэрацияға таза газ немесе оттегі емес, керісінше өндірістен шығатын тазаланушы газды береді.
Өндірістен шығатын газдарды билхимиялық тазалау процессінің жоғары тиімділігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында жүргізіліп жүрген зертртеулер қазіргі таңда көптеген елдерде іске асуда. Бірақ қазіргі уақытта осы әдісті қолданушы өндірістер тек осы биохимиялық тотығуға берілетін газ ағымының компоненттерімен ғана шектелген жағдай да ғана шектеле алады деп тұжырымдауға болады.
Тазалау процессі барысында ұсталынған заттарды жаруға активті лайдың қабілеті оттегіде биохимиялық қажеттіліктердің толық қатынасына бойынша орнатылады. Сонымен қатар аталған шарт заттардың сутегі қос тотығы және суға дейінгі тотығуын сипаттайтын оттегідегі химиялық қажеттілік және нитрификация процессінің басталуына дейінгі ретінде де сипатталады. шарты барысында тазаланушы заттар биохимиялық тотығуға беріледі, ал егер берілген шарт керісінше болған жағдайларда аталған биохимиялық әдісті қолдану тұтастай тиімсіз болып табылады.Сонымен қатар жоғарыда қарастырылып келген әдіс мына жағдайдарда қолданылмайды, егер ұсталынған заттардың газ ағымынан түсу жылдамдығы олардың биохимиялық тотығу жылдамдығынан жоғары болғанда , сонымен қатар микроорганизмдердің жаңа заттарға адаптациялаудың қажеттілігі үшін шығушы газ құрамының өзгеруі барысында да болуы мүмкін.
3.1.Химиялық өндіріс орындарында газдарды арнайы фильтрлерде (сүзгіштерде) тазалау.
Кеуекті фильтрлердің барлық түрінің жұмыс істеу барысындағы негізінде
газды арнайы кеуекті аралық арқылы фильтрлеу процессі жатыр, өйткені аталған кеуекті аралықтан шаңды газдың өтуі барысында ірі қатты бөлшектер тұрып, ал газ толық оның саңылауларынан өтіп кетеді. Фильтрлеуші аралықтар (перегородки) өздерінің құрылымы жағынан түрліше болады, бірақ негізінен олар талшықты немесе дәнді элементтерден тұрады және шартты түрде келесі түрлерге бөлінеді:
Иілмелі кеуекті аралықтар - табиғи, синтетикалық немесе минералды талшықтардан жасалған маталы материалдар; бейматалы талшықты материалдар (киізді, желімді, ине қайтарушы материалдар, қағаз, қатты қағаз (картон) және талшықты ваталар);
Жартылай қатаң кеуекті аралықтар - талшық қабаты, тоқылған торлар, тіректі орнатпаларда орнатылған немесе олардың аралығында қысылған стружкалар жатады.
Қатаң кеуекті аралықтар - дәнді материалдар (кеуекті керамика немесе пластмасса, пісірілген немесе пресстелген метал ұнтақшалары, кеуекті шыны, көмірлі графитті материалдар және т.б.); талшықты материалдар (шынылы және металды талшықтардан жасалған қалыпталған қабат); металды торлар және перфорирленген беттер (листы).
Аралық фильтрлеуші жабдық арқылы өту барысында шаңдалған газ ағымы жіңішке үздіксіз байланыстырушы және қабыстырушы қылдарға бөлінеді. Бөлшектер белгілі бір инерциямен түзу сызықты бойынша жылжи отырып талшықпен, дәндермен соқтығысып, нәтижесінде солармен ұсталады. Мұндай механизм ірі бөлшектерді ұстау үшін сипатты болып табылады және фильтрлеу жылдамдығы жоғары болған кезде аталған механизм күштірек болады. Шаңдықтарды қармаушы электростатикалық механизм сондай кезде пайда болады, қашан талшықтар зарятты бөлшектерді тасыған кезде немесе ішкі электрлік разрядтардың әсерімен аталған талшық сал күйге түскен болса.
Фильтрде ұсталынған бөлшектер аралықтың (перегородка) бетінде шаңды қабатты түзеді, сондықтан да олар қайтадан түсетін бөлшектер үшін фильтрлеуші орта болып табылады. Шаңның қорлануы нәтижесінде аралықтың кеуектілігі төмендейді де, ал оның кедергісі жоғарылай түседі. Сондықтан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Катализ (грекше katalysіs - бұзылу) - реакция өнімдерінің құрамына кірмейтін, бірақ реакцияға қатысатын катализаторлардың әсерінен реакция жылдамдығының өзгеруі.
Катализді оң катализ және теріс катализ деп екіге бөледі.Оң катализ кезінде катализатор реакция жылдамдығын арттырады, ал теріс катализ кезінде реакция жылдамдығы баяулайды. Реакция жылдамдығын әлсірететін заттарды кейде ингибиторлар деп те атайды. Реакцияланатын заттар мен катализаторлардың фазалық күйіне байланысты катализ гомогендік, гетерогендік және микрогетерогендік болып бөлінеді.
Гомогендік катализде реакцияға қатысатын заттар мен катализаторлар бір агрегаттық күйде болады.
Гетерогендік катализде реакцияға қатысатын заттар мен катализатор әр түрлі фазада болады. Ерімейтін екі сұйықтық арасындағы катализ фазааралық катализ деп аталады. Катализдің барлық түрлеріне ортақ заңдылық - каталитикалық процестердің өздігінен жүруі. Каталитикалық процестерді катализдің негізгі екі механизмімен түсіндіруге болады. Олар: тотығу-тотықсыздану катализі және қышқылдық-негіздік катализ тотығу-тотықсыздану катализі құбылысы электронның тасымалдануынан болады. Оларға тотығу, тотықсыздану, гидрлеу, дегидрлеу, тұрақсыз оттекті қосылыстардың ыдырауы, тағы басқа реакциялар жатады. Мұндай катализдің катализаторлары - ауыспалы металдар мен олардың қосылыстары. Олардың жоғары активтілігі ауыспалы металдардың әр түрлі тотығу дәрежелерінде болуымен және тотығу дәрежелерінің өзгеруі көп энергетикалық шығынды қажет етпейтіндігімен түсіндіріледі. Қышқылдық-негіздік катализге каталитикалық крекинг, гидраттану, дегидраттану, органикалық заттардың конденсациялануы, изомерлену реакциялары, тағы басқа жатады. Мұндай катализдің катализаторлары - реагенттерге протон беретін немесе олардан протон алатын реагенттер мен гетеролиттік әрекеттесетін заттар. Мысалы, протондық (H2SO4, hcl, CH3COOH) және апротондық қышқылдар (BF3, alcl3, тағы басқа), алюмосиликаттар Al2O3, фосфаттар, сульфаттар, тағы басқа Кейде негіздік сипаттағы катализаторлар да қолданылады (еріген негіздер, қатты cao, mgo, тағы басқа). Реагенттерді активтендірудің әр түрлі жаңа әдістері табылуына қарамастан қазіргі кезде хим. Өндірістің 80 - 90%-і каталитикалық процестердің үлесіне тиеді. Өндірістік каталитикалық процестерге майларды гидрогенизациялау, бензолды циклогексанға түрлендіру, нитробензолды анилинге айналдыру; мұнай өңдеу процесінде мұнай көмірсутектерін крекингілеу, жоғары сапалы бензиндер, дизельдік және реактивтік отындар алу үшін каталитикалық риформинг, алкилдеу, гидрокрекингілеу және су арқылы тазалау жатады. Жалпы катализді зерттеуде әр түрлі электрхим. Әдістерді пайдалану, сұйық фазалық гидрогендеу процестерінің заңдылықтарын тауып, оларға лайық оңтайлы катализаторларды жасауда қазақстандық академигі Д.В. Сокольский және оның мектебінің қосқан үлесі зор.
