Әлеуметтік философиянық мәні

Жоспар:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Қоғам туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2. Қоғамның негізгі салалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20

Кіріспе
Адамның барлық объективті мүмкіндіктері (дүниені тану, түсіну, ұғыну т.б.) және одан қисынды туындайтын шығармашылық, жасампаздық іс-әрекеттері нақты тарихи дәуірде, қолайлы жағдайларда ғана іске асырылады. Адамның басқа адамсыз күні жоқ, о бастан-ақ ол өз болмысын басқаларсыз қарастырмаған.
Адамның дүниеге қарым-қатынасының мәнін ашу негізгі міндеті болып табылатын философия қоғамды жан-жақты зерттеп, оның түпкі заңдылықтарына ерекше көңіл аударып отырған.
Философияның қоғамды ерекше құбылыс ретінде қарастырып, оның мәнін ашатын бөлімі - әлеуметтік философия деп аталады. Ол қоғамды біртұтас динамикалық жүйе ретінде ала отырып, оның негізгі және қозғаушы күштерін анықтап, өмір сүруі мен дамуының тетіктерін айқындайды. Әлеуметтік процестердің қисынын түсіндіреді.
ХІХ ғасыр философиясында әлеуметтік философия онтологияны, гносеологияны, философиялық антропологияны, этиканы толықтырып отыратын қосалқы пән ретінде дамыған.
Дүрбелеңге толы ХХ ғасырда әлеуметтік философияның қоғамдық маңызы аса түскенін атап айтуымыз қажет.

Пайдаланылған әдебиеттер
1. Алтаев Ж., Қасабек А., Мұқамбетәлі Қ. Философия тарихи – Аоматы, 2000.
2. Абай. Шығ.жинағы. Алматы,1995
3. Әбішев Қ. Философия. Алматы: Ақыл кітабы, 2001.
4. Введение в филосфию. Учебник для вузов 2-е издание М., 1997
5. Әлемдік филосфиялық мұра. 1-20 тт-Т.1-Алматы: Мектеп, 2005-2007

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1. Қоғам туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2. Қоғамның негізгі салалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20

Кіріспе
Адамның барлық объективті мүмкіндіктері (дүниені тану, түсіну, ұғыну т.б.) және одан қисынды туындайтын шығармашылық, жасампаздық іс-әрекеттері нақты тарихи дәуірде, қолайлы жағдайларда ғана іске асырылады. Адамның басқа адамсыз күні жоқ, о бастан-ақ ол өз болмысын басқаларсыз қарастырмаған.
Адамның дүниеге қарым-қатынасының мәнін ашу негізгі міндеті болып табылатын философия қоғамды жан-жақты зерттеп, оның түпкі заңдылықтарына ерекше көңіл аударып отырған.
Философияның қоғамды ерекше құбылыс ретінде қарастырып, оның мәнін ашатын бөлімі - әлеуметтік философия деп аталады. Ол қоғамды біртұтас динамикалық жүйе ретінде ала отырып, оның негізгі және қозғаушы күштерін анықтап, өмір сүруі мен дамуының тетіктерін айқындайды. Әлеуметтік процестердің қисынын түсіндіреді.
ХІХ ғасыр философиясында әлеуметтік философия онтологияны, гносеологияны, философиялық антропологияны, этиканы толықтырып отыратын қосалқы пән ретінде дамыған.
Дүрбелеңге толы ХХ ғасырда әлеуметтік философияның қоғамдық маңызы аса түскенін атап айтуымыз қажет.

1. Қоғам туралы түсінік
Өмірдегі ең дана нәрсе уақыт - деген қазақ халқы түйіндеген пікір кездейсоқтық емес. Мұны қоғамның күрделі, қат-қабат болмысы айқын дәлелдейді. Қоғам дамуының маңызды заңдылықтары ХІХ-ХХ ғасырларда ғана алып ойшылдар Гегель, К.Маркс, П.Сорокин шығармашылығында ашылған. Қоғам дегеніміз-табиғаттан салыстырмалы тәуелсіз, рухани-материалдық жүйе, материя эволюциясының нәтижесі. Оның мәні адам іс-әрекетінің әртүрлі формаларымен байланысты. Ол адамдардың іс-әрекеттері мен өзара қарым-қатынастарының қисынынан туындайды.
Қоғам - материя қозғалысының жоғарғы деңгейі. Оның қалыптасуының негізгі факторы еңбек болып табылады. Еңбек ете отырып, адам табиғаттан тыс, одан тіпті басқаша болмысты дүниеге келтірді. Осы жаңа болмыс, адамның еңбегімен жасалған болмыс қоғам - деп аталады. Қоғам өте күрделі құбылыс. Қоғамдық өмірдің әртүрлі көріністерінің иесі-адам. Ол-қоғамды, оның тарихын жасаушы, қоғамдық өмір кеңістігінің күре тамыры.
Адам тарихта екі түрлі "ипостась" немесе қырда өмір сүрді. Ол, бір жағынан, тарихтың алғы шарты, екінші жағынан, оның нәтижесі. Өйткені алғашқы тарихи іс-әрекеттің иесі - пенде. Әрине, ол өзінің қалыптасуы, тәрбиеленуі тұрғысынан белгілі бір таптың, қоғамның өкілі. Оны іс-әрекетке итермелейтін негізгі күш-қоршаған ортадағы өз болмысын сақтау, ұрпақ жалғастыру, тағы басқа қажеттіліктер, Оның терең тамыры өмір сүру мен дамуға жұмсалған қуаттың орнын толтыруда жатыр. Жер бетінде тіршіліктің пайда болуынан кейінгі маңызды секіріс адамның қоршаған дүниені жаңғыртуға бағытталған мақсатты еңбегінен туындайтын оған тән қажеттіліктер жүйесінің қалыптасуы десек артық айтқандық болмас еді.
Адам жетілген сайын оның қажеттіліктері де көбейеді, тереңдейді. Адамдардың бір-бірімен араласуының, достасуының, білуге деген құштарлықтық, ақиқатқа, мейірімділікке, сұлулыққа ұмтылуының оның тіршілігіндегі аса зор қажеттілікке айналғанына таң қаласың. Қажеттіліктердің табиғаты қоғам дамуымен тығыз байланыста. Мысалы, барынша қара дүрсін шаруашылық шеңберінен шыға алмаған орта ғасырлық адамның тіршілігінің ғылыми-техникалық прогресс өркендеген, электроника мен роботтар жұмыс істейтін қуатты демократиялық қозғалыстар, информация тасқыны дүниесінде өмір сүретін осы заманғы адамдар тіршілігінен сапалық айырмашылығы бар.
Әлеуметік философиядан көрнекті еңбек жазған С.Э.Крапивенский адамды белсенді іс-әрекетке итермелейтін негізгі қажеттіліктерді төрт топқа бөлген. Ең алдымен, материалдық және рухани қажеттіліктер. Материалдық қажеттіліктер рухани қажеттіліктерден бұрын пайда болған. Өйткені адам шығармашылық, сүйіспеншілік, бостандық, еңбек пен бағыт, қайғы мен қуаныш сезімдерінен рухани ләззәт алу үшін өзін қажетті материалдық игіліктермен қамтамасыз етуі қажет болды. Яғни, өзін тамақтандырырып, киіндіріп, қозғалыс құралдарымен қаруландыруы бірден-бір қажеттілік болды.
Екіншіден, қоғамдық және жеке адам қажеттіліктері. Бұл екеуі бір - біріне тең болмайды, тіпті олардың арасында қайшылықтар жиі туындап отырады. Тарихи процестің әрбір субъектісі өз мүддесінен қоғам мүддесін жоғары қояды, соған өз іс-әрекетін бейімдейді деу тарихи аңқаулық болар еді.
Екіншіден, түпкі, стратегиялық көп уақытқа бағытталған, сонымен қатар, кезеңдік, сәттік қажеттіліктер. Адам да, қоғамда өз өмірін жоспарлап тіршілік етеді. Жоспарлау дегеніміз-ауқымды және қосалқы, жеке және жалпы міндеттерді анықтау деген сөз. Мысалы, ауқымды қажеттіліктерге қоғамның болашағын ғылыми түрде бағдарлай отырып, оның өркениет жолында дамуына жағдай жасайтын мүдделерді анықтап отыру жатады. Сонымен қатар, қоғамда кезек күттірмейтін бүгінгі таңда шешуді керек ететін мүдделер де бар.
Төртіншіден, адам мен қоғамның дамуынан тікелей туындамайтын, бірақ оған қажет кейбір қызығу объектілері. Адамдарда бұлар көпжақты болатыны соншалықты, кейбіреулері оның өмір сүруіне кері әсер етуі мүмкін. Мұндай жағдайдың мысалы ретінде маскүнемдік, нашақорлық сияқты әлеуметтік ауруларды атауға болады.

Қоғамдық практиканың бастапқы түрі-материалдық өндірістік іс-әрекет. Бұл іс-әрекет әлі де басқа практикалық іс-әрекеттердің негізі болып келеді. Бірақ, оның мүмкіндігі бұрынғыдан әлдеқайда жоғары. Байырғы еңбек құралдарын жетілдіре, дамыта отырып, соған сүйене отырып, адам өз талабына сай жасанды ортаны дүниеге келтірді, оны өзінің эстетикалық, этикалық талғамдарына сәйкес етіп ұйымдастырды. Материалдық құндылықтарды өндіруші ретінде адамның өзі де өсіп, нығайып отырды, оның кәсіптік шеберлігі артып, жалпы білімдік деңгейіне қойылатын талаптар да кеңейе түсті, жалпы мәдениет өрісі кеми бастады. Материалдық өндірістік қатынастар нығайту, ұлғайту процесінде әлеуметтік практика қалыптасып, дамыды.
Әлеуметтік философияда қоғам материяның бізге белгілі қозғалысының ең жоғарғы түрі болып сипатталады.

2.Қоғамның құрылымы және негізгі салалары.
Қоғам өте күрделі жүйе. Қоғамдық өмірдің барлық тынысының иесі адам болып табылады. Адам-қоғамның және оның тарихының жаратушысы‚ қоғамдық өмір кеңістігіндегі негізгі кейіпкер. Қоғамды бірнеше сфераға бөлуге болады.
Біріншіден, бұл-экономикалық сфера немесе материалдық өндіріс әлемі, адамға қажетті материалдық игіліктерді білім мен арнайы еңбек құралдары, техниканың көмегімен жасау. Экономика қоғамдық прогрестің қозғаушы күші, қоғамдық өмірдің негізгі шарты.
Екіншіден, бұл-әлеуметтік сфера немесе әлеуметтік топтар әлемі. Ол нақты тарихи-экономикалық негізде қалыптасып дамиды.
Үшіншіден, бұл саяси немесе басқару сферасы. Бұл адамдардың мемлекетті, басқа да әлеуметтік институтты басқару жолындағы іс-әрекеттері.
Төртіншіден, қоғамда рухани сфера, яғни сезімдер мен идеялар әлемі бар. Ол тарихи процестің саналы факторына ықпал ете отырып, қоғамда аса маңызды роль атқарады.
Қоғамдық дамудың заңдары - табиғат заңдары сияқты объективті өмір сүреді. Өйткені, олар адамдардың сана-сезімінен тыс қалыптасады, дамиды, өрістейді және өз уақыты келген жағдайда тарих арнасынан өтіп отырады немесе ығысады.
Қандай заңдылықтардың қай уақытта қалыптасатыны әлеуметтік алғы шарттарға байланысты болады. Кезінде құл иеленушілерге, сонан кейін феодалдарға өз ыңғайына сай келетін қоғамдық қатынастарды сақтап қалу мүмкіндігі болмады. Өзі пісіп-жеткен жағдайда кез келген қоғамдық қатынастар өзінен-өзі ығысып, басқа қоғамдық қарым-қатынастарға орын беріп отырады. Бұл тарих көшінің бұлжымас заңдылығы.
Сөйтіп, табиғат пен қоғамдық қатынастардың заңдылықтарында бір ұқсастық бар. Бұл өте маңызды іргелі ұқсастық. Өйткені, олардың заңдылықтары адамнан, оның іс-әрекетінен, еркінен тыс өмір сүреді. Мысалы, өз еркімізге сүйеніп, зат пен денелердің еркін түсуі немесе, Архимед заңын алып тастай алмаймыз, сол сияқты біз қоғамның дамуындағы материалдық қатынастардың шешуші ролі туралы, құн туралы заңды өзіміз біліп алып, сонан соң жойып жібере алмаймыз.
Материалдық игіліктер өндіру адамзат қоғамының өмір сүруі мен дамуының негізін құрайды. Бірақ, табиғат пен қоғамдық дамудың заңдылықтарының өте маңызды бір айырмашылығы бар: ол - олардың іске асу механизмінде көрініс табады. Табиғат заңдары адамның іс-әрекетінен тыс іске асырыла береді. Ал қоғамдық заңдылықтарда өзіндік ерекшелік бар. Өйткені біз жоғарыда атап өткеніміздей, қоғамдық дамудың заңдары тек қана адамның іс-әрекеті арқылы іске асады.
Егер адам немесе адамдар арасындағы қарым-қатынастар болмаса, ешқандай да социологиялық заңдар, іске асырылып, қажетке жаратыла алмайды. Табиғат пен социологияның заңдарының осы бір ұқсастығын еске ала отырып, К.Маркс, қоғам дамуы табиғи-тарихи процесс деп анықтады. Қоғамның дамуы, бір жағынан, табиғи процесс, өйткені ол табиғат сияқты қажетті және объективті. Сонымен бірге, қоғамның дамуы тарихи процесс, өйткені‚ ол - адамдардың іс-әрекетінің жемісі. Адамдар тарих деп аталатын әлемдік-тарихи драманың авторы да, актері де болып табылады.
Социологиялық заңдардың ерекшелігін қарастыру мәселесі біздерді одан әрі тереңдей түсуге мәжбүр етеді. Басқа сөзбен айтсақ, әрбір тарихи оқиғаның объективті жағдайлары және оларды іске асырудың субъективті факторлары бар.
Тарихтың объективті және субъективті факторлары-қоғамдық дамудың екі түрлі шарты. Адамдардан тәуелсіз және олардың қызметінің бағыты мен ауқымын көрсететін шарттар объективті фактор болып табылады. Мысалы, табиғат жағдайлары, өндірістің дәрежесі, материалдық, саяси және рухани дамудың тарихи пісіп жетілген міндеттері мен қажеттіліктері осы шарттарға жатады. Субъективтік факторға бұқараның, топтардың, партиялардың, мемлекеттің, жеке адамдардың белгілі бір мақсатқа бағытталған іс-әрекеттері, олардың санасы, еркі, іс-қимылға бейімділігі жатады. Объективті факторлар әр уақытта негізгі болып табылады, бірақ олардың әрекеті субъективті фактордың әрекеті түрінде ғана көрінеді. Субъективті факторлар өздеріне қажетті объективті жағдайлар туғанда ғана шешуші роль атқара алады. Өзінің бағыты бойынша субъективті фактор прогрессивтік, консервативтік немесе реакциялық болуы мүмкін. Объективтік жағдайлар мен субъективтік факторлардың өзара қарым-қатынасы тарихты адамдардың өздері жасайтындығын айқын көрсетеді, бірақ қалай болса солай өз еркіне сүйеніп емес, керісінше тарихи дамудың объективті заңдылығына иек артып отырады. Субъективті фактордың құрамында ұйымдастыру және идеологиялық элементтері болады. Адамдар өз іс-әрекеттерін терең және жан-жақты ұйымдастырған сайын, олар өз алдарына қойған мақсаттарын айқын түсіне алады. Мұның өзі оларға қажетті практикалық іс-әрекеттерді дәл тауып, дұрыс пайдалануына жол ашады. Еркіндік дегеніміз-қажеттілікті жан-жақты тану. Тарихи процестің осы маңызды екі жағын әруақытта еске алып дұрыс түсіндіру оңай емес. Сондықтан да біржақтылыққа ұрынып отыру жиі кездесіп отырады. Сондай біржақтылықтың бір көрінісі - волюнтаризм болып табылады. Волюнтаризм-ақиқат атаулының бастапқы негізі ерік деп танитын философиялық бағыт. Қоғамдық дамудағы объективті заңдарды мүлдем жоққа шығару. Шын мәнінде субъективті идеалистік бағыт. Олар адамның еркін абсолютке айналдырып, оның іс-әрекетінің объективті заңдылықтарға тәуелділігін жоққа шығарады. Революциялық қозғалыстар тарихында Ресейдегі халықшылдар, эсерлер, қазіргі уақытта батыстағы кейбір анархистер волюнтаристерге жатады. Біздің еліміздің тарихында волюнтаризм элементтері көп болғанын мойындауымыз қажет. Волюнтаристік қимылдардың айқын көріністерін Шыңғыс Айтматовтың "Жан пида" романынан көруге болады. Тарихқа волюнтаристік көзқарастардың терең тарихи тамырлары бар. Оны антикалық, орта ғасырлық дәуірлерден көруге болады. Волюнтаризм қазір де жан-жақты дамып отыр. ХІХ ғасырдың екінші жартысында позитивизмнің ықпалы нәтижесінде тарихтағы объективті заңдылықтарын теріске шығаратын бірқатар мектептер қалыптасты. Германияда-бұл В.Виндельбанд, Г.Риккерт, М.Вебер, Англияда-Б.Рассел, С.Федерн, А.Тойнби, Америкада-Д.Дьюи, Э.Богардус, Г.Беккер-Челз. Мысалы: Арнольд Тойнби тарихи заңдар - осы уақытқа дейін дәлелденіп келген болжамдар деп пайымдайды. Тойнби Юмның себеп-салдарлық қатынастардың объективті табиғатын теріске шығаратын теориясын қайталайды. Тарихи заңдылықтарды мүлдем мойындамайтын ойшылдар өте сирек. Олардың көбісі тарихтың өткен жолындағы бұрынғы тәжірибелеріне көбірек көңіл бөліп, оларды болашақта түсіндіруге пайдалануға көңіл бөледі. Тарихи заңдылықты теріске шығару, тарихтағы аналогияны мойындаумен алмастырылады. Волюнтаризмге қарама-қарсы теория фатализм - деп аталады. Фатализм-адам іс-әрекітінің еркіндігін жоққа шығарады, дүниеде болатын барлық процестер бостандыққа, шығармашылыққа орын қалдырмайтын қажеттіліктің үстемдігіне бағындырылады. Теологиялық фатализм - тарихтағы оқиғалар мен адам өмірінің құдайдың құдіретімен анықталытынын негізгі алады. Фатализм-өте көп дамыған құбылыс, оны философия тарихынан, әдебиеттен жиі кездестіруге болады. Мысалы, атақты ойшыл-жазушы Л.Н.Толстой фаталистік нанымдарды уағыздаған.
Историграфияда және әлеуметтік философияда, тарихтағы кездейсоқтықтық рөлі туралы әртүрлі пікірлер қалыптасқан. Мысалы, Демокрит, Спиноза, Гоббс, ХҚІІІ ғасырдың материалистері оны мүлдем жоққа шығарды, ал Вольтер, француз ағартушысы, тарихты кездейсоқтықтық ойыны - деп қарастырды. Тарихи тәжірибе көрсеткендей, қоғамдық өмірде қажеттілік пен кездейсоқтық өзара диалектикалық қарым-қатынаста өмір сүріп отырады. Кездейсоқтық тарихи қажеттіліктің формасы болып отырады. В.Г.Белинский шығармаларында мынандай мысал бар. Теңізге шығу Россияның одан әрі дамуы қажеттілігінен тікелей туындаған. Ал І-Петрдің Балтық теңізінің Нева өзенінің бас жағына шығуы кездейсоқтық болып табылады. Егер ол Балтық теңізінің басқа жағынан шыға алса, онда басқа қала салынуы мүлдем ықтимал еді.
Қоғамның экономикалық болмысы
Қоғам басқа да барлық организмдер сияқты ғылыми-техникалық прогрестің, ресурстық потенциалдың, ақпараттық және басқадай байланыстардағы өзгерістердің әсерімен, сондай-ақ бүкіл әлемнің, геосаяси қалыптың, әсіресе көрші елдердің әсерімен дамиды.
Қоғам көпжақты, әртүрлі қатынастар жүйесі. Олар бір-бірімен тығыз байланысты, бірінен-бірі туындап отырады. Дегенмен, қоғамдық қатынастар өзінің маңызына, атқаратын рөліне қарай бірдей немесе бір қатарда бола алмайды. Мысалы, әр адам өзінің өмірін ұйымдастыруда материалдық жағдайы мен басқа да мүмкіндіктерін есепке ала отырып, ең алдымен, қандай қажеттілікті қанағаттандыру керектігін анықтайды. Әрине, тіршілікті қамтамасыз ететін тамақ, тұратын баспана, киетін киім болмаса, басқа құндылықтар туралы ойлау қиын болатыны сөзсіз.
"Материалистік түсінік бойынша, тарихтағы шешуші нәрсе, сайып келгенде, тіршіліктің өзін өндіру және ұдайы өндіріп отыру болады, - дейді Ф.Энгельс. - Ал оның өзі, тағы да екі түрлі болады. Бір жағынан-тіршілік заттарын, ... киім-кешектерді, пәтер-үйлерді және осыған керекті құралдарды өндіру; екінші жағынан-адамның өзін өндіру, тұқым жая беру түрінде болады" [28].
Материалдық өндіріс-тарихи процестің негізі. Адамдар материалдық игіліктерді өндіру үшін белгілі бір өндірістік қатынастарды тудырады.
Адам баласы басынан әртүрлі қоғамдық өндіріс әдістерін өткізді. Олардың даму дәрежесін бейнелейтін бір ортақ көрсеткіш бар. Ол еңбек құралы. Еңбек-күрделі процесс, қозғалыс, даму. Құрал бола алатын кез келген зат еңбек құралы бола бермейді. Ол зат, ең алдымен, адамның қажеттілігін өтеуге жарамды болуға тиіс, яғни ол заттың өзі адамның тікелей қатысымен еңбектенуге қолайлы құралға айналуы керек. Ертедегі тас дәуірі - жабайы адамдар тастан жасаған балта, балға, пышақ тектес құралдарды қару еткен заман болған еді.
ХХ ғасырда әлеуметтік қажеттіліктер жан-жақты дамып, күрделене түсті. Адамдар ешқашан қол жеткенге қанағаттанып, тоқырап қалған емес, керісінше, өндірісті үздіксіз жаңартып, алған білімін, ашқан жаңалығын, тапқан тәжірибеде пайдаланумен келеді. Жаңадан пайда болған өндіріс құралдары адамнан білім мен тәжірибені, қабілетті талап етеді. Күнделікті тұрмысқа, өндіріске енген электроника адамдардан едәуір дәрежедегі дайындықты керек етеді.
Өндіріс тәсілінің құрылымының маңызды элементі еңбек құралдары туралы айттық.
Еңбек құралдарының дамуы нәтижесінде техника пайда болды. Техника-жасанды органдар жүйесі, оған адам өзінің көптеген функцияларын сеніп тапсырады. Қазіргі замандағы техника адамға таусылмас энергия мен шексіз мүмкіндік беретін ерекше әлем.
Еңбек құралдары мен техника өндірістің құралдары болып табылады. Оларды материалдық өндірістің заттық бөлшегі деп қарастыруға болады.
Өндіріс тәсілінің құрылымында адам ерекше орынға ие. Адамның жанқиярлық еңбегі, қажымас қайраты, кәсіптік шеберлігі, ұйымдастыру қабілеті кез-келген материалдық өндірістің дамуындағы аса маңызды фактор. Адам-өндіріс тәсілінің тұлғалық бөлшегі. Өндіріс құралдарын жетілдіру, оларды икемді, ыңғайлы ете беру адамдарда мүлгіген мәндік күштерін, яғни қабілетін, білімдерін және дағдыларын оятып, іске қосады, Материалдық өндірістің тарихы-бұл адамның шығармашылық жолымен өзін-өзі дамуының маңызды көрсеткіші еңбектің өндіргіштігі. Өндіріс тәсілінің маңызды элементі-өндірістік қатынастар. Олар материалдық өндіріс процесінде адамдар арасында қалыптасатын әртүрлі байланыстар мен қатынастарды білдіреді. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.