Аллельді емес гендердің өзара әрекеттерсуі.
Аллельді емес гендердің өзара әрекеттерсуі.
Гендердің өзара әрекеттесуінің екі түрі бар.
1. Аллельді гендердің өзара әрекеттесуі.
2. Аллальді емес гендердің өзара әрекеттесуі.
Ген тұқымқуалаупылықтың құрылымдық және функциялық бірліктері болып табылады. Жоғарыда келтірілген мысалдарда гендер, шынында да, жеке бірліктер сияқты әрекет етеді, яғни олардың әрқайсысы белгілі бір белгінің дамуын басқаларға тәуелсіз анықтайды. Сондықтан мынадай түсінік қалыптасуы мүмкін:
генотип — гендердің механикалық жиынтығы, ал
фенотип —жекелеген белгілердің мозаикасы.
Іс жүзінде олай емес. Барлық биохимиялық және физиологиялық процестері нақты үйлескен және өзара байланысқан жеке клетка да, организм де біртұтас жүйе болып табылуының басты себебі — генотип — өзара әрекеттесетін гендер жүйесінің болуы.
Бір немесе әр түрлі хромосомалардың әр түрлі локустарында орналасқан аллельді, сондай-ақ аллельді емес гендер өзара әрекеттеседі.,
Аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуі
Гендер белгілі бір аллельді емес гендердің көріну сипатына немесе бұл геннің өзінің көріну мүмкіндігіне әсер ететіндігіне көптеген мысалдар келтіруге болады. Гендердің екі жұбының өзара әрекеттесуі, мысалы, тауықтардың кейбір тұқымдарындағы
Гендердің өзара әрекеттесуінің екі түрі бар.
1. Аллельді гендердің өзара әрекеттесуі.
2. Аллальді емес гендердің өзара әрекеттесуі.
Ген тұқымқуалаупылықтың құрылымдық және функциялық бірліктері болып табылады. Жоғарыда келтірілген мысалдарда гендер, шынында да, жеке бірліктер сияқты әрекет етеді, яғни олардың әрқайсысы белгілі бір белгінің дамуын басқаларға тәуелсіз анықтайды. Сондықтан мынадай түсінік қалыптасуы мүмкін:
генотип — гендердің механикалық жиынтығы, ал
фенотип —жекелеген белгілердің мозаикасы.
Іс жүзінде олай емес. Барлық биохимиялық және физиологиялық процестері нақты үйлескен және өзара байланысқан жеке клетка да, организм де біртұтас жүйе болып табылуының басты себебі — генотип — өзара әрекеттесетін гендер жүйесінің болуы.
Бір немесе әр түрлі хромосомалардың әр түрлі локустарында орналасқан аллельді, сондай-ақ аллельді емес гендер өзара әрекеттеседі.,
Аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуі
Гендер белгілі бір аллельді емес гендердің көріну сипатына немесе бұл геннің өзінің көріну мүмкіндігіне әсер ететіндігіне көптеген мысалдар келтіруге болады. Гендердің екі жұбының өзара әрекеттесуі, мысалы, тауықтардың кейбір тұқымдарындағы
Пайданылған әдебиет.
1. Жалпы биология В. Захаров, С Мамонтов, И. Сонин, Ә. Қисымова.
2. Вент Ф. В мире растений. М., «Мир», 1972.
3. В е р з и л и н Н. М. Основы методики преподавания ботаники. М., изд. АПН РСФСР, 1955.
5. Доброхотова К., Чудинов В. Лекарственные растения. Алма-Ата, «Казахстан», 1965.
6. Ивченко С. Занимательно о ботанике. М., «Молодая гвардия», 1969.
7. Имшенецкая Л. И. Мир растений. М., Учпедгиз, 1957.
8. Қажымұратов М. Қазақстанда кездесетін пайдалы өсімдіктер. Алматы, «Қайнар», 1975.
9. Қожабеков М. Дәрілік өсімдіктер. Алматы, «Қазақстан», 1975.
10. А л е ш к о Е. Н. Хрестоматия по ботанике. М., Учпедгиз, 1962.
1. Жалпы биология В. Захаров, С Мамонтов, И. Сонин, Ә. Қисымова.
2. Вент Ф. В мире растений. М., «Мир», 1972.
3. В е р з и л и н Н. М. Основы методики преподавания ботаники. М., изд. АПН РСФСР, 1955.
5. Доброхотова К., Чудинов В. Лекарственные растения. Алма-Ата, «Казахстан», 1965.
6. Ивченко С. Занимательно о ботанике. М., «Молодая гвардия», 1969.
7. Имшенецкая Л. И. Мир растений. М., Учпедгиз, 1957.
8. Қажымұратов М. Қазақстанда кездесетін пайдалы өсімдіктер. Алматы, «Қайнар», 1975.
9. Қожабеков М. Дәрілік өсімдіктер. Алматы, «Қазақстан», 1975.
10. А л е ш к о Е. Н. Хрестоматия по ботанике. М., Учпедгиз, 1962.
Аллельді емес гендердің өзара әрекеттерсуі.
Гендердің өзара әрекеттесуінің екі түрі бар.
1. Аллельді гендердің өзара әрекеттесуі.
2. Аллальді емес гендердің өзара әрекеттесуі.
Ген тұқымқуалаупылықтың құрылымдық және функциялық бірліктері болып
табылады. Жоғарыда келтірілген мысалдарда гендер, шынында да, жеке
бірліктер сияқты әрекет етеді, яғни олардың әрқайсысы белгілі бір белгінің
дамуын басқаларға тәуелсіз анықтайды. Сондықтан мынадай түсінік қалыптасуы
мүмкін:
генотип — гендердің механикалық жиынтығы, ал
фенотип —жекелеген белгілердің мозаикасы.
Іс жүзінде олай емес. Барлық биохимиялық және физиологиялық
процестері нақты үйлескен және өзара байланысқан жеке клетка да, организм
де біртұтас жүйе болып табылуының басты себебі — генотип — өзара
әрекеттесетін гендер жүйесінің болуы.
Бір немесе әр түрлі хромосомалардың әр түрлі локустарында орналасқан
аллельді, сондай-ақ аллельді емес гендер өзара әрекеттеседі.,
Аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуі
Гендер белгілі бір аллельді емес гендердің көріну сипатына немесе
бұл геннің өзінің көріну мүмкіндігіне әсер ететіндігіне көптеген мысалдар
келтіруге болады. Гендердің екі жұбының өзара әрекеттесуі, мысалы,
тауықтардың кейбір тұқымдарындағы
9.17-сурет. Қораз айдарының пішіндері:
А — кәдімгі (ааbb),
Б — буршақ. төрізді (ааВВ немесе ааВb),
В — жаңгақ тәрізді (ААВВ немесе АаВb),
Г —раушан тәрізді (ААbb немесе Ааbb)
айдарының тұқым қуалауы. Бұл гендердің әр түрлі үйлесімдерінің
нәтижесінде айдардың төрт варианты пайда болады. Жүпар иісті асбұршақта
түссіз пигменттің алғашқы формасы — пропигменттің синтезін анықтайтын А
гені бар. Ал В гені фермент синтезін анықтайды, бұл фермент әсерінен
пропигменттен пигмент түзіледі. ааВВ және ААbb генотиптері бар жүпар иісті
асбұршақтың гүлдерінің түсі ақ болады: бірінші жағдайда фермент бар, бірақ
пропигмент жоқ, екінші жағдайда пропигмент бар.
Ақ Ақ
х
1 Гүлдердің қара қошқыл түсі
Дигетерозиготалы өсімдіктерде қоңыр қызыл пигменттің түзілуіне
қатысатын пропигмент (А) және фермент (В) болады. Гүлдердің түсі сияқты
қарапайым белгінің пайда болуы, ең болмағанда, өнімдері бір-бірін
толықтыратын екі аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуіне байланысты. Әр
түрлі аллельді жүптар гендердің әрекеттесуінің бүл түрі комплементарлық —
өзара толықтыру деп аталады.
Гендер әрекеттесуінің басқа түрі — эпистаздың мысалы ретінде асқабақ
жемістеріндегі түстің дамуын келтіруге болады. Өсімдіктер генотипінде өзге
аллельді жүбынан доминантты В гені болмаған жағдайда ғана, асқабақ
жемісінің бояулы түсі болуы мүмкін. Бұл ген асқабақ жемістеріндегі түстің
дамуын (В) болдырмайды, ал оның в рецессивті аллелі түстің дамуына кедергі
жасамайды.
Аллельді емес гендердің әрекеттерінің өзара толықтыруы немесе бір
ген, оған аллельді емес өзге геннің көрінуін болдырмау (басуы) сияқты,
аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуінің түрлері сапалық белгілерге
қатысты болып келеді. Дегенмен организмдердің көптеген қасиеттері —
жануарлардың салмағы мен бойы, тауықтардың жүмыртқа салғыштығы, сүттің
майлылығы мен оның мөлшері, өсімдіктер қүрамында витаминдердің мөлшері және
т.б. альтернативті болып табылмайды. Мүндай белгілер сандық деп аталады.
Олар тек бір белгіге немесе қасиетке әсер ететін аллельді емес гендермен
анықталады. Генотипте қандай да бір белгіні анықтайтын доминантты гендер
неғүрлым көп болса, соғұрлым мүндай белгі айқынырақ көрінеді. Бидай дәнінің
қызыл түсі екі генмен анықталады: А және А2. Бұл жердегі аллельді емес
гендер бір ғана әріппен А(а) белгіленген, өйткені олар тек қана бір
белгінің дамуын анықтайды. А1 А2 А3 генотипінде дәндердің түсі қанық
болады, ал а1 а1 а2 а2 генотипі болғанда олардың түсі ақ болады.
Генотиптегі доминатты гендердің санына байланысты, қою қызыл мен ақ
түстердің арасындағы барлық өзгерістерді алуға ... жалғасы
Гендердің өзара әрекеттесуінің екі түрі бар.
1. Аллельді гендердің өзара әрекеттесуі.
2. Аллальді емес гендердің өзара әрекеттесуі.
Ген тұқымқуалаупылықтың құрылымдық және функциялық бірліктері болып
табылады. Жоғарыда келтірілген мысалдарда гендер, шынында да, жеке
бірліктер сияқты әрекет етеді, яғни олардың әрқайсысы белгілі бір белгінің
дамуын басқаларға тәуелсіз анықтайды. Сондықтан мынадай түсінік қалыптасуы
мүмкін:
генотип — гендердің механикалық жиынтығы, ал
фенотип —жекелеген белгілердің мозаикасы.
Іс жүзінде олай емес. Барлық биохимиялық және физиологиялық
процестері нақты үйлескен және өзара байланысқан жеке клетка да, организм
де біртұтас жүйе болып табылуының басты себебі — генотип — өзара
әрекеттесетін гендер жүйесінің болуы.
Бір немесе әр түрлі хромосомалардың әр түрлі локустарында орналасқан
аллельді, сондай-ақ аллельді емес гендер өзара әрекеттеседі.,
Аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуі
Гендер белгілі бір аллельді емес гендердің көріну сипатына немесе
бұл геннің өзінің көріну мүмкіндігіне әсер ететіндігіне көптеген мысалдар
келтіруге болады. Гендердің екі жұбының өзара әрекеттесуі, мысалы,
тауықтардың кейбір тұқымдарындағы
9.17-сурет. Қораз айдарының пішіндері:
А — кәдімгі (ааbb),
Б — буршақ. төрізді (ааВВ немесе ааВb),
В — жаңгақ тәрізді (ААВВ немесе АаВb),
Г —раушан тәрізді (ААbb немесе Ааbb)
айдарының тұқым қуалауы. Бұл гендердің әр түрлі үйлесімдерінің
нәтижесінде айдардың төрт варианты пайда болады. Жүпар иісті асбұршақта
түссіз пигменттің алғашқы формасы — пропигменттің синтезін анықтайтын А
гені бар. Ал В гені фермент синтезін анықтайды, бұл фермент әсерінен
пропигменттен пигмент түзіледі. ааВВ және ААbb генотиптері бар жүпар иісті
асбұршақтың гүлдерінің түсі ақ болады: бірінші жағдайда фермент бар, бірақ
пропигмент жоқ, екінші жағдайда пропигмент бар.
Ақ Ақ
х
1 Гүлдердің қара қошқыл түсі
Дигетерозиготалы өсімдіктерде қоңыр қызыл пигменттің түзілуіне
қатысатын пропигмент (А) және фермент (В) болады. Гүлдердің түсі сияқты
қарапайым белгінің пайда болуы, ең болмағанда, өнімдері бір-бірін
толықтыратын екі аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуіне байланысты. Әр
түрлі аллельді жүптар гендердің әрекеттесуінің бүл түрі комплементарлық —
өзара толықтыру деп аталады.
Гендер әрекеттесуінің басқа түрі — эпистаздың мысалы ретінде асқабақ
жемістеріндегі түстің дамуын келтіруге болады. Өсімдіктер генотипінде өзге
аллельді жүбынан доминантты В гені болмаған жағдайда ғана, асқабақ
жемісінің бояулы түсі болуы мүмкін. Бұл ген асқабақ жемістеріндегі түстің
дамуын (В) болдырмайды, ал оның в рецессивті аллелі түстің дамуына кедергі
жасамайды.
Аллельді емес гендердің әрекеттерінің өзара толықтыруы немесе бір
ген, оған аллельді емес өзге геннің көрінуін болдырмау (басуы) сияқты,
аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуінің түрлері сапалық белгілерге
қатысты болып келеді. Дегенмен организмдердің көптеген қасиеттері —
жануарлардың салмағы мен бойы, тауықтардың жүмыртқа салғыштығы, сүттің
майлылығы мен оның мөлшері, өсімдіктер қүрамында витаминдердің мөлшері және
т.б. альтернативті болып табылмайды. Мүндай белгілер сандық деп аталады.
Олар тек бір белгіге немесе қасиетке әсер ететін аллельді емес гендермен
анықталады. Генотипте қандай да бір белгіні анықтайтын доминантты гендер
неғүрлым көп болса, соғұрлым мүндай белгі айқынырақ көрінеді. Бидай дәнінің
қызыл түсі екі генмен анықталады: А және А2. Бұл жердегі аллельді емес
гендер бір ғана әріппен А(а) белгіленген, өйткені олар тек қана бір
белгінің дамуын анықтайды. А1 А2 А3 генотипінде дәндердің түсі қанық
болады, ал а1 а1 а2 а2 генотипі болғанда олардың түсі ақ болады.
Генотиптегі доминатты гендердің санына байланысты, қою қызыл мен ақ
түстердің арасындағы барлық өзгерістерді алуға ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz