Қазақстан аумағында мемлекет пен құқықтың пайда болуы

І бөлім. КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
ІІ бөлім. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Саяси.потестарлық қатынастардың пайда болуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2.2. №1 оқу сұрағы бойынша қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2.3. Қазақстандағы протомемлекеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
2.4. №2 оқу сұрағы бойынша қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
ІІІ бөлім. ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15

Қазақстан аумағында мемлекеттердің пайда болу процессі қоғамның көптеген мыңжылдықтар барысындағы эволюциясымен дайындалды және оның экономикалық базасының дамуымен байланысты. Мемлекеттілік генезисінің бастапқы сәті деп өндіруші шаруашылықтың пайда болуын есептеуге болады.

1. История государства и права Казахской ССР. Ч.1.- А., 1982;
2. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Т.1.- А., 1996;
3. Күзембайұлы А., Әбіл Е. Қазақстан Республикасының тарихы. – А., 1998.
4. Акишев К.А. К проблеме происхождения номадизма в аридной зоне древнего Казахстана.//Поиски и раскопки в Казахстане. – А., 1972.
5. Генинг В.Ф., Павленко Ю.В. Институт племени как орган нарождающейся политической надстройки.// Фридрих Энгельс и проблемы истории древних обществ. –Киев, 1984.
6. Марков Г.Е. Кочевники Азии. Структура хозяйства и общественной организации. – М., 1976.
7. Першиц А.И. Некоторые особенности классообразования и раннеклассовых отношений у кочевников-скотоводов.// Становление классов и государства.-М., 1976.
8. Сулейменов Р.Б. Формационная природа кочевого общества: проблема и метод.// Взаимодействие кочевых культур и древних цивилизаций.-А., 1989.
9. Хазанов А.М. Социальная история скифов: Основные проблемы развития древних кочевников Евразийских степей. – М., 1975.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан аумағында мемлекет пен құқықтың пайда болуы.

ЖОСПАРЫ

І бөлім.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .3
ІІ бөлім. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Саяси-потестарлық қатынастардың пайда
болуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...4
2.2. №1 оқу сұрағы бойынша
қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2.3. Қазақстандағы
протомемлекеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..7
2.4. №2 оқу сұрағы бойынша
қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .10
ІІІ бөлім.
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...15

ӘДЕБИЕТТЕР:
1. История государства и права Казахской ССР. Ч.1.- А., 1982;
2. История Казахстана с древнейших времен до наших дней. Т.1.- А., 1996;
3. Күзембайұлы А., Әбіл Е. Қазақстан Республикасының тарихы. – А., 1998.
4. Акишев К.А. К проблеме происхождения номадизма в аридной зоне древнего
Казахстана.Поиски и раскопки в Казахстане. – А., 1972.
5. Генинг В.Ф., Павленко Ю.В. Институт племени как орган нарождающейся
политической надстройки. Фридрих Энгельс и проблемы истории древних
обществ. –Киев, 1984.
6. Марков Г.Е. Кочевники Азии. Структура хозяйства и общественной
организации. – М., 1976.
7. Першиц А.И. Некоторые особенности классообразования и раннеклассовых
отношений у кочевников-скотоводов. Становление классов и
государства.-М., 1976.
8. Сулейменов Р.Б. Формационная природа кочевого общества: проблема и
метод. Взаимодействие кочевых культур и древних цивилизаций.-А.,
1989.
9. Хазанов А.М. Социальная история скифов: Основные проблемы развития
древних кочевников Евразийских степей. – М., 1975.

І бөлім. К І Р І С П Е
Қазақстан аумағында мемлекеттердің пайда болу процессі қоғамның
көптеген мыңжылдықтар барысындағы эволюциясымен дайындалды және оның
экономикалық базасының дамуымен байланысты. Мемлекеттілік генезисінің
бастапқы сәті деп өндіруші шаруашылықтың пайда болуын есептеуге болады.
ІІ бөлім. НЕГІЗГІ БӨЛІМ.
2.1.Саяси-потестарлық қатынастардың пайда болуы.
Дәстүрлі түрде мал шаруашылығы мен егін шаруашылығы неолит дәуірінде
– жаңа тас ғасырында пайда болды деп есептелінеді, бірақ Қазақстандағы
тарихи процесстердің ерекшелігі сонда, мұнда адамзат тоқымашылық және
құмырашылық істерді ойлап табуларына қарамастан, басым түрде аң аулаумен
айналысуын жалғастырды.
Әлеуметтік ұйымдасудың негізі рулық қауымдастық – жерді (аң аулау
жазықтары) ұжымдық меншікте иеленетін және әлеуметтік теңсіздіктің
жоқтығымен сипатталатын қандас туыстар ұжымы, болып қала берді. Әрине,
қауымдастық белгілі бір топтарға бөлінді, бірақ бұл ер-жауынгер, әйел және
бала деп жыныстықжастық бөлу болатын. Балалықтан ересектер тобына өту
ерекше ритуал – инициациямен атап өтілді. Қауымның барлық маңызды істері
ересек ер адамдардың жиналысында шешілді. Қауымдастар арасынан абыздар -
әдет-ғұрыптар мен ритуалдардың білгіштері және көсемдер – көршілес
қауымдармен қарсыласу кезінде жауынгерлерді басқарушы бөліне бастады. Қауым
ішіндегі барлық қатынастар әдет-ғұрыптармен және табу-тыйым жүйелерімен
реттелінді.
Қазақстан қоғамындағы экономикалық базистің өзгеруі энеолит дәуірінде
– мыстас ғасырларында, б.з.д. ІҮ-ІІІ мыңжылдықтарда басталды. Осы уақытта
Қазақстанның солтүстігінде ботай археологиялық мәдениеті қалыптасты, бұл
мәдениет өкілдері отырықшылық жылқы шаруашылығымен айналысты. Мал
шаруашылығына өту артық өнімнің тұрақты түрде жинақталуы тәрізді
мүмкіншіліктің бірінші рет пайда болуына әсер еткен өндіргіш күштердің
өсуіне әкелді.
Осы дәуірдің өзіне тән белгілері:
- малшаруашылығы мен егіншіліктің дамуы;
- тау-кен, тоқыма (адамдар сүйек ине арқылы жүннен және өсімдік
талшықтарынан киім тоқый және тіге бастады), керамика (адамдар
балшықтан ыдыс жасап, отта күйдіре бастады) істері дамыды;
- қолөнер өндірісі пайда болды;
- тастан, мыстан, қола мен темірден еңбек құралдарын дайындады.
Қоғамдық құрылыс.
1. Өндірістік циклдің күрделенуі халықтың ерекше тобының - өндірісті
ұйымдастырушылардың бөлінуін қажет етті.
2. Соғыстар, артық өнімдерді күштеп иелену арқылы баюдың құралы
ретінде әдеттегі іске айналып кетті, сондықтан қауымдастар арасынан кәсіби
жауынгерлер бөлінеді. Осылайша, өндіріске тікелей араласпайтын халықтың
топтары пайда болды.
3. Қауым жіктерге – страттарға бөлінді. Мұндай қоғамды ғылымда
стратификацияланған деп атайды. Алғашқы кезде үш жік – қауымдас-малшылар,
жауынгерлер және абыздар бөлінеді. Қатынастарды тек қана әдеттермен реттеу
мүмкін емес бола бастайды, және ақырындап құқықтық жүйенің пайда болуы үшін
жағдай қалыптаса бастайды. Рулық қауымдастар құлап, көршілес қауымдарға
ауысты. Көптеген жағдайларда ол бұрынғыдай қандас туыстардан тұрады, бірақ
олардың арасындағы қатынас енді қандастық негізде емес, экономикалық
негізде құрыла бастайды.
4. Жерге ұжымдық меншік сақталына отырып, малға жеке меншік пайда
болады. Осы уақытта өндірістің негізігі құралдарына меншік құқығы мен
оларды пайдалану және билік ету құқықтары арасында айырмашылық пайда
болады.
Мемлекеттік құрылыс.
Көрші қауымдар арасындағы экономикалық қатынастарды реттеу үшін және
жаудан бірігіп қорғану үшін қауымдар одағы - өзінің басқару органдары,
абыздары, әскери көсемдері бар тайпалар қалыптаса бастады. Көпшілік билік,
яғни негізігі жұмысы басқару, билік функциясын атқару болып табылатын
адамдардың ерекше жігі пайда болды.
Мемлекет пайда болғанға дейін көпшілік билікті жүзеге асыру кезінде
туындайтын қатынастарды потестарлық деп атау қабылданған. Осы көзқарас
бойынша тайпа потестарлық бірлестік, яғни көпшілік билікті жүзеге асыру
негізіндегі бірлестік болып табылады.
Айтарлықтай күшті биліктің жарқын көрінісі Қазақстанның солтүстік-
батыс және Ресейге жанасып жатқан аймақтарында б.з.д. 2 мыңжылдықтың
басында пайда болған протоқалалар болып табылады.
Олардың арасында әйгілірегі Арқайым, бірақ қазір одан басқа соған
ұқсас ондаған ірі елді мекендер анықталынған, олардың әрқайсысы
ауылшаруашылық аймағы мен қолөнер өндірісінің орталығы болған.
Протоқалалардың ерекшеліктері:
- олар дұрыс жоспарланған және қуатты қорғаныс бекіністеріне, діни
құрылыстарға ие болды;
- протоқалалардың пайда болуы үшін негіз ботай мәдениетіндегі
тайпалардың малшаруашылығы болды;
- қолөнер өндірісінің дамуы – б.з.д. ХІ мыңжылдықтың басында қоланы –
мыс пен қалайының құймасын ойлап табу, Қазақстанда экономикалық
және әлеуметтік қатынастардың дамуына күшті әсер етті. Адамзат дала
топырағын өңдеу үшін мықты еңбек құралын алды, нәтижесінде отырықшы
малшаруашылығы кешенді мал-егін шаруашылығына айналды;
- әскери істің дамуы – қола қару дайындау үшін материал болды.
Негізгі әскер садақпен, қола балта және пышақтармен қаруланған
арбалылар болды.
Ақырындап мемлекеттің пайда болуы үшін шарттар қалыптаса бастады,
бірақ б.з.д. ХҮ ғасырдың ортасында өркендей бастаған өркениет құлады.
Протоқалалардың құлау себептері.
Протоқалалардың құлауы климаттың өзгеруімен байланысты болды. Б.з.д.
ХҮ ғасырда Қазақстанның далалық және ормандала аймақтарының құрғай бастауы
ірі мекендердің дағдарысына әкелді, протоқалаларды тастай бастады, ал халық
үлкен емес, бекінісі жоқ поселкелерге шоғырлана бастады. Әлеуметтік және
потестарлық қатынастар ұзақ уақытқа консервацияланды, және мемлекеттің
пайда болу процессі тежелді. Қазақстандағы құрғақ дала жағдайында отырықшы
мал-егін шаруашылығына негізделген өркениет тарихи келешексіз болды.

2.3. Қазақстандағы протомемлекеттер.
Протомемлекеттік бірлестіктердің пайда болу себептері:
1. Б.з.д. 1 мыңжылдықтың басында Қазақстан аумағында аса жоғары
ылғалдылықпен байланысты климаттың жаңа өзгерісі орын алады. Қола
дәуіріндегі халықтар орналасқан шабыныдықтар су астында қалды, өйткені олар
көбіне өзен-сулардың жағасында орналасқан болатын, су астында қалуы кешенді
мал-егін шаруашылығының экономикалық базасын құртты.
2. Сонымен бірге даланың ылғалдануы малшаруашылығының жайылымдық
базасын кеңітті.
3. Осының барлығы жартылай көшпелі мал-егін шаруашылығы үшін қолайлы
жағдайлар тудырды, мұнда халықтың көп бөлігі маусымдық мал жайылымдарына
мал табындарымен бірге көшіп-қонып жүреді, ал бір бөлігі қыстауларда
егіншілікпен айналысады.
4. Көшпелі мал шаруашылығы өндіріс күштерінің жақсы дамуына, артық
өнімдердің артуына, халықтың тұрмысының жақсаруына әкелді.
Осылайша, қауымдар мен әлеуметтік топтар арасындағы қатынастарды
реттеу қажеттілігі мемлекеттің пайда болуына әкелді, мемлекет бұл қоғамның
біртұтас саяси ұйымы, ол өз билігін елдің барлық аумағы мен ондағы халққа
жүргізеді, ол үшін арнайы басқару аппаратына ие болады, барлығы үшін
міндетті бұйырықтар шығарады және егемендікке ие.
Мемлекеттің белгілері мыналар болып табылады:
- біріншіден, қоғамнан бөлінген билік және басқару аппаратының болуы;
- екіншіден, әкімшілік бірліктерге бөлінген белгілі бір аумақ пен
халықтың болуы;
- үшіншіден, егемендігінің болуы, яғни ішкі және сыртқы істерін
шешкенде тәуелсіз болуы;
- төртіншіден, мемлекеттік аппаратты ұстау үшін салық жүйесінің
болуы.
Б.з.д. 1 мыңжылдықта Қазақстанда пайда болған ертедегі мемлекеттік
құрылымдарда бұл белгілер әлсіз болды, сондықтан біз оларды протмемлекеттер
деп атаймыз (грекшеден прото - бірінші деген мағынаны білдіреді).
Б.з.д. 1 мыңжылдықтарда Қазақстан аумағын андронов және бегазы-
дандыбай мәдениетіндегі тайпалардың ұрпақтары, грек деректерінде скифтер
деген атпен, ал парсы деректерінде сақ - көшпенді жүйрік атты турлар,
күшті жауынгерлер, азиаттық скифтер деген атпен белгілі халық мекен
етті.
Скиф-сақ тайпалары бірнеше бірлестік – протомемлекеттерге:
массагеттерге, сақ-тиграхаудаларға, сақ-хаомоваргаларға, сақ-
парадарийлерге, исседондарға және т.б. бөлінді.
Бұл бірлестіктерді ерте мемлекеттер деп есептеуге мүмкіндік беретін
негізгі белгілерді қарастырайық.
Сақтар тарихта жауынгер тайпа ретінде әйгілі. Мәселен, Геродот және
өзге авторлар парсылар мен сақтардың соғыстары туралы, сақтардың
ахеменидтік патша Кирді жеңгені туралы жазады.
Сақтардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.