Коммерциялық банктер

ЖОСПАР

I Кірспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3бет

II Коммерциялық банктер
1.1Коммерциялық банктер олардың жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5бет
1.2Коммерциялық банктердің операциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7бет

III Нарықтық экономикадағы банктердің ролі
2.1 Коммерциялық банктердің қаржылық қызметін басқару ... ... ... ... ... ... ... ...9бет
2.1Коммерциялық банкттердің несиелік фартфелі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15бет
3.1 Коммерциялық банктердегі депозиттік операциялардың
қалыптасу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21бет

III.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22бет

VI. Қолданылған әдебиеттер тізімі: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24бет

Кіріспе
Несиелік жүйенің төменгі буыны халық шаруашылығына тікелей қызмет көрсететін және коммерциялық негізінде кең көлемді қаржылық қызмет жасайтын дербес банктік мекемелер торабынан тұрады. Бұлар коммерциялық, кооперативтік және жеке банктер, банктік заңдылықтарда коммерциялық банктер деген жалпы атпен біріктіріледі.
"Коммерциялық банк" термині банк ісінің ертеректегі даму кезеңінде, банктердің сауда, тауар айырбасы операциялары мен төлемдеріне қызмет көрсетуі барысында пайда болды. Негізгі клиенттері саудагерлер болған (міне осында "коммерциялық банк" деген атауға ие болды). Бірақ өнеркәсіптің және басқа салалардың дамуымен банктер экономиканың өзге де сфераларына қызмет көрсете бастағандықтан да банктің "коммерциялық" деген атауы бастапқы мағынасын біртіндеп жоғалтты. Ол банктің "іскер" деген сипатын білдіреді, оның шаруашылық агенттердің барлық жұмыс түрлеріне қызмет көрсетуі олардың қызметтерінің саласына байланыссыз болады. Коммерциялық банктер - нарық экономикасында қаржылық операциялар мен қызмет көрсететін несиелік мекемелердің тобын білдіреді.
Бүгінгі коммерциялық банктер өз клиенттеріне 200-ге жуық әр алуан өнімдер мен қызмет көрсетуге әзір. Мұндай кең көлемді операциялар коммерциялық банктерге өз клиенттерін сақгай отырып, қолайсыз жағдайда өзінде пайдалы жұмыс жасауға септігін тигізеді.
Бір операциялардан болған зиян, екінші бір операциялардан түсетін пайда есебінен жабылады. Нарық экономикасы дамыған барлық елдердің коммерциялық банктері несие жүйесінің негізгі операциялық буыны болып қалуы кездей-соқтық емес. Олар өзгермелі ақша-несие нарығының жағдайына көндігетін қабілетінің барлығын көрсете алады.
Депозиттік-қарыздық операцияларды жүзеге асыра отырып коммерциялық банктер қаржы делдалы ролін орын-дайды. Банктің бұл қызметі екі жаққа да пайда әкеледі. Салымшылар үшін өздерінің депозиттері айналыс құралы қызметі мен өтімді активтер қызметін атқара отырып,. кей жағдайда оның үстіне пайыз

Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1."Ұлттық банктің статистикалық бюллетені"-1999-2004жж-Ақиқат,1999,N5.
2.Коммерциялық банк құрылымы.- "АльПари" 2002ж, 6.
3."Коммерциялық банктер операциялары", Мақыш С.Б., Алматы-2004ж.
4.Екінші деңгейлі банк.-"Банки Казахстана", 2005-ж., N6.
6.Банковское дело / Под ред. Лаврушина О.И. — М., 1992.
7.Банки и банковские операции в России / Под ред. Лапидуса М.Х. - М., 1996.
8.Банковское дело / Под ред. Колесникова В.И. — М., 1995.
9.Банковское дело: стратегическое руководство / Под ред
Платонова В., Хиггниса М. — М.: Консалтбанкир, 1998.
10.Банки и банковские операции / Под ред. Жукова Е.Ф. — М.,1997.
11.Екінші деңгейдегі банктердің несиелік саясаты.-Аль-Пари,2004,N6.
12.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.30.03. 1995.
13.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының № 213 қаулысымен бекітілген «Екінші деңгейдегі банктерге арналған пруденциялық нормативтер туралы» ереже.
14..«ҚР ұлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03. 1995.
15.«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.30.03. 1995.
16.2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының № 213 қаулысымен бекітілген «Екінші деңгейдегі банктерге арналған лруденциялық нормативтер туралы» ереже.
17.Қазақстандағы депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

I Кірспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3бет
II Коммерциялық банктер
1.1Коммерциялық банктер олардың
жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5бет
1.2Коммерциялық банктердің
операциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7 бет
III Нарықтық экономикадағы банктердің ролі
2.1 Коммерциялық банктердің қаржылық қызметін басқару
... ... ... ... ... ... ... ...9бет
2.1Коммерциялық банкттердің несиелік фартфелі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15бет
3.1 Коммерциялық банктердегі депозиттік операциялардың
қалыптасу ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21бет
III.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22бет
VI. Қолданылған әдебиеттер
тізімі: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...24бет

Кіріспе

Несиелік жүйенің төменгі буыны халық шаруашылығына тікелей қызмет
көрсететін және коммерциялық негізінде кең көлемді қаржылық қызмет жасайтын
дербес банктік мекемелер торабынан тұрады. Бұлар коммерциялық,
кооперативтік және жеке банктер, банктік заңдылықтарда коммерциялық банктер
деген жалпы атпен біріктіріледі.
"Коммерциялық банк" термині банк ісінің ертеректегі даму кезеңінде,
банктердің сауда, тауар айырбасы операциялары мен төлемдеріне қызмет
көрсетуі барысында пайда болды. Негізгі клиенттері саудагерлер болған (міне
осында "коммерциялық банк" деген атауға ие болды). Бірақ өнеркәсіптің және
басқа салалардың дамуымен банктер экономиканың өзге де сфераларына қызмет
көрсете бастағандықтан да банктің "коммерциялық" деген атауы бастапқы
мағынасын біртіндеп жоғалтты. Ол банктің "іскер" деген сипатын білдіреді,
оның шаруашылық агенттердің барлық жұмыс түрлеріне қызмет көрсетуі олардың
қызметтерінің саласына байланыссыз болады. Коммерциялық банктер - нарық
экономикасында қаржылық операциялар мен қызмет көрсететін несиелік
мекемелердің тобын білдіреді.
Бүгінгі коммерциялық банктер өз клиенттеріне 200-ге жуық әр алуан
өнімдер мен қызмет көрсетуге әзір. Мұндай кең көлемді операциялар
коммерциялық банктерге өз клиенттерін сақгай отырып, қолайсыз жағдайда
өзінде пайдалы жұмыс жасауға септігін тигізеді.
Бір операциялардан болған зиян, екінші бір операциялардан түсетін пайда
есебінен жабылады. Нарық экономикасы дамыған барлық елдердің коммерциялық
банктері несие жүйесінің негізгі операциялық буыны болып қалуы кездей-
соқтық емес. Олар өзгермелі ақша-несие нарығының жағдайына көндігетін
қабілетінің барлығын көрсете алады.
Депозиттік-қарыздық операцияларды жүзеге асыра отырып коммерциялық
банктер қаржы делдалы ролін орын-дайды. Банктің бұл қызметі екі жаққа да
пайда әкеледі. Салымшылар үшін өздерінің депозиттері айналыс құралы қызметі
мен өтімді активтер қызметін атқара отырып,. кей жағдайда оның үстіне пайыз
әкеледі. Қарыз алушылар кейде көптеген ұсақ қарызды пайдаланады. Бұл кейде
көптеген ұсақ қарапайым клиенттердің банкке аз ғана соманы қысқа мерзімге
салғанның өзінде де мүмкін болады. Мұндай кезде коммерциялық банктер
ретінде іскерлік операциялар жүргізіп, уақытша бос ақша қаражатын тарту
мүмкін емес.
Шынында да, банктер мұндай операциялардан пайда көреді. Олар салымдарға
төлейтіндеріне қарағанда, қарыздарға біршама жоғары пайыз мөлшерлемесін
белгілеп табыс табады.
Жалпы қоғамға көмек, олар банктен алған қарыздары есебінен өздерінің
өнімдерін өндіріп, алға қойған мақсатына жеткенде ғана пайданы сезінеді
(мысалға жалпы пайда нормасын 4-тен 5%-ға ұлғайтқанда). Болашақ қарыз
алушыларды дұрыс таңдай отырып, олардың ішінде берілетін қарыз бойынша
жоғары пайызды төлеуге кімнің жағдайы келсе, соларға банктер ақшалай
қаражаттарын бере алады.

1.1Коммерциялық банктер, олардың жіктелуі

Қазіргі коммерциялың банктер — бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға,
сондай-ақ халықна қызмет ететін банктерді білдіреді. Коммерциялық банктер
деп бұл жерде ҚР-дағы екінші деңгейдегі банктер туралы айтылып отыр.
Коммерциялық банктер мынадай белгілеріне байланысты жіктеледі:
1. Жарғылық, капиталдын қалыптасуына қарай:
* мемлекеттік;
* акционерлік;
* жеке;
* пай қосу арқылы (жауапкершілігі шектеулі серіктестік);
* аралас (шетел капиталының қатысуымен).
2. Операцияларынын, түрлеріне қарай:
— әмбебап, яғни экономиканың барлық салаларына бірдей және кең көлемді
банктік қызмет көрсететін банктер;— маманданған, яғни бір ғана салаға
қызмет көрсететін банктер;
3. Аумақ,тык, белгісіне карай:
* халықаралық;
* мемлекетаралық;
* ұлттық;
* аймақтық;
4. Салалык, белгісіне қ,арай:
* өнеркәсіптік банктер;
* сауда банктері;
* ауыл шаруашылық банктері;
* құрылыс банктері;
* басқа.
5. Филиалдар санына карай:
* филиалсыз; көп филиалды.
ҚР-дағы банктік жүйеде 01.07.2003 жылғы статистикалық мәліметтер бойынша
қазіргі жұмыс жасайтын екінші деңгейдегі банктердің барлығы дерлік
акционерлік қоғам формасындағы банктер, соның ішінде, екі банк қана
мемлекетке 100% тиесілі банктер, оларға: Казақстан даму банкі мен
Эксимбанк, ал шетел капиталының қатысуымен (100 о — 10 банк, 50% — аса — 4
банк) құрылған банктерде саны — 14, оның ішінде, еншілес банктер — 10.
Акционерлік банктердің жарғылың капиталы шығаратын акцияларын сатудан
түсетін түсімдерден құралады. Акциялар екі түрге бөлінеді: жай және
артықшылығы бар.
Жай акция — оның иелеріне сол қоғамды басқару ісіне араласуына, оның
пайдасына қарай дивиденд алып отыруға құқың береді. Ал артықшылығы бар
акция — оның иесіне қоғамды
басқаруға қатысуына құқың бермегенмен, уақытылы, яғни қоғамның пайдасына
байланыссыз тұрақты пайызын алуға, қоғам банкроттыққа ұшыраған жағдайларда
жай акция иесінен бүрын ңоғамға ңосңан өз үлесш алуға қүңық (эереді. Егер
де банк жауапкершілігі шектеулі ңоғам түрінде ңүрыл-ған болса, онда оның
жарғылың қорының әр ңүрылтайшыға тиетін үлесі құылтайшылық құжатта
аныңталады және бүл банктің қатынасушылары немесе құрылтайшылары өздеріне
тиісті үлес шегінде ғана оның міндеттемелеріне жауап береді.
Банктің ұйымдастырылуы және құқықтың формасына байланыссыз, оның
жарғылық капиталы оның қатынасушылары жеке және заңды тұлғалар есебінен
құрылады, сондай-ақ олардың міндеттемелерінің қамтамасыз ету құралы болып
табылады. Жарғылық капитал оның қатынасушыларының меншікті қаражаты
есебінен ғана құрылуы мүмкін. Банктік несиелер есебінен жарғылық капиталды
құруға тыйым салыыады. Банктің жарғылық капиталы тек ақшалай қаражаттар
есебінен құрылуы мүмкін.
Тіркеуге алынатын уақытта жаңадан құрылған банктің жарғылық капиталы
құрылтайшылың құжатта хабарланғай, оның ' акционерлерінің сомасының 50%
төленуі тиіс, ал тіркеуге алған кезінен бастап бір жыл ішінде оның
жарияланған сомасы толық төленуге тиісті. Жарғылың капиталдың сомасы
заңдылықтармен шектелмейді

1.2. Коммерциялық банктердің операциялары

Пассивтік операциялар негізінде банктің ресурстары жинақталады.
Сондықтан да пассивтік операциялардық коммерциялық банктер қызметіндегі
рөлі жоғары.
Банк ресурстары пассивтік операциялар нәтижесінде құрылатындыңтан, оған
анықтама берген дұрыс. Каржы және несие сөздігінде: пассивтік операциялар
— бұл несиелік және активтік операцияларды жүзеге асыруга арналған банктің,
өз ресурсын кұру операциялары, — делінеді.
Бұл анықтамалар бірін-бірі толықтырады десе болады, себебі біріншісі
пассивтік операцияның толың түсінігін бере алмайды.
Пассивтік операциялар көмегімен банктер нарықтан несиелік ресурстарды
сатып алады.
Пассивтік операциялардың мынадай формалары болады:
• коммерциялың банктердің бағалы қағаздарды алғашқы эмиссиялауы;
* банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды ұлғайту және құру;
* басқа да заңды тұлғалардан несиелер алу;
* депозиттік операциялар.
Пассивтік операциялар айналыстағы ақшалай қаражаттарды банктерге тартуға
мүмкіндік береді. Алғашңы пассивтік операциялардың екі формасы негізінде
банктік ресурстардың
бірінші ірі тобы, яғни меншікті ресурстары құралады. Келесі екі формасы
негізінде екінші ірі топ — заемдық немесе тартылған ресурстар құрылады.
Сонымен банктің ресурстары екі топқа бөлінеді:
* банктін меншікті қаражаттары;
* банктін, тартылған қаражаттары.
Банктің меншікті қаражаттары қатарына меншікті капиталы мен оған сай
келетін баптар кіреді. Коммерциялық банктердің меншікті капиталының рөлі
мен шамасы, басқа қызметпен айналысатын кәсіпорындар және ұйымдарға
қарағанда өзіндік ерекшеліктерге ие. Банктің меншікті капиталы арқылы, оның
барлық қаражаттарға деген қажеттілігінің 10%-ы өтеледі. Шын мәнісінде,
меншікті және тартылатын қаражаттардың арасында шекті ең төменгі мөлшерде
шекарасы болады.
Банктің меншікті қаражаттарының банктің үнемі тұрақтылығын ұстап түруда
маңызы бар. Банктің бастапқы құрылуы барысында, осы меншікті қаражаттары
алғашқы шығындарды, яғни жерге, ғимаратқа, жабдықтауға, жалаңыға жұмсалатын
шығындарды жабады. Себебі, меншікті қаражатсыз банктің қызметін бастау
мүмкін емес. Осы меншікті қаражаттар есебінен банкте қажетті резервтер
құрылды. Ең соңында, банктің меншікті қаражаты — бұл ұзақ мерзімді
активтерге жұмсалымдардың басты көзі болып табылады.
Банктін тартылған қаражаттары активтік операциялар оның ішінде, несиелік
операциялардың 90%-ға жуықтай ресурстарға деген қажетін қанағаттандырады.
Олардың рөлі біршама жоғары тұрады. Заңды және жеке тұлғалардың уақытша бос
қаражаттарын тарта отырып, коммерциялың банктер халық шаруашылығынық
қосымша айналым қаражаттарына деген сұранысымен қатар халықтың түтыну
қажетін қанағаттандырады.
Банктердің ресурстарының жалпы сомасында тартылған қаражаттар үлесі
олардың басым бөлігін құрайды.

2.1 Коммерциялық банктің қаржылық қызметін басқару

Коммерциялық банктің қаржылық тұрақтылығы оның қаржылық қызметін басқару
әдістеріне тікелей байланысты.
Нарық жағдайында қызмет ететін кез келген коммерциялық банктің түпкі
мақсатыпайда табу болса, оның қаржылық қызметін басқарудың басты мақсаты -
банктің табысын арттыру болып табылады.
Коммерциялық банктің қаржылық қызметін басқару - банктің пайдасын
арттыруға бағытталған шаралардың жиынтығы.
Коммерциялық банктердің табыс көздеріне мынадай банктік бизнес түрлерін
жатқызуға болады:
* ссудалық бизнес;
* дисконттық бизнес;
* сақтау бизнесі;
* банктік кепіл беру қызметі;
* бағалы қағаздармен жасалатын бизнес;
* салымдар қабылдау және клиенттердің тапсыр масы бойынша операцияларды
жүзеге асыру бизнесі;
* басқа банктермен корреспонденттік қатынасқа негізделген бизнес;
- дәстүрлі емес қызметтерді көрсету бизнесі. Ссудалық бизнес екі
элементтен тұрады: клиенттерге (жеке және заңды тұлғаларға) ссудалар беру
және бос ресурстарды басқа коммерциялық банктерге уақытша пайдалануға
пайыздық сыйақыда беру. Судалық бизнестің екінші бөлігі кейде банкаралық
несие, кейде басқа банктегі депозит формасында болуы мүмкін. Ссудалық
бизнестен пайыз формасында табыс түседі.Дисконттық бизнес, төленбеген
вексельдерді, чектерді және талаптарды банктің белгілі бір төменгі
бағамен дисконт негізінде сатып алуын сипаттайды.
Факторинг операциясы айналымды және айналымсыз болуы мүмкін. Бірінші
жағдайда, банк төлеушінің төлемеген міндеттемесін қаражатты алу-шыдан
(жабдықтаушыдан) талап етуге құқылы. Ал, екінші жағдайда, банктің ондай
құқығы жоқ, бірақ ол ондай операциядан түсетін жоғары сыйақы үшін тәуекелге
барады. Факторингтік операциядан түсетін сый-ақының жоғары болуы, өнімді
сатудан түсетін жабдықтаушының табысын азайтады. Мұндағы табыс екі
элементтен түрады: 1) сатып алғаннан төлемнің түсуі арасындағы аралықта
банктің несиелік ресурсын пайдаланғаны үшін төленетін пайыз және 2)
факторинг операциясының түріне байланысты тәуекелге сәйкес шамасы ауытқып
отыратын комиссиондық сыйақы. Факторинг операциясындағы комиссия пайызбен
белгіленетіндіктен, факторингтік операциядан түсетін табысты банктің
пайыздық табысына жатқызады.
Сақтау бизнесі банктің трасталық (сенім) және агенттік қызметтеріне
негізделеді. Бұл бизнес клиенттің мүлкін (жылжымайтын мүлік, бағалы қағаз,
шоттағы қаражатын) басқарғаны үшін немесе осы мүлікке байланысты клиенттің
тапсырмаларын орындағаны үшін алатын комиссия формасындағы табыс түрінде
банкке табыс әкеледі. Мысалға, траст келісім-шарты негізінде банк клиентке
шоттағы қаражатын табыс әкелетін активтерге орналастыратындығына міндеттеме
алады. Агенттік қызметте клиентпен нақты қай операцияға қаражат жұмсау
қажеттігін келісіп алады. Трасталық операцияларда тәуекел жоғары, себебі
мүнда банктің табысы клиенттің табысынан жоғары болуын қалайды. Соған
сәйкес, трасталық операциялардан түсетін комиссия мөлшері де агенттік
қызмет көрсетуден түсетін табысқа қарағанда біршама жоғары болып келеді.
Мұндай ерекшелік, өз кезегінде трасталық қызметтен алынатын комиссиялық сый-
ақының құрылымын анықтайды. Ол мүлікті басқарғаны үшін төленетін
комиссиондық сыйақы мен жұмыстың нәтижесі бойынша төленетін сыйақыдан
түрады.
Бағалы қағаздармен бизнес мынадай элементтерді қамтиды:
1) банктің өзінің бағалы қағаздарын шығару;
2) оларды нарықта сату;
3) кәсіпорындарды жекешелендіруге байланысты қызмет көрсетуде басқа да
эмитенттердің бағалы қағаздарымен қайталама нарықтағы операциялары.
Мұндай бизнестен түсетін табыстар келесідей көзден қүралады: 1) өзінің
және басқа да эмитенттердің бағалы қағаздарын сату барысында бағамдық
айырмадан; 2) жекешелендіруге байланысты көрсеткен қызметі
(жекешелендірілетін кәсіпорынның есебін талап етілетін стандартқа жеткізіу,
оның құнын бағалау, акцияларын шығару және орналастыру, рестр
жүргізу) үшін комиссия. Банктің кепіл беру қызметі клиенттерге есеп
айырысу үшін және несие алу үшін банктің әр түрлі формалардағы берген
кепіл-хаты мен кепілдемесінен түсетін ақшалай сыйақы түріндегі табыс
әкелетін банктің қызметін сипаттайды. Егер клиент банкі үшін оның атын
шығаратын клиенттердің қатарында болса, банк оған ақысыз кепіл-хатын беруі
мүмкін.Салымдар қабылдау және клиенттердің тапсырмасы бойынша операцияларды
жүзеге асыру бизнесі банкке мынадай формаларда табыс алуға мүмкіндік
береді:
- комиссиондық сыйақылар:
а) шот ашқаны үшін;
б) шотты жүргізгені үшін;
* белгілі бір мерзім ішінде белгіленген комиссия (ақша белгісінде);
* айналымнан алынатын комиссия (айналымнан % түрінде алу):
в) шот бойынша операциялар туралы көшірме бергені үшін;
г) шотты жабу үшін;
д) қолма-қол ақша беруге немесе есеп айырысуға байланысты операцияларды
жүргізгені үшін.
* Банктің корреспонденттік қатынас бойынша басқа банктердегі
корреспонденттік шоттарындағы
кредиттік қалдық үшін алатын пайызы;
* Дәстүрлі емес табыс түрлері банктің лизингтік, ақпараттық, кеңес беру,
валюта айырбастауға байланысты, клиенттерге оқытып-үйреткені үшін және т.б
алынатын табыстар. Мұндағы лизингтік операциялардан түсетін табысқа:
лизингтік төлемдер, пайыздық төлем және комиссия жатады.
Банктің барлық табысын үш топқа бөлуге болады:
1. пайыздық табыстар;
2. банктік қызмет көрсетуден алатын комиссия лар;
3. басқа да табыстар ( бағамдық айырма, яғни баланстық құны мен нарықтық
құны арасындағы айырма, алынған айыппұлдар, пенялар және т.с.с.)
Пайыздық табыс пен комиссиялармен үштасуы мүмкін. Мысалға, несиелік және
факторингтік операциялардан банк пайыздық төлем мен комиссияға иеленеді.
Ссудалық пайыз - пайыздық табыстың басты көзі ретінде банктің берген
ссудалары үшін қарыз алушылардың төлейтін төлемі болып табылады. Ссудалық
пайызды мынадай белгілерге байланысты жіктеуге болады:
* несие формасына қарай: коммерциялық, банктік, түтыну несиелерінің пайызы
және т.с.с;
* несиелік мекеменің түріне байланысты: Орталық банктің есепке алу пайызы,
банктік, ломбардтық;
* ссудалардың мерзіміне қарай: қысқа мерзімді ссудалар бойынша пайыз, ұзақ
мерзімді ссудалар бойына пайыз;
* ссудалар түріне байланысты: овердрафт бойынша айналым құралдарына
берілген ссудалар,
вексельдерді есепке алу, мақсатты ссудалар бойынша пайызы;
* операциялар түрлеріне қарай: ссудалар бойынша пайыз, банкаралық несиелер
бойынша пайыз,депозиттік пайыз;
- есептеу тәсіліне қарай: жай және күрделі, қарапайым және тура және
т.б.
Комиссия — банктік операция үшін сыйақы, латын тілінен аударғанда
"сотіззіо" сөзі тапсырма дегенді білдіреді. Оның мөлшеріне көрсетілетін
қызметтердің өзіндік құны мен қажетті пайда жатады.
Сонымен қатар, жалпы табыс көздері екіге бөлінеді:
* тұрақты, оған банктік қызметтен алынатын пайыздық және пайызсыз табыстар
жатады;
* тұрақсыз, оған қайталама нарықтағы бағалы қағаздармен жасалатын
операциялардан және көзге көрінбейтін операциялардан алатын табыстарды жат
қызуға болады.
Коммерциялық банктердің қаржылық қызметінің келесі бөлігін сипаттайтын
көрсеткіштерге олардың шығыстары жатады.
Коммерциялық банктердің шығыстарын формасына және есепке алу тәсіліне
қарай жіктеуге болады.
Формасына қарай, олар мынадай түрлерге бөлінеді:
* пайыздық шығыстар;
* пайызсыз шығыстар;
* басқа да шығыстар.
Пайыздық шығыстар клиенттердің талап ету және мерзімді депозиттері, басқа
банктердің депозиттері бойынша, басқа да банктерден сатып алынған несиелік
ресурстар үшін, сондай-ақ шығарған бағалы қағаздары бойынша төленген
пайыздардан құралады.
Пайызсыз шығыстарға жалпы банктің операциялық шығыстары мен басқару
аппаратын ұстау шығындары жатады.
Басқа да шығыстар, банктік операциялардың өзіндік құнына жататын
резервтерді құру, салық төлеу шығыстарын, бағалы қағаздар нарығында,
валюталық нарықта алып-сатарлық операцияларды жүзеге асыды.
Активтерді пайдалану коэффициенті (АІІ) = Операциялық табыстар Активтер.
Акционерлік капиталдың мультпликаторы (ЕМ) = Активтер Акционерлік
капитал.
5) Активтердің бір бірлігіне қатысты пайда (КОА) = Салық төлегеннен
кейінгі таза пайда Жиынтық активтер.
Коммерциялық банктің пайдалылығын бағалауда басты ақпарат көзі ретінде:
банк балансы және табысы мен зияны туралы есебі пайдаланылады.
Банктің табысы мен шығыстары туралы қазақстандық "А" банкінің 2005 жылдың
1 қаңтарына берген есебінің кестесін келтірейік:
"А" банктің " "Пайда және зиян туралы" есебі*мың .теңге
I. Сыйақы (мүдделендіру) алумен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.