Қазақстанда катализ мәселелерімен Органикалық катализ және электрхимия ин-ты (директоры - Қазақстан ҰҒА-ның акад. М.Жұрынов) және ҚазҰУ-дің "Катализ, коллоидтық химия және мұнай химиясы" кафедрасы айналысады
1.1 Катализатормен өңделген газдың регенераторы
сурет-1. Катализатормен өңделген газдың регенераторы
Өнеркәсіпте өңделген газдарды нейтрализациялау үшін қолданылуы мүмкін. Регенератордың (VG) құрамында өңделген газдарды нейтрализациялаушы ыстық жағдайда жұмыс істейтін катализатор (КАТ) бар . Катализатор үлкен температураларға төзімді диффузиялық мембранамен шектеседі, ал ол мембрана (MEM) регенератордың коллекторымен шектеседі.Коллектордың ішінде қысым (pr) катализатордың ішкі қысымына қарағанда төмен, пайдаболған регенераторлық газ (RG)регенератордың алдында орналасқан (1)қосымша отын ретіндегі өртегіш құралға (COMB) беріледі. Осы конструкция газдыңэнетгиясын үнемдеуді арттырады.
сурет-2.Регенераторлық қабылдауыштың схемасы.
1.2 Майлы регенерация лабораториялық қондырғысының құрылымы мен жұмыс ұстанымы
сурет-3.Майлы регенерация лабораториялық қондырғысы
Регенерация модулі регенерациялаушы ұнтақпен жартылай тортырылған сыйымдылық , ұнтақтың арқасында майлы регенерациялау процессі жүреді. Модульдің жоғарға жағында ұнтақты себетін және майды құятын қақпақ орналасқан.Модульдің төменгі жағы резиналық жеңнен тұрады, резиналық жең регенерациялық ұнтақпен толтырылады, ол арқылы модульді вакуумдеу процесі жүзеге асырылады. Регенерация модулінің сыртқы беті ленталық электрожылытқыш оратылған және жылубөлгішпен жылытылған.
1.3 Модульдің жұмыс істеу қағидасы
Регенерезация модуліне 3 кг регенерезация жасайтын ұнтақ салынады. Вакуумдық насос арқылы вакуумдық сыйымдылықта сиретілу пайда болады. Май регенераторға құйылады да майды қыздыру қосылады. Кейін К2 кранынашамыз,май регенерациялаушы ұнтақ арқылы өтедіде, вакуумдықсыйымдылыққа түседі .Регенерациялаудан өткен май К3 краны арқылы ағызылады
сурет-4. Регенерезация модулі
2. Регенератор түрлері
1)Конвейірлік регенератор
Конвейірлі регенератор конструкциясы қолданылған газдарды регенерациялауға мүмкіндік береді.
сурет - 5. Конвейірлі регенератор
2)Роторлы регенератор
Роторлы регенераторлар вентеляция және конденсация жүйелерінде қолдануға арналған. Себебі роторлы регенератор шығындар мен жұмсалатын энергияны азайтады.
сурет-6.Қатты қышқыл тектес алкилді катализатор қатысында регеренизациялау процессі
сурет-7.Электрлік сигналдарды регенератордың схемасы.
сурет-8.1 - реактор; 2 - регенератор; 3 - сепаратор; 4 - дозерлер; І - шикізат; ІІ - крекинг өнімдері; ІІІ - ауа; ІV - су буы; V - түтіндік газдар; VІ - су
2 сурет. Қозғалмалы қабаттағы шариктәріздес каталитикалық крекинг қондырғысының реаторлық блогы (43-102)
Жоғарыда аталған каталитикалық крекинг реакторлардың екі түрін соңғы жылдары жетілдірілген түрлері ығыстыруда - тураағындық газкөтергіш ағынды газкатализаторлы қоспалы реактор (лифт-реактор). Бұл реактор газдинамикалық қасиеттері боынша идеалды ығыстыру реакторына (интегралды түрлі) жақын, бұл каталикалық крекинг үшін жалғансұйылған катализатор қабатындағы реакторға қарағанда тиімдірек болып табылады. Лифт-реакторда жоғары активтілігіне байланысты ЦҚК шикізатпен контакт уақыты шамамен екі есе төмендейді (2 - 6 с). Термотұрақтылығы жоғары заманауи катализаторлар (цеолитті немесе цеолитсіз ультратұрақты және т.б. жерсілтілік алмасу формалары) крекинг реакцияларын жоғары температурада және контактың өте аз уақыт аралығында жүргізуге мүмкігдік береді, бұл дегеніміз интенсивтілігі жоғары (жедел) катаң крекинг (пиролиз процесіне тән) жүреді.
Лифт-реактор + жеделдетілген жалғансұйылағн қабат жүйені қолданған кезде цеолиқұрамды катализаторлар үшін крекинг өнімінің шығымы және сапасы айтарлықтай жақсарады.
Крекинг шығым көрсеткіштерін жақсарту мақсатында (айналу терңдігі және өнімнің сапасы) шетелдің заманауи каталитикалық крекинг қондырғыларында төмендегілер арқылы жетеді:
- жоғарысапалы заманауи катализаторды қолдану;
- жеделдетілген емес жалғансұйылған кабатты, бірақ айырушы циклонмен аяқталатын лифт-реакторларға өту;
- шикізаттың лифт-реакторға және т.б. көп жерден кіруі.
Регенераторлар коксты ауаның оттегісімен 650 - 750ºС температурада жағу арқылы кокстелген катализаторларды үздіксіз регенерациялауға арналған. Қозғалмалы катализатор қабаттағы қондырғыларда шариктәріздес катализатордың регенерациясын көпсекциялы аппаратта жүргізеді, қазан-утилизатормен байланысқан сулы жылан түтік арқылы артық жылу мөлшерін шығарады.
Микросфералы катализаторлы қондырғыларда кокстелген катализатор регенерациясы жаоғансұйылған қабатты аппараттарда жүргізеді. Коксты жағу кезінде көп мөлшерде жылу бөлінеді (25000 - 31500 кДжмоль, бұл 6000 - 7500 ккалкг кокс). Кокстың көміртегісі СО және СО2 дейін жанады, ал олардың қатынасы катализатор құрамы және кокстың реакциялық қабілетіне тәуелді. СО концентрациясыжоғары болғанда оның катализатор бетінің үстінде аяғына дейін жануы мүмкін, бұл құрылғының күйеленуіне әкеледі. Катализатор құрамына тотығу промоторларды аз мөлшерде қосу арқылы СО түзілуінің алдын алуға болады. Кокс жануының экзотермиялығы өседі. Регенерация кезінде бөлінетін жылу аз мөлшерде регенерация газдарымен шығарылады, ал негізгі бөлігі катализатор гранулаларын қыздыру үшін қолданады.
Жалғансұйылған катализатор қабатында регенерациялау кезінде әр дерде қызып кету мүмкіндігі юолмайды, бұл регенрацияны жоғарырақ температурада жүргізуге мүмкіндік береді, осымен реакторға жоғары потециалды дылуды кіргізуге және керек болған жағдайда катализатордың айналу еселігін төмендетіге мүмкіндік береді.
Каталитикалық крекинг қондырғыларында шикізаттың кокстелуі жоғары катализаторларын регенерациялауды артық жылуды шығару үшін суықышпен қамтамасыз етілген екісатылы регенераторларда жүргізеді. Бұл температуралық режимді реакторда және регенераторда бөлек жүргізуге мүмкіндік береді.
4 суреттерде Ресейдің жалғансұйылған катализатор қабатындағы каталитикалық крекинг қондырғыларының және ЮОП фирмасының лифт-реакторлытипті каталитикалық крекинг қондырғысының реакторлы блок схемасы көрсетілген.
сурет - 9.а - 1А1М; б - 43-103; в - ГК-3; 1 - реактор; 2 - регенератор; І - шикізат; ІІ - су буы; ІІІ - ауа; ІV - крекинг өнімдері; V - түтін газдары.
4 сурет. Ресейдің жалғансұйылған катализаторқабатындағы каталитикалық крекинг қондырғысының реакторлық блок схемасы
2.1 Газотурбиналық құрылғылардың ауаалмастырғыш құрылғылары
Жылуалмастырғыш аппараттар ауа мен майды суыту мен қыздыруға арналған.
Жылуды беру тәсілдері бойынша жылу тасымалдағыштар рекуперативті жәнә регенеративті болып бөлінеді.
Рекуперативті жылу алмастырғыштарда жылутасығыштар ылғи қатты қабырғамен бөлінген, ал регенеративтіде беткі қабаттар кезек кезек суық және ыстық жылутасығыштармен жуылып отырадыЖылу алмастырғыш регенераторлар - турбиналардан шығатын компрессорлы газдарды қыздырады.Қазіргі кезде құбырлы және пластикалық, рекуперативті және регенеративті айналғыш регенераторлар қолданылады.Рекуперативті үлгідегі Құбырлы жылуалмастырғыш цилиндрлі корпуске 1 құбырлы тақтайлар 3 жалғанады, оларға құбырлар 6 жалғанған, құбыр шоқшасын құрайды.
сурет-10.Рекуперативті үлгідегі Құбырлы жылуалмастырғыш: 1-корпус;2,8- кіру және шығу құбырлары,3-құбырлы тақтайлар,4-қақпақтар,5-компенсатор ,6- құбырлар,7-бөлгіш
Гидравликалық үйкелісті төмендету үшін регенераторлар бір өтімді болады.
Ал ауа бойынша регенераторлар екі,үш,төрт өтімді болады. Үшөтімді регенераторда ауа екі бұрылыс жасайды. Регенератордан кейін жылытылған ауа жану камерасына бағытталады.
сурет-11.Рекуперативті үлгідегі Үшөтімді регенератор
1,4-кіретін және шығатын ауа құбырлары,2-құбыр шоқшасы,3,6- кіретін және шығатын газ құбырлары, 5-корпус,7- құбырлы тақтайлар.
Пластикалық регенераторларда жцлу тасымалдағыштарды бөлетін беткі қабаттар ретінде әр түрлі формадағы пластинкалар қолданылады. Пластинкалардың тығыздама орналасуы суретте көрсетілген.Газ екібұрышты арнала арқылы өтеді 1, ал ауа толқын тектес арна 2 арқылы өтеді.
сурет-12.пластиналардың тығызнамада орналасуы; 1) екібұрышты арна,2) толқын тектес арна
(сурет-13)регенератор пакеті
Пластикалық регенераторларда пакеттер1 үш-үштен вертикальді түрде камерамен 3 бөлінген күйде орналасады, Ауаны кіргізу және шығару үшін корпуста 2 келтеқұбырлар орналасқан 4,6. Корпустың конструкциясы былайша, ауа келтеқұбыр арқылы тек 3ші камераға ғана кіре алады, ол онда пакеттерге бөлінеді. Пакеттерден шыққансон ауа келтеқұбырға 6 түседі.
сурет-14.пластинкалы регенератор 1-пакет,2- корпус,3- ауа камерасы,4,6- ауаның кіруі мен шығуы үшін арналған келтеқұбырлар,5- бөлгіш,7-ағызғыш.
Газ тығыздамаға регенератордың беткі қақпағы арқылы кіреді,пакеттер 1, камераға кіреберісті 3 ағызғыш 7 бөгейді. Пластинкалық жылуалмастырғыштар құбырлыларға қарағанда жеңіл әрі шағын.
сурет-15.Айналмалы дискі бар регенератор:1-корпус,2- нығыздамамен диск,3-вал,4-подшибниктар,5-бөлгіш.
сурет-16. Конденсатор жобасы.
3. Химиялық өндіріс орындарында газдарды биохимиялық түрде тазалау.
Отандық химия өндірісіндегі газдарды микрооргнаизмдерді қолдана отырып тазалау әдісі әлі күнге дейін қолданыс таппады, бірақ ол аса тиімді болып табылады.Мысалы, мұндай тазалау әдісін ауаны дезодорациялау үшін, өндірістен шығатын газдардың құрамынан аммиак, формальдегид, фенол,цианистік сутегіні, бутилацетатты, бутил спиртін, диметиламинді, фурфуролды, азот және күкірттен тұратын байланыстарды және басқада ластаушыларды жою үшін де қолданады. Өндірістен шығатын газдарды биологиялық белсенді (активті) заттар, яғни, ферменттерден тұратын қатты қабаттар арқылы немесе активті лайдың бөлшекті суспензиясымен жуу арқылы фильтрлейді. Фильтрлеуші қабат ретінде топырақты, компостты, шымтезекті, сонымен қатар олардың активті лаймен қоспасын (аталған қоспаның құрамына азот, фосфор, сыра ашытқысын және т.б. қосатын) қолданады.
Фильтреуші қабат жұмыс істеу барысында келесі талаптарды қанағаттандыруы қажет: әртүрлі микроорганизмдердің қатысуы, олардың көбеюі үшін жеткілікті түрдегі кеңістіктің болуы, қалыпты сорушы орта (азот, фосфор, калий, микроэлементтер) және ылғал өткізгіштік, сорбциялы қасиетінің дамығандығы, кіігірім кедергілер және бағасының төмендігі. Осы аталғандардан шыға отырып, тазалау процесі қалыпты жүруі үшін фильтрлеуші қабаттың ендігі 0,5 - 1,0 м, ал байланысудың орташа уақыты 5-30 с аралықта болуы қажет.
Фильтрлеуші қабаттарды қалыпты қолдануды қамтамасыз етуге қажетті негізгі шарттар, бұл газдың барлық көлемі бойынша оны біртекті реттеу, газдың біртекті ылғалдылығы және қабаттарының біртекті тығыздығы, оның есептік температурасымен рН тұрақты түрде ұстау болып табылады. Бірнеше жыл жүргізілген тәжірибелер осы мағынадағы бірнеше саларды және конструктивті параметрлерді шығарып берді. Мысалы, газды ылғалдылығы 20-50%, ал температурасы 25-300С болатын қабатта перфорирленген құбыр көмегімен реттеу.
Газды фильтрлеуге арналған қондырғыларды биоқабатта орнату аса қарапайм және орнату барысында үлкен капиталды және эксплуатациялауды қажет етпейді, бірақ олардың газ бойынша жүктемесі анда санда 10 мың м3сағ жоғары болып келеді. Осы көрсеткішті жоғарылату үшін газды активті лай суспензиясымен жуу барысында тиімді түрде іске асады.
Өндірісте қалдықсыз технологияны құру мақсатында өндірістен шығатын газды жуу үшін ондағы ағынды суларды да қолдануға болады.
Газды активті лай суспензиясымен жуу тиімділігінің жақсы өтуіне байланысты болып келетін негізгі факторларға мыналар жатады: активті лай крнцентрациясы 5-7 кгм3 жоғары емес ), рН орталары (6,5-8,5); тұрақты жаңа суды тұрақты түрде беру және өңделген суспензияны тұрақты күйде шығару; орталарды қоректендіруші заттармен сіңдіру және активті лай өсімін реттеу және т.б. Бұл жердегі нақты өтетін процесс ағынды суларды тазалау үшін арналған аэротенкалардағы процесстеге өте ұқсас болып келеді. Мұндағы айырмашылық мынада, яғни, аэрацияға таза газ немесе оттегі емес, керісінше өндірістен шығатын тазаланушы газды береді.
Өндірістен шығатын газдарды билхимиялық тазалау процессінің жоғары тиімділігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында жүргізіліп жүрген зертртеулер қазіргі таңда көптеген елдерде іске асуда. Бірақ қазіргі уақытта осы әдісті қолданушы өндірістер тек осы биохимиялық тотығуға берілетін газ ағымының компоненттерімен ғана шектелген жағдай да ғана шектеле алады деп тұжырымдауға болады.
Тазалау процессі барысында ұсталынған заттарды жаруға активті лайдың қабілеті оттегіде биохимиялық қажеттіліктердің толық қатынасына бойынша орнатылады. Сонымен қатар аталған шарт заттардың сутегі қос тотығы және суға дейінгі тотығуын сипаттайтын оттегідегі химиялық қажеттілік және нитрификация процессінің басталуына дейінгі ретінде де сипатталады. шарты барысында тазаланушы заттар биохимиялық тотығуға беріледі, ал егер берілген шарт керісінше болған жағдайларда аталған биохимиялық әдісті қолдану тұтастай тиімсіз болып табылады.Сонымен қатар жоғарыда қарастырылып келген әдіс мына жағдайдарда қолданылмайды, егер ұсталынған заттардың газ ағымынан түсу жылдамдығы олардың биохимиялық тотығу жылдамдығынан жоғары болғанда , сонымен қатар микроорганизмдердің жаңа заттарға адаптациялаудың қажеттілігі үшін шығушы газ құрамының өзгеруі барысында да болуы мүмкін.
3.1.Химиялық өндіріс орындарында газдарды арнайы фильтрлерде (сүзгіштерде) тазалау.
Кеуекті фильтрлердің барлық түрінің жұмыс істеу барысындағы негізінде
газды арнайы кеуекті аралық арқылы фильтрлеу процессі жатыр, өйткені аталған кеуекті аралықтан шаңды газдың өтуі барысында ірі қатты бөлшектер тұрып, ал газ толық оның саңылауларынан өтіп кетеді. Фильтрлеуші аралықтар (перегородки) өздерінің құрылымы жағынан түрліше болады, бірақ негізінен олар талшықты немесе дәнді элементтерден тұрады және шартты түрде келесі түрлерге бөлінеді:
Иілмелі кеуекті аралықтар - табиғи, синтетикалық немесе минералды талшықтардан жасалған маталы материалдар; бейматалы талшықты материалдар (киізді, желімді, ине қайтарушы материалдар, қағаз, қатты қағаз (картон) және талшықты ваталар);
Жартылай қатаң кеуекті аралықтар - талшық қабаты, тоқылған торлар, тіректі орнатпаларда орнатылған немесе олардың аралығында қысылған стружкалар жатады.
Қатаң кеуекті аралықтар - дәнді материалдар (кеуекті керамика немесе пластмасса, пісірілген немесе пресстелген метал ұнтақшалары, кеуекті шыны, көмірлі графитті материалдар және т.б.); талшықты материалдар (шынылы және металды талшықтардан жасалған қалыпталған қабат); металды торлар және перфорирленген беттер (листы).
Аралық фильтрлеуші жабдық арқылы өту барысында шаңдалған газ ағымы жіңішке үздіксіз байланыстырушы және қабыстырушы қылдарға бөлінеді. Бөлшектер белгілі бір инерциямен түзу сызықты бойынша жылжи отырып талшықпен, дәндермен соқтығысып, нәтижесінде солармен ұсталады. Мұндай механизм ірі бөлшектерді ұстау үшін сипатты болып табылады және фильтрлеу жылдамдығы жоғары болған кезде аталған механизм күштірек болады. Шаңдықтарды қармаушы электростатикалық механизм сондай кезде пайда болады, қашан талшықтар зарятты бөлшектерді тасыған кезде немесе ішкі электрлік разрядтардың әсерімен аталған талшық сал күйге түскен болса.
Фильтрде ұсталынған бөлшектер аралықтың (перегородка) бетінде шаңды қабатты түзеді, сондықтан да олар қайтадан түсетін бөлшектер үшін фильтрлеуші орта болып табылады. Шаңның қорлануы нәтижесінде аралықтың кеуектілігі төмендейді де, ал оның кедергісі жоғарылай түседі. Сондықтан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz