Негізгі өндіріс шығындарының есебі

Жоспар

Кіріспе . . . 3

1. Негізгі өндіріс мәні, шығындар есебінің шоттар корреспонденциясы және шығындар есебі

1. 1 Негізгі өндіріс мәні және негізгі өндіріс шығындар есебінің шоттар корреспонденциясы . . . 4

1. 2Материалдық шығындар . . . 6

1. 3 Еңбек шығындары . . . 12

1. 4 Үстеме өндірістік шығындар . . . 18

2. Өндірістік шығын есебіндегі өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау тәсілдері

2. 1 Өндірістік шығын есебіндегі өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау тәсілдері . . . 26

2. 2 Шығындар есебі мен өнімнің өзіндік құнын есептеудің жартылай фабрикаттық тәсілі . . . 31

Қорытынды . . . 36

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 38

Кіріспе

Кез-келген кәсіпорын (фирма) өнім өндірісін бастамас бұрын, ол қандай пайда ала-алатынын анықтап алады. Кәсіпорынның өндірістік шешімдері, жұмыстары нарық жағдайлары мен өндірістік шығындар арқылы анықталады. Жалпы түрде өндіріс шығындары және өткізу (өнімнің, жұмыстың, қызметтің өзіндік құны) өнім өндірісі процесінде қолданылатын (жұмыс, қызмет) табиғи ресурстар, шикізат, материал, жанармай, энергия, негізгі қор, еңбек ресурстары және басқа да өнім өндірісіне және өткізуге шығындарды бағалық талдау болып табылады.

Материалдық құндылықтар өндірісі, тауар саудасы, сонымен қатар қызмет көрсету адамдық, мтериалдық, ақшалай ресурс шығындарын қажет етеді. Бұл қолданылған ресурстар соңында әртүрлі нысанда және көлемде өзіндік құнға негізделеді.

Аталған шығындар, өнім және қызмет көрсетуге аударылған, өзіндік құнға қосылғандар оларды өткізу бағасында өткеріледі. Осылайша, өзіндік құн-кәсіпорында өткізу мақсатында өндірілген өнім мен қызмет көрсетулерге кеткен шығындардың ақшалай түрдегі сомасын көрсетеді.

Өзіндік құн-өнім өндіруге жұмсалған барлық шығын. Өндірілген өнімнің өзіндік құнына барлық жұмсалған шығындар: шикізат, материал,

электр энергиясы, амортизациялық жарна, еңбекақы т. б. кіреді. Өзіндік құн сол кәсіпорын шығынының жиынтық көрсеткіші, ол әрбір өнімге жұмсалған жалпы шығын сомасын өнім көлеміне бөлу арқылы анықталады.

Курстық жұмыс барсында қарастырылатын тақырыптар: Негізгі өндіріс мәні және негізгі өндіріс шығындар есебінің шоттар корреспонденциясы, материалдық шығындар, еңбек шығындары, үстеме өндірістік шығындар, өндірістік шығын есебіндегі өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау тәсілдері,

шығындар есебі мен өнімнің өзіндік құнын есептеудің жартылай фабрикаттық тәсілі.

Курстық жұмыстың мақсаты:негізгі өндіріс шығындарының есебінің мәнін ашу және талдау болып табылады.

1. Негізгі өндіріс мәні және оның шоттар корреспонденциясы

1. 1 Негізгі өндіріс мәні және негізгі өндіріс шығындар есебінің шоттар корреспонденциясы

Кәсіпорын - түрлі өндірістерден және шаруашылықтардан тұратын күрделі механизм.

Кәсіпорының жекелеген өндірістік буындары бойынша жоспарлау және шығындарды есепке алу мақсатында өндіретін өніміне, атқаратын қызметіне қарай барлық өндірістер негізгі және көмекші өндірістер болып бөлінеді. Менің курстық жұмысым негізгі өндірске арналғандықтан негізгі өндіріс шыығындарына көбірек көңіл бөлемін.

Негізгі өндіріске кәсіпорын шығаратын өнімдеркәсіпорын шығаратын өнімдер, сондай - ақ өнімді сатуға және зауыт ішінде тұтынуға (желілік, ұсталық, престеу- машина жасау зауттарында) арналған шала фабрикаттарды дайындайтын өндірістер жатады.

Кәсіпорынның өнімді шығару үшін құрылған себебіне байланысты сол өнімді шығаруға арналған өндіріс, сондай - ақ өткізу үшін және зауыт ішінде тұтыну үшін арналған жартылай фабрикаттар негізгі өндіріске жатады.

Негізгі өндіріс шығындарының есебі «Негізгі өндіріс» 8100 бөлімшенің шоттарында есептелінеді:

8110 Негізгі өндіріс

8111 Негізгі өндірістің тура жұмсалатын материалдары

8112 Өндірістік жұмысшылардың тура еңбекақысы

8113 Өндірістік жұмысшылардың еңбек ақы қорынан ұсталынатын аударымдар

8114 Өндірістік үстеме шығындар

Аналитикалық есептің көрсеткіштері ішкі есепті құрастыру барысында құрылады. Ішкі есеп беру шығарылған өнімнің түрлері, өлшем бірлігі, құрылым бөлімшелер шығындар баптары туралы ақпараттар негізінде құрастырылады.

Аналитикалық есеп өндіріс шығындар есебі бойынша барлық шоттар көрсеткіштерін тәптәштеу үшін жүргізіледі. Аналитикалық есептің деңгейі бақылау және басқару үшін ұйымға қажетті көрсеткіштермен аңықталады . Мысалы, менеджерлерді нақты сенімді ақпаратпен жедел түрде қамтамасыз ету мақсатында «Негізгі өндіріс» 8100 бөлімшенің шоты үшін аналитикалық есепте калькуляция баптары және жұмыстың орындалу орны шамада өнімнің түрі бойынша, жұмыстын түрі бойынша және әр тапсырма бойынша бөлек іске асырылады. Аналитикалық есеп айдың басындағы және айдын соныңдағы аяқталмаған өндірістің қалдықтары бойынша, есептеу ай ішіндегі шығындар бойынша, ақау шығындар түрінде есептен шығарылған сомалар бойынша, сондай- ақ өндірісте үнемделген материалдардың құнына және шығарылған өнімнің, орындалған жұмыстың, көрсетілген қызметтің өзіндік құнына ақпараттың топтастырылуын қамтамасыз етуі керек.

Өндіріс шығындар есебін элементтері және баптары бойынша қамтамасыз ету үшін негізгі өндірістің барлық шығындарын шығарылған өнімнің түрлері бойынша « Негізгі өндіріс» 8100 бөлімшенің шоттарында топтастырады. Бұл шот міндеті бойынша калькуляциялық болып табылады, экономикалық маңызы бойынша шаруашылық процестердің жағдайын сипаттайды.

Төменде 1 кестеде негізгі өндірістегі шығындар есебі бойынша шоттар корреспонденциясы көрсетілген.

1. Кесте. 8110 «Негізгі өндіріс» шоттар корреспонденциясы

1. 2 Материалдық шығындардың есебі

Өндірістік шығындар шығындардың элементтерңнен құралады. Өнім өндіру үшін шикізат пен материал қажет. Осыған орай материалдар шығындардың басты элементі болып табылады. Материалдық шығындары басқару - бұл басқару есебінің негізі. Қоймадан босатылған материалдардың бастапқы құжаттарының негізінде, «Материалда» шығындарының элементтерін басқару үшін ақпараттар аламыз. Өндірістік цехтарға материалдар бастапқы құжаттардың негізінде қоймадн босатылады. Басты талап құжаттар уақытында толтырылып, ондағы қажетті мәліметтер толық көрсетілуге тиісті.

Өндірісте тұраақты түрде қолданылатын қорларды босатуды хаттау үшін лимиттік - алым картасы (кесте 2) пайдаланылады. Бұл құжат норматив бойынша материалдарды босату кезінде қолданылады және өндірістік өажеттілік үшін қорлар мен материалдардың бекітілген лимитін сақтауды қамтамасыз етеді, әрі материалдық қорларды қоймадан есептен шығару үшін заңды құжат болып табылады. Лимиттік -алым карталары (ЛАК) жабдықтау немесе жоспарлау бөлімі қордың бір түрі бойынша 2 дана етіп жазып береді. ЛАК-ң бір данасы ай басталмай тұрып цехқа - қорды пайдаланушыға, ал екінші данасы - орталық қоймаға немесе цех қоймасына беріледі. Цех өкілі лимиттік -алым картасының өзіндегі данасын ұсынғанда, қоймадағы қорлар өндіріске босатылады. Қойма меңгерушісі екі данаға да босатылған күн мен босатылған қорлардың санын көрсетеді, одан кейін лимит қалдығын есептен шығарады. Цехтың лимиттік - алым картасына қойма маеңгерушісі, ал қойманың ЛАК- на цех өкілі қол қояды.

Бастапқы құжаттар санын азайту үшін, ыңғайы келген жерде, қорларды босатуды материалдық есеп карточкасы бойынша хаттау ұсынылады. Қорларды осылайша босатқан кезде шығыс құжаттары хатталмайды, ал жазба бір дана етіп жасалған лимиттік картаның негізінде жүргізіледі. Цехтың өкілі қорларды алған кезде материалдардың қоймалық есеп карточкасына тікелей қол қояды, ал лимиттік - алым картасына қоймашы қол қояды.

Лимиттен тыс қорлардың бір түрін екінші түрімен айырбастау тек қана фирма басшысының немесе уәкілетті тұлғаның рұқсаты бойынша іске асырылады. Лимиттен тыс қорларды өндіріске босату және айырбастау үшін талап - актісі жасалады, лимитті бекіткен тұлға ғана оны өзгертуге құқылы. Материалдық қорлар лимиттік - алым картасында көрсетілген қоймадан ғана босатылады. Қойма меңгерушісі лимиттік -алым картасында қорлардың босатылған күнін, көлемін көрсетіп, одан соң әрбір номенклатуралық нөмір бойынша лимит қалдығын есептеп шығарады.

2 кесте. Лимиттік алым картасы

( кәсіпорын, ұйым)

№ Лимиттік алым картасы

Ақпан айы 2013 ж.

(2 кесте. Лимиттік алым картасының екінші беті)

Бастығы Бастығы

Лимитті бекіткен бөлімнің аты материалдық құндылықтарды алған бөлімшенің аты Қойма меңгерушісі

Қазіргі кездегі өндірістік ортада шаруашылық етуші субъектілер көп бөлшектер мен өлшеуіштерді қажет ететін, кең ассортиментті өнімдер өндіреді. Сондықтан, мұндай шаруашылық субъектілері де материалдарды басқару және жоспарлау мәселелері кешенді мәселелер болып табылады.

Ол үшін алдымен шаруашылық субъектілері де материалдарды босату және алу, тапсырыстардың типтік процедурасын қарастырамыз. Материалдарды басқару және жоспарлаудың бірінші сатысы - қорлардың оптимальды деңгейін анықтау.

Қорларды басқарудың басты мақсаты: шикізаттан дайын өнімге дейін - қорлардың барлық түрлеріне капиталды жұмсаудың оптимальды деңгейін анықтау және шаруашылыққа қажет деңгейдегі мөлшерін ұстау болып табылады. Қорлардың оптимальды деңгейін белгілеу кезінде тұтынушылар сұраныс пен өндіріс мұқтаждарын жеткілікті дәрежеде қанағаттандыру үшін, аталған деңгейді тұрақты түрде қадағалап отыру керек.

Осымен қатар, онда шамадан тыс қорларды болдырмауын, әр заматта қорларға жұмсалған қаражаттардын тиімділігін және олардың басқа да тиімді пайдалану жолдарын іздестірген жөн.

Қорлардың оптимальды деңгейін белгілеу, сол қорларды бақылау үшін керек, бірақ біздің басты мақсатымыз - шикізат пен материаддар есебінің процедурасын карастыру: сондықтан бұл арада біз қорлардың оптимальды деңгейін қалай белгілеуге болатындығы жөніндегі мәселені қозғамаймыз.

Бәрімізге белгілі, материалдардың қорлану деңгейі олардың кірісімен тәуелді болады. Сақгауда жатқан материалдардың әрқайсысы бойынша оптимальды қорды қамтамасыз етуге қойма меңгерушісі жауапты. Ол қойма есебі (форма М-15) карточкасында қолдағы бар материалдар санының оперативтік немесе жедел есебін жүргізеді. Егер оның есебі компьютерде жасалатын болса, онда есеп карточкасының орнына тапсырыс орындары мен материалдардың қалдықтары жазылған дисплейі жеткілікті болады. Өндіріс сұранысы мен қойма ұсынысы арасындағы сәйкессіздік жабдықтау бөліміне белгілі бір мөлшерде кайтадан тапсырыс беру арқылы жойылады. Егер компьютерленген жүйе әрекет етсе, онда компьютер, қор деңгейін тапсырыс орнына (нүктесіне) жеткенде, тапсырысты автоматты түрде басады.

Жүйенің маңызы босалқылар қос бункерлік сақтаумен қорытындыланады. Бұл кезде қоймашы материалдың әрбір атауы екі негізін карточкамен көрсетілетін негізгі картотеканы енгізуі тиіс. Бұдан басқа, пайдаланылмаған запастар пакетіне салынған қайталама тапсырыс карточкасы болады. Пакетте сенімді сақталған материалдар тобы көрсетіледі. Пакеттер негізгі запас таусылғанша тиісуге болмайды. Ал негізгі материал босалқасы таусылып, пакет ашылған кезде, қайтадан тапсырыс берілуі тиіс.

Қосбункерлік сақтау жүйесін енгізгенге дейін материалдарды жылдам сатып алу тапсырмасының санын және жылдам сатып алумен байланысты шығындары ескеріледі.

Ұсынылған жүйе материалдар тапшылығын 0, 5-0, 75 пайызға айына төмендете алады. Жұмсалатын материалдардың жетіспеу себептері болып саналатыны:

• қысқа уақыт аралығында күтпеген сұраныс;
• өндірісте дайын тетіктердің ұзақ ұсталынуы;
• бекітілген мерзімде жеткізу туралы келісімді орындаудың жеткізілуі үшін қиындығы;
• тексеру кезінде анықталмаған ақау.

Материалдарды сатып алу. Жабдықтау бөлімі тапсырыс көшірмесін алған кезде, сатып алу сұрақтарымен айналысатын қызметкер бөлімдегі сарапшылардың (агенттер) ақпаратына сүйене отырып, материалдарды жеткізушіге өтініш жазылады. Тапсырыстың көшірмесі осы құжаттың мәлеметтерін, тауарлар келген кезде тексеру үшін қоймаға жіберіледі.

Материалдарды қабылдау. Қоймаға материалдарды қабылдау кезінде оларды жеткізуші толтырылған жүк накладнойының және жеткізуге тапсырыс көшірмесінің мәліметтерімен салыстырып қарайды.

Қойма алынған тауарларды кіріс ордеріне немесе басқадай кіріс құжаттарға енгізеді және қойма карточкасының (қабылданды) бағанасына қажетті жазуларды жасайды. Тауардың алынғаны туралы құжаттар жабдықтар бөлімі және бухгалтерияға беріледі. Жабдықтау бөлімінде тапсырыстың орындалғаны белгіленеді, ал бухгалтерияда тек нақты алынған тауарлар үшін ғана төлем жасау үшін бұл құжат жеткізушінің шотымен салыстырылады. Жеткізушіден шот әдетте тауарлар алынғаннан кейін бірнеше күннен кейін тапсырылады, бухгалтерия материалдың әрбір түрін бағалау үшін осы шоттың мәліметтерін пайдаланады. Сосын алынған тауарлар туралы жазулар материал босалқыларының мәліметтері көрсетілетін жиынтық ведомстің сәйкесінше бағанасына енгізіледі. Мұндай ведомстің мысалы 3 кестеде көрсетілген.

3 кесте. Босқалқылар есебінің кітабы

Бұл құжатта нақты бар материалдардың әрбір жекелеген түрлерінің мөлшері мен құны белгіленеді. Кәсіпорындарда мұндай есепті жүргізу үшін есептеу техникасы пайдалануы тиіс.

Материалдарды босату. Жоспарлы-өндірістік бөлім өндірістік жоспармен жоспарланған босалқы деңгейіне сәйкес өндірістік процестің жүзеге асуына жауап береді. өндіруге кірісу үшін құжатты негіздеме болып жоспарлы-өндірістік бөлімнің белгілі бір өндірістік бөлімшеге (цехқа) берілген өндірістік тапсырыс болып саналады.

Жоспарлы-өндірістік бөлім сондай-ақ тапсырысты орындау үшін қажетті материалдардың мөлшерін анықтап, өндірістік тапсырысқа қоса тіркелетін қажетті материалдарды қоймадан босатуға талаптаманы (ҚБТ) 4 кесте аударады.

4 кесте. Қоймадан босатуға талаптама

Цех бастығы осы тапсырысты алғаннан кейін құжаттарды сәйкесінше материалдармен алмастыру үшін қойма меңгерушісіне береді. Осыдан кейін қойма меңгерушісі қойма карточкасының «босатылды» бағанасына құжаттарда жазылған мәліметтерді түсіреді. Сосын ол талаптаманы бухгалтерияға немесе есептеу орталығына жібереді.

Көптеген кәсіпорындар бұл талаптаманың орнына тәжірибеде материалдарды босатудың шекті ведомосын немесе шекті картасын пайдаланады.

Бухгалтерия қоймадан босатуға талаптама құжатын алғанда онда көрсетілген материалдардың әрбір түрі бойынша бағасы мен сомасын қояды. Бұл мәліметтер әрбір босатылған материалдар үшін «алынды» бағанасынан, ал бағасы-сәйкесінше сол материалдардың айналым ведомосынан алынады. Қоймадан босату талаптама құжаттарындағы ақпарат айналым ведомосын «мөлшері» және «сомасы» бағаналарына көшіріп, әрбір материалдардың нақты түрінің мөлшерінің балансы мен жиынтығы есептелінеді. Осы операциялар компьютердің көмегімен орындалатын кәсіпорындарда кейбір тіркелімдердің қажеті жоқ. Мысалы, компьютерге алынған және босатылған материалдардың мәліметтері енгізілуі мџмкін, бұл кезде қойма карточкасы мен материалдар босалқысы есебінің кітабын пайдаланудың қажеттігі жоқ.

Материалдар есебінің жүргізілу тәртібі. әрбір босатылған материалдың құны бағалау әдісін таңдауға тәуелді түрде тапсырыс нөмірі бойынша шығындарға немесе сәйкесінше үстеме шығындарға енгізілуі тиіс, бұл қажетті ақпарат алғашқы құжаттан алынады.

Материалдар есебінің жүргізілу тәртібі төмендегі 1 суретте сызбамен көрсетілген.

1 сурет. Материалдар есебін жүргізу тәртібі

Қоймадан босату құжаттары

Тауардың

алынғаны жөнінде ескерту

Қойма есебінің карточкасы

Алынды Босатылды

Жазу Жазу

Шот фактураның мәліметтері бойынша бағалау

Айналым ведомосының мәліметтері бойынша бағалау

Айналым ведомосы

Алынды (дебет) Босатылды (кредит)

Жазу Жазу

Үстеме шығындар

шоттары

Тапсырыс

шоттары

Жазу

Жазу

Өнім өндірудің барлық салаларында материалдық шығындар жалпы шығынның басты бөлігін құрайды ( яғни 50% деңгейінде) . Осыған байланысты материалдардың нықты жұмсалу көлемін барлық цехтар, бригадалар бойынша бақылау маңызды рөл атқарады. Сондықтан цех қоймаларындағы материалдардың аналитикалық есебіне аса зор мән беріледі.

1. 3. Еңбек шығындар есебі

Жұмыс күшіне арналған шығындардың есебі мынадай мақсаттан тұрады - кызметтің түрлері бойынша жүмыс уақытына кететін шығындарын анықтау; шығарылған өнім деңгейі немесе ауысымы (сменасы) бойынша тапсырмалардың орындалу деңгейі; еңбек ақынының есептелуінің айқындығы, жүмыс істеп жүрген қызметкерлердің еңбек ақысы бойынша есеп айырысу; жалақы қорының пайдалануьш бақылау т. б.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс