Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны және ғалымдармен тәжірибелердің пікірлері
Жоспар:
Кіріспе.
І бөлім. Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны және ғалымдармен тәжірибелердің пікірлері.
1.1 Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны.
1.2 Негізгі қорларды классификациялау.
ІІ бөлім. «Орал Отын» ААҚ.ның экономикалық сипаттамасы және есеп.қаржы жұмысын дайындау.
2.1. «Орал Отын» ААҚ.ның ұйымдық экономикалық сипаттамасы.
2.2 «Орал Отын » ААҚ.ның есеп.қаржы жұмысын ұйымдастыруы
ІІІ бөлім. Негізгі құралдардың есебінің міндеттері.
3.1 Негізгі құралдар қозғалысының құжаттармен қамтамасыздануы.
3.2 Негізгі құралдардың түсуі мен шығуын жетілдіру жолдары.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе.
І бөлім. Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны және ғалымдармен тәжірибелердің пікірлері.
1.1 Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны.
1.2 Негізгі қорларды классификациялау.
ІІ бөлім. «Орал Отын» ААҚ.ның экономикалық сипаттамасы және есеп.қаржы жұмысын дайындау.
2.1. «Орал Отын» ААҚ.ның ұйымдық экономикалық сипаттамасы.
2.2 «Орал Отын » ААҚ.ның есеп.қаржы жұмысын ұйымдастыруы
ІІІ бөлім. Негізгі құралдардың есебінің міндеттері.
3.1 Негізгі құралдар қозғалысының құжаттармен қамтамасыздануы.
3.2 Негізгі құралдардың түсуі мен шығуын жетілдіру жолдары.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Заттық, еңбекті және қаражаттық қорлардың қолданылуы өндіріс - шаруашылық қызметімен, сонымен қатар еңбек негізгі қорлардың - құралдарының шотының артынан және еңбек процесі заттық шарттарының көмегімен қамтамасыз етіледі.
Еңбек құралдары - станоктар, жұмысшы машиналар, қолдан-колға берілетін құрылғылар, аспап және т.б., ал еңбектің өндіріс ғимарат процесінің заттық шарттары, өндірістік құралдар, транспорттық құралдар және басқалар.
Өндіріс барысында негізгі құралдардың айырмалық ерекшелігіне олардың қайта-қайта қолдануы, ұзақ дәуір ішінде алғашқы сырт пішіні сақтауы (түрдің) келеді. Анықталған нормалармен өндіріс процесі сыртқы ортаның әсерінен бірте-бірте алмастырылады және өндіріс шығындарына алғашқы құнды алып барады олар нормативті мезгіл ішінде қызметтін тозық есептеу жолымен атқарылады(амортизацияның).
Елде нарықтық қатынастардың құрылуы есеп орнатып қоюына жақын келуге үйіп-жиюді бөлектерді кәсіпорындардың қаражаттық - шаруашылық қызмет учаскелерінде және ұйымдардың, негізгі құралдардың есебінің және олардың соның ішінде салық салуға жаңаша көзқараспен қарайды.
Қаражаттық қорлардың шектелгендік шарттарына байланысты экономиканың даму шарттарында, инвестициялардың тартуымен кәсіпорындарда саясатшылар есептік негізгі құралдардың тозушылық биік дәрежелері және негізгі капиталды жаңарту маңызды мағынаға ие болады.
Соңғы жылдары негізгі құралдардың бухгалтерлік есептің нормативті базасы түбегейлі өзгерді. Бұлар және басқа нормативті құжаттар техникаға маңызды өзгертулер және негізгі құралдардың салық салуының есеп методологиясын енгізді.
Негізгі құралдар еңбек барысында үлкен рольді ойнайды, сонымен қатар олар өз жиынтықтарында өндірістік - техникалық базаны құрастырады және кәсіпорынның өндіріс қуатын анықтайды.
Ұзақ уақыт бойы негізгі құралдарды қолдану кәсіпорынға түседі және пайдалануға беріледі; пайдалану нәтижесінде тозады; жөндеуге душар болады, физикалық сапаның көмегімен оларды қалпына келтіріледі; кәсіпорын ішінде орналасады; - сол себепті кәсіпорыннан немесе - онан арғы қолдану көнергендігі. Негізгі қорлардың нәтижелі қолданылуы көрсеткіштердің біреуінің ғана артуымен келеді: олардың жұмыс уақыттары (тоқтаулардың қысқарту жолымен); ауысымдылық коэффициенті; өнімділіктері (жаңа енгізу базасында техниктер және технологияның); қор қайтарылулары (орындалатын жұмыстардың көлемінің және негізгі қорлардың әрбір сомына қызметтердің өнім шығарудың артуы).
Кәсіпорындар негізгі құралдармен иелік етуге, пайдалануға және бұйрықтарды орындауға болады: басқа кәсіпорындарға тегін тапсыруға немесе сатуға, ауыстыруға, жалға тапсыруға, ғимараттар салуға, жабдықтауға, транспорттық құралдар, инвентарьлар, теңдіктен көшіріп жазып алу, егер олар тозған немесе ескірген болса, олар толық тозығы шығарылған немесе жоқ болады.
Бухгалтерлік есептің негізгі құралдарына негізгі мақсаттарына жататындар:
- қорғаныштық және негізгі құралдарды бақылау барысында олардың орындарымен қолдану; дұрыс деректі дайындау және есепке дер кезінде тойтарыс беру олардың түсіну,
- реконструкцияға құралдардың орынды шығындауды және негізгі құралдарды жаңартуды бақылау;
- негізгі құралдардың құн үлесін есептеді қолданумен және осымен орайлас кәсіпорын шығындарына қосуға арналған тозықпен;
- жұмысшы машиналардың қолдану нәтижелілігін, жабдықтауды бақылау, өндіріс аудандарды, транспорттық құралдарды және басқа негізгі құралдарды бақылау;
-- негізгі құралдардың объектілерінің. көшіріп жазып алуының нәтижесінің дәл анықталуы,
Бұлар бары есеп дұрыс ұйымдары және негізгі құралдардың қозғалыстары тиісті құжатнамалар және қамтамасыз ету арқасында мақсаттар шешіледі, есеп-қисаптардың олардың тозығымен және шығындардың есебінің олардың жөндеуімен келеді.
Санап келгенде, жоғарыда көрсетілген мақсат назарына қабылдай, кәсіпорында бухгалтермен алды тұратын, нақтылы ұйым үлгісінде олардың орындалуын қарап шығамыз ( ООО « мансап »). Ол үшін мынаның келесі негізгі бағыттармен негізгі құралдардың есеп басқаруы жұмыс істейтін заң шығаруына сәйкестік дәрежесін айқындаймыз:
- негізгі құралдардың маңызы, олардың таптастыру және бағалау,
- олардың барының және қозғалысының есебі;
- негізгі құралдардың тозық есебі;
- оларды жөндеудегі саясатшылардың есептік таңдауы;
- негізгі құралдардың есебі;
- шаруашылық субъектілердің қаражаттық мүмкіншіліктерінің ұйымдық есебі;
- қаттау сұрақтары және негізгі құралдардың қайта бағалаулары;
- өткізілген зерттеу нәтижелерінен жетіспеушіліктердің табуы;
- олардың ұсыныстарын жою.
- Кәсіпорынның негізгі құралдарының шарттарының есебі
Заттық, еңбекті және қаражаттық қорлардың қолданылуы өндіріс - шаруашылық қызметімен, сонымен қатар еңбек негізгі қорлардың - құралдарының шотының артынан және еңбек процесі заттық шарттарының көмегімен қамтамасыз етіледі.
Еңбек құралдары - станоктар, жұмысшы машиналар, қолдан-колға берілетін құрылғылар, аспап және т.б., ал еңбектің өндіріс ғимарат процесінің заттық шарттары, өндірістік құралдар, транспорттық құралдар және басқалар.
Өндіріс барысында негізгі құралдардың айырмалық ерекшелігіне олардың қайта-қайта қолдануы, ұзақ дәуір ішінде алғашқы сырт пішіні сақтауы (түрдің) келеді. Анықталған нормалармен өндіріс процесі сыртқы ортаның әсерінен бірте-бірте алмастырылады және өндіріс шығындарына алғашқы құнды алып барады олар нормативті мезгіл ішінде қызметтін тозық есептеу жолымен атқарылады(амортизацияның).
Елде нарықтық қатынастардың құрылуы есеп орнатып қоюына жақын келуге үйіп-жиюді бөлектерді кәсіпорындардың қаражаттық - шаруашылық қызмет учаскелерінде және ұйымдардың, негізгі құралдардың есебінің және олардың соның ішінде салық салуға жаңаша көзқараспен қарайды.
Қаражаттық қорлардың шектелгендік шарттарына байланысты экономиканың даму шарттарында, инвестициялардың тартуымен кәсіпорындарда саясатшылар есептік негізгі құралдардың тозушылық биік дәрежелері және негізгі капиталды жаңарту маңызды мағынаға ие болады.
Соңғы жылдары негізгі құралдардың бухгалтерлік есептің нормативті базасы түбегейлі өзгерді. Бұлар және басқа нормативті құжаттар техникаға маңызды өзгертулер және негізгі құралдардың салық салуының есеп методологиясын енгізді.
Негізгі құралдар еңбек барысында үлкен рольді ойнайды, сонымен қатар олар өз жиынтықтарында өндірістік - техникалық базаны құрастырады және кәсіпорынның өндіріс қуатын анықтайды.
Ұзақ уақыт бойы негізгі құралдарды қолдану кәсіпорынға түседі және пайдалануға беріледі; пайдалану нәтижесінде тозады; жөндеуге душар болады, физикалық сапаның көмегімен оларды қалпына келтіріледі; кәсіпорын ішінде орналасады; - сол себепті кәсіпорыннан немесе - онан арғы қолдану көнергендігі. Негізгі қорлардың нәтижелі қолданылуы көрсеткіштердің біреуінің ғана артуымен келеді: олардың жұмыс уақыттары (тоқтаулардың қысқарту жолымен); ауысымдылық коэффициенті; өнімділіктері (жаңа енгізу базасында техниктер және технологияның); қор қайтарылулары (орындалатын жұмыстардың көлемінің және негізгі қорлардың әрбір сомына қызметтердің өнім шығарудың артуы).
Кәсіпорындар негізгі құралдармен иелік етуге, пайдалануға және бұйрықтарды орындауға болады: басқа кәсіпорындарға тегін тапсыруға немесе сатуға, ауыстыруға, жалға тапсыруға, ғимараттар салуға, жабдықтауға, транспорттық құралдар, инвентарьлар, теңдіктен көшіріп жазып алу, егер олар тозған немесе ескірген болса, олар толық тозығы шығарылған немесе жоқ болады.
Бухгалтерлік есептің негізгі құралдарына негізгі мақсаттарына жататындар:
- қорғаныштық және негізгі құралдарды бақылау барысында олардың орындарымен қолдану; дұрыс деректі дайындау және есепке дер кезінде тойтарыс беру олардың түсіну,
- реконструкцияға құралдардың орынды шығындауды және негізгі құралдарды жаңартуды бақылау;
- негізгі құралдардың құн үлесін есептеді қолданумен және осымен орайлас кәсіпорын шығындарына қосуға арналған тозықпен;
- жұмысшы машиналардың қолдану нәтижелілігін, жабдықтауды бақылау, өндіріс аудандарды, транспорттық құралдарды және басқа негізгі құралдарды бақылау;
-- негізгі құралдардың объектілерінің. көшіріп жазып алуының нәтижесінің дәл анықталуы,
Бұлар бары есеп дұрыс ұйымдары және негізгі құралдардың қозғалыстары тиісті құжатнамалар және қамтамасыз ету арқасында мақсаттар шешіледі, есеп-қисаптардың олардың тозығымен және шығындардың есебінің олардың жөндеуімен келеді.
Санап келгенде, жоғарыда көрсетілген мақсат назарына қабылдай, кәсіпорында бухгалтермен алды тұратын, нақтылы ұйым үлгісінде олардың орындалуын қарап шығамыз ( ООО « мансап »). Ол үшін мынаның келесі негізгі бағыттармен негізгі құралдардың есеп басқаруы жұмыс істейтін заң шығаруына сәйкестік дәрежесін айқындаймыз:
- негізгі құралдардың маңызы, олардың таптастыру және бағалау,
- олардың барының және қозғалысының есебі;
- негізгі құралдардың тозық есебі;
- оларды жөндеудегі саясатшылардың есептік таңдауы;
- негізгі құралдардың есебі;
- шаруашылық субъектілердің қаражаттық мүмкіншіліктерінің ұйымдық есебі;
- қаттау сұрақтары және негізгі құралдардың қайта бағалаулары;
- өткізілген зерттеу нәтижелерінен жетіспеушіліктердің табуы;
- олардың ұсыныстарын жою.
- Кәсіпорынның негізгі құралдарының шарттарының есебі
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. ҚР-ның “Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі” туралы заңы. 24. 06. 2002.
2. ҚР-ның Қаржы министрлігінің 18. 09. 2002 жылғы №438 бұйрығымен (ҚР Қаржы министрлігінің өзгертулер енгізілген 21.10.2003 жылғы № 372 бұйрығымен) бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары.
3. Ержанов М.С., Ержанова А.М. Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003г.). – А. : Ержанов и К, 2003.
4. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии.- А. : Центраудит- Казахстан 2002.
5. Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО/Пер. В.И. Тарусина/Ред. коллегия: А.С. Бакаев, Л.В. Горбатова, Т.Б. Крылов и др. – М., 1998.
6. Баймұханова С. Б., Балапанова Ә. Ж. Бухгалтерлік есеп.-
А. : Қазақ университеті, 2002.
7. Баймұханова С.Б. Бухгалтерский учет хозяйствующих
субьектов. – А. : Ценные бумаги, 2002.
1. ҚР-ның “Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі” туралы заңы. 24. 06. 2002.
2. ҚР-ның Қаржы министрлігінің 18. 09. 2002 жылғы №438 бұйрығымен (ҚР Қаржы министрлігінің өзгертулер енгізілген 21.10.2003 жылғы № 372 бұйрығымен) бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары.
3. Ержанов М.С., Ержанова А.М. Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003г.). – А. : Ержанов и К, 2003.
4. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии.- А. : Центраудит- Казахстан 2002.
5. Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО/Пер. В.И. Тарусина/Ред. коллегия: А.С. Бакаев, Л.В. Горбатова, Т.Б. Крылов и др. – М., 1998.
6. Баймұханова С. Б., Балапанова Ә. Ж. Бухгалтерлік есеп.-
А. : Қазақ университеті, 2002.
7. Баймұханова С.Б. Бухгалтерский учет хозяйствующих
субьектов. – А. : Ценные бумаги, 2002.
Жоспар:
Кіріспе.
І бөлім. Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны және ғалымдармен
тәжірибелердің пікірлері.
1. Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны.
1.2 Негізгі қорларды классификациялау.
ІІ бөлім. Орал Отын ААҚ-ның экономикалық сипаттамасы және есеп-қаржы
жұмысын дайындау.
2.1. Орал Отын ААҚ-ның ұйымдық экономикалық сипаттамасы.
2.2 Орал Отын ААҚ-ның есеп-қаржы жұмысын ұйымдастыруы
ІІІ бөлім. Негізгі құралдардың есебінің міндеттері.
3.1 Негізгі құралдар қозғалысының құжаттармен қамтамасыздануы.
3.2 Негізгі құралдардың түсуі мен шығуын жетілдіру жолдары.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Заттық, еңбекті және қаражаттық қорлардың қолданылуы өндіріс -
шаруашылық қызметімен, сонымен қатар еңбек негізгі қорлардың - құралдарының
шотының артынан және еңбек процесі заттық шарттарының көмегімен қамтамасыз
етіледі.
Еңбек құралдары - станоктар, жұмысшы машиналар, қолдан-колға
берілетін құрылғылар, аспап және т.б., ал еңбектің өндіріс ғимарат
процесінің заттық шарттары, өндірістік құралдар, транспорттық құралдар және
басқалар.
Өндіріс барысында негізгі құралдардың айырмалық ерекшелігіне олардың
қайта-қайта қолдануы, ұзақ дәуір ішінде алғашқы сырт пішіні сақтауы
(түрдің) келеді. Анықталған нормалармен өндіріс процесі сыртқы ортаның
әсерінен бірте-бірте алмастырылады және өндіріс шығындарына алғашқы құнды
алып барады олар нормативті мезгіл ішінде қызметтін тозық есептеу жолымен
атқарылады(амортизацияның).
Елде нарықтық қатынастардың құрылуы есеп орнатып қоюына жақын келуге
үйіп-жиюді бөлектерді кәсіпорындардың қаражаттық - шаруашылық қызмет
учаскелерінде және ұйымдардың, негізгі құралдардың есебінің және олардың
соның ішінде салық салуға жаңаша көзқараспен қарайды.
Қаражаттық қорлардың шектелгендік шарттарына байланысты экономиканың
даму шарттарында, инвестициялардың тартуымен кәсіпорындарда саясатшылар
есептік негізгі құралдардың тозушылық биік дәрежелері және негізгі
капиталды жаңарту маңызды мағынаға ие болады.
Соңғы жылдары негізгі құралдардың бухгалтерлік есептің нормативті
базасы түбегейлі өзгерді. Бұлар және басқа нормативті құжаттар техникаға
маңызды өзгертулер және негізгі құралдардың салық салуының есеп
методологиясын енгізді.
Негізгі құралдар еңбек барысында үлкен рольді ойнайды, сонымен қатар
олар өз жиынтықтарында өндірістік - техникалық базаны құрастырады және
кәсіпорынның өндіріс қуатын анықтайды.
Ұзақ уақыт бойы негізгі құралдарды қолдану кәсіпорынға түседі және
пайдалануға беріледі; пайдалану нәтижесінде тозады; жөндеуге душар болады,
физикалық сапаның көмегімен оларды қалпына келтіріледі; кәсіпорын ішінде
орналасады; - сол себепті кәсіпорыннан немесе - онан арғы қолдану
көнергендігі. Негізгі қорлардың нәтижелі қолданылуы көрсеткіштердің
біреуінің ғана артуымен келеді: олардың жұмыс уақыттары (тоқтаулардың
қысқарту жолымен); ауысымдылық коэффициенті; өнімділіктері (жаңа енгізу
базасында техниктер және технологияның); қор қайтарылулары (орындалатын
жұмыстардың көлемінің және негізгі қорлардың әрбір сомына қызметтердің өнім
шығарудың артуы).
Кәсіпорындар негізгі құралдармен иелік етуге, пайдалануға және
бұйрықтарды орындауға болады: басқа кәсіпорындарға тегін тапсыруға немесе
сатуға, ауыстыруға, жалға тапсыруға, ғимараттар салуға, жабдықтауға,
транспорттық құралдар, инвентарьлар, теңдіктен көшіріп жазып алу, егер олар
тозған немесе ескірген болса, олар толық тозығы шығарылған немесе жоқ
болады.
Бухгалтерлік есептің негізгі құралдарына негізгі мақсаттарына
жататындар:
- қорғаныштық және негізгі құралдарды бақылау барысында олардың
орындарымен қолдану; дұрыс деректі дайындау және есепке дер кезінде
тойтарыс беру олардың түсіну,
- реконструкцияға құралдардың орынды шығындауды және негізгі
құралдарды жаңартуды бақылау;
- негізгі құралдардың құн үлесін есептеді қолданумен және осымен
орайлас кәсіпорын шығындарына қосуға арналған тозықпен;
- жұмысшы машиналардың қолдану нәтижелілігін, жабдықтауды бақылау,
өндіріс аудандарды, транспорттық құралдарды және басқа негізгі құралдарды
бақылау;
-- негізгі құралдардың объектілерінің. көшіріп жазып алуының нәтижесінің
дәл анықталуы,
Бұлар бары есеп дұрыс ұйымдары және негізгі құралдардың қозғалыстары
тиісті құжатнамалар және қамтамасыз ету арқасында мақсаттар шешіледі, есеп-
қисаптардың олардың тозығымен және шығындардың есебінің олардың жөндеуімен
келеді.
Санап келгенде, жоғарыда көрсетілген мақсат назарына қабылдай,
кәсіпорында бухгалтермен алды тұратын, нақтылы ұйым үлгісінде олардың
орындалуын қарап шығамыз ( ООО мансап ). Ол үшін мынаның келесі негізгі
бағыттармен негізгі құралдардың есеп басқаруы жұмыс істейтін заң шығаруына
сәйкестік дәрежесін айқындаймыз:
- негізгі құралдардың маңызы, олардың таптастыру және бағалау,
- олардың барының және қозғалысының есебі;
- негізгі құралдардың тозық есебі;
- оларды жөндеудегі саясатшылардың есептік таңдауы;
- негізгі құралдардың есебі;
- шаруашылық субъектілердің қаражаттық мүмкіншіліктерінің ұйымдық
есебі;
- қаттау сұрақтары және негізгі құралдардың қайта бағалаулары;
- өткізілген зерттеу нәтижелерінен жетіспеушіліктердің табуы;
- олардың ұсыныстарын жою.
- Кәсіпорынның негізгі құралдарының шарттарының есебі
І бөлім. Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны және ғалымдармен
тәжірибелердің пікірлері.
1. Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны.
Жай бухгалтерлік есеп пен негізгі құралдардың есебін ПБУ 697( утв.
бұйрықпен ҚР қаржы министірліктері және мүліктің бөлім сияқты негізгі
құралдар.№1331) анықтайды 13.01.98 жылы тіркелген, қолданылатынды еңбек
құралдары кім, не ретінде өнім өндірісі жанында, жұмыстардың орындалуында
немесе қызметтердің көрсетуінің, немесе басқаруға арналған ұйыммен дәуір
ішінде, Әдеттегі операциялық цикл 12 айдан асады.
Тап осы анықтама бүгінде негізгі құралдардың анықтамасы бола алмайды, Ресей
Федерациялар есептіліктің бухгалтерлік есепті басқарумен ( утв. бұйрықпен
ҚР қаржы министірліктері) 46 жайында келтірілген
Жоғарыдан негізгі құралдарға есепте құнмен еңбек құралдары жатады
бірліктің артынан және қызмет мезгілімен көбірек 1 жыл. Тап осы кезеңге
мынау 8 тыс.349 руб. төмен емес лимитты бірліктің артынан тиісті болу
нақтылы объекті қанауының табыс немесе белгілі бір уақыт ішінде айқын
функцияларды анықтауда орындалулар алуда есете пайдлы қазба ретінде
қолданылады.
Бұл мерзімді ұйым дербес қондырады ( егер ол орталықтандырылған ретте
айқын емес немесе техникалық нақтылы объектіге құжаттарда көрсетілмеген
болса) мынаған назар аударуымыз керек:
1. жұмыс алмастыруларының жоспарланушы сандарын есепке ала, шартты - сақтық
жөндеулердің, агрессиялық орта барысының және басқа факторлардың объекті
қанау нақтылы шарттары;
2. техника - экономикалық көрсеткіштердің объекті күтілетін өнімділігін
есепке алу;
3. қанауға шек қою ( мысалы, жал мезгілі ).
Негізгі құралдарды есептеудің бірлігі инвентарь объекті болып табылады.
Инвентарь объект – барлық құрылғылары бар аяқталған құрылғы немесе
қабілетті оның тағайындауымен сәйкес қажетті функцияларды дербес орындай
алатын конструктивті зат. Егер құрылғы қолданудың әртүрлі мерзімдерінде
түзелген бірнеше бөлімдерден тұрса, онда ол есепте дербес инвентарьлық
объект ретінде қарастырылады.
Негізгі құралдар аналитикалық есебінде қолдану қанауда, қорда, резервте
пайдаланудың мінез-құлығынан көрінеді.
Қолданудың олардың қайсы шектерде ұйым мінез-құлыққа ықпалын жасауды
көрсетеді: кәсіпорынға толық жататындар, жалға берілген қоса алынғандар
жалға немесе орнында болғандар шапшаң немесе шаруашылық басқарудағы меншік
құқықтарының шекарасы назарға қабылданады.
Негізгі құралдардың есептеу ұйымында тозық мөлшеріне көрсетуші - ықпалын
жасауда таптастыруы және бағалау маңызды мағынаға ие( тозықтың ), өндіріс
шығындарын қоса алғанда.
Негізгі құралдардың таптастыруы келесі белгілермен жүзеге асады:
Заттық негізгі қорлардың және - - - негізгі қорлардың дәл осылай ( -
активтtр ) деп аталатын заттық - натуральды түрі бар.
Баланста негізгі материалдық қорлар Айналыма жатайтын активтер
мақаласында жер учаскелері және табиатты қорғау объектілері, ғимараттар,
машиналар және жабдықтау шифрымен ашылады, яғни амортизацияланан және
амортизацияланбаған бағам деп бөлінеді.
Бөлек объектілердің жасауында адамның қатысуы
a) қолдағы негізгі құралдар деп аталатын қатысу (имараттар, машиналар
және т.б)
b) қолданылмайтын негізгі құралдар де аталатын адамның қатысуынсыз (жер
учаскелері және табиғатты қолдану объектілері: су, кендер және басқа
да табиғи ресурстар )
1. Халық шаруашылығы салалары (24 сала, - соның ішінде мүлікпен өнеркәсіп,
операция , ақпараттық - есептеуіш қызмет ету, жалпы сауда қызмет қамтамасыз
етумен базар жұмыс жасаулары және т.б.)
2. Топтар.
Қорлардың негізгі топтардың тізімі жалпы ресейлік топтастырғышпен
анықталған ( ОКОНФ ). Ол таптастыру бірыңғай жүйелері құрамына енеді және
техника - экономикалық және әлеуметтік хабар кодтауының ( ЕСКК ) ресей
федерацияның және негізгі қорлардың жалпы одақтық топтастырғышының орнына
өңделген. 01.01.96 ж.ОКОФ әрекетке енгізілген.
Оның құрамында заттық және - негізгі қорлар бөлінген. Заттық негізгі қорлар
келесі топтармен:
1. ғимарат;
2. салу;
3. машина және жабдықтау;
4. өлшеу және реттеуші құралдар және құрылғылар;
5. пәтер-үй;
6. есептеуіш техника және оргтехника;
7. транспорттық құралдың;
8. аспап;
9. өндіріс және шаруашылық инвентарь;
10. жұмысшы, өнімді және тайпалық мал;
11. көп жылдық отырғызудың;
12. заттық негізгі қорлардың қалғаны түрлері.
697 және жай бухгалтерлік есеп басқаруымен және ҚР есептіліктер топтардың
келтірілген тізімін айқындайды. Дәл осылай, үшінші топ жұмысшы және күш
беретін машиналар және жабдықтау деп аталған, ал тоғызыншы - өндіріс
және шаруашылық инвентарь және бұйымның . бесінші пәтер-үйдің тобы жоқ.
Ал бірінші топқа - ғимараттар қосылған. Сол уақытта екеуінің құжаттарда
қосымша келесі нормативті тобы көрсетілген:
- жерлердің жағдайының жақсаруына және жалданған объектілерге
капиталдық салымдар;
- жер алаңы учаскелер, табиғатты қолдану объектілері;
- көп жылдық отырғызулар.
Жайда бухгалтерлік есеп басқаруымен дербес топпен бөлінген жол
внутрихозяйственныесі .
5. функционал тағайындау, яғни өндіріс барысында қатысу мінез-құлығы:
А ). өнеркәсіпті - өндірістер;
Б ). халық шаруашылық басқа салаларының өндірістік тағайындаулары;
В) өндірістік емес ( әлеуметтік сфера объектілері ).
6. Өндірістік процесте қолдану дәрежесі:
А ). жұмыс істейтіндер,яғни қанауда орнында болған,;
Б ). әрекетсіздінбейтіндер, яғни анықталған , бірақ олар қаналатындар емес
( мысалы, орнында болғандар жөндеуде, салып бітіру сатысында және т.б.);
В). қорда болғандар қорда, яғни анықталмаған және арналғандар үшін
толығулар - объектілерді қанаудың;
Г ). консервациялау күй-жағдайында болатындар.
7. бұйым:
А). өзіне меншіктілер;
Б). жалданғандар.
Инвентарь объекті теңдігіне орнатып қою жанында және онан арғының оны
қанаудың бағалау маңызды мағынаға ие. Бірлік және нақтылықтар принципі
мүлік тап осы түр бағалаулары негізгі құралдардың есеп ұйымында анықтаушы
фактормен келеді.
Есептің олардың негізгі құралдардың бағалау бірлік принципі бірыңғай
методология құруын әртүрлілерді ұйымдарда - ұйымдық - заңға сүйінген меншік
түрлерін білдіретін бірлік принципі.
Нақтылық принципі нақтылы датаға сәйкес сол немесе басқа да негізгі
құралдардың құрамында нақты құнды ашады.
Ағымдағы есебінде негізгі құралдарды бағалаудың төрт түрі қолданылады:
алғашқы, қалпына келтіргіш, қалдық және таратушы.
алғашқы құн объектінің нақтылы атылары тарихи бағалауды ұсынады оның
қабыл алу жанында е мыналарды есепке алады:
- келісілген ( сатылатын ) бағаны, - сатып алушымен сатушыға;
- ақпараттық және кеңестік қызметтердің сомасын;
- кеден және басқа төлемдер;
- тіркеу жинаулар, мемлекеттік баж салыы және басқа осыған ұқсас
төлемдер;
- делдалдық ұйымдардың қызметтік құны;
- негізгі құралдарды сатып алудағы өтелмейтін салықтар
- басқа шығындар
Негізгі құралдардың жарнасы жанында жарғылық ( складочный ) ұйым капиталы
объектісінің үлес шотына алғашқы құнымен оның құны, егер алдын ала
ескерілген жұмыс істейтінмен емес заң шығарунан басқа. оның
құрылтайшылармен келісілген ( қатысушылармен ). Бартерлік келісімдерде
қабылданғанның тапсырушы жақ есебінде, алғашқы құнмен бағалауда құн -
мүліктер есептеледі.
Тегін алу оқиғаларында тап осы уақытта жұмыс істейтін нарықтық бамен
есепке тұрады.
Объектінің алғашқы құн өзгертуі оның мезгіл ішінде келесі оқиғалар басқа
пайдалы қолдану рұқсат етілмейді:
- салып бітірудің;
- жабдықтап бітудің;
- реконструкцияның;
- жарым-жарты жоюдың.
Нәтиже ( арту +, азаю -) объектіні алғашқы құнын өзгертуінен ұйым
қосымша капиталыға жатады.
Қалпына келтіргіш құн – қналатын негізгі құралдардың қазіргі заманен ұқсас
объектілерін дайындаудан шығатын баға.
Қалған құн айқын мерзіге нақты құн сияқты ( олардың замандас
шарттардың есеп ұдайы өндірістің ) қарастырылады. Ол қанау дәуірінің
артынан тозықтың оның сома объектісі алғашқы құнынан шегеру жолымен
есептелінеді.
Жоюшы құн – объектінің жойылудан кейін және жүзеге асырудан кейінгі
пайдалы қазбаларды құны.пайдалы құны (металлолом, қосымша бөліктер. Отындар
және т.б,)
Амортизациланған құн –лайықты объектінің қанау уақытынан кейінге
алмастырылатын құн. Ол оның таратушы бөлімі алғашқы құнынан шығару жолымен
есептелінеді. Егер сондай жою мерзіінде бөлімдер жоқ болатын болса, онда
амортизиртизацияланған құн таратушымен сәйкес келеді.
Негізгі құрал аналитикалық есебінде қолдану мінез-құлығынан аралап
шығуға көрінеді: қанауда, қорда, резервте.
Меншік құқықтарының шекарасы сонымен қатар назарға қабылданады, қолданудың
олардың қайсы шектерде ұйым мінез-құлыққа ықпалын жасауды көрсетеді:
кәсіпорынға толық жататындар, жалға берілген қоса, алынғандар жалға немесе
орнында болғандар шапшаң немесе шаруашылық басқаруда.
Негізгі құралдардың есеп ұйымында маңызды мағына олардың таптастыруы және
бағалау, тозық мөлшеріне көрсетуші - ықпалын жасауды болады (
тозықтың ), қосылатындардың өндіріс шығындарына тәуелді.
2. Негізгі құралдарды классификациялау
Негізгі құралдардың таптастыруы келесі белгілермен жүзеге асады:
1. Негізгі материалдық қорлар мен (материалдық емес активтер) деп аталатын
заттық натуралдық түрі;
Баланста негізгі материалдық қорлар Айналымнан тыс активтер деген
мақалада жер учаскелері және табиғатты қолдану объектілері, ғимараттар,
машиналар деп көрсетілген, яни амортизацияланған және амтизацияланбаған.
Бөлек объектілерді жасаудағы адамны қатысуы
А ). қолдаы негізгі құралдар деп атлатын қатысулар ( ғимараттар,
машиналар және.т.б.);
Б ). қолдағы емес негізгі құралдар деп аталатын адамны қатысуынсыз ( жер
учаскелері және табиатты пайдалану объектілерінің - су, жер қойнау және
басқа табиғи қорлар ).
Халық шаруашылығы салалары (24 сала, - мүлікпен өнеркәсіп
операциялары, соның ішінде, ақпараттық - есептеуіш қызмет көрсету,
нарықтық құрылымды құруды қатамасыз етудегі жалпы комерцилық іс-әрекет.
Негізгі қорлар төмендегідей топтарға топтастырылады. Оның құрамында
заттық және - негізгі қорлар бөлінген. Заттық негізгі қорлар келесі
топтармен ашып көрсетілген:
1. ғимараттар;
2. салулар;
3. машина және жабдықтау;
4. өлшеу және реттеуші құралдар және құрылғылар;
5. пәтер-үй;
6. есептеуіш техника және оргтехника;
7. транспорттық құралдың;
8. аспаптар;
9. өндіріс және шаруашылық инвентарь;
10. жұмысшы, өнімді және тайпалық мал;
11. көп жылдық отырғызулар;
12. заттық негізгі қорлардың қалғаны түрлері.
697 және жай бухгалтерлік есеп басқаруымен және ҚРта есептіліктер
топтардың келтірілген тізімін айқындайды. Дәл осылай, үшінші топ оларға
аталған жұмысшы және күш беретін машиналар және жабдықтау , ал тоғызыншы
- өндіріс және шаруашылық инвентарь және бұйымның . бесінші топ жоқ
болады - пәтер-үйдің . ол бірінші топқа қосылған - ғимараттың . анау
ғой уақыт екеулердің қосымша бөлінген келесі топ нормативті құжаттарында:
- жерлерді және жала берілген объектілерді жақсартуға арналған
капиталдық салымдар
- жер алаңы учаскелер, табиғатты қолдану объектілері;
- көп жылдық отырғызуларға капиталдық салымдар.
шаруашылық ішілік жолдарды бухгалтерлік есептің көмегімен топтарға бөлуде
мыналар ашып көрсетілген:
3. Функционалды тағайындау, яғни өндіріс барысында: қатысу мінез-құлығы;
А ). өнеркәсіптік - өндірістік;
Б ). халық шаруашылық басқа салаларының өндіріс тағайындаулары;
В). - өндірістік емес ( әлеуметтік сфера объектілері ).
4. Өндіріс процесінде қолдану дәрежесі:
А ). жұмыс істейтіндер, яғни қанауда орнында болғандар;
Б ). әрекетсіздінбейтіндер, яғни анықталған бірақ қаналатындар емес (
мысалы, жөндеуде, салып бітіру сатысында орнында болғандар және т.б.);
В). Қордағы, яғни қанау объектілерін анықтауды толықтыруда шығарылатын;
Г ). консервациялау күй-жағдайында болатындар.
5. Бұйымдар:
А ). жеке меншік;
Б ). Жалға алынғандар.
Инвентарьлық балансты және оны ары қарай қанауда баға маызды орын алады.
Бірлік принципі нақты мүлік бағаларын анықтауда мүлік негізгі құралдарды
есептеу ұйымдарында анықтаушы фактор болып табылады.
Бірлік принципі негізгі құралдардың бағасы ұйымдық-құқықтық меншік
формасынан басқа факторларды анықтаушы бірыңғай әдістемені білдіреді.
Нақтылық принципі сол немесе басқа да объектінің негізгі құралдарының
нақтылы дата құрамындағы нақты құнын ашады.
Негізгі құралдардың ағымдағы есебінде бағалауды төрт түрі қолданылады:
алғашқы, қалпына келтіргіш, қалған және таратушы.
Алашқы құн өзімен бірге оны есепке алуда өзіен бірге нақты аталған
объектілерді тарихи бағасын ұсынады.
- келісілген ( сатылатын ) бағаны, - сатып алушымен сатушыға;
- ақпараттық және кеңестік қызметтердің сомасын, тауып алуға жағдай
жасаушылардың;
- кеден және басқа төлемдер;
- тіркеу жинаулар, мемлекеттік баж салық және басқа ұқсас төлемдер;
- делдалдық ұйымдардың қызметтердің құны;
- негізгі құралдардың сатып алуы жанындағы өтелмейтін салықтар;
- негізгі құралдарды объектілерін дайындаумен және салумен байланысты
жалпы шаруашылық шығындардан тұратын басқа да шығындар басқа шығындар.
Үлес шотына негізгі құралдардың жарнасы жанындаы жарғылық ( складочный )
ұйым капиталы объекті алғашқы құнымен мойынға алады, оның құны,
құрылтайшылармен ( қатысушылармен ) келісілген, егер басқалары заңмен
қарастырылмаса.
Бартерлік келісімдерде алашқы құн болып, тапсырушының жаындаы есепте
қабылданған, айырбасталатын мүлік объектісінің бағасы есептеледі..
Тегін алу оқиғаларында объекті оның датаға тап осы аймақта жұмыс істейтін
нарықтық бағамен есепке тұрады
Объектінің алғашқы құнын өзгертуі оның мезгіл ішінде пайдалы келесі
оқиғалар басқа пайдалы қолдану рұқсат етілмейді
- салып бітірулер;
- жабдықтап бітулер;
- реконструкциялар;
- жарым-жарты жоюлар.
Нәтиже ( арту +, азаю -) объектті алғашқы құнының өзгеруі ұйымның қосымша
капиталына жатады. Қалпына келтіргіш құн – ұдайы өндірістің негізгі
құралдарын шығаратын қазіргі бағалар және аналогтік объектілерді дайындау
шарттары.
Негізгі құралдардың алғашқы құн аудармасы қалпына келтіргішті шығарылады
олардың нәтижесінде қайта бағалаулар, датаны және қайсы жүзеге асыру ретін
Ресей Федерациясы үкіметі анықтайды
Қалдық құн нақты құн сияқты берілген мерзімде қарастырылады( олардың есебі
ұдайы өндірістің қазіргі шарттары). Ол қанау мерзімінің соңынан тозықтың
алғашқы бағасының объектісімен есептеледі.
Таратушы құн –жоюдан кейін алынған немесе объектінің орындауларын және
есепке қабылданғандардың шартты бағасын жүзеге асырудан кейінгі пайдалы
қазбалардың құны ( металлолом, қор бөлімдер, отындар және т.б.),
Сонымен қатар амортизацияланған құн да бар оның құны лайықты объектті
қанау мерзіміндегі жаңадан жасалған өнімдерді жою мерзімінде сондай
бөлімдер жоқ болса, онда амортизацияланған құн таратушымен сәйкес келеді.
1.2 Алғашқы құжаттардың негізгі құралдардың есебіндегі түрі.
Негізгі құралдардың есебіне арналған алғашқы құжатнама түрлері №71 Ресейге
Госкомстатамен қаулымен бекітілген.( редакцияда). Соған сәйкес ұйым тап
осы қаулысымен негізгі құралдардың қозғалысымен операциялардың дайындауына
арналған келесі алғашқы есептік құжаттар қолдану міндетті:
- қабылдау акті ( қапталғанды ) - негізгі құралдардың № ОС –
түрімен өтікізілуі, негізгі құралдардың ішкі ауысуларына және дайындалуына
арналған;
- қабылдау акті- қайта жөнделген және модернизацияланған объектілердің
№ ОС түрімен 3- операциялардың дайындауына арналған жөндеуге тапсырумен
және негізгі құралдардың жөндеуінен қабылдауға арналған;
- №ОС 4- түрімен негізгі құралдарды көшіріп жазып алуына акті негізгі
операциялардың жоюға арналған негізгі құралдармен
( автокөліктен басқа ) анықталады;
- № ОС -4 түріндегі автокөліктік құралдардың көшіріп жазып алуына,
автокөліктерді жою операцияларын дайындауға арналған;
- № ОС -6- түріндегі негізгі құралдардың инвентарь карточкасының
есебін дайындауға арналған негізгі құралдардың есеп объектісі;
- № ОС -14- түріндегі капиталдық құрылысқа арналған жабдықтау
қабылдауы туралы акті - № ОС -15-түріндегі талап ететін монтаждың,
құрылыс ұйымдарға;
монтажға қабылдау-өткізу жабдықтау актісі,
- № ОС-16- түріндегі жабдықтаушыға жарналар құрастыратын жабдықтауды
қабылдауғ арналған акті.
Негізгі құралдардың әрбір объектісіне нақты мінездемемен есеп карточкасы
енгізілуі керек. Ұйымдарда негізгі құралдар объектісінің аздаған саны бар
қаттау кітабына объект түрі қажетті мәліметтерге есеп жүргізге рұқсат
етіледі. Әрбір объектінің соңында жауапты бет нықталып бекітіледі. Ресей
Федерациясы есептілігінің және бухгалтерлік басқару дың 26 пунктіне
байланысты есеп беру жылындағы ұйымның басқарушылары анықтайтын негізгі
құрадардың (басқа да мүліктердің) қаттау мөлшері, оқиғалардан басқа қаттау
өткізу міндетті болғанда.
27 пунктке сәйкес берілген жайда қаттауды мынадай жағдайда міндетті өткізу
қажет:
- заттық жауапты беттердің алмастыруында;
- ұрлық фактілерінің табуы жанында, қиянат етулер немесе мүлік
бұзулары;
- апат оқиғасында, өртті немесе басқа төтенше жағдайлардың,
экстремальды шарттармен шақырылғандарда;
- қайта ұйымдастыруда немесе ұйым жоюында;
- жалға мүлік тапсыруыда, төлеуде, сатылуға;
- құрастырушының алдында жылдық бухгалтерлік есептілікті жасауда (
мүлік басқа, қаттау қайсыны есеп беру жыл 1 қазаннан ертерек емес өткізілді
).
Негізгі құралдардың қаттауы үш жылға бір мәрте өткізіледі. Қаттау өткізу
реті әдістемеліктерді нұсқауларда мүлік қаттауымен және қаражаттық
міндеттемелердің уақыты белгіленген ( Ресейге Минфинамен бұйрықпен
бекітілген.№49).
Негізгі пайдаланылатын нормативтік құжаттар:
1. бухгалтерлік есеп туралы (.№129 ҚР президентпен қол қойылған
өзгертулердің және қосымшалар есепке ала ).
2. федералды мүлік есебі ұйымы туралы. ҚР үкімет қаулысы.
3. жай бухгалтерлік есеппен негізгі құралдардың есебі ҚР қаржы
министірліктері бұйрықпен 697( бекітілген және тіркелген. №1451).
4. жай бухгалтерлік есеп басқаруымен және ресей федерациялар бухгалтерлік
есептіліктің ( ҚР қаржы министірліктері бұйрықпен бекітілген ).
Кәсіпорындардың қаражаттық - шаруашылық қызмет бухгалтерлік есебі
есептерінің 5. жоспар және нұсқау оның қолдануымен ( ССРО қаржы
министірліктері бұйрықпен бекітілген.№56 және экономика министірліктері
хатпен ресей федерация аумақтарына қолдану үшін ұсынылған және РСФСР
қаржысының.№18-5; өзгертулермен, бекітілген бұйрықтармен ҚР қаржы
министірліктері.№173.№81).
6. жай ұзақ мерзімді инвестициялардың бухгалтерлік есебімен. ҚР қаржы
министірлік хаты.№160.
7. жай негізгі құралдардың бухгалтерлік есебімен ( қорлардың ) мемлекеттік,
кооперативтардың ( колхоздар басқа ) және қоғамдық кәсіпорындардың және
ұйымның ( хатқа қосымша ССРО қаржы министірліктері.№30).
8. жай тозықтық бөліп шығарулардың есептеу реті туралы халық шаруашылықта
негізгі қорлармен ( ССРО Госпланом бекітілген, ССРО Минфином, ССРО
Госкомстатом, ССРО Госкомцен, ССРО Госстроемі.№ ВГ -21- Д ).
9. негізгі қорлардың толық бұрынғы қалпына келуіне тозықтық бөліп
шығарулардың бірыңғай нормалары ССРО халық шаруашылықтары ( ССРО
министрларының кеңесінің қаулымен бекітілген.№1072).
10. жылдамдатылған тозық механизмдарының қолдануы туралы және негізгі
қорлардың қайта бағалауына
11. туралы тойтарыста бухгалтерлікте есепте және есептіліктер
операциялардың, байлаулымен жүзеге асырумен біргенің қызметтің .
12. әдістемелік нұсқаудың мүлік қаттауымен және қаражаттық міндеттемелердің
13. есептеу реті туралы және қосылған құнға салық төлеулері. Нұсқауы.№39.
14. есептеу реті туралы және кәсіпорындардың пайдасына салық қаражатына
төлеулер және ұйымдардың. Нұсқауы.№37.
15. даму мемлекеттік сүйеуі туралы ресей федерациялар қызмет лизинговойы
16. уақытша жай лизингі туралы
Өнеркәсіпке негізгі құралдар келесі әдіс бойынша түсірледі.
1. Ақылы немесе аустырылып алынған мүлік.
2. Құрастырып және дайындау.
3. Тағайындаушылардың есебінен.
4. Қайтарылусыз алыпатын ақы.
5. Басқа жағдайларда.
Негізгі құралдар алынатын кезде олар алғашқы баға есебінен кіреді, сондай
ак барлық шығындар да қарастырылады, тек салықтан түсетін кірістен басқасы.
Бухалтерлік есеп және салық операцияларының негізгі құралдарының тәртібін
Орал отын атты қоғамы акционерлік ұйымның мысалынан келтірейік.
Бір нысан сатып алынады оның қосымша бағасың қосылатын құңдық салығынан
басқасы 45000 құрайды және қосылатың құңдық баға салық 90000 тенге.Дедалдың
қызмет көрсеткен ұйымға 12000 тенге (оның ішінде қбс -200 тенге).Қосымша
ақпарат топқанға 6000(оның ішіндегі салығы -1000 т)
Командировкалалық шығындар нысанды сатып алуға байланысты(оның ішіне жол
ақысы, қонақ үйде тұру, тәуліктік).
Қозғалмайтын мүлікке байланысты жасалған келісім шарт ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе.
І бөлім. Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны және ғалымдармен
тәжірибелердің пікірлері.
1. Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны.
1.2 Негізгі қорларды классификациялау.
ІІ бөлім. Орал Отын ААҚ-ның экономикалық сипаттамасы және есеп-қаржы
жұмысын дайындау.
2.1. Орал Отын ААҚ-ның ұйымдық экономикалық сипаттамасы.
2.2 Орал Отын ААҚ-ның есеп-қаржы жұмысын ұйымдастыруы
ІІІ бөлім. Негізгі құралдардың есебінің міндеттері.
3.1 Негізгі құралдар қозғалысының құжаттармен қамтамасыздануы.
3.2 Негізгі құралдардың түсуі мен шығуын жетілдіру жолдары.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Заттық, еңбекті және қаражаттық қорлардың қолданылуы өндіріс -
шаруашылық қызметімен, сонымен қатар еңбек негізгі қорлардың - құралдарының
шотының артынан және еңбек процесі заттық шарттарының көмегімен қамтамасыз
етіледі.
Еңбек құралдары - станоктар, жұмысшы машиналар, қолдан-колға
берілетін құрылғылар, аспап және т.б., ал еңбектің өндіріс ғимарат
процесінің заттық шарттары, өндірістік құралдар, транспорттық құралдар және
басқалар.
Өндіріс барысында негізгі құралдардың айырмалық ерекшелігіне олардың
қайта-қайта қолдануы, ұзақ дәуір ішінде алғашқы сырт пішіні сақтауы
(түрдің) келеді. Анықталған нормалармен өндіріс процесі сыртқы ортаның
әсерінен бірте-бірте алмастырылады және өндіріс шығындарына алғашқы құнды
алып барады олар нормативті мезгіл ішінде қызметтін тозық есептеу жолымен
атқарылады(амортизацияның).
Елде нарықтық қатынастардың құрылуы есеп орнатып қоюына жақын келуге
үйіп-жиюді бөлектерді кәсіпорындардың қаражаттық - шаруашылық қызмет
учаскелерінде және ұйымдардың, негізгі құралдардың есебінің және олардың
соның ішінде салық салуға жаңаша көзқараспен қарайды.
Қаражаттық қорлардың шектелгендік шарттарына байланысты экономиканың
даму шарттарында, инвестициялардың тартуымен кәсіпорындарда саясатшылар
есептік негізгі құралдардың тозушылық биік дәрежелері және негізгі
капиталды жаңарту маңызды мағынаға ие болады.
Соңғы жылдары негізгі құралдардың бухгалтерлік есептің нормативті
базасы түбегейлі өзгерді. Бұлар және басқа нормативті құжаттар техникаға
маңызды өзгертулер және негізгі құралдардың салық салуының есеп
методологиясын енгізді.
Негізгі құралдар еңбек барысында үлкен рольді ойнайды, сонымен қатар
олар өз жиынтықтарында өндірістік - техникалық базаны құрастырады және
кәсіпорынның өндіріс қуатын анықтайды.
Ұзақ уақыт бойы негізгі құралдарды қолдану кәсіпорынға түседі және
пайдалануға беріледі; пайдалану нәтижесінде тозады; жөндеуге душар болады,
физикалық сапаның көмегімен оларды қалпына келтіріледі; кәсіпорын ішінде
орналасады; - сол себепті кәсіпорыннан немесе - онан арғы қолдану
көнергендігі. Негізгі қорлардың нәтижелі қолданылуы көрсеткіштердің
біреуінің ғана артуымен келеді: олардың жұмыс уақыттары (тоқтаулардың
қысқарту жолымен); ауысымдылық коэффициенті; өнімділіктері (жаңа енгізу
базасында техниктер және технологияның); қор қайтарылулары (орындалатын
жұмыстардың көлемінің және негізгі қорлардың әрбір сомына қызметтердің өнім
шығарудың артуы).
Кәсіпорындар негізгі құралдармен иелік етуге, пайдалануға және
бұйрықтарды орындауға болады: басқа кәсіпорындарға тегін тапсыруға немесе
сатуға, ауыстыруға, жалға тапсыруға, ғимараттар салуға, жабдықтауға,
транспорттық құралдар, инвентарьлар, теңдіктен көшіріп жазып алу, егер олар
тозған немесе ескірген болса, олар толық тозығы шығарылған немесе жоқ
болады.
Бухгалтерлік есептің негізгі құралдарына негізгі мақсаттарына
жататындар:
- қорғаныштық және негізгі құралдарды бақылау барысында олардың
орындарымен қолдану; дұрыс деректі дайындау және есепке дер кезінде
тойтарыс беру олардың түсіну,
- реконструкцияға құралдардың орынды шығындауды және негізгі
құралдарды жаңартуды бақылау;
- негізгі құралдардың құн үлесін есептеді қолданумен және осымен
орайлас кәсіпорын шығындарына қосуға арналған тозықпен;
- жұмысшы машиналардың қолдану нәтижелілігін, жабдықтауды бақылау,
өндіріс аудандарды, транспорттық құралдарды және басқа негізгі құралдарды
бақылау;
-- негізгі құралдардың объектілерінің. көшіріп жазып алуының нәтижесінің
дәл анықталуы,
Бұлар бары есеп дұрыс ұйымдары және негізгі құралдардың қозғалыстары
тиісті құжатнамалар және қамтамасыз ету арқасында мақсаттар шешіледі, есеп-
қисаптардың олардың тозығымен және шығындардың есебінің олардың жөндеуімен
келеді.
Санап келгенде, жоғарыда көрсетілген мақсат назарына қабылдай,
кәсіпорында бухгалтермен алды тұратын, нақтылы ұйым үлгісінде олардың
орындалуын қарап шығамыз ( ООО мансап ). Ол үшін мынаның келесі негізгі
бағыттармен негізгі құралдардың есеп басқаруы жұмыс істейтін заң шығаруына
сәйкестік дәрежесін айқындаймыз:
- негізгі құралдардың маңызы, олардың таптастыру және бағалау,
- олардың барының және қозғалысының есебі;
- негізгі құралдардың тозық есебі;
- оларды жөндеудегі саясатшылардың есептік таңдауы;
- негізгі құралдардың есебі;
- шаруашылық субъектілердің қаражаттық мүмкіншіліктерінің ұйымдық
есебі;
- қаттау сұрақтары және негізгі құралдардың қайта бағалаулары;
- өткізілген зерттеу нәтижелерінен жетіспеушіліктердің табуы;
- олардың ұсыныстарын жою.
- Кәсіпорынның негізгі құралдарының шарттарының есебі
І бөлім. Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны және ғалымдармен
тәжірибелердің пікірлері.
1. Негізгі құралдардың экономикалық мазмұны.
Жай бухгалтерлік есеп пен негізгі құралдардың есебін ПБУ 697( утв.
бұйрықпен ҚР қаржы министірліктері және мүліктің бөлім сияқты негізгі
құралдар.№1331) анықтайды 13.01.98 жылы тіркелген, қолданылатынды еңбек
құралдары кім, не ретінде өнім өндірісі жанында, жұмыстардың орындалуында
немесе қызметтердің көрсетуінің, немесе басқаруға арналған ұйыммен дәуір
ішінде, Әдеттегі операциялық цикл 12 айдан асады.
Тап осы анықтама бүгінде негізгі құралдардың анықтамасы бола алмайды, Ресей
Федерациялар есептіліктің бухгалтерлік есепті басқарумен ( утв. бұйрықпен
ҚР қаржы министірліктері) 46 жайында келтірілген
Жоғарыдан негізгі құралдарға есепте құнмен еңбек құралдары жатады
бірліктің артынан және қызмет мезгілімен көбірек 1 жыл. Тап осы кезеңге
мынау 8 тыс.349 руб. төмен емес лимитты бірліктің артынан тиісті болу
нақтылы объекті қанауының табыс немесе белгілі бір уақыт ішінде айқын
функцияларды анықтауда орындалулар алуда есете пайдлы қазба ретінде
қолданылады.
Бұл мерзімді ұйым дербес қондырады ( егер ол орталықтандырылған ретте
айқын емес немесе техникалық нақтылы объектіге құжаттарда көрсетілмеген
болса) мынаған назар аударуымыз керек:
1. жұмыс алмастыруларының жоспарланушы сандарын есепке ала, шартты - сақтық
жөндеулердің, агрессиялық орта барысының және басқа факторлардың объекті
қанау нақтылы шарттары;
2. техника - экономикалық көрсеткіштердің объекті күтілетін өнімділігін
есепке алу;
3. қанауға шек қою ( мысалы, жал мезгілі ).
Негізгі құралдарды есептеудің бірлігі инвентарь объекті болып табылады.
Инвентарь объект – барлық құрылғылары бар аяқталған құрылғы немесе
қабілетті оның тағайындауымен сәйкес қажетті функцияларды дербес орындай
алатын конструктивті зат. Егер құрылғы қолданудың әртүрлі мерзімдерінде
түзелген бірнеше бөлімдерден тұрса, онда ол есепте дербес инвентарьлық
объект ретінде қарастырылады.
Негізгі құралдар аналитикалық есебінде қолдану қанауда, қорда, резервте
пайдаланудың мінез-құлығынан көрінеді.
Қолданудың олардың қайсы шектерде ұйым мінез-құлыққа ықпалын жасауды
көрсетеді: кәсіпорынға толық жататындар, жалға берілген қоса алынғандар
жалға немесе орнында болғандар шапшаң немесе шаруашылық басқарудағы меншік
құқықтарының шекарасы назарға қабылданады.
Негізгі құралдардың есептеу ұйымында тозық мөлшеріне көрсетуші - ықпалын
жасауда таптастыруы және бағалау маңызды мағынаға ие( тозықтың ), өндіріс
шығындарын қоса алғанда.
Негізгі құралдардың таптастыруы келесі белгілермен жүзеге асады:
Заттық негізгі қорлардың және - - - негізгі қорлардың дәл осылай ( -
активтtр ) деп аталатын заттық - натуральды түрі бар.
Баланста негізгі материалдық қорлар Айналыма жатайтын активтер
мақаласында жер учаскелері және табиатты қорғау объектілері, ғимараттар,
машиналар және жабдықтау шифрымен ашылады, яғни амортизацияланан және
амортизацияланбаған бағам деп бөлінеді.
Бөлек объектілердің жасауында адамның қатысуы
a) қолдағы негізгі құралдар деп аталатын қатысу (имараттар, машиналар
және т.б)
b) қолданылмайтын негізгі құралдар де аталатын адамның қатысуынсыз (жер
учаскелері және табиғатты қолдану объектілері: су, кендер және басқа
да табиғи ресурстар )
1. Халық шаруашылығы салалары (24 сала, - соның ішінде мүлікпен өнеркәсіп,
операция , ақпараттық - есептеуіш қызмет ету, жалпы сауда қызмет қамтамасыз
етумен базар жұмыс жасаулары және т.б.)
2. Топтар.
Қорлардың негізгі топтардың тізімі жалпы ресейлік топтастырғышпен
анықталған ( ОКОНФ ). Ол таптастыру бірыңғай жүйелері құрамына енеді және
техника - экономикалық және әлеуметтік хабар кодтауының ( ЕСКК ) ресей
федерацияның және негізгі қорлардың жалпы одақтық топтастырғышының орнына
өңделген. 01.01.96 ж.ОКОФ әрекетке енгізілген.
Оның құрамында заттық және - негізгі қорлар бөлінген. Заттық негізгі қорлар
келесі топтармен:
1. ғимарат;
2. салу;
3. машина және жабдықтау;
4. өлшеу және реттеуші құралдар және құрылғылар;
5. пәтер-үй;
6. есептеуіш техника және оргтехника;
7. транспорттық құралдың;
8. аспап;
9. өндіріс және шаруашылық инвентарь;
10. жұмысшы, өнімді және тайпалық мал;
11. көп жылдық отырғызудың;
12. заттық негізгі қорлардың қалғаны түрлері.
697 және жай бухгалтерлік есеп басқаруымен және ҚР есептіліктер топтардың
келтірілген тізімін айқындайды. Дәл осылай, үшінші топ жұмысшы және күш
беретін машиналар және жабдықтау деп аталған, ал тоғызыншы - өндіріс
және шаруашылық инвентарь және бұйымның . бесінші пәтер-үйдің тобы жоқ.
Ал бірінші топқа - ғимараттар қосылған. Сол уақытта екеуінің құжаттарда
қосымша келесі нормативті тобы көрсетілген:
- жерлердің жағдайының жақсаруына және жалданған объектілерге
капиталдық салымдар;
- жер алаңы учаскелер, табиғатты қолдану объектілері;
- көп жылдық отырғызулар.
Жайда бухгалтерлік есеп басқаруымен дербес топпен бөлінген жол
внутрихозяйственныесі .
5. функционал тағайындау, яғни өндіріс барысында қатысу мінез-құлығы:
А ). өнеркәсіпті - өндірістер;
Б ). халық шаруашылық басқа салаларының өндірістік тағайындаулары;
В) өндірістік емес ( әлеуметтік сфера объектілері ).
6. Өндірістік процесте қолдану дәрежесі:
А ). жұмыс істейтіндер,яғни қанауда орнында болған,;
Б ). әрекетсіздінбейтіндер, яғни анықталған , бірақ олар қаналатындар емес
( мысалы, орнында болғандар жөндеуде, салып бітіру сатысында және т.б.);
В). қорда болғандар қорда, яғни анықталмаған және арналғандар үшін
толығулар - объектілерді қанаудың;
Г ). консервациялау күй-жағдайында болатындар.
7. бұйым:
А). өзіне меншіктілер;
Б). жалданғандар.
Инвентарь объекті теңдігіне орнатып қою жанында және онан арғының оны
қанаудың бағалау маңызды мағынаға ие. Бірлік және нақтылықтар принципі
мүлік тап осы түр бағалаулары негізгі құралдардың есеп ұйымында анықтаушы
фактормен келеді.
Есептің олардың негізгі құралдардың бағалау бірлік принципі бірыңғай
методология құруын әртүрлілерді ұйымдарда - ұйымдық - заңға сүйінген меншік
түрлерін білдіретін бірлік принципі.
Нақтылық принципі нақтылы датаға сәйкес сол немесе басқа да негізгі
құралдардың құрамында нақты құнды ашады.
Ағымдағы есебінде негізгі құралдарды бағалаудың төрт түрі қолданылады:
алғашқы, қалпына келтіргіш, қалдық және таратушы.
алғашқы құн объектінің нақтылы атылары тарихи бағалауды ұсынады оның
қабыл алу жанында е мыналарды есепке алады:
- келісілген ( сатылатын ) бағаны, - сатып алушымен сатушыға;
- ақпараттық және кеңестік қызметтердің сомасын;
- кеден және басқа төлемдер;
- тіркеу жинаулар, мемлекеттік баж салыы және басқа осыған ұқсас
төлемдер;
- делдалдық ұйымдардың қызметтік құны;
- негізгі құралдарды сатып алудағы өтелмейтін салықтар
- басқа шығындар
Негізгі құралдардың жарнасы жанында жарғылық ( складочный ) ұйым капиталы
объектісінің үлес шотына алғашқы құнымен оның құны, егер алдын ала
ескерілген жұмыс істейтінмен емес заң шығарунан басқа. оның
құрылтайшылармен келісілген ( қатысушылармен ). Бартерлік келісімдерде
қабылданғанның тапсырушы жақ есебінде, алғашқы құнмен бағалауда құн -
мүліктер есептеледі.
Тегін алу оқиғаларында тап осы уақытта жұмыс істейтін нарықтық бамен
есепке тұрады.
Объектінің алғашқы құн өзгертуі оның мезгіл ішінде келесі оқиғалар басқа
пайдалы қолдану рұқсат етілмейді:
- салып бітірудің;
- жабдықтап бітудің;
- реконструкцияның;
- жарым-жарты жоюдың.
Нәтиже ( арту +, азаю -) объектіні алғашқы құнын өзгертуінен ұйым
қосымша капиталыға жатады.
Қалпына келтіргіш құн – қналатын негізгі құралдардың қазіргі заманен ұқсас
объектілерін дайындаудан шығатын баға.
Қалған құн айқын мерзіге нақты құн сияқты ( олардың замандас
шарттардың есеп ұдайы өндірістің ) қарастырылады. Ол қанау дәуірінің
артынан тозықтың оның сома объектісі алғашқы құнынан шегеру жолымен
есептелінеді.
Жоюшы құн – объектінің жойылудан кейін және жүзеге асырудан кейінгі
пайдалы қазбаларды құны.пайдалы құны (металлолом, қосымша бөліктер. Отындар
және т.б,)
Амортизациланған құн –лайықты объектінің қанау уақытынан кейінге
алмастырылатын құн. Ол оның таратушы бөлімі алғашқы құнынан шығару жолымен
есептелінеді. Егер сондай жою мерзіінде бөлімдер жоқ болатын болса, онда
амортизиртизацияланған құн таратушымен сәйкес келеді.
Негізгі құрал аналитикалық есебінде қолдану мінез-құлығынан аралап
шығуға көрінеді: қанауда, қорда, резервте.
Меншік құқықтарының шекарасы сонымен қатар назарға қабылданады, қолданудың
олардың қайсы шектерде ұйым мінез-құлыққа ықпалын жасауды көрсетеді:
кәсіпорынға толық жататындар, жалға берілген қоса, алынғандар жалға немесе
орнында болғандар шапшаң немесе шаруашылық басқаруда.
Негізгі құралдардың есеп ұйымында маңызды мағына олардың таптастыруы және
бағалау, тозық мөлшеріне көрсетуші - ықпалын жасауды болады (
тозықтың ), қосылатындардың өндіріс шығындарына тәуелді.
2. Негізгі құралдарды классификациялау
Негізгі құралдардың таптастыруы келесі белгілермен жүзеге асады:
1. Негізгі материалдық қорлар мен (материалдық емес активтер) деп аталатын
заттық натуралдық түрі;
Баланста негізгі материалдық қорлар Айналымнан тыс активтер деген
мақалада жер учаскелері және табиғатты қолдану объектілері, ғимараттар,
машиналар деп көрсетілген, яни амортизацияланған және амтизацияланбаған.
Бөлек объектілерді жасаудағы адамны қатысуы
А ). қолдаы негізгі құралдар деп атлатын қатысулар ( ғимараттар,
машиналар және.т.б.);
Б ). қолдағы емес негізгі құралдар деп аталатын адамны қатысуынсыз ( жер
учаскелері және табиатты пайдалану объектілерінің - су, жер қойнау және
басқа табиғи қорлар ).
Халық шаруашылығы салалары (24 сала, - мүлікпен өнеркәсіп
операциялары, соның ішінде, ақпараттық - есептеуіш қызмет көрсету,
нарықтық құрылымды құруды қатамасыз етудегі жалпы комерцилық іс-әрекет.
Негізгі қорлар төмендегідей топтарға топтастырылады. Оның құрамында
заттық және - негізгі қорлар бөлінген. Заттық негізгі қорлар келесі
топтармен ашып көрсетілген:
1. ғимараттар;
2. салулар;
3. машина және жабдықтау;
4. өлшеу және реттеуші құралдар және құрылғылар;
5. пәтер-үй;
6. есептеуіш техника және оргтехника;
7. транспорттық құралдың;
8. аспаптар;
9. өндіріс және шаруашылық инвентарь;
10. жұмысшы, өнімді және тайпалық мал;
11. көп жылдық отырғызулар;
12. заттық негізгі қорлардың қалғаны түрлері.
697 және жай бухгалтерлік есеп басқаруымен және ҚРта есептіліктер
топтардың келтірілген тізімін айқындайды. Дәл осылай, үшінші топ оларға
аталған жұмысшы және күш беретін машиналар және жабдықтау , ал тоғызыншы
- өндіріс және шаруашылық инвентарь және бұйымның . бесінші топ жоқ
болады - пәтер-үйдің . ол бірінші топқа қосылған - ғимараттың . анау
ғой уақыт екеулердің қосымша бөлінген келесі топ нормативті құжаттарында:
- жерлерді және жала берілген объектілерді жақсартуға арналған
капиталдық салымдар
- жер алаңы учаскелер, табиғатты қолдану объектілері;
- көп жылдық отырғызуларға капиталдық салымдар.
шаруашылық ішілік жолдарды бухгалтерлік есептің көмегімен топтарға бөлуде
мыналар ашып көрсетілген:
3. Функционалды тағайындау, яғни өндіріс барысында: қатысу мінез-құлығы;
А ). өнеркәсіптік - өндірістік;
Б ). халық шаруашылық басқа салаларының өндіріс тағайындаулары;
В). - өндірістік емес ( әлеуметтік сфера объектілері ).
4. Өндіріс процесінде қолдану дәрежесі:
А ). жұмыс істейтіндер, яғни қанауда орнында болғандар;
Б ). әрекетсіздінбейтіндер, яғни анықталған бірақ қаналатындар емес (
мысалы, жөндеуде, салып бітіру сатысында орнында болғандар және т.б.);
В). Қордағы, яғни қанау объектілерін анықтауды толықтыруда шығарылатын;
Г ). консервациялау күй-жағдайында болатындар.
5. Бұйымдар:
А ). жеке меншік;
Б ). Жалға алынғандар.
Инвентарьлық балансты және оны ары қарай қанауда баға маызды орын алады.
Бірлік принципі нақты мүлік бағаларын анықтауда мүлік негізгі құралдарды
есептеу ұйымдарында анықтаушы фактор болып табылады.
Бірлік принципі негізгі құралдардың бағасы ұйымдық-құқықтық меншік
формасынан басқа факторларды анықтаушы бірыңғай әдістемені білдіреді.
Нақтылық принципі сол немесе басқа да объектінің негізгі құралдарының
нақтылы дата құрамындағы нақты құнын ашады.
Негізгі құралдардың ағымдағы есебінде бағалауды төрт түрі қолданылады:
алғашқы, қалпына келтіргіш, қалған және таратушы.
Алашқы құн өзімен бірге оны есепке алуда өзіен бірге нақты аталған
объектілерді тарихи бағасын ұсынады.
- келісілген ( сатылатын ) бағаны, - сатып алушымен сатушыға;
- ақпараттық және кеңестік қызметтердің сомасын, тауып алуға жағдай
жасаушылардың;
- кеден және басқа төлемдер;
- тіркеу жинаулар, мемлекеттік баж салық және басқа ұқсас төлемдер;
- делдалдық ұйымдардың қызметтердің құны;
- негізгі құралдардың сатып алуы жанындағы өтелмейтін салықтар;
- негізгі құралдарды объектілерін дайындаумен және салумен байланысты
жалпы шаруашылық шығындардан тұратын басқа да шығындар басқа шығындар.
Үлес шотына негізгі құралдардың жарнасы жанындаы жарғылық ( складочный )
ұйым капиталы объекті алғашқы құнымен мойынға алады, оның құны,
құрылтайшылармен ( қатысушылармен ) келісілген, егер басқалары заңмен
қарастырылмаса.
Бартерлік келісімдерде алашқы құн болып, тапсырушының жаындаы есепте
қабылданған, айырбасталатын мүлік объектісінің бағасы есептеледі..
Тегін алу оқиғаларында объекті оның датаға тап осы аймақта жұмыс істейтін
нарықтық бағамен есепке тұрады
Объектінің алғашқы құнын өзгертуі оның мезгіл ішінде пайдалы келесі
оқиғалар басқа пайдалы қолдану рұқсат етілмейді
- салып бітірулер;
- жабдықтап бітулер;
- реконструкциялар;
- жарым-жарты жоюлар.
Нәтиже ( арту +, азаю -) объектті алғашқы құнының өзгеруі ұйымның қосымша
капиталына жатады. Қалпына келтіргіш құн – ұдайы өндірістің негізгі
құралдарын шығаратын қазіргі бағалар және аналогтік объектілерді дайындау
шарттары.
Негізгі құралдардың алғашқы құн аудармасы қалпына келтіргішті шығарылады
олардың нәтижесінде қайта бағалаулар, датаны және қайсы жүзеге асыру ретін
Ресей Федерациясы үкіметі анықтайды
Қалдық құн нақты құн сияқты берілген мерзімде қарастырылады( олардың есебі
ұдайы өндірістің қазіргі шарттары). Ол қанау мерзімінің соңынан тозықтың
алғашқы бағасының объектісімен есептеледі.
Таратушы құн –жоюдан кейін алынған немесе объектінің орындауларын және
есепке қабылданғандардың шартты бағасын жүзеге асырудан кейінгі пайдалы
қазбалардың құны ( металлолом, қор бөлімдер, отындар және т.б.),
Сонымен қатар амортизацияланған құн да бар оның құны лайықты объектті
қанау мерзіміндегі жаңадан жасалған өнімдерді жою мерзімінде сондай
бөлімдер жоқ болса, онда амортизацияланған құн таратушымен сәйкес келеді.
1.2 Алғашқы құжаттардың негізгі құралдардың есебіндегі түрі.
Негізгі құралдардың есебіне арналған алғашқы құжатнама түрлері №71 Ресейге
Госкомстатамен қаулымен бекітілген.( редакцияда). Соған сәйкес ұйым тап
осы қаулысымен негізгі құралдардың қозғалысымен операциялардың дайындауына
арналған келесі алғашқы есептік құжаттар қолдану міндетті:
- қабылдау акті ( қапталғанды ) - негізгі құралдардың № ОС –
түрімен өтікізілуі, негізгі құралдардың ішкі ауысуларына және дайындалуына
арналған;
- қабылдау акті- қайта жөнделген және модернизацияланған объектілердің
№ ОС түрімен 3- операциялардың дайындауына арналған жөндеуге тапсырумен
және негізгі құралдардың жөндеуінен қабылдауға арналған;
- №ОС 4- түрімен негізгі құралдарды көшіріп жазып алуына акті негізгі
операциялардың жоюға арналған негізгі құралдармен
( автокөліктен басқа ) анықталады;
- № ОС -4 түріндегі автокөліктік құралдардың көшіріп жазып алуына,
автокөліктерді жою операцияларын дайындауға арналған;
- № ОС -6- түріндегі негізгі құралдардың инвентарь карточкасының
есебін дайындауға арналған негізгі құралдардың есеп объектісі;
- № ОС -14- түріндегі капиталдық құрылысқа арналған жабдықтау
қабылдауы туралы акті - № ОС -15-түріндегі талап ететін монтаждың,
құрылыс ұйымдарға;
монтажға қабылдау-өткізу жабдықтау актісі,
- № ОС-16- түріндегі жабдықтаушыға жарналар құрастыратын жабдықтауды
қабылдауғ арналған акті.
Негізгі құралдардың әрбір объектісіне нақты мінездемемен есеп карточкасы
енгізілуі керек. Ұйымдарда негізгі құралдар объектісінің аздаған саны бар
қаттау кітабына объект түрі қажетті мәліметтерге есеп жүргізге рұқсат
етіледі. Әрбір объектінің соңында жауапты бет нықталып бекітіледі. Ресей
Федерациясы есептілігінің және бухгалтерлік басқару дың 26 пунктіне
байланысты есеп беру жылындағы ұйымның басқарушылары анықтайтын негізгі
құрадардың (басқа да мүліктердің) қаттау мөлшері, оқиғалардан басқа қаттау
өткізу міндетті болғанда.
27 пунктке сәйкес берілген жайда қаттауды мынадай жағдайда міндетті өткізу
қажет:
- заттық жауапты беттердің алмастыруында;
- ұрлық фактілерінің табуы жанында, қиянат етулер немесе мүлік
бұзулары;
- апат оқиғасында, өртті немесе басқа төтенше жағдайлардың,
экстремальды шарттармен шақырылғандарда;
- қайта ұйымдастыруда немесе ұйым жоюында;
- жалға мүлік тапсыруыда, төлеуде, сатылуға;
- құрастырушының алдында жылдық бухгалтерлік есептілікті жасауда (
мүлік басқа, қаттау қайсыны есеп беру жыл 1 қазаннан ертерек емес өткізілді
).
Негізгі құралдардың қаттауы үш жылға бір мәрте өткізіледі. Қаттау өткізу
реті әдістемеліктерді нұсқауларда мүлік қаттауымен және қаражаттық
міндеттемелердің уақыты белгіленген ( Ресейге Минфинамен бұйрықпен
бекітілген.№49).
Негізгі пайдаланылатын нормативтік құжаттар:
1. бухгалтерлік есеп туралы (.№129 ҚР президентпен қол қойылған
өзгертулердің және қосымшалар есепке ала ).
2. федералды мүлік есебі ұйымы туралы. ҚР үкімет қаулысы.
3. жай бухгалтерлік есеппен негізгі құралдардың есебі ҚР қаржы
министірліктері бұйрықпен 697( бекітілген және тіркелген. №1451).
4. жай бухгалтерлік есеп басқаруымен және ресей федерациялар бухгалтерлік
есептіліктің ( ҚР қаржы министірліктері бұйрықпен бекітілген ).
Кәсіпорындардың қаражаттық - шаруашылық қызмет бухгалтерлік есебі
есептерінің 5. жоспар және нұсқау оның қолдануымен ( ССРО қаржы
министірліктері бұйрықпен бекітілген.№56 және экономика министірліктері
хатпен ресей федерация аумақтарына қолдану үшін ұсынылған және РСФСР
қаржысының.№18-5; өзгертулермен, бекітілген бұйрықтармен ҚР қаржы
министірліктері.№173.№81).
6. жай ұзақ мерзімді инвестициялардың бухгалтерлік есебімен. ҚР қаржы
министірлік хаты.№160.
7. жай негізгі құралдардың бухгалтерлік есебімен ( қорлардың ) мемлекеттік,
кооперативтардың ( колхоздар басқа ) және қоғамдық кәсіпорындардың және
ұйымның ( хатқа қосымша ССРО қаржы министірліктері.№30).
8. жай тозықтық бөліп шығарулардың есептеу реті туралы халық шаруашылықта
негізгі қорлармен ( ССРО Госпланом бекітілген, ССРО Минфином, ССРО
Госкомстатом, ССРО Госкомцен, ССРО Госстроемі.№ ВГ -21- Д ).
9. негізгі қорлардың толық бұрынғы қалпына келуіне тозықтық бөліп
шығарулардың бірыңғай нормалары ССРО халық шаруашылықтары ( ССРО
министрларының кеңесінің қаулымен бекітілген.№1072).
10. жылдамдатылған тозық механизмдарының қолдануы туралы және негізгі
қорлардың қайта бағалауына
11. туралы тойтарыста бухгалтерлікте есепте және есептіліктер
операциялардың, байлаулымен жүзеге асырумен біргенің қызметтің .
12. әдістемелік нұсқаудың мүлік қаттауымен және қаражаттық міндеттемелердің
13. есептеу реті туралы және қосылған құнға салық төлеулері. Нұсқауы.№39.
14. есептеу реті туралы және кәсіпорындардың пайдасына салық қаражатына
төлеулер және ұйымдардың. Нұсқауы.№37.
15. даму мемлекеттік сүйеуі туралы ресей федерациялар қызмет лизинговойы
16. уақытша жай лизингі туралы
Өнеркәсіпке негізгі құралдар келесі әдіс бойынша түсірледі.
1. Ақылы немесе аустырылып алынған мүлік.
2. Құрастырып және дайындау.
3. Тағайындаушылардың есебінен.
4. Қайтарылусыз алыпатын ақы.
5. Басқа жағдайларда.
Негізгі құралдар алынатын кезде олар алғашқы баға есебінен кіреді, сондай
ак барлық шығындар да қарастырылады, тек салықтан түсетін кірістен басқасы.
Бухалтерлік есеп және салық операцияларының негізгі құралдарының тәртібін
Орал отын атты қоғамы акционерлік ұйымның мысалынан келтірейік.
Бір нысан сатып алынады оның қосымша бағасың қосылатын құңдық салығынан
басқасы 45000 құрайды және қосылатың құңдық баға салық 90000 тенге.Дедалдың
қызмет көрсеткен ұйымға 12000 тенге (оның ішінде қбс -200 тенге).Қосымша
ақпарат топқанға 6000(оның ішіндегі салығы -1000 т)
Командировкалалық шығындар нысанды сатып алуға байланысты(оның ішіне жол
ақысы, қонақ үйде тұру, тәуліктік).
Қозғалмайтын мүлікке байланысты жасалған келісім шарт ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz