Экстракторлық аппараттар арқылы дәрі-дәрмек өндірісін жобалау
МАЗМҰНЫ
Анықтамалар мен қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
I Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
II Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1. Экстрактор және оған жалпы сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.1 Экстракция процесіндегі тепе.теңдік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2 Экстракт туралы жалпы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 Ион алмасушы адсорбция ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.4 Хроматография және электрофорез ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
2. Экстракторлық аппараттар арқылы дәрі.дәрмек өндірісін жобалау ... ..9
2.1 Экстракторлық аппараттардың олардың құрылымы ... ... ... ... ... ... ... .10
2.2 Сұрық және құрғақ дәрі.дәрмектерді өндіруге арналған
экстракциялық аппараттарды жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.3 Дәрі.дәрмектік экстрактілер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.6 Өсімдік экстрактісі және оның дәрілік зат ретінде қолданылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
2.5 Ақмия сарыуызы тамыры экстрактісінен дәрі
алу технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
III Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19 IV Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Анықтамалар мен қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
I Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
II Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1. Экстрактор және оған жалпы сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.1 Экстракция процесіндегі тепе.теңдік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2 Экстракт туралы жалпы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 Ион алмасушы адсорбция ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.4 Хроматография және электрофорез ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
2. Экстракторлық аппараттар арқылы дәрі.дәрмек өндірісін жобалау ... ..9
2.1 Экстракторлық аппараттардың олардың құрылымы ... ... ... ... ... ... ... .10
2.2 Сұрық және құрғақ дәрі.дәрмектерді өндіруге арналған
экстракциялық аппараттарды жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.3 Дәрі.дәрмектік экстрактілер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.6 Өсімдік экстрактісі және оның дәрілік зат ретінде қолданылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
2.5 Ақмия сарыуызы тамыры экстрактісінен дәрі
алу технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
III Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19 IV Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
КІРІСПЕ
Экстракция дегеніміз – бір немесе бірнеше ерітілген заттарды бір сұйықтықты біріншімен араласпайтын (не бөлшектеніп араласатын) басқа сұйықтықтан бөліп алу.
Бұл процесті бағалы өнімдерді балқытылған қоспалардан бөліп алу үшін және сондай-ақ концентрациялы ерітінділер алу үшін қолданады. Ең бастысы экстракцияны біртекті сұйық қоспаларды бөлудің негізгі әдістерінің бірі ретінде қарастыруға болады.
Көптеген жағдайларда экстракцияны ректификациямен байланыстыру кезінде пайдаланады. Еріткіште L ерітілген M таратылатын зат және еріткіш концентрайиясы қатыспаған болсын. Екінші G (экстрагент) еріткішін M таралынатын заттың бастапқы ерітіндісінен таңдап алуға және таралатын заттан тазартылған L (рафинат) ерітіндісін алуға болады.
Жылу жұмсалып ректификацияға бөлінетін қоспадағы бастапқы заттың концентрациясының өсуін азайтады, алғашқы экстрагендеу бастапқы қоспаның бөлінуіне жылу шығындарын едәуір қысқартады.
Экстрагенті жаңғырту үшін ректификацияның орнына кейде қарапайым су буымен айдау, суалту, екінші деңгейлі экстракция (реэкстракция) қолданылады, көбіне кристалдану және химиялық тазалау әдістерін қолданады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты: Экстрактор құрылымы арқылы дәрі-дәрмектердің өндірілуін жобалау және осы саладағы аппарат жұмысына ерекше мән беру.
Курстық жұмыстың негізгі міндеттері:
- экстрактқа жалпы сипаттама беру;
- экстракторлық аппараттарды алып олардың жобалану ерекшеліктеріне тоқталу;
- экстрактор арқылы дәрі-дірмекті алу ерекшеліктеріне жан-жақты тоқталу.
Экстракция дегеніміз – бір немесе бірнеше ерітілген заттарды бір сұйықтықты біріншімен араласпайтын (не бөлшектеніп араласатын) басқа сұйықтықтан бөліп алу.
Бұл процесті бағалы өнімдерді балқытылған қоспалардан бөліп алу үшін және сондай-ақ концентрациялы ерітінділер алу үшін қолданады. Ең бастысы экстракцияны біртекті сұйық қоспаларды бөлудің негізгі әдістерінің бірі ретінде қарастыруға болады.
Көптеген жағдайларда экстракцияны ректификациямен байланыстыру кезінде пайдаланады. Еріткіште L ерітілген M таратылатын зат және еріткіш концентрайиясы қатыспаған болсын. Екінші G (экстрагент) еріткішін M таралынатын заттың бастапқы ерітіндісінен таңдап алуға және таралатын заттан тазартылған L (рафинат) ерітіндісін алуға болады.
Жылу жұмсалып ректификацияға бөлінетін қоспадағы бастапқы заттың концентрациясының өсуін азайтады, алғашқы экстрагендеу бастапқы қоспаның бөлінуіне жылу шығындарын едәуір қысқартады.
Экстрагенті жаңғырту үшін ректификацияның орнына кейде қарапайым су буымен айдау, суалту, екінші деңгейлі экстракция (реэкстракция) қолданылады, көбіне кристалдану және химиялық тазалау әдістерін қолданады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты: Экстрактор құрылымы арқылы дәрі-дәрмектердің өндірілуін жобалау және осы саладағы аппарат жұмысына ерекше мән беру.
Курстық жұмыстың негізгі міндеттері:
- экстрактқа жалпы сипаттама беру;
- экстракторлық аппараттарды алып олардың жобалану ерекшеліктеріне тоқталу;
- экстрактор арқылы дәрі-дірмекті алу ерекшеліктеріне жан-жақты тоқталу.
1. Основы жидкостней экстракции / Под ред. Г. А. Ягодина. М.: Химия, 1981.
2. Трейбал Р. Жидкостная экстракция. М.: Химия, 1966.
3. Иониты технологии / Под ред. Б.П. Никольского и П. Г. Романкова. Л.: Химия, 1982.
4. Лыков А. В. Теория сушки. 2-е изд., перераб. и доп. М.: Энергия, 1968.
5. Романков П. Г., Рашковская Н. Б. Сушка во взвешенном состоянии. 3-е изд., перераб. и доп. Л.: Химия, 1979.
6. Гельперин Н. И. Основные процессы и аппараты химической
технологии. М Химия, 1974.
7. Дытнерский Ю. И. Просцессы и аппараты химической технологий. М.Химия , 1995.
8. Касаткин А. Г. Основные процессы и аппараты технологий М.: Химия, 1971.
9. www. http://www.pmserv.com/catalog/8
10. www. http://www.sci-lib.com/
2. Трейбал Р. Жидкостная экстракция. М.: Химия, 1966.
3. Иониты технологии / Под ред. Б.П. Никольского и П. Г. Романкова. Л.: Химия, 1982.
4. Лыков А. В. Теория сушки. 2-е изд., перераб. и доп. М.: Энергия, 1968.
5. Романков П. Г., Рашковская Н. Б. Сушка во взвешенном состоянии. 3-е изд., перераб. и доп. Л.: Химия, 1979.
6. Гельперин Н. И. Основные процессы и аппараты химической
технологии. М Химия, 1974.
7. Дытнерский Ю. И. Просцессы и аппараты химической технологий. М.Химия , 1995.
8. Касаткин А. Г. Основные процессы и аппараты технологий М.: Химия, 1971.
9. www. http://www.pmserv.com/catalog/8
10. www. http://www.sci-lib.com/
МАЗМҰНЫ
Анықтамалар мен
қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...2
I Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..3
II Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... 4
1. Экстрактор және оған жалпы
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .4
1.1 Экстракция процесіндегі тепе-
теңдік ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Экстракт туралы жалпы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.3 Ион алмасушы
адсорбция ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.4 Хроматография және
электрофорез ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2. Экстракторлық аппараттар арқылы дәрі-дәрмек өндірісін жобалау ... ..9
2.1 Экстракторлық аппараттардың олардың
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.2 Сұрық және құрғақ дәрі-дәрмектерді өндіруге арналған
экстракциялық аппараттарды
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.3 Дәрі-дәрмектік
экстрактілер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...15
2.6 Өсімдік экстрактісі және оның дәрілік зат ретінде
қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
2.5 Ақмия сарыуызы тамыры экстрактісінен дәрі
алу
технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..18
III
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 19 IV Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Анықтамалар мен қысқартулар
Экстракт – активті бастамалары (глюкозид, алколоид, витамин, т.б.) бар
дәрілік шикізаттардан бөлініп алынған галендік препараттардың қалпы.
КІРІСПЕ
Экстракция дегеніміз – бір немесе бірнеше ерітілген заттарды бір
сұйықтықты біріншімен араласпайтын (не бөлшектеніп араласатын) басқа
сұйықтықтан бөліп алу.
Бұл процесті бағалы өнімдерді балқытылған қоспалардан бөліп алу үшін
және сондай-ақ концентрациялы ерітінділер алу үшін қолданады. Ең бастысы
экстракцияны біртекті сұйық қоспаларды бөлудің негізгі әдістерінің бірі
ретінде қарастыруға болады.
Көптеген жағдайларда экстракцияны ректификациямен байланыстыру кезінде
пайдаланады. Еріткіште L ерітілген M таратылатын зат және еріткіш
концентрайиясы қатыспаған болсын. Екінші G (экстрагент) еріткішін M
таралынатын заттың бастапқы ерітіндісінен таңдап алуға және таралатын
заттан тазартылған L (рафинат) ерітіндісін алуға болады.
Жылу жұмсалып ректификацияға бөлінетін қоспадағы бастапқы заттың
концентрациясының өсуін азайтады, алғашқы экстрагендеу бастапқы қоспаның
бөлінуіне жылу шығындарын едәуір қысқартады.
Экстрагенті жаңғырту үшін ректификацияның орнына кейде қарапайым су
буымен айдау, суалту, екінші деңгейлі экстракция (реэкстракция)
қолданылады, көбіне кристалдану және химиялық тазалау әдістерін қолданады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты: Экстрактор құрылымы арқылы дәрі-
дәрмектердің өндірілуін жобалау және осы саладағы аппарат жұмысына ерекше
мән беру.
Курстық жұмыстың негізгі міндеттері:
- экстрактқа жалпы сипаттама беру;
- экстракторлық аппараттарды алып олардың жобалану ерекшеліктеріне
тоқталу;
- экстрактор арқылы дәрі-дірмекті алу ерекшеліктеріне жан-жақты
тоқталу.
Негізгі бөлім
1. Экстрактор және оған жалпы сипаттама
1.1 Экстракция процесіндегі тепе-теңдік
Сұйық таралатын зат тек – сұйық болып келген кейбір жүйелердің тепе-
теңдігі таралу заңдылығына бағынады. Осы заңға сәйкес, тұрақты
температурадағы тепе-теңдік концентрация қатынасының екі сұйық фазалар
арасында таралуы тұрақты шама және ол таралу коэффициенті деп аталады. G
және L таралу фазалары, ал cG1 және cL1, cG2және cL2, cG3 және cL3 cG және
cL концентрация тепе-теңдіктері болсын. Онда таралу заңдылығы бойынша
мұндағы таралу коэффициенті (2) теңдеуіндегі концентрация кгм3-пен
өрнектеледі. Егер заттек фазасында таралатын концентрацияны у пен х арқылы
және G мен L фазаларындағы тығыздықты ρG және ρL арқылы өрнектесек, онда
(2) теңдеуі келесі түрге көшеді.
Егер G мен L фазаларын құрайтын сұйықтардың өзара еруін ескермесек,
онда әрбір фаза екі компонентті ертіндіні береді. (5) теңдеуіне сәйкес х-у
координаталар осьтері бойынша тепе-тең құрамаларды көрсете отырып, түзу
түріндегі тепе-тең сызықты аламыз.
Бірақ практикада (5) тепе-теңдігі бірінші жуықтаудың өзінде тепе-
теңдікке сәйкес келебермейді, өйткені шындығында таралу коэффициенті
тұрақты шама емес: ол тек табиғаттағы өзара қатынастағы заттектер мен
температурадан және қысымға ғана байланысты емес, сонымен қатар
концентрацияға да байланысты. Сондықтан х-у координаталар жүйесінде тепе-
теңдік сызығы уρ=f(х) қысығының пішінін береді. шамасы әрбір нақты жағдай
үшін тәжірибе барысында анықталады.
Үшбұрышты диаграмма. фазалар өзара еріткіші кезінде құрамын
координаталары бар диаграммада көрсетуге болмайтын фазаның әрқайсысы
экстракция уақытында үш компонентті еріткішті береді. Мұндай үш компонентті
фазаның құрамын үшбұрышты диаграмма деп аталатын үшбұрышты координаталар
жүйесінде көрсетуге болады.
Тең қабырғалы үшбұрыштың L, G және M төбелері таза компоненттерді: L
берілген қоспаның еріткіші, G экстрагентті және M таратылатын заттекті
береді. LM, MG және GL қабырғаларының әрбір нүктесі екі компонентті
еріткіштің құрамына сәйкес.
Диаграмманың ішкі аумағындағы әрбір нүктесі үш компонентті еріткіштің
құрамына сәйкес (немесе үш еселі қоспа). Еріткіштегі әрбір компоненттің
құрамын анықтау үшін диаграмманың әрбір қабырғалары 100% (массалық, көлемді
және мольдық) немесе бірлік ретінде алынып, оның қабырғаларына шкалалар
кескінделген. Еріткштің немесе қоспаның құрамы үшбұрыштың әрбір қабырғасына
параллель жүргізілген кесінділердің ұзындығымен анықталады. Мәселен, N
нүктесі L еріткішінің 20%, G еріткішінің 50% және таралатын M заттегінің
30% сипатталады.
Үшбұрышты диаграммада араластыру процесін кескіндеу. Үшбұрышты
диаграммада үш компонентті қоспа құрамының өзгеру процесін кескіндеуге
болады. Егер мысалы N нүктесіне сәйкес еріткішке M компонентін қоссақ, онда
G және L компоненттерінің құрамаларының қатынасы өзгермейді. Осы
еріткіштерді қанағаттандыратын нүкте NM түзуіне тиісті және үшбұрыштың M
төбесіне жақындаған сайын қоспа M компонентімен молая түседі [1].
Егер N қоспасынан M компонентін алсақ (немесе тұрақты құрамын екі
компонентті қоспасымен арыластырсақ), онда оның құрамына NP түзуінің
бойында жатқан нүктелер сәйкес келеді және қоспада M компоненті аз болса,
сонша құрамы үшбұрыштың LG қабырғасына жақындайды. PM түзуінде жататын
нүктелерге сәйкес құрамалардың барлық қоспаларында M компонентінің құрамы
өзгерген сайын қалған екі компоненттің (G және L) мөлшерлерінің қатынасы
тұрақты болып қалады.
N қоспасын G еріткішмен араластыру NG сызығымен сипатталады.
1-сурет. Үшбұрышты диаграммада араластыру процесін кескіндеу
Үшбұрышта диаграммада араластыру процестері. Рычаг ережесі. Екі үш
компонентті R және E құрамаларды араластыру құрамы бастапқы құрамаларды
қосатын RE түзуінде жататын N нүктесімен үш еселі қоспаны құрайды. Егер R
және E алынған еріткіштерінің мөлшері белгілі болса, онда түзуде нүктесінің
орналасуы мөлшері (6) рычаг ережесімен анықталады. Осыдан, егер N
қоспасын қандай да әдіспен R және E екі фракцияларына бөлсе, онда R, E және
N қоспаларына сәйкес болатын осы нүктелер бір ғана REN түзуінде жатады.
Үшбұрышты диаграммадағы тепе-теңдік қисығы. Үшбұрышты диаграмма сұйық –
таралатын заттек сұйық болып келген үштік жүйеде тепе-теңдікті кескіндеуге
қолданылады. Үштік жүйеде тепе теңдік туралы ұғым алу үшін, таралу М
заттегінің екі еріткіштерінің гетерогендік қоспасына аралатыру процесін
қарастырайық. Таралатын заттегі екі еріткішінде де шексіз ерісін. Ал
еріткіштері шектелген өзара еріткіштіктері болсын. Берілген үшбұрышты
диаграммадан егер M және L, сонымен қатар M және G, құрамы диаграмманың LM
және GM қабырғаларындағы нүктелермен сипатталатын, біртекті екі компоненті
еріткішті құраса, онда L және M еріткіштері біртекті ертіндіні үлкен емес
LR және EG учаскелерінде ғана құрайды. RE учаскесінде кез келген
еріткіштердің қоспасы қаныққан екі компонентті біртекті екі R еріткішіне
(қаныққан G еріткіші L-де) және еріткішіне (қаныққан L еріткіші G-да)
бөлінеді. Екі пайда болған қабаттардың әрқайсысындағы қаныққан еріткіштің
мөлшері екі фазалық жүйенің орташа құрамын өрнектейтін N нүктесінің
орналасуына байланысты және (6) - (8) өрнектерінен рычаг ережесі бойынша
анықталады.
N құрамды қоспаға таралатын M заттегін қоссақ, онда құрамы жылжыған NM
түзуінде жататын N1 нүктесін сипаттайтын және үш қабаттты қоспаны аламыз.
құрамды қоспа мөлшерлері E1N1:R1N1 қатынаста болатын құрамы тепе-тең R1 (L
еріткішінің фазасы) және E1 (G еріткішінің фазасы) екі фазаға бөлінеді.
Қоспаға М1, М2 , М3 ... келесі порцияларды қосу арқылы
құрамы N1, N2 , N3 ... болатын үш қабатты қоспалар қатарын
аламыз. Олар бірінші жағдайдағыдай R2 және E2, R3 және E3 және т.с.с. үш
қабатты тепе-тең құрамаларға бөлінеді. Бір фазаның жоғалуына қарай (біздің
жағдайда N5) тепе-тең еріткіштердің массалық қатынастарының өзгеретінін
диаграммадан байқауға болады. Таралатын компонентпен көбірек араластыру
арқылы N6 құрамды үш қабатты біртекті еріткіштерді аламыз.
R1 және E1, R2 және E2 сызықтарын қосу арқылы диаграммада тепе-тең
құрамаларды қосатын R1E1, R2E2 тепе-тең хордаларды аламыз. Тепе-теңдік
хордалары азаю арқылы кризистік деп аталатын К нүктесінде жиналады. Тепе-
тең құрамаларға сәйкес келетін нүктелерді RR1R2...K...E2E1E қисығымен қосу
арқылы бинодальды қисығын деп аталатын тепе-теңдік қисығын аламыз. Ол
қисықтың RK тармағы L еріткішінің тепе-теңдік құрамының фазасы сипаттайды,
ал екінші EK тармағы G еріткішінің тепе-теңдік құрамының фазасы сипаттайды
[1,2].
Бинодальды қисығы және сызығы үшбұрышты диаграммада екі фазалы қоспаға
сәйкес келетін аймақты шектейді; бұл аймақтағы диаграмманың ауданы бір
фазалы еріткішке сәйкес келеді. Экстракция процесі үшін тек қана екі фазалы
қоспаның ауданы қарастырылады.
Үшбұрышты диаграмма бойынша ψ таралу коэффициентін табу өте оңай. Себебі
R және Е екі еріткіштері үшін ψ таралу коэффициенті (9)
тең болады, сонымен қатар ψ-дің мәні бірден үлкен, бірден кіші немесе
бірге тең болуы мүмкін.
Тепе-теңдіктің хорласы фазалардың компоненттері мен құрамы арқылы
анықталады. Бірнеше тепе-теңдік хордаларын қарастырайық. Мысалы, 13.6-
суретіндегі тәжірибе арқылы салынған тепе-теңдіктің типтік диаграммасы.
Олардың көлбеуінің көмегімен таралу коэффициентінің өзгеруінің сипаттамасы
туралы айтуға болады. Жалпы жағдайда тепе-теңдік хордаларының көлбеулері
өзгереді. Сондықтан үштік жүйеде таралу коэффициенті тұрақты болмайды. Мұны
тәжірибе арқылы құрастырлған 5-кестеден көруге болады [3].
1.2 Экстракт туралы жалпы түсінік
Экстракт (лат. extractus – шығару, сорып алу), шайғын – активті
бастамалары (глюкозид, алколоид, витамин, т.б.) бар дәрілік шикізаттардан
бөлініп алынған галендік препараттардың қалпы. Э. экстрагенттің табиғатына
қарай сулы, спирттік, эфирлік, т.б., ал буландырғаннан кейінгі қоюлану
дәрежесіне байланысты сұйық Э., қою Э. (ылғалд. 25%-дан аз), құрғақ Э.
болып бөлінеді.
Мақсатты өнімді экстракциялау органикалық ерітінділермен, ортаның рН,
температураны және т.б. көрсеткіштерді өзгертумен өтеді. Экстракция
бөлінетін өнімді 2-5 рет концентрлеуге мүм-кіндік беретін таңдамалы процес
негізделген. Бүл технология мақ-сатты өнім сулы ортада ерімейтін, бірақ
органикалық еріткіштер-мен оңай элюирленетін кезде кең қолданыланады.
Мысалы, дақылдық сұйықтықтан гидрофобтық ақуыздарды, кейбір витаминдер мен
липидтерді бөліп алуда фенол, бензил спирті, т.б. қолданылады.
Қажет болған жағдайларда экстракциялау экстракцияланатын сүйықтықтың рН,
температурасының өзгеруімен көп рет қайталынады.
1.3 Ион алмасушы адсорбция
Бұл әдіс күшті электролиттер болып табылатын және сулы ортада көп
разрядты иондар түзе диссоциацияланатын мақсатты өнім-дерді бөліп алу үшін
қолданылады. Адсорбция - бұл бөлінетін өнімнің концентрациясын он және одан
да көп есе ұлғайтатын таңдамалы және қайтымды процесс (десорбция).
Қолданылатын аппаратураның конструкциясы қарапайым, органикалық
еріткіштер қолданбайды; бірақ процесс ұзақ уақытқа созылады және сорбенттің
регенерациясын жасауды талап етеді.
Ион алмасушы адсорбция антибиотиктер өндірісінде, оларды дақылдық
сұйықтықтан сорбциялау кезеңінде және баска технологияларда қолданылады.
1.4 Хроматография және электрофорез
Бұл әдістер мақсатты өнімді тазартудың жаңа және анағұрлым дәл
әдістеріне жатады. Дақылдық сұйықтықтан төмен молекулалы қосылыстарды
анағұрлым нәтижелі бөліп алуға мүмкіндік береді.
Хроматография (иониттарды ажырату) - жылжымалы иондар (мақсатты өнім)
қатысуымен өтетін гетерогенді химиялық реакция, ал жылжымайтын қарама-қарсы
таңбалы макромолекулалы ион полимерлі негізді құрайды (катионит немесе
анионит).
Заттарды хроматографиялық бөлуді қағаздарда, пластинкалар-да, бағаналы
хроматографиямен (соңғысы өндірістік технология-ларда жиірек қолданылады)
жүргізуге болады. Негізінен ион алма-сушы және аффинді хроматография
қолданылады.
Электрофорез ақуыздарды оның агарозды, полиакриламидті немесе басқа гель
бетіндегі электр өрісінде қозғалғыштығына байла-нысты бөлуге мүмкіндік
береді. Бөліну заряд таңбасынан, моле-кулалық масса және т.б. физикалық
сипаттамаларға тәуелді.
Электрофорез кезінде сүйық фаза электр өріс бағытына перпен-дикуляр
жылжиды, екі өлшемді электрофорезде бөлінетін қоспаға екі бір-біріне
перпендикуляр бағытталған электр өрістері әсер етеді. Электрофорездің бүл
нүсқасында түзу бойымен орналасқан жолақтар емес, қоспаның бөлінген
компоненттеріне сәйкес келетін гель бетіне жолақтардың орналасқан дақтары
түзіледі.
2. Экстракторлық аппараттар арқылы дәрі-дәрмек өндірісін жобалау
2.1 Экстракторлық аппараттардың олардың құрылымы
Экстракция процесін жүзеге асыруда қолданылатын аппараттарды
экстракторлар деп атаймыз. Химиялық өнеркәсіпте экстракторлардың келесі
негізгі түрлері қолданылады: қоспалы тұндырғыш, колонналы және орталық
пештік экстракторлар.
Қоспалы тұндырғыш экстракторлар. Экстракцияның бір сатысын жүзеге асыру
үшін (фазаларды араластыру және олардың бөлінулері) процесті өз кезеңімен
жүргізетін (алғашында араластыру, кейін қабаттала бөлінуі) бір аппарат
пайдалануға болады, немесе екі аппарат қолданып: біреуінде – араластырып,
ал екіншісінде – қабаттала бөлінуі (тұндырылуы); бұл аппараттарда процесс
үздіксіз әдіспен жүргізіледі.
Араластыру кезінде сұйықтардың біреуі кішкентай тамшыларға айналып
майдаланады (дисперсті фаза), олар басқа сұйықта таралады (толық фаза).
Дисперсті фаза жеңіл не ауыр сұйықтықтан, сондай-ақ экстракт немесе
рафинаттан тұруы мүмкін.
Өнеркәсіпте экстракцияның бірнеше сатысын жиі қолданылады. Сатының кез
келген санын құлама түрінде қиылыспен немесе жиі –қарсы ағындық қозғалыспен
байланысқан сұйықтықтар жалғайды.
Қарапайым қоспалы тұндырғыш экстракторлардың периодты қозғалысы
араластырғышты аппарат болып табылады. Бір ретті үздіксіз әдіспен
экстракция жүргізу үшін қоспамен тұндырғыштан тұратын агрегат қолданылады.
Кең көлемде таралған қоспаларға: араластырғышты аппарат, түріндегі
қоспалар, инжекторлық, диафрагмалық және трубалық қоспалар және қарапайым
желдеткіштер жатады.
Араластырғышты аппарат түріндегі қоспаға бастапқы ерітіндімен еріткіш
үздіксіз енгізіледі, ал қоспа сол сияқты аппараттан ізін басушы тұндырғыш
арқылы үздіксіз түрде шығарылады. L және G сұйықтықтарын осы типтегі
қоспаға енгізуді (және сұйықтықтарды одан шығаруды) өзіндік ағынмен
жүргізуге болады [4].
Колонналық экстракторлар. Колонналық экстракторлар тозаңдатқыш,
қондырмалы, табақшалық, роторлы-дискті болып бөліктерге бөлінеді. Осы
типтегі барлық экстракторлар жоғары фазалық байланыс бір сұйықтық фазасынан
басқа сұйықтық фазасына тамшы майдалануының өтуі нәтижесінде дамиды.
Біріншісі дисперсті, ал екіншісі – дисперсионды деп аталынады. Дисперсионды
фаза G сияқты ... жалғасы
Анықтамалар мен
қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...2
I Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..3
II Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... 4
1. Экстрактор және оған жалпы
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .4
1.1 Экстракция процесіндегі тепе-
теңдік ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Экстракт туралы жалпы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.3 Ион алмасушы
адсорбция ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.4 Хроматография және
электрофорез ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2. Экстракторлық аппараттар арқылы дәрі-дәрмек өндірісін жобалау ... ..9
2.1 Экстракторлық аппараттардың олардың
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.2 Сұрық және құрғақ дәрі-дәрмектерді өндіруге арналған
экстракциялық аппараттарды
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.3 Дәрі-дәрмектік
экстрактілер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...15
2.6 Өсімдік экстрактісі және оның дәрілік зат ретінде
қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
2.5 Ақмия сарыуызы тамыры экстрактісінен дәрі
алу
технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..18
III
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 19 IV Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Анықтамалар мен қысқартулар
Экстракт – активті бастамалары (глюкозид, алколоид, витамин, т.б.) бар
дәрілік шикізаттардан бөлініп алынған галендік препараттардың қалпы.
КІРІСПЕ
Экстракция дегеніміз – бір немесе бірнеше ерітілген заттарды бір
сұйықтықты біріншімен араласпайтын (не бөлшектеніп араласатын) басқа
сұйықтықтан бөліп алу.
Бұл процесті бағалы өнімдерді балқытылған қоспалардан бөліп алу үшін
және сондай-ақ концентрациялы ерітінділер алу үшін қолданады. Ең бастысы
экстракцияны біртекті сұйық қоспаларды бөлудің негізгі әдістерінің бірі
ретінде қарастыруға болады.
Көптеген жағдайларда экстракцияны ректификациямен байланыстыру кезінде
пайдаланады. Еріткіште L ерітілген M таратылатын зат және еріткіш
концентрайиясы қатыспаған болсын. Екінші G (экстрагент) еріткішін M
таралынатын заттың бастапқы ерітіндісінен таңдап алуға және таралатын
заттан тазартылған L (рафинат) ерітіндісін алуға болады.
Жылу жұмсалып ректификацияға бөлінетін қоспадағы бастапқы заттың
концентрациясының өсуін азайтады, алғашқы экстрагендеу бастапқы қоспаның
бөлінуіне жылу шығындарын едәуір қысқартады.
Экстрагенті жаңғырту үшін ректификацияның орнына кейде қарапайым су
буымен айдау, суалту, екінші деңгейлі экстракция (реэкстракция)
қолданылады, көбіне кристалдану және химиялық тазалау әдістерін қолданады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты: Экстрактор құрылымы арқылы дәрі-
дәрмектердің өндірілуін жобалау және осы саладағы аппарат жұмысына ерекше
мән беру.
Курстық жұмыстың негізгі міндеттері:
- экстрактқа жалпы сипаттама беру;
- экстракторлық аппараттарды алып олардың жобалану ерекшеліктеріне
тоқталу;
- экстрактор арқылы дәрі-дірмекті алу ерекшеліктеріне жан-жақты
тоқталу.
Негізгі бөлім
1. Экстрактор және оған жалпы сипаттама
1.1 Экстракция процесіндегі тепе-теңдік
Сұйық таралатын зат тек – сұйық болып келген кейбір жүйелердің тепе-
теңдігі таралу заңдылығына бағынады. Осы заңға сәйкес, тұрақты
температурадағы тепе-теңдік концентрация қатынасының екі сұйық фазалар
арасында таралуы тұрақты шама және ол таралу коэффициенті деп аталады. G
және L таралу фазалары, ал cG1 және cL1, cG2және cL2, cG3 және cL3 cG және
cL концентрация тепе-теңдіктері болсын. Онда таралу заңдылығы бойынша
мұндағы таралу коэффициенті (2) теңдеуіндегі концентрация кгм3-пен
өрнектеледі. Егер заттек фазасында таралатын концентрацияны у пен х арқылы
және G мен L фазаларындағы тығыздықты ρG және ρL арқылы өрнектесек, онда
(2) теңдеуі келесі түрге көшеді.
Егер G мен L фазаларын құрайтын сұйықтардың өзара еруін ескермесек,
онда әрбір фаза екі компонентті ертіндіні береді. (5) теңдеуіне сәйкес х-у
координаталар осьтері бойынша тепе-тең құрамаларды көрсете отырып, түзу
түріндегі тепе-тең сызықты аламыз.
Бірақ практикада (5) тепе-теңдігі бірінші жуықтаудың өзінде тепе-
теңдікке сәйкес келебермейді, өйткені шындығында таралу коэффициенті
тұрақты шама емес: ол тек табиғаттағы өзара қатынастағы заттектер мен
температурадан және қысымға ғана байланысты емес, сонымен қатар
концентрацияға да байланысты. Сондықтан х-у координаталар жүйесінде тепе-
теңдік сызығы уρ=f(х) қысығының пішінін береді. шамасы әрбір нақты жағдай
үшін тәжірибе барысында анықталады.
Үшбұрышты диаграмма. фазалар өзара еріткіші кезінде құрамын
координаталары бар диаграммада көрсетуге болмайтын фазаның әрқайсысы
экстракция уақытында үш компонентті еріткішті береді. Мұндай үш компонентті
фазаның құрамын үшбұрышты диаграмма деп аталатын үшбұрышты координаталар
жүйесінде көрсетуге болады.
Тең қабырғалы үшбұрыштың L, G және M төбелері таза компоненттерді: L
берілген қоспаның еріткіші, G экстрагентті және M таратылатын заттекті
береді. LM, MG және GL қабырғаларының әрбір нүктесі екі компонентті
еріткіштің құрамына сәйкес.
Диаграмманың ішкі аумағындағы әрбір нүктесі үш компонентті еріткіштің
құрамына сәйкес (немесе үш еселі қоспа). Еріткіштегі әрбір компоненттің
құрамын анықтау үшін диаграмманың әрбір қабырғалары 100% (массалық, көлемді
және мольдық) немесе бірлік ретінде алынып, оның қабырғаларына шкалалар
кескінделген. Еріткштің немесе қоспаның құрамы үшбұрыштың әрбір қабырғасына
параллель жүргізілген кесінділердің ұзындығымен анықталады. Мәселен, N
нүктесі L еріткішінің 20%, G еріткішінің 50% және таралатын M заттегінің
30% сипатталады.
Үшбұрышты диаграммада араластыру процесін кескіндеу. Үшбұрышты
диаграммада үш компонентті қоспа құрамының өзгеру процесін кескіндеуге
болады. Егер мысалы N нүктесіне сәйкес еріткішке M компонентін қоссақ, онда
G және L компоненттерінің құрамаларының қатынасы өзгермейді. Осы
еріткіштерді қанағаттандыратын нүкте NM түзуіне тиісті және үшбұрыштың M
төбесіне жақындаған сайын қоспа M компонентімен молая түседі [1].
Егер N қоспасынан M компонентін алсақ (немесе тұрақты құрамын екі
компонентті қоспасымен арыластырсақ), онда оның құрамына NP түзуінің
бойында жатқан нүктелер сәйкес келеді және қоспада M компоненті аз болса,
сонша құрамы үшбұрыштың LG қабырғасына жақындайды. PM түзуінде жататын
нүктелерге сәйкес құрамалардың барлық қоспаларында M компонентінің құрамы
өзгерген сайын қалған екі компоненттің (G және L) мөлшерлерінің қатынасы
тұрақты болып қалады.
N қоспасын G еріткішмен араластыру NG сызығымен сипатталады.
1-сурет. Үшбұрышты диаграммада араластыру процесін кескіндеу
Үшбұрышта диаграммада араластыру процестері. Рычаг ережесі. Екі үш
компонентті R және E құрамаларды араластыру құрамы бастапқы құрамаларды
қосатын RE түзуінде жататын N нүктесімен үш еселі қоспаны құрайды. Егер R
және E алынған еріткіштерінің мөлшері белгілі болса, онда түзуде нүктесінің
орналасуы мөлшері (6) рычаг ережесімен анықталады. Осыдан, егер N
қоспасын қандай да әдіспен R және E екі фракцияларына бөлсе, онда R, E және
N қоспаларына сәйкес болатын осы нүктелер бір ғана REN түзуінде жатады.
Үшбұрышты диаграммадағы тепе-теңдік қисығы. Үшбұрышты диаграмма сұйық –
таралатын заттек сұйық болып келген үштік жүйеде тепе-теңдікті кескіндеуге
қолданылады. Үштік жүйеде тепе теңдік туралы ұғым алу үшін, таралу М
заттегінің екі еріткіштерінің гетерогендік қоспасына аралатыру процесін
қарастырайық. Таралатын заттегі екі еріткішінде де шексіз ерісін. Ал
еріткіштері шектелген өзара еріткіштіктері болсын. Берілген үшбұрышты
диаграммадан егер M және L, сонымен қатар M және G, құрамы диаграмманың LM
және GM қабырғаларындағы нүктелермен сипатталатын, біртекті екі компоненті
еріткішті құраса, онда L және M еріткіштері біртекті ертіндіні үлкен емес
LR және EG учаскелерінде ғана құрайды. RE учаскесінде кез келген
еріткіштердің қоспасы қаныққан екі компонентті біртекті екі R еріткішіне
(қаныққан G еріткіші L-де) және еріткішіне (қаныққан L еріткіші G-да)
бөлінеді. Екі пайда болған қабаттардың әрқайсысындағы қаныққан еріткіштің
мөлшері екі фазалық жүйенің орташа құрамын өрнектейтін N нүктесінің
орналасуына байланысты және (6) - (8) өрнектерінен рычаг ережесі бойынша
анықталады.
N құрамды қоспаға таралатын M заттегін қоссақ, онда құрамы жылжыған NM
түзуінде жататын N1 нүктесін сипаттайтын және үш қабаттты қоспаны аламыз.
құрамды қоспа мөлшерлері E1N1:R1N1 қатынаста болатын құрамы тепе-тең R1 (L
еріткішінің фазасы) және E1 (G еріткішінің фазасы) екі фазаға бөлінеді.
Қоспаға М1, М2 , М3 ... келесі порцияларды қосу арқылы
құрамы N1, N2 , N3 ... болатын үш қабатты қоспалар қатарын
аламыз. Олар бірінші жағдайдағыдай R2 және E2, R3 және E3 және т.с.с. үш
қабатты тепе-тең құрамаларға бөлінеді. Бір фазаның жоғалуына қарай (біздің
жағдайда N5) тепе-тең еріткіштердің массалық қатынастарының өзгеретінін
диаграммадан байқауға болады. Таралатын компонентпен көбірек араластыру
арқылы N6 құрамды үш қабатты біртекті еріткіштерді аламыз.
R1 және E1, R2 және E2 сызықтарын қосу арқылы диаграммада тепе-тең
құрамаларды қосатын R1E1, R2E2 тепе-тең хордаларды аламыз. Тепе-теңдік
хордалары азаю арқылы кризистік деп аталатын К нүктесінде жиналады. Тепе-
тең құрамаларға сәйкес келетін нүктелерді RR1R2...K...E2E1E қисығымен қосу
арқылы бинодальды қисығын деп аталатын тепе-теңдік қисығын аламыз. Ол
қисықтың RK тармағы L еріткішінің тепе-теңдік құрамының фазасы сипаттайды,
ал екінші EK тармағы G еріткішінің тепе-теңдік құрамының фазасы сипаттайды
[1,2].
Бинодальды қисығы және сызығы үшбұрышты диаграммада екі фазалы қоспаға
сәйкес келетін аймақты шектейді; бұл аймақтағы диаграмманың ауданы бір
фазалы еріткішке сәйкес келеді. Экстракция процесі үшін тек қана екі фазалы
қоспаның ауданы қарастырылады.
Үшбұрышты диаграмма бойынша ψ таралу коэффициентін табу өте оңай. Себебі
R және Е екі еріткіштері үшін ψ таралу коэффициенті (9)
тең болады, сонымен қатар ψ-дің мәні бірден үлкен, бірден кіші немесе
бірге тең болуы мүмкін.
Тепе-теңдіктің хорласы фазалардың компоненттері мен құрамы арқылы
анықталады. Бірнеше тепе-теңдік хордаларын қарастырайық. Мысалы, 13.6-
суретіндегі тәжірибе арқылы салынған тепе-теңдіктің типтік диаграммасы.
Олардың көлбеуінің көмегімен таралу коэффициентінің өзгеруінің сипаттамасы
туралы айтуға болады. Жалпы жағдайда тепе-теңдік хордаларының көлбеулері
өзгереді. Сондықтан үштік жүйеде таралу коэффициенті тұрақты болмайды. Мұны
тәжірибе арқылы құрастырлған 5-кестеден көруге болады [3].
1.2 Экстракт туралы жалпы түсінік
Экстракт (лат. extractus – шығару, сорып алу), шайғын – активті
бастамалары (глюкозид, алколоид, витамин, т.б.) бар дәрілік шикізаттардан
бөлініп алынған галендік препараттардың қалпы. Э. экстрагенттің табиғатына
қарай сулы, спирттік, эфирлік, т.б., ал буландырғаннан кейінгі қоюлану
дәрежесіне байланысты сұйық Э., қою Э. (ылғалд. 25%-дан аз), құрғақ Э.
болып бөлінеді.
Мақсатты өнімді экстракциялау органикалық ерітінділермен, ортаның рН,
температураны және т.б. көрсеткіштерді өзгертумен өтеді. Экстракция
бөлінетін өнімді 2-5 рет концентрлеуге мүм-кіндік беретін таңдамалы процес
негізделген. Бүл технология мақ-сатты өнім сулы ортада ерімейтін, бірақ
органикалық еріткіштер-мен оңай элюирленетін кезде кең қолданыланады.
Мысалы, дақылдық сұйықтықтан гидрофобтық ақуыздарды, кейбір витаминдер мен
липидтерді бөліп алуда фенол, бензил спирті, т.б. қолданылады.
Қажет болған жағдайларда экстракциялау экстракцияланатын сүйықтықтың рН,
температурасының өзгеруімен көп рет қайталынады.
1.3 Ион алмасушы адсорбция
Бұл әдіс күшті электролиттер болып табылатын және сулы ортада көп
разрядты иондар түзе диссоциацияланатын мақсатты өнім-дерді бөліп алу үшін
қолданылады. Адсорбция - бұл бөлінетін өнімнің концентрациясын он және одан
да көп есе ұлғайтатын таңдамалы және қайтымды процесс (десорбция).
Қолданылатын аппаратураның конструкциясы қарапайым, органикалық
еріткіштер қолданбайды; бірақ процесс ұзақ уақытқа созылады және сорбенттің
регенерациясын жасауды талап етеді.
Ион алмасушы адсорбция антибиотиктер өндірісінде, оларды дақылдық
сұйықтықтан сорбциялау кезеңінде және баска технологияларда қолданылады.
1.4 Хроматография және электрофорез
Бұл әдістер мақсатты өнімді тазартудың жаңа және анағұрлым дәл
әдістеріне жатады. Дақылдық сұйықтықтан төмен молекулалы қосылыстарды
анағұрлым нәтижелі бөліп алуға мүмкіндік береді.
Хроматография (иониттарды ажырату) - жылжымалы иондар (мақсатты өнім)
қатысуымен өтетін гетерогенді химиялық реакция, ал жылжымайтын қарама-қарсы
таңбалы макромолекулалы ион полимерлі негізді құрайды (катионит немесе
анионит).
Заттарды хроматографиялық бөлуді қағаздарда, пластинкалар-да, бағаналы
хроматографиямен (соңғысы өндірістік технология-ларда жиірек қолданылады)
жүргізуге болады. Негізінен ион алма-сушы және аффинді хроматография
қолданылады.
Электрофорез ақуыздарды оның агарозды, полиакриламидті немесе басқа гель
бетіндегі электр өрісінде қозғалғыштығына байла-нысты бөлуге мүмкіндік
береді. Бөліну заряд таңбасынан, моле-кулалық масса және т.б. физикалық
сипаттамаларға тәуелді.
Электрофорез кезінде сүйық фаза электр өріс бағытына перпен-дикуляр
жылжиды, екі өлшемді электрофорезде бөлінетін қоспаға екі бір-біріне
перпендикуляр бағытталған электр өрістері әсер етеді. Электрофорездің бүл
нүсқасында түзу бойымен орналасқан жолақтар емес, қоспаның бөлінген
компоненттеріне сәйкес келетін гель бетіне жолақтардың орналасқан дақтары
түзіледі.
2. Экстракторлық аппараттар арқылы дәрі-дәрмек өндірісін жобалау
2.1 Экстракторлық аппараттардың олардың құрылымы
Экстракция процесін жүзеге асыруда қолданылатын аппараттарды
экстракторлар деп атаймыз. Химиялық өнеркәсіпте экстракторлардың келесі
негізгі түрлері қолданылады: қоспалы тұндырғыш, колонналы және орталық
пештік экстракторлар.
Қоспалы тұндырғыш экстракторлар. Экстракцияның бір сатысын жүзеге асыру
үшін (фазаларды араластыру және олардың бөлінулері) процесті өз кезеңімен
жүргізетін (алғашында араластыру, кейін қабаттала бөлінуі) бір аппарат
пайдалануға болады, немесе екі аппарат қолданып: біреуінде – араластырып,
ал екіншісінде – қабаттала бөлінуі (тұндырылуы); бұл аппараттарда процесс
үздіксіз әдіспен жүргізіледі.
Араластыру кезінде сұйықтардың біреуі кішкентай тамшыларға айналып
майдаланады (дисперсті фаза), олар басқа сұйықта таралады (толық фаза).
Дисперсті фаза жеңіл не ауыр сұйықтықтан, сондай-ақ экстракт немесе
рафинаттан тұруы мүмкін.
Өнеркәсіпте экстракцияның бірнеше сатысын жиі қолданылады. Сатының кез
келген санын құлама түрінде қиылыспен немесе жиі –қарсы ағындық қозғалыспен
байланысқан сұйықтықтар жалғайды.
Қарапайым қоспалы тұндырғыш экстракторлардың периодты қозғалысы
араластырғышты аппарат болып табылады. Бір ретті үздіксіз әдіспен
экстракция жүргізу үшін қоспамен тұндырғыштан тұратын агрегат қолданылады.
Кең көлемде таралған қоспаларға: араластырғышты аппарат, түріндегі
қоспалар, инжекторлық, диафрагмалық және трубалық қоспалар және қарапайым
желдеткіштер жатады.
Араластырғышты аппарат түріндегі қоспаға бастапқы ерітіндімен еріткіш
үздіксіз енгізіледі, ал қоспа сол сияқты аппараттан ізін басушы тұндырғыш
арқылы үздіксіз түрде шығарылады. L және G сұйықтықтарын осы типтегі
қоспаға енгізуді (және сұйықтықтарды одан шығаруды) өзіндік ағынмен
жүргізуге болады [4].
Колонналық экстракторлар. Колонналық экстракторлар тозаңдатқыш,
қондырмалы, табақшалық, роторлы-дискті болып бөліктерге бөлінеді. Осы
типтегі барлық экстракторлар жоғары фазалық байланыс бір сұйықтық фазасынан
басқа сұйықтық фазасына тамшы майдалануының өтуі нәтижесінде дамиды.
Біріншісі дисперсті, ал екіншісі – дисперсионды деп аталынады. Дисперсионды
фаза G сияқты ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz