Резеңке кәсіпорнында еңбек қорғау шаралары
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕРМЕН БЕЛГІЛЕР
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1 «РЕЗЕҢКЕ.ТЕХНИКАЛЫҚ БҰЙЫМДАР» ЖШС . гі ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.1. Кәсіпорын туралы жалпы мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2. Кәсіпорын орналасқан жердің физико.географиялық сипаттамалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1.3. Кәсіпорын орналасқан жердің климаттық сипаттамалары ... ... ... ... ...
2. КӘСІПОРЫНДА ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗДІК ЖАҒДАЙЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.1. Кәсіпорынның еңбек қорғау ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2. Еңбек қорғаудың құқықтық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3. Жұмысшыларды кәсіпорынның қауіпті және зиянды факторларынан қорғауға арналған жеке қорғану құралдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3. КӘСІПОРЫНДАҒЫ ЗИЯНДЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚАУІПТІЛІКТЕРІН ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.1. Кәсіпорындағы өндіріс технологиясың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Технологиялық процесс кезінде бөлінетін зиянды заттар ... ... ... ... ...
3.3. Әктас өндіру кезінде бөлінетін зияндылықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.4. Ағаш өңдеу цехының зияндылықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.КӘСІПОРЫНДА ЗИЯНДЫЛЫҚТАРДЫ ТӨМЕНДЕТУ ІС.ШАРАЛАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.1. Өндірістік ортаны желдету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2. Жұмыс орнын жарықтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.3. Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.3.1. Ток өткізгіш сымды нольдік сыммен қосу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.4. Өрт қауіпсіздік шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.1. Өртке қарсы сумен қамту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5. КӘСІПОРЫНДА ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ ... ... ... ... ... ... ..
5.1. Кәсіпорынның қоршаған ортаға тигізетін әсерін бағалау ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДИБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1 «РЕЗЕҢКЕ.ТЕХНИКАЛЫҚ БҰЙЫМДАР» ЖШС . гі ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.1. Кәсіпорын туралы жалпы мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2. Кәсіпорын орналасқан жердің физико.географиялық сипаттамалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1.3. Кәсіпорын орналасқан жердің климаттық сипаттамалары ... ... ... ... ...
2. КӘСІПОРЫНДА ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗДІК ЖАҒДАЙЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.1. Кәсіпорынның еңбек қорғау ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2. Еңбек қорғаудың құқықтық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3. Жұмысшыларды кәсіпорынның қауіпті және зиянды факторларынан қорғауға арналған жеке қорғану құралдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3. КӘСІПОРЫНДАҒЫ ЗИЯНДЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚАУІПТІЛІКТЕРІН ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.1. Кәсіпорындағы өндіріс технологиясың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Технологиялық процесс кезінде бөлінетін зиянды заттар ... ... ... ... ...
3.3. Әктас өндіру кезінде бөлінетін зияндылықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.4. Ағаш өңдеу цехының зияндылықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.КӘСІПОРЫНДА ЗИЯНДЫЛЫҚТАРДЫ ТӨМЕНДЕТУ ІС.ШАРАЛАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.1. Өндірістік ортаны желдету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2. Жұмыс орнын жарықтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.3. Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.3.1. Ток өткізгіш сымды нольдік сыммен қосу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.4. Өрт қауіпсіздік шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.1. Өртке қарсы сумен қамту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5. КӘСІПОРЫНДА ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ ... ... ... ... ... ... ..
5.1. Кәсіпорынның қоршаған ортаға тигізетін әсерін бағалау ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДИБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
25 сәуірді Дүниежүзілік еңбекті қорғау күні деп жариялау – халықаралық еңбек ұйымының ең маңызды акцияларының бірі.
Бұл - әлемнің көптеген елдерінде өндірісте зардап шеккен еңбекшілер еске алынатын күн, оны атап өткізу аясында құқықтық, әлеуметтік - экономикалық, ұйымдастырушылық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдеу-профилактикалық, оңалту және еңбекті қорғауға бағытталған өзге де іс-шаралар кеңінен насихатталады.
Халықаралық еңбек ұйымының мәліметтеріне қарағанда, әлемде жыл сайын миллиондаған адамның өмірін қиятын 207 миллионға жуық жазатайым оқиға мен 160 миллион кәсіби ауру тіркеледі. Жайсыз еңбек жағдайлары, өндірістегі жазатайым оқиғалар мен кәсіби аурулар көптеген жұмыскерлер мен олардың отбасы мүшелеріне ауыртпалығын түсіреді, сондай-ақ олардың салдарынан әлем экономикасы жылына жалпы ішкі өнімнің төрт пайызынан айырылып отырады.
Өкінішке қарай, мұндай шығындарға біздің ел де тап болып отыр. Қазіргі уақытта, республикада зиянды және қауіпті еңбек жағдайларында 1 миллионнан астам жұмыскер еңбек етеді. Жыл сайын еліміздің ұйымдары мен кәсіпорындарында үш мыңнан астам жазатайым оқиға орын алып отырады, олардың үш жүзінен артығы адамдардың қаза болуына әкеліп соғады.
Мұндай жағдай, ең алдымен, жұмыс берушілердің еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау мәселелеріне қажетті көңіл аудармайтынынан, жұмыс берушілердің және жұмыскерлердің еңбек қауіпсіздігі нормалары мен ережелерінің сақталуына деген жауапкершілігінің төмендігінен, өндірістік процестің техникалық ахуалынан туындайды.
Қауіпсіз және салауатты еңбек жағдайлары көп ретте техникалық тұрғыдан алға басылушылықтың арқасында, өндірістегі техника мен технологияның жетілдірілуі арқасында қамтамасыз етіледі.
Алайда еңбек инспекциясы жүргізетін тексерістер еліміздің көптеген кәсіпорындарында қолданылатын мәшинелердің, құрал-жабдықтың, тетіктердің және еңбек құралдарының техникалық күйі стандарттардың, нормалардың талаптарына және оларды пайдалану ережелеріне сай келмейді. Шектес тыс тозған негізгі өндірістік қорлар мен шектеулі инвестициялық мүмкіндіктер жағдайында техногенді факторлардың қоршаған орта мен халыққа тигізетін зиянды әсері күннен-күнге ұлғайып келеді.
Бұл тұрғыда аса үлкен алаңдаушылықты тау-кен металлургиясы саласының кәсіпорындары туғызады, себебі, мұндағы негізгі қорлардың 40 пайызға жуығы тозған. Өндірістік жарақаттанудың, әсіресе жұмыскерлердің өліміне әкеліп соқтыратын жазатайым оқиғалардың ең жоғары деңгейі құрылыс саласында тіркеліп отыр. Биікте орындалатын және жер қазумен, көтергіш тетіктерді пайдаланумен байланысты жұмыстар жұмыскерлердің қауіпсіздігіне үлкен қатер төндіреді.
Бұл - әлемнің көптеген елдерінде өндірісте зардап шеккен еңбекшілер еске алынатын күн, оны атап өткізу аясында құқықтық, әлеуметтік - экономикалық, ұйымдастырушылық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдеу-профилактикалық, оңалту және еңбекті қорғауға бағытталған өзге де іс-шаралар кеңінен насихатталады.
Халықаралық еңбек ұйымының мәліметтеріне қарағанда, әлемде жыл сайын миллиондаған адамның өмірін қиятын 207 миллионға жуық жазатайым оқиға мен 160 миллион кәсіби ауру тіркеледі. Жайсыз еңбек жағдайлары, өндірістегі жазатайым оқиғалар мен кәсіби аурулар көптеген жұмыскерлер мен олардың отбасы мүшелеріне ауыртпалығын түсіреді, сондай-ақ олардың салдарынан әлем экономикасы жылына жалпы ішкі өнімнің төрт пайызынан айырылып отырады.
Өкінішке қарай, мұндай шығындарға біздің ел де тап болып отыр. Қазіргі уақытта, республикада зиянды және қауіпті еңбек жағдайларында 1 миллионнан астам жұмыскер еңбек етеді. Жыл сайын еліміздің ұйымдары мен кәсіпорындарында үш мыңнан астам жазатайым оқиға орын алып отырады, олардың үш жүзінен артығы адамдардың қаза болуына әкеліп соғады.
Мұндай жағдай, ең алдымен, жұмыс берушілердің еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау мәселелеріне қажетті көңіл аудармайтынынан, жұмыс берушілердің және жұмыскерлердің еңбек қауіпсіздігі нормалары мен ережелерінің сақталуына деген жауапкершілігінің төмендігінен, өндірістік процестің техникалық ахуалынан туындайды.
Қауіпсіз және салауатты еңбек жағдайлары көп ретте техникалық тұрғыдан алға басылушылықтың арқасында, өндірістегі техника мен технологияның жетілдірілуі арқасында қамтамасыз етіледі.
Алайда еңбек инспекциясы жүргізетін тексерістер еліміздің көптеген кәсіпорындарында қолданылатын мәшинелердің, құрал-жабдықтың, тетіктердің және еңбек құралдарының техникалық күйі стандарттардың, нормалардың талаптарына және оларды пайдалану ережелеріне сай келмейді. Шектес тыс тозған негізгі өндірістік қорлар мен шектеулі инвестициялық мүмкіндіктер жағдайында техногенді факторлардың қоршаған орта мен халыққа тигізетін зиянды әсері күннен-күнге ұлғайып келеді.
Бұл тұрғыда аса үлкен алаңдаушылықты тау-кен металлургиясы саласының кәсіпорындары туғызады, себебі, мұндағы негізгі қорлардың 40 пайызға жуығы тозған. Өндірістік жарақаттанудың, әсіресе жұмыскерлердің өліміне әкеліп соқтыратын жазатайым оқиғалардың ең жоғары деңгейі құрылыс саласында тіркеліп отыр. Биікте орындалатын және жер қазумен, көтергіш тетіктерді пайдаланумен байланысты жұмыстар жұмыскерлердің қауіпсіздігіне үлкен қатер төндіреді.
1. Еңбек қорғау және тіршілік қауіпсіздігі: Оқулық./Қ.Т.Жантасов, Е.Н. Кочеров, А.С. Наукенова, М.Қ.Жантасов. – Алматы, 2012. – 512 бет.
2. Еңбекті қорғау және өмір-тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету курсы: Студенттерге арналған оқу құралы/ А.А.Демеген, К.М.Мусаев, Ж.К.Мусаева, Ж.К.Алтыбаева. Ақтау, 2011.-179 б.
3. Охрана труда в химической промышленности / Г. В. Макаров, А. Я. Васин, Л. К. Маринина, П. И Софинский, В. А. Старобинский, Н. И. Торопов. — М., Химия. 1989. 496 с.; ил
4. Шкрабак В. С., Казлаускас Г. К. Охрана труда. —М.: Агропромиздат, 1989.— 480 е.: ил.— (Учебники и учеб. пособии для студентов высш. учеб. заведений).
5. Денисенко Г. Ф. Охрана труда: Учеб. пособие для инж.-экг. спец. вузов,- М.: Высш. шк., 1985.- 319 с.
6. Безопасность жизнедеятельности. Учебник для вузов/С.В. Белов, А,В. Ильницкая, А.Ф. Козьяков и др.; под общ. ред. С.В. Белова. 2-е изд., испр. и доп. - М: Высш. шк., 1999. - 448 с.: ил.
7. В.Л. Меклер, П.А. Овчинников. Промышленная вентиляция и
кондинционирование воздуха. - М: Сгройиздат, 1978,311с.
8. В.П. Титов, Э.В. Сазонков, Ю.С. Краснов, В.И. Новожилов. Курсовое и дипломное проектирование по вентиляции гражданских и промышленных зданий. - М: Стройиздат, 1985, 206с.
9. Чепель В. М., Шур И. А. Сжигание газов в топках котлов и печей и обслуживание газового хозяйства предприятий. - 7-е изд., перераб. и доп. - Л.: Недра, 1980. - 591 с.
10. Райтман М. Л. Противопожарное нормирование в строительстве. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Стройиздат, 1985. - 350 с.
11. Информационно-методический сборник материалов по ЧС и ГО. Выпуск № 2 (18), 2004), выпуск № 1 (17), 2004), выпуск № 4 (16), 2003)
12. Пожарная безопасность. - М.: НИИ охраны труда (НИИОТ), - 2003. № 2 - 5; 2-4. № 4 - 7.
13. Повзик Я. С. и др. пожарная тактика: Учеб, для пожарно-техн. училищ / Я. С. Повзик, П. П. Клюс, А. М. Матвейкин - М.: Стройиздат. 1990. -319 с..: ил,
14. Противопожарное водоснабжение. Учеб. для пожарно-техн. училищ / А. А. Качалов, Ю. П. Воротынцев, А.В. Власов.-М.:Стройиздат, 1985 -228 с.: ил.
15. Гайдуков Н. С. Пожарная безопасность промышленных зданий, Киев, "Будевельник". 1972. - 238 с.: ил.
16. Пожарная безопасность. Взрывобезопасность. Справ, изд. / А. Н. Баратов, Е. Н. Иванов, А. Л. Корольченко и др.; под общ. ред. А. Н.Баратова. - М.: Химия, 1987. - 272 с.
17. И.В. Тихомиров, Э.С. Сергеенко. Теплотехника. теплогазоснабжение и вентиляция. - М: Стройиздат, 1991,479с.
2. Еңбекті қорғау және өмір-тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету курсы: Студенттерге арналған оқу құралы/ А.А.Демеген, К.М.Мусаев, Ж.К.Мусаева, Ж.К.Алтыбаева. Ақтау, 2011.-179 б.
3. Охрана труда в химической промышленности / Г. В. Макаров, А. Я. Васин, Л. К. Маринина, П. И Софинский, В. А. Старобинский, Н. И. Торопов. — М., Химия. 1989. 496 с.; ил
4. Шкрабак В. С., Казлаускас Г. К. Охрана труда. —М.: Агропромиздат, 1989.— 480 е.: ил.— (Учебники и учеб. пособии для студентов высш. учеб. заведений).
5. Денисенко Г. Ф. Охрана труда: Учеб. пособие для инж.-экг. спец. вузов,- М.: Высш. шк., 1985.- 319 с.
6. Безопасность жизнедеятельности. Учебник для вузов/С.В. Белов, А,В. Ильницкая, А.Ф. Козьяков и др.; под общ. ред. С.В. Белова. 2-е изд., испр. и доп. - М: Высш. шк., 1999. - 448 с.: ил.
7. В.Л. Меклер, П.А. Овчинников. Промышленная вентиляция и
кондинционирование воздуха. - М: Сгройиздат, 1978,311с.
8. В.П. Титов, Э.В. Сазонков, Ю.С. Краснов, В.И. Новожилов. Курсовое и дипломное проектирование по вентиляции гражданских и промышленных зданий. - М: Стройиздат, 1985, 206с.
9. Чепель В. М., Шур И. А. Сжигание газов в топках котлов и печей и обслуживание газового хозяйства предприятий. - 7-е изд., перераб. и доп. - Л.: Недра, 1980. - 591 с.
10. Райтман М. Л. Противопожарное нормирование в строительстве. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Стройиздат, 1985. - 350 с.
11. Информационно-методический сборник материалов по ЧС и ГО. Выпуск № 2 (18), 2004), выпуск № 1 (17), 2004), выпуск № 4 (16), 2003)
12. Пожарная безопасность. - М.: НИИ охраны труда (НИИОТ), - 2003. № 2 - 5; 2-4. № 4 - 7.
13. Повзик Я. С. и др. пожарная тактика: Учеб, для пожарно-техн. училищ / Я. С. Повзик, П. П. Клюс, А. М. Матвейкин - М.: Стройиздат. 1990. -319 с..: ил,
14. Противопожарное водоснабжение. Учеб. для пожарно-техн. училищ / А. А. Качалов, Ю. П. Воротынцев, А.В. Власов.-М.:Стройиздат, 1985 -228 с.: ил.
15. Гайдуков Н. С. Пожарная безопасность промышленных зданий, Киев, "Будевельник". 1972. - 238 с.: ил.
16. Пожарная безопасность. Взрывобезопасность. Справ, изд. / А. Н. Баратов, Е. Н. Иванов, А. Л. Корольченко и др.; под общ. ред. А. Н.Баратова. - М.: Химия, 1987. - 272 с.
17. И.В. Тихомиров, Э.С. Сергеенко. Теплотехника. теплогазоснабжение и вентиляция. - М: Стройиздат, 1991,479с.
Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕРМЕН БЕЛГІЛЕР
ЖШС
жауапкершілігі шектеулі серіктестігі
РТБ
Резеңке-техникалық бұйымдар
МКҚ
МЕСТ
мемлекеттік стандарт
ҚНжЕ
құрылыс нормалары және ережелер
СН
санитарлық нормалар
ӨҚН
өрт қауіпсіздік нормалары
ШРЕК
шекті рұқсат етілген концентрация
ПӘК
пайдалы әсер коэффиценті
ТЖК
табиғи жарықтандырудың коэффиценті
ҚО
қоршаған орта
ШМТ
шекті мүмкін тастамалар
СК
синтетикалық каучук
сағ
сағат, уақыт
м
метр, ұзындық
см
сантиметр, ұзындық
мм
милиметр, ұзындық
с
секунд, уақыт
г
грамм, салмақ
т
тонна, салмақ
Па
Паскаль, қысым
Дж
Джоуль, жылу мөлшері
Гц
Герц, шу жиілігі
кВт
киловат, тоқ қуаты
лм
Люмен, жарық ағыны
лк
Люкс, жарықтылық
ом
Ом, кедергі
А
Ампер, тоқ күші
В
Вольт, тоқ кернеуі
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
МЕСТ 12.1.005-88
Еңбек қауіпсіздігі жүйесіндегі метрологиялық қамсыздандыру
МЕСТ 12.4.011-89
Жұмысшының жеке қорғану құралы
КНжЕ 23.05.95
Табиғи және жасанды жарықтандыру
ҚНжЕ 2.04.05 - 91
Жылыту, желдету және кондиционерлеу
ҚНжЕ ҚР 2.02-01 -2001
Ғимараттардың өрт-жарылыс қауіптілігі
МЕМСТ 12.1.030-81
Электр қауіпсіздігі. Қорғаныш жерге қосу. Нөлде келтіру
МСТ 12.1.004-91
Өрт қауіпсіздігі
МСТ 12.1.013-88
Құрылыстағы электр қауіпсіздігі
МСТ 12.1.046-85
Өндірістік жарықтандыру
МСТ 12.1.046-95
Өндірістік алаңдарда жарықталыну нормасы
МСТ 12.4.051-87
Жеке қорғаныс құралдары
МАЗМҰНЫ
бет
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕРМЕН БЕЛГІЛЕР
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1 РЕЗЕҢКЕ-ТЕХНИКАЛЫҚ БҰЙЫМДАР ЖШС - гі ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1. Кәсіпорын туралы жалпы мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2. Кәсіпорын орналасқан жердің физико-географиялық сипаттамалары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1.3. Кәсіпорын орналасқан жердің климаттық сипаттамалары ... ... ... ... ...
2. КӘСІПОРЫНДА ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗДІК ЖАҒДАЙЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1. Кәсіпорынның еңбек қорғау ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2. Еңбек қорғаудың құқықтық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...
2.3. Жұмысшыларды кәсіпорынның қауіпті және зиянды факторларынан қорғауға арналған жеке қорғану құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
3. КәсіпорынДАҒЫ ЗИЯНДЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚАУІПТІЛІКТЕРІН ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.1. Кәсіпорындағы өндіріс технологиясың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Технологиялық процесс кезінде бөлінетін зиянды заттар ... ... ... ... ...
3.3. Әктас өндіру кезінде бөлінетін зияндылықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.4. Ағаш өңдеу цехының зияндылықтары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.КӘСІПОРЫНДА ЗИЯНДЫЛЫҚТАРДЫ ТӨМЕНДЕТУ ІС-ШАРАЛАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.1. Өндірістік ортаны желдету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2. Жұмыс орнын жарықтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.3. Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.3.1. Ток өткізгіш сымды нольдік сыммен қосу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4. Өрт қауіпсіздік шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.4.1. Өртке қарсы сумен қамту ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5. КӘСІПОРЫНДА ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ ... ... ... ... ... ... ..
5.1. Кәсіпорынның қоршаған ортаға тигізетін әсерін бағалау ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДИБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
6
8
8
10
11
14
14
16
18
22
22
25
28
29
30
30
34
38
41
44
47
51
51
59
61
КІРІСПЕ
25 сәуірді Дүниежүзілік еңбекті қорғау күні деп жариялау - халықаралық еңбек ұйымының ең маңызды акцияларының бірі.
Бұл - әлемнің көптеген елдерінде өндірісте зардап шеккен еңбекшілер еске алынатын күн, оны атап өткізу аясында құқықтық, әлеуметтік - экономикалық, ұйымдастырушылық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдеу-профилактикалық, оңалту және еңбекті қорғауға бағытталған өзге де іс-шаралар кеңінен насихатталады.
Халықаралық еңбек ұйымының мәліметтеріне қарағанда, әлемде жыл сайын миллиондаған адамның өмірін қиятын 207 миллионға жуық жазатайым оқиға мен 160 миллион кәсіби ауру тіркеледі. Жайсыз еңбек жағдайлары, өндірістегі жазатайым оқиғалар мен кәсіби аурулар көптеген жұмыскерлер мен олардың отбасы мүшелеріне ауыртпалығын түсіреді, сондай-ақ олардың салдарынан әлем экономикасы жылына жалпы ішкі өнімнің төрт пайызынан айырылып отырады.
Өкінішке қарай, мұндай шығындарға біздің ел де тап болып отыр. Қазіргі уақытта, республикада зиянды және қауіпті еңбек жағдайларында 1 миллионнан астам жұмыскер еңбек етеді. Жыл сайын еліміздің ұйымдары мен кәсіпорындарында үш мыңнан астам жазатайым оқиға орын алып отырады, олардың үш жүзінен артығы адамдардың қаза болуына әкеліп соғады.
Мұндай жағдай, ең алдымен, жұмыс берушілердің еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау мәселелеріне қажетті көңіл аудармайтынынан, жұмыс берушілердің және жұмыскерлердің еңбек қауіпсіздігі нормалары мен ережелерінің сақталуына деген жауапкершілігінің төмендігінен, өндірістік процестің техникалық ахуалынан туындайды.
Қауіпсіз және салауатты еңбек жағдайлары көп ретте техникалық тұрғыдан алға басылушылықтың арқасында, өндірістегі техника мен технологияның жетілдірілуі арқасында қамтамасыз етіледі.
Алайда еңбек инспекциясы жүргізетін тексерістер еліміздің көптеген кәсіпорындарында қолданылатын мәшинелердің, құрал-жабдықтың, тетіктердің және еңбек құралдарының техникалық күйі стандарттардың, нормалардың талаптарына және оларды пайдалану ережелеріне сай келмейді. Шектес тыс тозған негізгі өндірістік қорлар мен шектеулі инвестициялық мүмкіндіктер жағдайында техногенді факторлардың қоршаған орта мен халыққа тигізетін зиянды әсері күннен-күнге ұлғайып келеді.
Бұл тұрғыда аса үлкен алаңдаушылықты тау-кен металлургиясы саласының кәсіпорындары туғызады, себебі, мұндағы негізгі қорлардың 40 пайызға жуығы тозған. Өндірістік жарақаттанудың, әсіресе жұмыскерлердің өліміне әкеліп соқтыратын жазатайым оқиғалардың ең жоғары деңгейі құрылыс саласында тіркеліп отыр. Биікте орындалатын және жер қазумен, көтергіш тетіктерді пайдаланумен байланысты жұмыстар жұмыскерлердің қауіпсіздігіне үлкен қатер төндіреді.Көптеген жағдайларда обьектілерде қажетті қауіпсіздік шаралары, жеке қорғану құралдары қолданылмайды. Сондықтан, жұмыскерлердің еңбек қызметі процесіндегі қауіпсіздігін және еңбегін қорғауға бағытталған барлық қажетті шараларды қолдану қажет.
Ағымдағы жылы талқылауды және практикалық шараларды қолдануды қажет ететін өзекті мәселелер ретінде еңбекті қорғау мәдениетін қалыптастыру, өндірістегі жазатайым оқиғалардың алдын алу, авиациялық және автомобильдік көлік кәсіпорындарындағы еңбекті қорғау көзделіп отыр.
Еңбекті қорғау мәдениетіне барлық деңгейлерде трипартизм қағидаттары негізінде жұмыскерлердің қауіпсіз еңбек жағдайларына деген құқықтарын қамтамасыз ету кіреді. Трипартизм қағидаты нақты белгіленген құқықтар, міндеттер және жауапкершілік жүйесі арқылы Үкіметтің, жұмыс берушілердің және жұмыскерлердің еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету процесіне белсенді қатысуын, сондай-ақ негізгі назар қауіпсіздік техникасына аударылуын көздейді. Жазатайым оқиғалардың алдын алу мақсатында еңбекті қорғау мәдениетін қалыптастыру және дамыту шаралары қауіп және қатер мен олардың алды қалай алынуы және бақылануы мүмкін деген түсініктер жөнінде хабардар болу және түсіну деңгейін арттыруға барлық қолда бар кұралдардың қолданылуын талап етеді.
Еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғаудың негізгі қағидалары 2007 жылғы шілдеде күшіне енген Қазақстан Республикасының еңбек кодексінде келтірілген.
Еңбекті қорғау және еңбек қауіпсіздігі ұйымдастырушының, құқықтың, санитарлық, профилактикалық шаралар жиынтағы болып табылады.
Төтенше жағдайларда жүргізілетін жұмыс шаралары алдын-ала жоспарланады. Ол атқарылатын жұмыстар зақымдалу ошағында жүргізілетін құтқару және кезек күттірмейтін қалпына келтіру жұмыстар шараларын дайындаумен тығыз байланысты. Себебі адмның қатысуынсыз төтенше жағдайларда зақымдалу ошағында оның салдарын жою мүмкін емес.
Қазіргі заманғы өндірістік кәсіпорындар ғимараттардан, имараттардан тұрады. Ол ғимараттарда өндірістік цехтар. Технологиялық жабдықтар, инженерлік және коммуналдық, энергетикалық коммуникациялар көлік, байланыс және басқару жүйелері орналасады. Әрбір өндіріс нысанының ерекшелігіне байланысты өзіндік сипаты болады. Дегенмен ортақ сипаттамалары көптен кездеседі: ғимараттардың бірыңғай бөліктерге, инженерлік, коммуналдық және энергетикалық жүйелердің ұқсастығы. Осы ортақ сипаттарына сүйене отырып оларды төтенше жағдайларға дайындық жүргізудің ортақ факторлары болады.
Солардың ішінде негізгілерінің бірі еңбек жағдайын жақсарту нәтижесінде, еңбек қауіпсіздігін арттыру.
Еңбек жағдайының жақсаруы мен еңбек қауіпсіздігін арттыру нәтижесінде өндірістік жарақаттану мен кәсіби кеселденуді төмендетіп, еңбек өнімділігі мен өндіретін өнім сапасын арттыруға мүмкіндік туындатады.
1. РЕЗЕҢКЕ-ТЕХНИКАЛЫҚ БҰЙЫМДАР ЖШС - гі ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР
1.1. Кәсіпорын туралы жалпы мәлімет
Кәсіпорынның толық атауы: Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі "Резеңке - техникалық бұйымдар" зауыты. Кәсіпорын 2004 жылы 23 тамызда қайта құрылып тіркелген. Бас директоры Ажибаев Талғат Рахманқулович мырза. Кәсіпорын Тараз қаласы, Асқаров көшесі №160 орналасқан. Байланыс телефондары +7 (726)2 42-60-17, +7 (726)242-59-84, факс: +7 (726)2 42-60-17.
ЖШС Резеңке-техникалық бұйымдар зауытының өндіріс алаңшасы әкімшілік жағдай бойынша Тараз қаласы, Асқаров және Баласағұн көшелерінің қиылысында орналасанқан. Климаттық жағдайы бойынша өндірістік аудан ІІІ В климаттық санатқа жатады. Климаты күрт континенталды, ыстық, құрғақ. Атмосфера стратификациясының коэфиценті 200. Желдің орташа жылдамдығы - 6мс. Жер бедері тегіс. Ауданның сейсмикасы 8 балл. Кәсіпорын қалыптасқан (қолданыстағы) нысан болып табылады (Сурет 1.1.).
Тұрғын үйлер өндіріс алаңшасынан 50-100 метр қашықтықта орналасқан.
ЖШС РТБ зауытының негізгі қызметі - резина-техникалық бұйымдар және әктас өнімдерін шығару бойынша жұмысты жүзеге асырады. Резина-техникалық бұйымдарын өндіру қуаты жылына 100 тонна, әкті жылына 100 тонна.
09.01.2011 жылғы №2 санитарлық-эпидемиялогиялық қортындысына және 08.07.2010 жылғы №334 СанНжЕ 1 қосымшасындағы 23 тармақ 92 тармақшасына сәйкес нысан ІІІ сыныпқа жатады. Санитарлық-қорғау аумағы - 300 метр, яғни Экологиялық кодекс бойынша нысан ІІ санатқа жатады.
Нысанның өндіріс алаңшасында қазандық, резина бұйымдарын өндіру цехы, ағаш өңдеу цехы, әк өндіру учаскесі, жөндеу шеберханасы орналасқан.
Өндірістік алаңшаның жалпы аумағы 45200 шаршы метрді (ш.м.) құрайды, соның ішінде 4002,5 ш.м. құрылыс нысандарында, 300 ш.м. асфальтобетонмен қапталған, 200 ш.м. көгеріштендірілген.
ЖШС РТБ зауытының өндірістік алаңында он негізгі нысан орналасқан, оның ішінде 5 пайдаланылмайды. Өндірістік цехтары келесідей орналасқан:
1. Қазандық, ауданы 80 м2
2. Негізігі өндірістік цех, ауданы 3600 м2
3. Ағаш өңдеу цехы, ауданы 75 м2
4. Әктас өндіру алаңы, жалпы ауданы 72 м2
5. Жөндеу шеберханасы, ауданы 175,5м2 құрайды.
Өндірістік цехтардың жалпы ауданы 4002,5м2 құрайды. Ғимараттар бір қабатты, өндірістік типте.
Қазандық бөлмесінде Е1-0,9Г3 қазандығы орналасқан, ол қатты отынмен жұмыс істейді (көмірмен). Күл қоймасы қазандық цехының солтүстік жағында орналасқан.
Негізгі өндірістік цехтың ішінде:
oo зауыт басқармасы
oo еріту бөлім
oo пресстеу бөлімі
oo көмір қойомасы
Ағаш өңдейтін цехтың ішінде ағаш өңдейтін станоктар орналасқан:
oo циркулярлы ара - 1 дана
oo сүргіш станок - 2 дана
oo ағаш аралағыш станок - 1 дана
Әк тас өндіру алаңында әктас қоймасы және әк күйдіретін екі пеш орналасқан.
Жөндеу шеберханасында механикалық металл өңдеу станоктары орналасқан:
oo токарлық станогы - 1 дана
oo ұштағыш станок - 1 дана
oo фрезерлі станок - 1 дана
Газ және электр дәнекерлеу жұмыстары навес астында жасалады. Өндірістік нысанды жылыту электр қыздырғыш приборлардың көмегімен жүзеге асады. Қазақндық тек резина қоспаларды қыздыру үшін ғана пайдаланылады. Жұмыстың жалпы уақыты жылына 500 сағаттан аспайды.
Ауа ортасына теріс ықпал ететін негізгі ластаушы көздер көмірмен істейтін қазандық, көмір және күл қоймасы, резина бұйымдарын өндіру, ағаш және металл өңдеу, әк күйдіру, электр және газбен дәнекерлеу жұмыстары болып табылады.
Барлығы 14 шығарынды көзі ауа ортасына жылына 2,813 тонна көлемде 16 зиянды затты бөліп шығарады (Кесте 1.1.).
Кесте 1.1. Шығарынды көздерінен атмосфераға бөлінетін негізгі зиянды заттардың тізімі.
№
Зиянды заттың атауы
Шығарынды нормативтері
гсек
тжыл
1
2
3
4
1
Азот диоксиді
0,0386527
0,15468
2
Азот оксиді
0,0047
0,02379
3
Күкірт диоксиді
0,140108
0,252388
4
Көміртек оксиді
0,441898
1,305572
5
Фторлы газтектес қосындылар
0,000222
0,00012
6
Изопрен
0,000628
0,000904
7
Техникалық диэтинилбензол
0,000394
0,000142
8
Дибутилфталат
0,001466
0,003426
9
С12-19 алкандар
0,007986
0,02875
1
2
3
4
Жалпы газтектес және сұйық заттар
0,6360547
1,769772
10
Темір оксиді
0,0055
0,00297
11
Марганец және оның қосындылары
0,000611
0,00033
12
Көміртек
0,015444
0,027
13
Салынды заттар
0,000846
0,00934
14
Бейорганикалық шаң:70-20% SiO2
1,1520087
0,86989682
15
Темір шаңы
0,0026
0,002808
16
Ағаш шаңы
0,04878
0,130896
Жалпы қатты заттар
1,2257897
1,04324082
Нысан бойынша барлығы
1,861844
2,813013
Ағаш шаңының ауа ортасына бөлінуін азайту мақсатында №0005 шығарынды көзінде ПӘК 98%-ға тең 3 циклон және жеңді фильтр орнатылған.
Өндірістік және шаруашылық-тұрмыстық мақсаттарға қолданылатын су Тараз-су МКҚ-мен келісім-шарт негізінде, жылына 18,6 мың текше метр көлемде су алынады, соның ішінде 1,073 мың текше метр су қайтарымсыз шығындар.
Сарқынды сулар жылына 1,826 мың текше метр көлемде, келісім-шарт негізінде Тараз-су МКҚ- мен шығарылады.
Қатты қалдықтар жылына 15,826 тонна көлемде пайда болады, соның ішінде:
-тұрмыстық қатты қалдықтар - 1,75 тонна;
-көмір күлі - 10,575 тонна;
-металолом - 1,0 тонна;
-ағаш қалдықтары - 2,5 тонна.
Қатты қалдықтар Жасыл Тараз ЖШС-мен келісім-шарт негізінде шығарылады. Металл қалдықтары арнайы металл қабылдау орындарына өткізіледі.Өндіріс жұмыстары жабық ғимараттарда жүргізілуіне байланысты физикалық әсерге қарсы арнайы шаралар қарастырылмаған.
1.2. Кәсіпорын орналасқан жердің физико-географиялық сипаттамалары
Сипатталынатын өндіріс горизонты біртегіс және жоғарғы жағы - төрттік, аллювиальды шөгінді, қыртысты болып келген.
Литологиялық құрамы:
oo топырақты - өсімдікті қабат:
oo гумус құрамы - 12 %
oo ұсақ тас және ірі құм - 8 %
oo құмдақ бөлігі - 29 %
oo тозаңды бөлігі - 51 %
oo топырақты бөлігі - 12 %
oo құмдақ - саздақты топырақ:
oo ұсақ тас және ірі құм - 11 ден 15% - ке дейін
oo құм - 45 %
oo тозаңды бөлігі - 35,2 %
oo топырақты бөлігі - 8 %
oo ұсақ жұмыр тасты топырақ
oo саз балшықты тастақты , фосфор ұсақтары, кокс ұсақтары, құмайт - саздақты топырақ, металл бөлшек қалдықтары, құрылыс қалдықтары бар ұсақ жұмыр тасты және ірі құмды топырақ.
Аумақ тереңдігі :
oo топырақты - өсімдікті қабаты - 0,1 - 0,25 м.
oo құмайт - саздақты қабаты - 0,5 - 1,5 м.
oo ұсақ жұмыр тасты топырақ қабаты - 30 - 70 м.
oo үйінді топырақ қабаты - 0,2 - 0,5 м.
Кеуектілік коэффициенті - 0,075 - 0,1 м[3] тәулігіне 1 м[2] фильтрация қабатына.
Жер асты сулары фильтрациясының жылдамдығы және бағыты:
Солтүстік - батысқа бағытталған Аса ауданы елді - мекеніне қарай.
Фильтрация жылдамдығы - V=0,4 мтәулігіне немесе 144 мжылына
1.3. Кәсіпорын орналасқан жердің климаттық сипаттамалары
Кәсіпорынның өндіріс алаңы орналасқан аумақ климаты келесі мәліметтермен сипатталады: климаты күрт континеталды, ыстық, құрғақ, атмосфера стратификациясына тәуелді коэффициенті А 200; климаттық аймақ III В категориясына жатады. Ең үлкен орташа желдің жылдық жылдамдығы - 8,3мс. Желдің басым болатын бағыты : қаңтарда - оңтүстіктік - шығыс, шілдеде - солтүстік. Ауаның орташа салыстырмалы ылғалдылығы: қаңтарда - 67%, шілдеде - 31%. Тұнбалардың орташа жылдық мөлшері - 324-354 мм.
Желдің орташа жылдамдығы: қаңтар айында - 2,73 мс, шілде айында - 3,39 мс құрайды.
Желдің румба бойынша шілде айындағы орташа жылдамдығы және қайталануы (көрсеткіште желдің қайталануы % түрінде берілген, ал румба бойынша желдің орташа жылдамдығы мс түрінде берілген) 2-ші кестеде келтірілген
Кесте 1.2. Желдің румба бойынша орташа жылдамдығы.
С
СШ
Ш
ОШ
О
ОБ
Б
С
ШТИЛЬ
183,8
104,6
63,2
253,6
83,8
103,9
95,2
143,9
20%
Ауаның есептік температурасы ең суық бескүндікте - 5оС, ең cуық тәулікте - 23оС құрайды. Ауа температурасының тәуліктік амплитудасы қыркүйекте - 15,1оС, қарашада - 8,9оС. Жылыту кезеңінің орташа температурасы - 7,1оС құрайды, жылыту кезеңінің ұзақтығы 167 тәулік.
Тұрақты қар қабаты желтоқсанның алғашқы онкүндігінде қалыптасады және 90 күн барысында ұсталады. Қыс мезгілінде қар қабаты тұрақсыз. Тұрақсыздықтың негізгі себебі температуралық тәртіптің тұрақсыздығы. Қыс мезгілінде ауаның температурасының күрт жоғарылануынан қардың қарқынды еруіне алып келеді
Сыртқы ауаның орташа температурасы cуық айларда -5оС, ыстық кездерде 31,9оС құрайды.
Жылдық жауын-шашын көлемі - 320 мм құрайды.
Кесте 1.3. Айлық және жылдық жауын - шашын мөлшері, мм
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
жыл
24
25
42
48
38
26
11
7
9
31
35
28
320
Кесте 1.4. Тұманды күндердің орташа саны
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
жыл
9
7
6
1
0,4
0,1
-
0,1
0,1
1
5
8
38
Сурет 1.1. Нысан орналасқан жердің сызбасы
2. КӘСІПОРЫНДА ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗДІК ЖАҒДАЙЫ
2.1. Кәсіпорында еңбек қорғауды ұйымдастыру
Адам өндірістік бөлмедегі еңбек үдерісі кезінде белгілі бір метеорологиялық жағдайдың, яғни климатының ықпалында болады. Ауа микроклиматының негізгі мөлшерленетін көрсеткіштеріне температура (t,°С), салыстырмалы ылғалдылық (φ, %), ауа қозғалысының жылдамдығы (V, мс) жатады.
Нормативтік құжатгарға микроклиматтың мүмкін жіберілетін және тиімді көрсеткіштері түсінігі енгізілген.
Микроклиматтың тиімді көрсеткіштері - адамға ұзақ және жүйелі түрде әсер еткенде, термореттеу механизмдеріне ауыртпалық түсірмей, организмнің қалыпты функциоиалдық және жылулық күйін сақтауды қамтамасыз ететін сандық көрсеткіштер үйлесімі. Ол жылулық жан-жақты жақсартылған жағдай мен жоғары жұмысқа деген қабілеттілікті қамтамасыз етеді.
Микроклиматтың жіберілуі мүмкін көрсеткіштері адамға ұзақ және жүйелі түрде әсер еткенде, өтпелі және жылдам қалыпына келетін организмнің қалыпты функционалдық және жылулық күйін өзгертуі мүмкін сандық көрсеткіштердің үйлесімі. Бұл жағдайда адам денсаулығы нашарлап, зақымданбайды, бірақ жайсыздық бойлап, жұмыс қабілеттілігі төмендейді. Микроклиматтың көрсеткіштерінің шамалары 2-кестеде келтірілген.
Өндірістік бөлмелерде талап етілетін микроклиматтың көрсеткіштерін жасау үшін желдету, ауаны баптау, түрлі жылыту қондырғылар жүйелері қолданылады.
Адам өмірі өте үлкен 734-1267 гПа (550-950 мм сынап бағанында) қысым шектерінде жүреді. Адам денсаулығына қысым шамасы емес, қысымның жылдам өзгеруі қатты әсер етеді (Кесте 2.1.).
Кесте 2.1. МЕСТ 12.1.005-88 Еңбек қауіпсіздігі жүйесіндегі метрологиялық қамсыздандыру сәйкес микроклиматтың көрсеткіштері
Көрсеткіш
Өлшем
бірлігі
Көрсеткіш шамасы
Тиімді
Мүмкін
мәні
Ауа температурасы
°С
16-18
13-19
Ауаның салыстырмалы
ылғалдылығы
%
40-60
75 көп емес
Ауа қозғалысының
жылдамдығы
мс
0,3 көп емес
0,5 көп емес
Адам ағзасының жылу бөлу шамасы Q, белгілі бір метеорологиялық жағдайда физикалық кернеулік дәрежесіне байланысты. Мысалы, тыныштық жағдайында 85 Джс, ал ауыр жұмыс кезінде 500 Джс құрастырады. Адамның ағзасындағы физиологиялық процестер қалпында болу үшін, одан белінетін жылу адамды қоршаған ортасына бөлінуі керек. Жылу мөлшері мен қоршаған ортаның салқындату мүмкіндігінің арасындағы сәйкестік органын микроклиматтық жайлылығын сипаттайды да, қолайлы жағдайда адамның жаурауға немесе ыстықтауға соқтыратын сезімі болмайды.
Адам ағзасындағы жылудың қоршаған ортаға берілуі, киімнің жылу өткізгіштік нәтижесіне Qө, дененің конвекциясына Qк, қоршаған ортаға таралуына Qт, тері бетінен ылғалдың булануына Qб байланысты болады. Адам денесінен бөлінетін жылудың мөлшері, микроклиматтың белгілі бір көрсеткіштерінің шамаларына байланысты болады. Мысалға конвекциялық жылу өткізу, қоршаған ортаның ауа температурасы мен жұмыс орнындағы оның қозғалу жылдамдығына байланысты. Жылу шығуы киімнің температурасына қарағанда, адамды қоршаған ортасының температурасынан төмен (27-31°С) болады. Егер қоршаған ортаның температурасы 30-35°С болса, жылу шығу үдерісі толығымен тоқтайды да, температура жоғарылағанда кері болады. Жылудың булануы арқылы таралуы салыстырмалы ылғалдық пен ауаның қозғалу жылдамдығына байланысты. Қоршаған ортаның t - 18°С тең тыныштық қалыпта барлық шығатын жылудың мөлшері Qк-30%, Qт, - 45%, Q6- 20% және демалатын ауаны жылытуға кететін шығын Qа - 5% тең болуы керек.
Өзін-өзі қалыпты жылулық сезіну Q = Qө+Qк+Qт+Qб+Qа жылулық балансын ұстаған кезде қамтамасыз етіледі. Адам ағзасының микроклимат көрсеткіштері өзгерген кезде қалыпты температураны ұстап тұруы көрсеткіші термореттеу деп аталады.
Бөлмелердегі ауа температурасы жоғары болған кезде, қан тамырлары кеңиді де, дене бетіне қан өте көп келіп, осыған байланысты қоршаған ортаға бөліну жылуы да көбейеді. Мұндай кезде жылудың бөлінуі булану арқылы жүреді де, адам ағзасы өз ылғалдылығынан және өте қажетті минералдық тұздардан айырылады. Осыған байланысты ыстық цехтарда жұмыс істейтін жұмысшыларға аздап тұз қосылған су береді.
Қоршаған ортаның ауа температурасы төмен түскен кезде адам организмнің реакциясы өзгеше болады: қан тамырлары жіңішкеріленіп тері қабатына келетін қанның мөлшері азаяды, конвекция мен бойынан шығатын жылудың шамасы азаяды. Сол себепті жұмысшыға белгілі бір температура, қалыпты салыстырмалы ылғалдылық пен ауаның қозғалу жылдамдылығы керек.
Адам ағзасының жылу реттеуіне ауаның ылғалдылығы да өз әсерін тигізеді. Жоғары мәнді ылғалдылық (φ 85%) тердің булануының азаюына әкеп соқса, төмен шамалы ылғалдылық (φ 20%) дем алу жолдарының кілегей қабығының кебуіне әкеліп соғады. Осыған байланысты жұмысшыларды қоршайтын ортаның ең тиімді ылғалдылық шамасы 40-60% аралығында болуы керек.
Жұмыс бөлмелеріндегі ауа ағынының жылдамдығы да маңызды факторлардың бірі болып табылады. Ыстық бөлмелердегі ауа ағынының жылдамдығы ағзадан бөлінетін жылу мөлшерін көбейтіп, ағзаның жағдайын реттейді, ал суық мезгілдерде температурының төмендеуі ыңғайсыз жағдайларды тудырады.
Адам сезінетін ең төмен ауа жылдамдығы 0,2 мс тең болуы қажет. Қысқы уақыттарда ауа жылдамдығы 0,2-0,5 мс, ал жаз айларында 0,2-1 мс шамасында болуы керек. Ыстық цехтарда ауа жылдамдығының шамасы 3,5 мс дейін арттыруға болады.
Ауа жылдамдығы бөлмедегі зиянды заттардың біркелкі таралуына да әсер етеді. Ауа ағыны зиянды заттарды бөлме көлемінде бірқалыпты таратып қонған шаңдарды да қозғалысқа келтіреді. Ауа жылдамдығының шамасы (υ) 0,3-0,5 мс жоғары болған жағдайларда, ол технологиялық үдерістерге кедергі келтіреді. Мысал ретінде қорғағыш газдың ішінде дәнекерлеу жұмыстарын жүргізу кезіндегі жағдайды айтуға болады.
Анық жылумен сипатталатын бөлмелер барлық өндірістік бөлмелер. Бөлменің 1 м3 көлеміне шаққанда, анық жылудың мөлшері 23,2 Дж(м[3]С) тең.
Анық жылу дегеніміз, жұмыс бөлмесіне жылыту жабдықтарынан, қыздырылған материалдардан, адамдар мен басқа да көздерден инсоляция нәтижесінде бөлінетін бөлме температурасына әсер ететін жылулармен анықталады (2.1).
Нақты жылудың артық шамасы бөлменің балансындағы жылудың негізі төмендегі формула бойынша анықталады:
Qарт = Σ Qт - Σ Qкет (2.1)
мұндағы: ΣQ - бөлмеге түсетін барлық жылудың жиынтығы;
ΣQкет - бөлмеден кететін барлық жылудың жинағы.
2.2. Еңбек қорғаудың құқықтық негіздері
Көп жағдайда өндірістік процестер жұмысшаларға түрлі залалды және қауіпті факторлармен қабаттаса жүргізіледі.
Табиғаттың адамға әсеріне қарай өндірістік факторлар физикалық, биологиялық және психофизиологиялых болып бөлінеді. Алғашқы үш топ қоршаған өндірістік ортаны сипаттайды, олардың пайда болу көзі өндірістік процестер болып табылады. Өндірістік факторлардың төртінші тобына жұмысшылардың өз еңбек әрекеті - жұмыс салмағы жер ететін фактор жатады.
Өндірістік факторлардың зиянды және қауіпті әсері адамның өндірістік құрылғымен, материалдармен және бұйымдармен тікелей қатысы нәтижесін-де, өндірістік қатынастар салдарынан өзгерген және ласталған ауа арқылы да болуы мүмкін.
Физикалық факторларға мехникалық, термикалық және энергияның түрлі өзге қалыптарының әсерін жатқызамыз. Механикалық әсерлер қозғалы-стағы машина және механизм, материалдар дайындалған заттар, бұйымдар арқылы, сонымен қатар, құрылғылардың қалқаланбаған қозғалатын бөлік-терінен туындайды.
Сонымен бірге адамға механикалық әсердің себебі жұмысшылардың тепе-теңдік қалпынан ажырап қалған кездегі қозғалысы, абайсыз қозғалу сал-дарынан биіктен құлап кетуі де болуы мүмкін. Егер адам тәніне механикалық әсер интенсивтіліктің бірқатар деңгейінен (күш, жылдамдық) асып кететін болса, сіңір-буынның созылуы, сүйек сынуы, ісік, шытынау сынды травматикалық жарақаттар болады.
Кеңістіктің аса ыстық не суық темпарутарасы, шуыл, діріл, электр тоғы, лазер сәулесі, ионды сәулелер, жарықтың әлсіз болуы және т.б. да қауіпті кем залалды факторлар бола алады.
Еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыра білу керек. Көптеген өндіріс орындарында орын алатын жайсыз жағдай ол- өндірістік шу болып табылады. Шу адамға кері әсер ететін зиянды өндірістік факторға жатады. Шу дегеніміз күші мен жиілігі әр түрлі дыбыстардың қосындысы. Ол акустикалық үрдіс ретінде физикалық және физиологиялық шамалармен сипатталынады:
1. шу жиілігі (f), Гц;
2. дыбыс қысымы (Р), Па;
3. дыбыс күші (I). ВТм2;
4. дыбыс қысымының деңгейі (Lp), Дб;
5. дыбыс қаттылығы;
6. шудың адамға әсер ету уақыты;
7. Дыбыс күшінің деңгейі (L), Дб;
8. дыбыс толқынының биіктігі және т.б.
Адам ағзасы 20 - 2000Гц жиілік аралығындағы дыбыстарды қабылдайды. 2000 Гц-тен жоғары дыбыстарды ультрадыбыстар, ал 20 Гц-тен төмен болса, онда оны инфрадыбыстар дейді.
ЖШС РТБ зауытында жұмысшылар ағзасына кері әсер ететін шулар бар. Шу деңгейі ғимарат көлеміне, конструкциясына, элементтер материалына және цехтардағы жабдықтың жұмыс жасау принцпіне байланысты болады (Кесте 2.2.).
Кесте 2.2. ЖШС РТБ зауытында өндірістік жарақаттарды төмендету шаралары
№ рет саны
Жүргізілетін шаралар
Орындау уақыты
Орындауға жауапты
1
2
3
4
1
Жөңдеу жұмыстары және арнайы киімдерді тазалау жұмыстары
әрқашан
Жөндеу шеберхана меңгерушісі
1
2
3
4
2
Жұмысшыларға қауіпсіз еңбек әдісін үйретуді ұйымдастыру
әрқашан
Еңбек қорғау инженері
3
Анықтамалық кітаптар және плакаттармен қамтамасыз ету
әрқашан
Еңбек қорғау инженері
4
Мед. аптечкалармен және жарақтармен қамтамасыз ету
квартал сайын
Денсаулық пунктінің меңгерушісі
5
Кезектік мед. тексеруді өткізуді ұйымдастыру
әрқашан
Зауыт басшылары
6
Жұмыс орындарын от сөндіру және өрт сөндіру құралдарымен жарақтандыру
әрқашан
Еңбек қорғау бөлімі
7
Цех жұмысшыларын ЖҚҚмен және арнайы киімдермен қамтамасыз ету
әрқашан
Еңбек қорғау бөлім
8
Өзіндік дәнекерлік жұмысқа жіберу үшін аттестациядан өткізу
белгіленген уақытқа дейін
Бас механик
9
Қауіпсіздік және еңбек қорғау сұрақтары бойынша инструкция өткізу
әрқашан
Еңбек қорғау инженері
10
Бөлмелерді санитар.өндеуден өткізу, дезинфекциялық құралдармен,сүтпен,емдік-профилакти калық тағаммен қамтамасыз ету
жыл бойына
Цех меңгерушісі
11
Өндірістік жарақаттардың алдын алуды ұйымдастыру
жыл бойына
зауыт басшылыры
2.3. Жұмысшыларды өндірістің қауіпті және зиянды факторларынан қорғауға арналған жеке қорғану құралдары
Технологиялық процесстер мен еңбек жағдайларын ескеретін кәсіпорын жұмысын талдау потенциалды қауіпті және зиянды өндірістік факторларды жеткілікті дәрежеде анықтауға мүмкіндік береді.
Қауіпті өндірістік фактор- адамға әсер етуі еңбекке қабілеттілігінен уақытша немесе тұрақты айырылуға (өндірістік жарақатқа немесе кәсіптік ауруға) немесе өлімге әкеп соқтыруы мүмкін фактор, ал зиянды өндірістік фактор- әсері адамның сырқаттануына немесе еңбекке қабілеттілігінің төмендеуіне және (немесе) оның ұрпақтарының денсаулығына теріс ықпалы болуына әкеп соқтыруы мүмкін өндірістік фактор.
Бұл факторлар өндірістік фактордың деңгейіне байланысты адамға қолайсыз әсер ететін соңғы нәтижелермен анықталынып қоймайды, ол ұзақ әсер етуімен де анықталынады. Қауіпті факторға тән - бұл бірден тез әсер етуі, ал зиянды факторға тән- бұл ұзақ әсер етуі болып табылады. Кейбір жағдайларда зиянды фактордың адам ағзасына қысқа уақытта әсер етуінің салдарынан жарақат пайда болады. Бұл жарақат жазатайым оқиғалар сияқты тергеледі және есепке алынады. Бұл жарақатқа жататындар; өткір уланулар; жылу соққылары; үсулер; өндірісте найзағайдың әсерінен адамның зақымдануы. Зиянды өндірістік факторлар адам ағзасына ауысым бойы әсер етуі қосымша жарақатқа алып келуі мүмкін. Мысалы, кейбір операциялардың нұқыл қайталанып істеуінің нәтижесінен адам тез шаршайды да, адамның жұмыс қабілеті төмендей бастайды.
Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар өзінің әсер ету табиғаты бойынша: физикалық, химиялық, биологиялық, психофизиологиялық болып бөлінеді.
Физикалық- машиналар мен механизмдердің қозғалатын бөліктері, жабдықтардың қорғалынбаған қозғалатын элементтері, жылжымалы бұйымдар, дайындалынған бұйымдар мен материалдар; жұмыс аймағындағы ауа температурасының жоғарлауы немесе төмендеуі, жабдықтардың беттерінің, материалдардың бетеътерінің температурасының жоғарлуы немесе төмендеуі; ауаның ылғалдылығы мен жылдамдылығы; электр тізбегіндегі кернеу деңгейінің қауіптілігі; шу, діріл , инфра және ультракүлгін деңгейлерінің жоғарлылығы; табиғи жарықтың жоқтығы немесе кемшілігі, ашықтығының жоғарлылығы, қарама-қарсы түстің төменділігі, тікелей және шағылысқан жылтырауықтар, жарық ағынының жоғарлығы, жабдықтардың, құрал-саймандардың, дайындалынған бұйымдардың беттеріндегі адыр-бұдырлар, қабыршықтар, өткір жиектер; жұмыс орнының еденнен, жерден едәуір биіетікте орналасуы; ультракүлгін және инфрақызыл радиация деңгейлерінің жоғарғылығы; электромагниттік сәулелер, статикалық электр; электр және магнит өрісінің кернеулігінің жағарлылығы; ауаның иондалуының жоғарлылығы немесе төменділігі; жұмыс аймағындағы радиоактивті сәулелердің деңгейінің жоғарлығы; жұмыс аймағында барометрлік қысымның жоғарлығы немесе төменділігі.
Химиялық- адам ағзасына зиянды заттар: тыныс алу жолдары, терісі арқылы, ас қорыту жүйесі арқылы кіреді. Адамның ағзасына жоғарыдағы жолдар арқылы кіріп: жалпыұлылық; адам мұрынының шырышты қабығына ауыздың қуысына және көзге тітіркендіргіштік; адам ағзасының реактивтігі тез өзнеретін сенсибилизациялық, аллергиялық; мутагендік (тұқым қуалаудағы өзгерістер); адамның репродукциялау функциясына әсерін тигізеді.
Биологиялық- ауру қылатын микроорганизмдер (бактерия, вирус, рикетсий,спирохет,грибтер) және олардың тіршіліктерінен шыққан өнім. Микроорганизмдер (өсімдік және жанура тектес).
Психифизиологиялық а) физикалық ауыртпалықтар: статикалық, динамикалық; б) жүйкелердегі түскен күштің шамадан артық болуы; ақыл-ойдың шамадан тыс болуы, дүниедегі сыртқы құрылысты, әсерді қабылдайтын және талдайтын көз органын шамадан тыс жұмыс істеуі, еңбектің бірқалыптілігі, сезім әрекетіне бой алдырғышының шамадан тыс болуы. Жеке қорғаныс құралдары тыныс алу мүшелерін, көзді, есту мүшелерін, басты, тері жамылғыларын улы заттардан, күшті әсерлі улы заттардың (КӘУЗ) буынан, аэрозольдерінен және тамшыларынан, радиоактивті шаңдардан, ауру тудырғыш микробтар мен токсиндерден қорғау құралдары болып саналады. Жеке қорғаныс құралдары сипаты мен арналуына байланысты таңдалады (қорғау дәрежесіне), және де ластанудың түрі мен ластанудың дәрежесіне байланысты.
Жеке қорғану құралдарының келесідей түрлерге жіктеледі: Қазақстан Республикасында жеке қорғану құралдары МЕСТ 12.4.011-89 Жұмысшының жеке қорғану құралы құжатына сәйкес 11сыныпқа бөлінеді, олар:
1. Арнайы қорғағыш киімдер (пальто, тулуп, халат, күртеше және т.с.с.)
2. Қолды қорғау құралдары (қолғап, перчатка және т.с.с.)
3. Аяқты қорғау құралдары (етік, кебіс, голош, ботинок, туфли және т.с.с.)
4. Көзді және бетті қорғайтын құралдар (көзілдірік, бетті қорғайтын қалқан)
5. Басты қорғайтын құралдар (каска, шлем, дулыға, кепка және т.с.с.)
6. Тыныс алу мүшелерін қорғайтын құралдар (газқағарлар, респираторлар, маска және т.с.с.)
7. Оқшаулағыш костьюмдер (пневмокостьюм, скафандр, акваланг және т.с.с.)
8. Есту мүшелерін қорғау құралдары (құлақшын, тығын және т.с.с.)
9. Жоғарыдан құлаудан сақтағыш құралдар (сақтандырғыш белдіктер, трос және т.с.с.)
10. Тері жамылғыларын қорғау құралдары
11. Кешенді қорғау құралдары
Жеке қорғану құралдары өндірістік ортада, құрылыс-монтаждау жұмыстарында және шаруашылық жүргізу жұмыстарында қолданылады, яғни жұмысшыларды өндірістік қауіпті және зиянды факторлардан қорғау үшін қолданылады.
Оқшаулағыш костьюмдер. Жұмыс істеу принципі адамды қауіпті және экстрималды қоршаған ортадан оқшаулау болып саналады. Оқшаулағыш костьюмге - скафандр, пневмокостьюм, гидрокостьюм және т.б. жатады.
Арнайы киім. Өндірістің әр түрлі қауіпті және жағымсыз факторларынан қорғауға арналған арнайы киімдер. Арнайы киімдер киюде және күтуде ыңғайлы, қозғалысты шектемей және қиындатпайтын, адам организмінің термоалмасуына кедергі келтірмеу керек. Оларға күртешелер, комбинизондар, тулуптар және т.б. жатады.
Арнайы аяқ киім. Негізігі атқаратын міндеті әр түрлі жағымсыз жағдайларда адамның аяғын қорғау болып саналады. Арнайы аяқ киім тек қана қорғағыштық қана емес, сондай-ақ ыңғайлы және жайлы болуы керек. Олардың негігі түрлері келесідей бөлінеді: төменгі температурадан қорғайтын, ылғалдан қорғайтын, механикалық әсерден қорғайтын, мұнай өнімдерінен қорғайтын және т.с.с.
Бетті және көзді қорғайтын құралдар. Оларға әр түрлі типті көзілдіріктер, қалхандар және т.б. бетті және көзді қорғайтын шлемдер және маскалар жатады. Олар ертілген металлдардың тамшыларынан, майда қатты бөлшектерден және т.с.с. қорғайды.
Басты қорғайтын құралдар. Мұндай құралдарға каскалар, шлемдер, кепкалар және т.б. бас киімдер жатады. Олар бас құрылысын механикалық зақымданудан, күн өтуден, төменгі температурадан және т.с.с. қорғайды.
Есту мүшелерін қорғайтын құралдар. Бұл құралдар есту мүшелерін ауру және кесел тудыратын өндірістік жоғарғы және төменгі жиіліктегі шудан қорғайды. Жеке есту мүшелерін қорғайтын құралдарға - құлақшындар және тығындар жатады.
Тыныс алу мүшелерін қорғайтын құралдар. Мұндай құрылғыларға газқағарлар, респираторлар әр түрлі маскалар жатады, және де олар оқшаулағыш және сүзгілі болып бөлінеді. Сүзгілі тыныс алу мүшелерін қорғайтын құралдар адам дем алатын ауаны сүзгіден өткізіп тазалайды, олар өндірісте кеңінен қолданылады (респираторлар және сүзгілі газ қағарлар). Бұлардың кемшілігі, қолданар алдында ауадағы зиянды заттың түрін білу керек және ондағы ауа қоспасында оттегі 17% кем емес болуы керек. Ал, оқшаулағыш газқағарлар үшін ауаның құрамын білудің қажеті жоқ, өткені ондағы ауа сырттан белгілі көзден алынады.бұл құрылымдардың кемшілігі жұмысшының қозғалысы шектеледі.
Қолды қорғау құралдары. Қолды механикалық, химиялық, термиялық зақымданулардан қорғау үшін қолданылатын құралдар. Олар перчаткалар және қолғаптар.
Тері жамылғыларын қорғайтын құралдар. Олар теріні бояудан, май, қышқыл, тұздан, сілтіден және т.б. заттардан қорғайды және де кейбір тері ауруларын алдын алу үшін кремдер мен мазьдар қолданылады.
Респиратор -- адамның тыныс алу мүшелерін шаң мен зиянды заттардан қорғайтын бір кісілік тұмшалағыш; жеке пайдалануға арналған, екі бөліктен: бетжапқыш және сүзгіден кұралған шаңнан қорғауға арналған аспап. Ауада оттек мөлшері жеткіліксіз болған кезде (16%-дан аз), сондай-ақ зиянды қоспалар көп болғанда оқшаулауыш респиратор (шлангалы не оттекті) пайдаланылады. Сүзгілеуіш респиратор жеңіл әрі шағындау болғанымен, ауаның ластану дәрежесі жоғары болған кезде, ол оқшаулауыш респираторға қарағанда сенімсіздеу болады. Респиратордың радиоактивті тозаңдардан қорғайтын сүзгісі әр түрлі талшықты материалдардан (киіз, мақта, жасанды және синтет. талшықтардан жасалған маталар, т.б.) дайындалады. Өндірістің негізгі технологиялық процесстеріне ШБ-1 маркілі респираторлық таңғыш түрі жиі пайдаланылады. Ол дәкенің қос қабатының арасына салынған сүзгілік мата түрінде болады. Мұндай респиратордың қорғағыштық қабілеті жоғары әрі салмағы өте аз (10 г-дай) болып келеді.
3. КәсіпорынДАҒЫ ЗИЯНДЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚАУІПТІЛІКТЕРІН ТАЛДАУ
3.1. Кәсіпорын технологиялық үрдісті сипаттау
Резинаны алудың негізгі шикізаты шикі каучук болып табылады. Өз бетінен каучук ештеңеге қолданылмайды. Каучук жоғары молекулалық қосылыстарға жатады. Сыртқы күштің әсерінен оңай деформацияланып одан кейін бұрынғы қалпына тез келеді. Бүл жағдайды былай түсіндіруге болады: каучуктьщ макромолекуласы бүктелген күйде болады да, түскен күшті алғаннан кейін қайтадан бүктеледі. Резинаны дайындау үшін табиғи және синтетикалық каучуктерді қолданады. Табиғи каучук Бразилияда өсетін Гевея деп аталатын өсімдіктің сүтті шырынынан алады. Анализ арқылы каучуктьщ көміртек пен сутектен тұратыңдығын, яғни көмірсутегі класына жататынын көрсетеді.
Каучуктың макромалекуласы изопреннің элементарлық звеноларынан түрады. Каучук молекулалары қүрылысы сызықтық болады, бірақ олар түзу, созылмай, түйіншек тәрізді оралып, бірнеше рет иіліп жатады. Табиғи каучук бензинде, бензолда, күкіртті көміртекте және т.б. ериді. Табиғи каучук негізінен резина алуға қолданылады және де оның ең көп мөлшері автомовил шинін дайындауға жұмсалады да тек 1%-ғана аяқ киім өндірісі мен желім жасауға қолданылады. Синтетикалық каучук (СК). Қолдануына байланысты СК жалпылай міңдет атқаратын және арнайы міндет атқаратын болып бөлінеді. Жалпылай міндет атқаратындар: бутадиен (СКБ), бутадиен-стирол каучугі (СКС); арнайы міндет атқаратын каучуктер -- бутадиен-нитриль (СКН), хлопренді (найрит) , бутилкаучук, тиоколовый, сиоиконовый (СКТ) және т.б. Синтетикалық бутадиен-стирол каучуктарын (СКС) бутадиенмен стиролды сополимерлеу арқылы алады.
Шикі каучукке ингредиенттер қосылғаннан кейін оған форма беру үшін вуканизациядан бұрын оны өңдейді. Өңдеу түрі алынатын резинаның қолданылуына байланысты. Процестің осы сатысында коландрлеу және экструзия кеңінен қолданылады.
Коландрлеу резина қоспасын орамдау немесе оны матыға жағу үшін қолданылатын машиналар. Стандартты коландр бірінің үстінен бірі орналасқан горизанталь үш валдан тұрады. Кейде 4 және 5 валды коландрлар да қолданылады. Коландр валдарының ұзындығы 2,5 метрге, диаметрі 0,8 метрге дейін жетеді. Температураны қадағалау үшін валдарға бу мен суық су жіберіліп отырады. Температураны дұрыс таңдау және қадағалау біркелкі қалыңдықағы және тегіс бетті бұйымдарды алу үшін маңызды. Көршілес валдар қарама-қарсы бағытта айналып отырады, айналу жиілігі мен ара қашықтықтары да қатаң қадағаланады. Коландрде матаны резинамен қаптау, матаға резинаны жағу және орамдау процестері жүзеге асырылады.
Экструдер трубаларға, шлангтарға, пневматикалық шина камераларына, шина протекторларына және т.б. орма беру үшін қолданылады. Ол ысытуға және суытуға жағдай жасалған болат цилиндрлі корпустан тұрады. Алын ала қыздырылған резина қоспасы корпустан өтіп, бас жағына беріледі. Корпустың басына форма беретін ауыспалы құрал жалғанады. Құралдың түріне байланысты әр түрлі формада заттар шығады. Шыққан бұйым суық сумен суытылады. Пневматикалық шиналар камералары экструдерден үзілмеген түрде шығады, кейін керек ұзындықта бөлінеді. Көптеген бұйымдар, мысалы, шағын трубкалар, экструдерден соңғы формасын қабылдап шығады, кейін вулканизацияланады. Ал шина протекторлары дайын түрде шығып, формасын өзгерте отырып шианға вулканизацияланады.
Әрі қарай дайын өнім алу үшін дайындаған қоспамызды вулканизациялау керек. Вулканизация бірнеше әдіспен жүзеге асырылады. Көп заттарға форма металдық форма бергіштің ішіндегі резина қоспасына температура және қысыммен әсер еткеннен кейін ғана беріледі. Автомобиль шиналары барабанда керек өлшемге дейін өңделіп, кейін болат форма бергіште вулканизацияланады. Форма бергіштер вертикальді вулканизациялағыш-автоклавта бірінің үстінен бірі орналасады. Оларға тұйықталған қыздырғыш арқылы, ыстық бу жіберіледі. Қазіргі кезде технологтар пресс форма бергіштер деп аталатын жеке вулканизаторларда вулканизацияланатын шиналардың санын арттыруға тырысуда. Пресс форма бергіштің арнайы жабдықталған қабырғалары жартылай дайын өнңмге берілетін будың, ыстық судың және ауаның циркуляциясын реттеуге мүмкіндік береді. Берілген уақыттапресс форма бергіш автоматты түрде ашылады. Шина камералары тегіс бетті пресс форма бергіштерде вулканизацияланады.
Көптеген заттар ауа және көмірқышқыл газының қыздыруында вулканизацияланады. Киімдер, плащтар, аяқ-киімдер осы әдіспен вулканизацияланады. Құрғақ жылумен вулканизацияланатын резина қоспаларының құрамында күкірт аз болады. Себебі, күкірттің бөліктері бұйым бетіне шығып кетпеуі керек. Құрғақ жылумен вулканизациялау уақыты бумен немесе преспен вулканизациялау уақытынан ұзақ болады. Сондықтан көбінесе жылдамдатқыштар қосылады.
Кейбір заттар ыстық суда қысыммен вулканизацияланады. Мысалы: резина грушалар, шлангтар, сымдар изоляциялары ашық буда вулканизациялары.
Жылусыз вулканиция хлорлы күкірт ерітіндісінің және буының көмегімен жүзеге асырылады. Мұндай әдіспен жұқа жапырақты бұйымдар және алжапқыштар, суға түсуге аранлған баскиімдер, хирургиялық қолғаптар сияқты бұйымдар вулканизацияланады. Процесс жоғары жылдамдықта жүреді, ол ерітінді толығымен бұйымғм сіңіріледі. Процесс барысында түзілген қышқылды бейтараптау үшін қосымша аммиакпен өңделеді.
Шикізат сақтау қоймасы
Каучук пен ингридиент өлшеу
Резиналық қоспа-ларды дайындау
Салқындату және ұйыту
Резиналық қоспаларды жылыту
Резиналық коспаларды шприцтеу
Резиналық қоспаларды кландирлеу
Вулканизацияға дайындау
Әзірлемелерді элетр прессте вулканизациялау
Әзірлемелерді автоклавта вулканизациялау
Автоклавта вулканизациялау
Бұйымдарды орау және ақаулы өнімдерді іріктеу
Кенерікті шешу, пресстік бұйымдарды орау, ақаулысын іріктеу
Ақаулы өнімдерді іріктеу, орау
Қоймаға тапсыру
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ЖШС
жауапкершілігі шектеулі серіктестігі
РТБ
Резеңке-техникалық бұйымдар
МКҚ
МЕСТ
мемлекеттік стандарт
ҚНжЕ
құрылыс нормалары және ережелер
СН
санитарлық нормалар
ӨҚН
өрт қауіпсіздік нормалары
ШРЕК
шекті рұқсат етілген концентрация
ПӘК
пайдалы әсер коэффиценті
ТЖК
табиғи жарықтандырудың коэффиценті
ҚО
қоршаған орта
ШМТ
шекті мүмкін тастамалар
СК
синтетикалық каучук
сағ
сағат, уақыт
м
метр, ұзындық
см
сантиметр, ұзындық
мм
милиметр, ұзындық
с
секунд, уақыт
г
грамм, салмақ
т
тонна, салмақ
Па
Паскаль, қысым
Дж
Джоуль, жылу мөлшері
Гц
Герц, шу жиілігі
кВт
киловат, тоқ қуаты
лм
Люмен, жарық ағыны
лк
Люкс, жарықтылық
ом
Ом, кедергі
А
Ампер, тоқ күші
В
Вольт, тоқ кернеуі
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
МЕСТ 12.1.005-88
Еңбек қауіпсіздігі жүйесіндегі метрологиялық қамсыздандыру
МЕСТ 12.4.011-89
Жұмысшының жеке қорғану құралы
КНжЕ 23.05.95
Табиғи және жасанды жарықтандыру
ҚНжЕ 2.04.05 - 91
Жылыту, желдету және кондиционерлеу
ҚНжЕ ҚР 2.02-01 -2001
Ғимараттардың өрт-жарылыс қауіптілігі
МЕМСТ 12.1.030-81
Электр қауіпсіздігі. Қорғаныш жерге қосу. Нөлде келтіру
МСТ 12.1.004-91
Өрт қауіпсіздігі
МСТ 12.1.013-88
Құрылыстағы электр қауіпсіздігі
МСТ 12.1.046-85
Өндірістік жарықтандыру
МСТ 12.1.046-95
Өндірістік алаңдарда жарықталыну нормасы
МСТ 12.4.051-87
Жеке қорғаныс құралдары
МАЗМҰНЫ
бет
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕРМЕН БЕЛГІЛЕР
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1 РЕЗЕҢКЕ-ТЕХНИКАЛЫҚ БҰЙЫМДАР ЖШС - гі ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1. Кәсіпорын туралы жалпы мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2. Кәсіпорын орналасқан жердің физико-географиялық сипаттамалары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1.3. Кәсіпорын орналасқан жердің климаттық сипаттамалары ... ... ... ... ...
2. КӘСІПОРЫНДА ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗДІК ЖАҒДАЙЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1. Кәсіпорынның еңбек қорғау ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2. Еңбек қорғаудың құқықтық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...
2.3. Жұмысшыларды кәсіпорынның қауіпті және зиянды факторларынан қорғауға арналған жеке қорғану құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
3. КәсіпорынДАҒЫ ЗИЯНДЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚАУІПТІЛІКТЕРІН ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.1. Кәсіпорындағы өндіріс технологиясың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Технологиялық процесс кезінде бөлінетін зиянды заттар ... ... ... ... ...
3.3. Әктас өндіру кезінде бөлінетін зияндылықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.4. Ағаш өңдеу цехының зияндылықтары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.КӘСІПОРЫНДА ЗИЯНДЫЛЫҚТАРДЫ ТӨМЕНДЕТУ ІС-ШАРАЛАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.1. Өндірістік ортаны желдету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2. Жұмыс орнын жарықтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.3. Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.3.1. Ток өткізгіш сымды нольдік сыммен қосу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4. Өрт қауіпсіздік шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.4.1. Өртке қарсы сумен қамту ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5. КӘСІПОРЫНДА ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ ... ... ... ... ... ... ..
5.1. Кәсіпорынның қоршаған ортаға тигізетін әсерін бағалау ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДИБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
6
8
8
10
11
14
14
16
18
22
22
25
28
29
30
30
34
38
41
44
47
51
51
59
61
КІРІСПЕ
25 сәуірді Дүниежүзілік еңбекті қорғау күні деп жариялау - халықаралық еңбек ұйымының ең маңызды акцияларының бірі.
Бұл - әлемнің көптеген елдерінде өндірісте зардап шеккен еңбекшілер еске алынатын күн, оны атап өткізу аясында құқықтық, әлеуметтік - экономикалық, ұйымдастырушылық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдеу-профилактикалық, оңалту және еңбекті қорғауға бағытталған өзге де іс-шаралар кеңінен насихатталады.
Халықаралық еңбек ұйымының мәліметтеріне қарағанда, әлемде жыл сайын миллиондаған адамның өмірін қиятын 207 миллионға жуық жазатайым оқиға мен 160 миллион кәсіби ауру тіркеледі. Жайсыз еңбек жағдайлары, өндірістегі жазатайым оқиғалар мен кәсіби аурулар көптеген жұмыскерлер мен олардың отбасы мүшелеріне ауыртпалығын түсіреді, сондай-ақ олардың салдарынан әлем экономикасы жылына жалпы ішкі өнімнің төрт пайызынан айырылып отырады.
Өкінішке қарай, мұндай шығындарға біздің ел де тап болып отыр. Қазіргі уақытта, республикада зиянды және қауіпті еңбек жағдайларында 1 миллионнан астам жұмыскер еңбек етеді. Жыл сайын еліміздің ұйымдары мен кәсіпорындарында үш мыңнан астам жазатайым оқиға орын алып отырады, олардың үш жүзінен артығы адамдардың қаза болуына әкеліп соғады.
Мұндай жағдай, ең алдымен, жұмыс берушілердің еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау мәселелеріне қажетті көңіл аудармайтынынан, жұмыс берушілердің және жұмыскерлердің еңбек қауіпсіздігі нормалары мен ережелерінің сақталуына деген жауапкершілігінің төмендігінен, өндірістік процестің техникалық ахуалынан туындайды.
Қауіпсіз және салауатты еңбек жағдайлары көп ретте техникалық тұрғыдан алға басылушылықтың арқасында, өндірістегі техника мен технологияның жетілдірілуі арқасында қамтамасыз етіледі.
Алайда еңбек инспекциясы жүргізетін тексерістер еліміздің көптеген кәсіпорындарында қолданылатын мәшинелердің, құрал-жабдықтың, тетіктердің және еңбек құралдарының техникалық күйі стандарттардың, нормалардың талаптарына және оларды пайдалану ережелеріне сай келмейді. Шектес тыс тозған негізгі өндірістік қорлар мен шектеулі инвестициялық мүмкіндіктер жағдайында техногенді факторлардың қоршаған орта мен халыққа тигізетін зиянды әсері күннен-күнге ұлғайып келеді.
Бұл тұрғыда аса үлкен алаңдаушылықты тау-кен металлургиясы саласының кәсіпорындары туғызады, себебі, мұндағы негізгі қорлардың 40 пайызға жуығы тозған. Өндірістік жарақаттанудың, әсіресе жұмыскерлердің өліміне әкеліп соқтыратын жазатайым оқиғалардың ең жоғары деңгейі құрылыс саласында тіркеліп отыр. Биікте орындалатын және жер қазумен, көтергіш тетіктерді пайдаланумен байланысты жұмыстар жұмыскерлердің қауіпсіздігіне үлкен қатер төндіреді.Көптеген жағдайларда обьектілерде қажетті қауіпсіздік шаралары, жеке қорғану құралдары қолданылмайды. Сондықтан, жұмыскерлердің еңбек қызметі процесіндегі қауіпсіздігін және еңбегін қорғауға бағытталған барлық қажетті шараларды қолдану қажет.
Ағымдағы жылы талқылауды және практикалық шараларды қолдануды қажет ететін өзекті мәселелер ретінде еңбекті қорғау мәдениетін қалыптастыру, өндірістегі жазатайым оқиғалардың алдын алу, авиациялық және автомобильдік көлік кәсіпорындарындағы еңбекті қорғау көзделіп отыр.
Еңбекті қорғау мәдениетіне барлық деңгейлерде трипартизм қағидаттары негізінде жұмыскерлердің қауіпсіз еңбек жағдайларына деген құқықтарын қамтамасыз ету кіреді. Трипартизм қағидаты нақты белгіленген құқықтар, міндеттер және жауапкершілік жүйесі арқылы Үкіметтің, жұмыс берушілердің және жұмыскерлердің еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету процесіне белсенді қатысуын, сондай-ақ негізгі назар қауіпсіздік техникасына аударылуын көздейді. Жазатайым оқиғалардың алдын алу мақсатында еңбекті қорғау мәдениетін қалыптастыру және дамыту шаралары қауіп және қатер мен олардың алды қалай алынуы және бақылануы мүмкін деген түсініктер жөнінде хабардар болу және түсіну деңгейін арттыруға барлық қолда бар кұралдардың қолданылуын талап етеді.
Еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғаудың негізгі қағидалары 2007 жылғы шілдеде күшіне енген Қазақстан Республикасының еңбек кодексінде келтірілген.
Еңбекті қорғау және еңбек қауіпсіздігі ұйымдастырушының, құқықтың, санитарлық, профилактикалық шаралар жиынтағы болып табылады.
Төтенше жағдайларда жүргізілетін жұмыс шаралары алдын-ала жоспарланады. Ол атқарылатын жұмыстар зақымдалу ошағында жүргізілетін құтқару және кезек күттірмейтін қалпына келтіру жұмыстар шараларын дайындаумен тығыз байланысты. Себебі адмның қатысуынсыз төтенше жағдайларда зақымдалу ошағында оның салдарын жою мүмкін емес.
Қазіргі заманғы өндірістік кәсіпорындар ғимараттардан, имараттардан тұрады. Ол ғимараттарда өндірістік цехтар. Технологиялық жабдықтар, инженерлік және коммуналдық, энергетикалық коммуникациялар көлік, байланыс және басқару жүйелері орналасады. Әрбір өндіріс нысанының ерекшелігіне байланысты өзіндік сипаты болады. Дегенмен ортақ сипаттамалары көптен кездеседі: ғимараттардың бірыңғай бөліктерге, инженерлік, коммуналдық және энергетикалық жүйелердің ұқсастығы. Осы ортақ сипаттарына сүйене отырып оларды төтенше жағдайларға дайындық жүргізудің ортақ факторлары болады.
Солардың ішінде негізгілерінің бірі еңбек жағдайын жақсарту нәтижесінде, еңбек қауіпсіздігін арттыру.
Еңбек жағдайының жақсаруы мен еңбек қауіпсіздігін арттыру нәтижесінде өндірістік жарақаттану мен кәсіби кеселденуді төмендетіп, еңбек өнімділігі мен өндіретін өнім сапасын арттыруға мүмкіндік туындатады.
1. РЕЗЕҢКЕ-ТЕХНИКАЛЫҚ БҰЙЫМДАР ЖШС - гі ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР
1.1. Кәсіпорын туралы жалпы мәлімет
Кәсіпорынның толық атауы: Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі "Резеңке - техникалық бұйымдар" зауыты. Кәсіпорын 2004 жылы 23 тамызда қайта құрылып тіркелген. Бас директоры Ажибаев Талғат Рахманқулович мырза. Кәсіпорын Тараз қаласы, Асқаров көшесі №160 орналасқан. Байланыс телефондары +7 (726)2 42-60-17, +7 (726)242-59-84, факс: +7 (726)2 42-60-17.
ЖШС Резеңке-техникалық бұйымдар зауытының өндіріс алаңшасы әкімшілік жағдай бойынша Тараз қаласы, Асқаров және Баласағұн көшелерінің қиылысында орналасанқан. Климаттық жағдайы бойынша өндірістік аудан ІІІ В климаттық санатқа жатады. Климаты күрт континенталды, ыстық, құрғақ. Атмосфера стратификациясының коэфиценті 200. Желдің орташа жылдамдығы - 6мс. Жер бедері тегіс. Ауданның сейсмикасы 8 балл. Кәсіпорын қалыптасқан (қолданыстағы) нысан болып табылады (Сурет 1.1.).
Тұрғын үйлер өндіріс алаңшасынан 50-100 метр қашықтықта орналасқан.
ЖШС РТБ зауытының негізгі қызметі - резина-техникалық бұйымдар және әктас өнімдерін шығару бойынша жұмысты жүзеге асырады. Резина-техникалық бұйымдарын өндіру қуаты жылына 100 тонна, әкті жылына 100 тонна.
09.01.2011 жылғы №2 санитарлық-эпидемиялогиялық қортындысына және 08.07.2010 жылғы №334 СанНжЕ 1 қосымшасындағы 23 тармақ 92 тармақшасына сәйкес нысан ІІІ сыныпқа жатады. Санитарлық-қорғау аумағы - 300 метр, яғни Экологиялық кодекс бойынша нысан ІІ санатқа жатады.
Нысанның өндіріс алаңшасында қазандық, резина бұйымдарын өндіру цехы, ағаш өңдеу цехы, әк өндіру учаскесі, жөндеу шеберханасы орналасқан.
Өндірістік алаңшаның жалпы аумағы 45200 шаршы метрді (ш.м.) құрайды, соның ішінде 4002,5 ш.м. құрылыс нысандарында, 300 ш.м. асфальтобетонмен қапталған, 200 ш.м. көгеріштендірілген.
ЖШС РТБ зауытының өндірістік алаңында он негізгі нысан орналасқан, оның ішінде 5 пайдаланылмайды. Өндірістік цехтары келесідей орналасқан:
1. Қазандық, ауданы 80 м2
2. Негізігі өндірістік цех, ауданы 3600 м2
3. Ағаш өңдеу цехы, ауданы 75 м2
4. Әктас өндіру алаңы, жалпы ауданы 72 м2
5. Жөндеу шеберханасы, ауданы 175,5м2 құрайды.
Өндірістік цехтардың жалпы ауданы 4002,5м2 құрайды. Ғимараттар бір қабатты, өндірістік типте.
Қазандық бөлмесінде Е1-0,9Г3 қазандығы орналасқан, ол қатты отынмен жұмыс істейді (көмірмен). Күл қоймасы қазандық цехының солтүстік жағында орналасқан.
Негізгі өндірістік цехтың ішінде:
oo зауыт басқармасы
oo еріту бөлім
oo пресстеу бөлімі
oo көмір қойомасы
Ағаш өңдейтін цехтың ішінде ағаш өңдейтін станоктар орналасқан:
oo циркулярлы ара - 1 дана
oo сүргіш станок - 2 дана
oo ағаш аралағыш станок - 1 дана
Әк тас өндіру алаңында әктас қоймасы және әк күйдіретін екі пеш орналасқан.
Жөндеу шеберханасында механикалық металл өңдеу станоктары орналасқан:
oo токарлық станогы - 1 дана
oo ұштағыш станок - 1 дана
oo фрезерлі станок - 1 дана
Газ және электр дәнекерлеу жұмыстары навес астында жасалады. Өндірістік нысанды жылыту электр қыздырғыш приборлардың көмегімен жүзеге асады. Қазақндық тек резина қоспаларды қыздыру үшін ғана пайдаланылады. Жұмыстың жалпы уақыты жылына 500 сағаттан аспайды.
Ауа ортасына теріс ықпал ететін негізгі ластаушы көздер көмірмен істейтін қазандық, көмір және күл қоймасы, резина бұйымдарын өндіру, ағаш және металл өңдеу, әк күйдіру, электр және газбен дәнекерлеу жұмыстары болып табылады.
Барлығы 14 шығарынды көзі ауа ортасына жылына 2,813 тонна көлемде 16 зиянды затты бөліп шығарады (Кесте 1.1.).
Кесте 1.1. Шығарынды көздерінен атмосфераға бөлінетін негізгі зиянды заттардың тізімі.
№
Зиянды заттың атауы
Шығарынды нормативтері
гсек
тжыл
1
2
3
4
1
Азот диоксиді
0,0386527
0,15468
2
Азот оксиді
0,0047
0,02379
3
Күкірт диоксиді
0,140108
0,252388
4
Көміртек оксиді
0,441898
1,305572
5
Фторлы газтектес қосындылар
0,000222
0,00012
6
Изопрен
0,000628
0,000904
7
Техникалық диэтинилбензол
0,000394
0,000142
8
Дибутилфталат
0,001466
0,003426
9
С12-19 алкандар
0,007986
0,02875
1
2
3
4
Жалпы газтектес және сұйық заттар
0,6360547
1,769772
10
Темір оксиді
0,0055
0,00297
11
Марганец және оның қосындылары
0,000611
0,00033
12
Көміртек
0,015444
0,027
13
Салынды заттар
0,000846
0,00934
14
Бейорганикалық шаң:70-20% SiO2
1,1520087
0,86989682
15
Темір шаңы
0,0026
0,002808
16
Ағаш шаңы
0,04878
0,130896
Жалпы қатты заттар
1,2257897
1,04324082
Нысан бойынша барлығы
1,861844
2,813013
Ағаш шаңының ауа ортасына бөлінуін азайту мақсатында №0005 шығарынды көзінде ПӘК 98%-ға тең 3 циклон және жеңді фильтр орнатылған.
Өндірістік және шаруашылық-тұрмыстық мақсаттарға қолданылатын су Тараз-су МКҚ-мен келісім-шарт негізінде, жылына 18,6 мың текше метр көлемде су алынады, соның ішінде 1,073 мың текше метр су қайтарымсыз шығындар.
Сарқынды сулар жылына 1,826 мың текше метр көлемде, келісім-шарт негізінде Тараз-су МКҚ- мен шығарылады.
Қатты қалдықтар жылына 15,826 тонна көлемде пайда болады, соның ішінде:
-тұрмыстық қатты қалдықтар - 1,75 тонна;
-көмір күлі - 10,575 тонна;
-металолом - 1,0 тонна;
-ағаш қалдықтары - 2,5 тонна.
Қатты қалдықтар Жасыл Тараз ЖШС-мен келісім-шарт негізінде шығарылады. Металл қалдықтары арнайы металл қабылдау орындарына өткізіледі.Өндіріс жұмыстары жабық ғимараттарда жүргізілуіне байланысты физикалық әсерге қарсы арнайы шаралар қарастырылмаған.
1.2. Кәсіпорын орналасқан жердің физико-географиялық сипаттамалары
Сипатталынатын өндіріс горизонты біртегіс және жоғарғы жағы - төрттік, аллювиальды шөгінді, қыртысты болып келген.
Литологиялық құрамы:
oo топырақты - өсімдікті қабат:
oo гумус құрамы - 12 %
oo ұсақ тас және ірі құм - 8 %
oo құмдақ бөлігі - 29 %
oo тозаңды бөлігі - 51 %
oo топырақты бөлігі - 12 %
oo құмдақ - саздақты топырақ:
oo ұсақ тас және ірі құм - 11 ден 15% - ке дейін
oo құм - 45 %
oo тозаңды бөлігі - 35,2 %
oo топырақты бөлігі - 8 %
oo ұсақ жұмыр тасты топырақ
oo саз балшықты тастақты , фосфор ұсақтары, кокс ұсақтары, құмайт - саздақты топырақ, металл бөлшек қалдықтары, құрылыс қалдықтары бар ұсақ жұмыр тасты және ірі құмды топырақ.
Аумақ тереңдігі :
oo топырақты - өсімдікті қабаты - 0,1 - 0,25 м.
oo құмайт - саздақты қабаты - 0,5 - 1,5 м.
oo ұсақ жұмыр тасты топырақ қабаты - 30 - 70 м.
oo үйінді топырақ қабаты - 0,2 - 0,5 м.
Кеуектілік коэффициенті - 0,075 - 0,1 м[3] тәулігіне 1 м[2] фильтрация қабатына.
Жер асты сулары фильтрациясының жылдамдығы және бағыты:
Солтүстік - батысқа бағытталған Аса ауданы елді - мекеніне қарай.
Фильтрация жылдамдығы - V=0,4 мтәулігіне немесе 144 мжылына
1.3. Кәсіпорын орналасқан жердің климаттық сипаттамалары
Кәсіпорынның өндіріс алаңы орналасқан аумақ климаты келесі мәліметтермен сипатталады: климаты күрт континеталды, ыстық, құрғақ, атмосфера стратификациясына тәуелді коэффициенті А 200; климаттық аймақ III В категориясына жатады. Ең үлкен орташа желдің жылдық жылдамдығы - 8,3мс. Желдің басым болатын бағыты : қаңтарда - оңтүстіктік - шығыс, шілдеде - солтүстік. Ауаның орташа салыстырмалы ылғалдылығы: қаңтарда - 67%, шілдеде - 31%. Тұнбалардың орташа жылдық мөлшері - 324-354 мм.
Желдің орташа жылдамдығы: қаңтар айында - 2,73 мс, шілде айында - 3,39 мс құрайды.
Желдің румба бойынша шілде айындағы орташа жылдамдығы және қайталануы (көрсеткіште желдің қайталануы % түрінде берілген, ал румба бойынша желдің орташа жылдамдығы мс түрінде берілген) 2-ші кестеде келтірілген
Кесте 1.2. Желдің румба бойынша орташа жылдамдығы.
С
СШ
Ш
ОШ
О
ОБ
Б
С
ШТИЛЬ
183,8
104,6
63,2
253,6
83,8
103,9
95,2
143,9
20%
Ауаның есептік температурасы ең суық бескүндікте - 5оС, ең cуық тәулікте - 23оС құрайды. Ауа температурасының тәуліктік амплитудасы қыркүйекте - 15,1оС, қарашада - 8,9оС. Жылыту кезеңінің орташа температурасы - 7,1оС құрайды, жылыту кезеңінің ұзақтығы 167 тәулік.
Тұрақты қар қабаты желтоқсанның алғашқы онкүндігінде қалыптасады және 90 күн барысында ұсталады. Қыс мезгілінде қар қабаты тұрақсыз. Тұрақсыздықтың негізгі себебі температуралық тәртіптің тұрақсыздығы. Қыс мезгілінде ауаның температурасының күрт жоғарылануынан қардың қарқынды еруіне алып келеді
Сыртқы ауаның орташа температурасы cуық айларда -5оС, ыстық кездерде 31,9оС құрайды.
Жылдық жауын-шашын көлемі - 320 мм құрайды.
Кесте 1.3. Айлық және жылдық жауын - шашын мөлшері, мм
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
жыл
24
25
42
48
38
26
11
7
9
31
35
28
320
Кесте 1.4. Тұманды күндердің орташа саны
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
жыл
9
7
6
1
0,4
0,1
-
0,1
0,1
1
5
8
38
Сурет 1.1. Нысан орналасқан жердің сызбасы
2. КӘСІПОРЫНДА ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ҚАУІПСІЗДІК ЖАҒДАЙЫ
2.1. Кәсіпорында еңбек қорғауды ұйымдастыру
Адам өндірістік бөлмедегі еңбек үдерісі кезінде белгілі бір метеорологиялық жағдайдың, яғни климатының ықпалында болады. Ауа микроклиматының негізгі мөлшерленетін көрсеткіштеріне температура (t,°С), салыстырмалы ылғалдылық (φ, %), ауа қозғалысының жылдамдығы (V, мс) жатады.
Нормативтік құжатгарға микроклиматтың мүмкін жіберілетін және тиімді көрсеткіштері түсінігі енгізілген.
Микроклиматтың тиімді көрсеткіштері - адамға ұзақ және жүйелі түрде әсер еткенде, термореттеу механизмдеріне ауыртпалық түсірмей, организмнің қалыпты функциоиалдық және жылулық күйін сақтауды қамтамасыз ететін сандық көрсеткіштер үйлесімі. Ол жылулық жан-жақты жақсартылған жағдай мен жоғары жұмысқа деген қабілеттілікті қамтамасыз етеді.
Микроклиматтың жіберілуі мүмкін көрсеткіштері адамға ұзақ және жүйелі түрде әсер еткенде, өтпелі және жылдам қалыпына келетін организмнің қалыпты функционалдық және жылулық күйін өзгертуі мүмкін сандық көрсеткіштердің үйлесімі. Бұл жағдайда адам денсаулығы нашарлап, зақымданбайды, бірақ жайсыздық бойлап, жұмыс қабілеттілігі төмендейді. Микроклиматтың көрсеткіштерінің шамалары 2-кестеде келтірілген.
Өндірістік бөлмелерде талап етілетін микроклиматтың көрсеткіштерін жасау үшін желдету, ауаны баптау, түрлі жылыту қондырғылар жүйелері қолданылады.
Адам өмірі өте үлкен 734-1267 гПа (550-950 мм сынап бағанында) қысым шектерінде жүреді. Адам денсаулығына қысым шамасы емес, қысымның жылдам өзгеруі қатты әсер етеді (Кесте 2.1.).
Кесте 2.1. МЕСТ 12.1.005-88 Еңбек қауіпсіздігі жүйесіндегі метрологиялық қамсыздандыру сәйкес микроклиматтың көрсеткіштері
Көрсеткіш
Өлшем
бірлігі
Көрсеткіш шамасы
Тиімді
Мүмкін
мәні
Ауа температурасы
°С
16-18
13-19
Ауаның салыстырмалы
ылғалдылығы
%
40-60
75 көп емес
Ауа қозғалысының
жылдамдығы
мс
0,3 көп емес
0,5 көп емес
Адам ағзасының жылу бөлу шамасы Q, белгілі бір метеорологиялық жағдайда физикалық кернеулік дәрежесіне байланысты. Мысалы, тыныштық жағдайында 85 Джс, ал ауыр жұмыс кезінде 500 Джс құрастырады. Адамның ағзасындағы физиологиялық процестер қалпында болу үшін, одан белінетін жылу адамды қоршаған ортасына бөлінуі керек. Жылу мөлшері мен қоршаған ортаның салқындату мүмкіндігінің арасындағы сәйкестік органын микроклиматтық жайлылығын сипаттайды да, қолайлы жағдайда адамның жаурауға немесе ыстықтауға соқтыратын сезімі болмайды.
Адам ағзасындағы жылудың қоршаған ортаға берілуі, киімнің жылу өткізгіштік нәтижесіне Qө, дененің конвекциясына Qк, қоршаған ортаға таралуына Qт, тері бетінен ылғалдың булануына Qб байланысты болады. Адам денесінен бөлінетін жылудың мөлшері, микроклиматтың белгілі бір көрсеткіштерінің шамаларына байланысты болады. Мысалға конвекциялық жылу өткізу, қоршаған ортаның ауа температурасы мен жұмыс орнындағы оның қозғалу жылдамдығына байланысты. Жылу шығуы киімнің температурасына қарағанда, адамды қоршаған ортасының температурасынан төмен (27-31°С) болады. Егер қоршаған ортаның температурасы 30-35°С болса, жылу шығу үдерісі толығымен тоқтайды да, температура жоғарылағанда кері болады. Жылудың булануы арқылы таралуы салыстырмалы ылғалдық пен ауаның қозғалу жылдамдығына байланысты. Қоршаған ортаның t - 18°С тең тыныштық қалыпта барлық шығатын жылудың мөлшері Qк-30%, Qт, - 45%, Q6- 20% және демалатын ауаны жылытуға кететін шығын Qа - 5% тең болуы керек.
Өзін-өзі қалыпты жылулық сезіну Q = Qө+Qк+Qт+Qб+Qа жылулық балансын ұстаған кезде қамтамасыз етіледі. Адам ағзасының микроклимат көрсеткіштері өзгерген кезде қалыпты температураны ұстап тұруы көрсеткіші термореттеу деп аталады.
Бөлмелердегі ауа температурасы жоғары болған кезде, қан тамырлары кеңиді де, дене бетіне қан өте көп келіп, осыған байланысты қоршаған ортаға бөліну жылуы да көбейеді. Мұндай кезде жылудың бөлінуі булану арқылы жүреді де, адам ағзасы өз ылғалдылығынан және өте қажетті минералдық тұздардан айырылады. Осыған байланысты ыстық цехтарда жұмыс істейтін жұмысшыларға аздап тұз қосылған су береді.
Қоршаған ортаның ауа температурасы төмен түскен кезде адам организмнің реакциясы өзгеше болады: қан тамырлары жіңішкеріленіп тері қабатына келетін қанның мөлшері азаяды, конвекция мен бойынан шығатын жылудың шамасы азаяды. Сол себепті жұмысшыға белгілі бір температура, қалыпты салыстырмалы ылғалдылық пен ауаның қозғалу жылдамдылығы керек.
Адам ағзасының жылу реттеуіне ауаның ылғалдылығы да өз әсерін тигізеді. Жоғары мәнді ылғалдылық (φ 85%) тердің булануының азаюына әкеп соқса, төмен шамалы ылғалдылық (φ 20%) дем алу жолдарының кілегей қабығының кебуіне әкеліп соғады. Осыған байланысты жұмысшыларды қоршайтын ортаның ең тиімді ылғалдылық шамасы 40-60% аралығында болуы керек.
Жұмыс бөлмелеріндегі ауа ағынының жылдамдығы да маңызды факторлардың бірі болып табылады. Ыстық бөлмелердегі ауа ағынының жылдамдығы ағзадан бөлінетін жылу мөлшерін көбейтіп, ағзаның жағдайын реттейді, ал суық мезгілдерде температурының төмендеуі ыңғайсыз жағдайларды тудырады.
Адам сезінетін ең төмен ауа жылдамдығы 0,2 мс тең болуы қажет. Қысқы уақыттарда ауа жылдамдығы 0,2-0,5 мс, ал жаз айларында 0,2-1 мс шамасында болуы керек. Ыстық цехтарда ауа жылдамдығының шамасы 3,5 мс дейін арттыруға болады.
Ауа жылдамдығы бөлмедегі зиянды заттардың біркелкі таралуына да әсер етеді. Ауа ағыны зиянды заттарды бөлме көлемінде бірқалыпты таратып қонған шаңдарды да қозғалысқа келтіреді. Ауа жылдамдығының шамасы (υ) 0,3-0,5 мс жоғары болған жағдайларда, ол технологиялық үдерістерге кедергі келтіреді. Мысал ретінде қорғағыш газдың ішінде дәнекерлеу жұмыстарын жүргізу кезіндегі жағдайды айтуға болады.
Анық жылумен сипатталатын бөлмелер барлық өндірістік бөлмелер. Бөлменің 1 м3 көлеміне шаққанда, анық жылудың мөлшері 23,2 Дж(м[3]С) тең.
Анық жылу дегеніміз, жұмыс бөлмесіне жылыту жабдықтарынан, қыздырылған материалдардан, адамдар мен басқа да көздерден инсоляция нәтижесінде бөлінетін бөлме температурасына әсер ететін жылулармен анықталады (2.1).
Нақты жылудың артық шамасы бөлменің балансындағы жылудың негізі төмендегі формула бойынша анықталады:
Qарт = Σ Qт - Σ Qкет (2.1)
мұндағы: ΣQ - бөлмеге түсетін барлық жылудың жиынтығы;
ΣQкет - бөлмеден кететін барлық жылудың жинағы.
2.2. Еңбек қорғаудың құқықтық негіздері
Көп жағдайда өндірістік процестер жұмысшаларға түрлі залалды және қауіпті факторлармен қабаттаса жүргізіледі.
Табиғаттың адамға әсеріне қарай өндірістік факторлар физикалық, биологиялық және психофизиологиялых болып бөлінеді. Алғашқы үш топ қоршаған өндірістік ортаны сипаттайды, олардың пайда болу көзі өндірістік процестер болып табылады. Өндірістік факторлардың төртінші тобына жұмысшылардың өз еңбек әрекеті - жұмыс салмағы жер ететін фактор жатады.
Өндірістік факторлардың зиянды және қауіпті әсері адамның өндірістік құрылғымен, материалдармен және бұйымдармен тікелей қатысы нәтижесін-де, өндірістік қатынастар салдарынан өзгерген және ласталған ауа арқылы да болуы мүмкін.
Физикалық факторларға мехникалық, термикалық және энергияның түрлі өзге қалыптарының әсерін жатқызамыз. Механикалық әсерлер қозғалы-стағы машина және механизм, материалдар дайындалған заттар, бұйымдар арқылы, сонымен қатар, құрылғылардың қалқаланбаған қозғалатын бөлік-терінен туындайды.
Сонымен бірге адамға механикалық әсердің себебі жұмысшылардың тепе-теңдік қалпынан ажырап қалған кездегі қозғалысы, абайсыз қозғалу сал-дарынан биіктен құлап кетуі де болуы мүмкін. Егер адам тәніне механикалық әсер интенсивтіліктің бірқатар деңгейінен (күш, жылдамдық) асып кететін болса, сіңір-буынның созылуы, сүйек сынуы, ісік, шытынау сынды травматикалық жарақаттар болады.
Кеңістіктің аса ыстық не суық темпарутарасы, шуыл, діріл, электр тоғы, лазер сәулесі, ионды сәулелер, жарықтың әлсіз болуы және т.б. да қауіпті кем залалды факторлар бола алады.
Еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыра білу керек. Көптеген өндіріс орындарында орын алатын жайсыз жағдай ол- өндірістік шу болып табылады. Шу адамға кері әсер ететін зиянды өндірістік факторға жатады. Шу дегеніміз күші мен жиілігі әр түрлі дыбыстардың қосындысы. Ол акустикалық үрдіс ретінде физикалық және физиологиялық шамалармен сипатталынады:
1. шу жиілігі (f), Гц;
2. дыбыс қысымы (Р), Па;
3. дыбыс күші (I). ВТм2;
4. дыбыс қысымының деңгейі (Lp), Дб;
5. дыбыс қаттылығы;
6. шудың адамға әсер ету уақыты;
7. Дыбыс күшінің деңгейі (L), Дб;
8. дыбыс толқынының биіктігі және т.б.
Адам ағзасы 20 - 2000Гц жиілік аралығындағы дыбыстарды қабылдайды. 2000 Гц-тен жоғары дыбыстарды ультрадыбыстар, ал 20 Гц-тен төмен болса, онда оны инфрадыбыстар дейді.
ЖШС РТБ зауытында жұмысшылар ағзасына кері әсер ететін шулар бар. Шу деңгейі ғимарат көлеміне, конструкциясына, элементтер материалына және цехтардағы жабдықтың жұмыс жасау принцпіне байланысты болады (Кесте 2.2.).
Кесте 2.2. ЖШС РТБ зауытында өндірістік жарақаттарды төмендету шаралары
№ рет саны
Жүргізілетін шаралар
Орындау уақыты
Орындауға жауапты
1
2
3
4
1
Жөңдеу жұмыстары және арнайы киімдерді тазалау жұмыстары
әрқашан
Жөндеу шеберхана меңгерушісі
1
2
3
4
2
Жұмысшыларға қауіпсіз еңбек әдісін үйретуді ұйымдастыру
әрқашан
Еңбек қорғау инженері
3
Анықтамалық кітаптар және плакаттармен қамтамасыз ету
әрқашан
Еңбек қорғау инженері
4
Мед. аптечкалармен және жарақтармен қамтамасыз ету
квартал сайын
Денсаулық пунктінің меңгерушісі
5
Кезектік мед. тексеруді өткізуді ұйымдастыру
әрқашан
Зауыт басшылары
6
Жұмыс орындарын от сөндіру және өрт сөндіру құралдарымен жарақтандыру
әрқашан
Еңбек қорғау бөлімі
7
Цех жұмысшыларын ЖҚҚмен және арнайы киімдермен қамтамасыз ету
әрқашан
Еңбек қорғау бөлім
8
Өзіндік дәнекерлік жұмысқа жіберу үшін аттестациядан өткізу
белгіленген уақытқа дейін
Бас механик
9
Қауіпсіздік және еңбек қорғау сұрақтары бойынша инструкция өткізу
әрқашан
Еңбек қорғау инженері
10
Бөлмелерді санитар.өндеуден өткізу, дезинфекциялық құралдармен,сүтпен,емдік-профилакти калық тағаммен қамтамасыз ету
жыл бойына
Цех меңгерушісі
11
Өндірістік жарақаттардың алдын алуды ұйымдастыру
жыл бойына
зауыт басшылыры
2.3. Жұмысшыларды өндірістің қауіпті және зиянды факторларынан қорғауға арналған жеке қорғану құралдары
Технологиялық процесстер мен еңбек жағдайларын ескеретін кәсіпорын жұмысын талдау потенциалды қауіпті және зиянды өндірістік факторларды жеткілікті дәрежеде анықтауға мүмкіндік береді.
Қауіпті өндірістік фактор- адамға әсер етуі еңбекке қабілеттілігінен уақытша немесе тұрақты айырылуға (өндірістік жарақатқа немесе кәсіптік ауруға) немесе өлімге әкеп соқтыруы мүмкін фактор, ал зиянды өндірістік фактор- әсері адамның сырқаттануына немесе еңбекке қабілеттілігінің төмендеуіне және (немесе) оның ұрпақтарының денсаулығына теріс ықпалы болуына әкеп соқтыруы мүмкін өндірістік фактор.
Бұл факторлар өндірістік фактордың деңгейіне байланысты адамға қолайсыз әсер ететін соңғы нәтижелермен анықталынып қоймайды, ол ұзақ әсер етуімен де анықталынады. Қауіпті факторға тән - бұл бірден тез әсер етуі, ал зиянды факторға тән- бұл ұзақ әсер етуі болып табылады. Кейбір жағдайларда зиянды фактордың адам ағзасына қысқа уақытта әсер етуінің салдарынан жарақат пайда болады. Бұл жарақат жазатайым оқиғалар сияқты тергеледі және есепке алынады. Бұл жарақатқа жататындар; өткір уланулар; жылу соққылары; үсулер; өндірісте найзағайдың әсерінен адамның зақымдануы. Зиянды өндірістік факторлар адам ағзасына ауысым бойы әсер етуі қосымша жарақатқа алып келуі мүмкін. Мысалы, кейбір операциялардың нұқыл қайталанып істеуінің нәтижесінен адам тез шаршайды да, адамның жұмыс қабілеті төмендей бастайды.
Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар өзінің әсер ету табиғаты бойынша: физикалық, химиялық, биологиялық, психофизиологиялық болып бөлінеді.
Физикалық- машиналар мен механизмдердің қозғалатын бөліктері, жабдықтардың қорғалынбаған қозғалатын элементтері, жылжымалы бұйымдар, дайындалынған бұйымдар мен материалдар; жұмыс аймағындағы ауа температурасының жоғарлауы немесе төмендеуі, жабдықтардың беттерінің, материалдардың бетеътерінің температурасының жоғарлуы немесе төмендеуі; ауаның ылғалдылығы мен жылдамдылығы; электр тізбегіндегі кернеу деңгейінің қауіптілігі; шу, діріл , инфра және ультракүлгін деңгейлерінің жоғарлылығы; табиғи жарықтың жоқтығы немесе кемшілігі, ашықтығының жоғарлылығы, қарама-қарсы түстің төменділігі, тікелей және шағылысқан жылтырауықтар, жарық ағынының жоғарлығы, жабдықтардың, құрал-саймандардың, дайындалынған бұйымдардың беттеріндегі адыр-бұдырлар, қабыршықтар, өткір жиектер; жұмыс орнының еденнен, жерден едәуір биіетікте орналасуы; ультракүлгін және инфрақызыл радиация деңгейлерінің жоғарғылығы; электромагниттік сәулелер, статикалық электр; электр және магнит өрісінің кернеулігінің жағарлылығы; ауаның иондалуының жоғарлылығы немесе төменділігі; жұмыс аймағындағы радиоактивті сәулелердің деңгейінің жоғарлығы; жұмыс аймағында барометрлік қысымның жоғарлығы немесе төменділігі.
Химиялық- адам ағзасына зиянды заттар: тыныс алу жолдары, терісі арқылы, ас қорыту жүйесі арқылы кіреді. Адамның ағзасына жоғарыдағы жолдар арқылы кіріп: жалпыұлылық; адам мұрынының шырышты қабығына ауыздың қуысына және көзге тітіркендіргіштік; адам ағзасының реактивтігі тез өзнеретін сенсибилизациялық, аллергиялық; мутагендік (тұқым қуалаудағы өзгерістер); адамның репродукциялау функциясына әсерін тигізеді.
Биологиялық- ауру қылатын микроорганизмдер (бактерия, вирус, рикетсий,спирохет,грибтер) және олардың тіршіліктерінен шыққан өнім. Микроорганизмдер (өсімдік және жанура тектес).
Психифизиологиялық а) физикалық ауыртпалықтар: статикалық, динамикалық; б) жүйкелердегі түскен күштің шамадан артық болуы; ақыл-ойдың шамадан тыс болуы, дүниедегі сыртқы құрылысты, әсерді қабылдайтын және талдайтын көз органын шамадан тыс жұмыс істеуі, еңбектің бірқалыптілігі, сезім әрекетіне бой алдырғышының шамадан тыс болуы. Жеке қорғаныс құралдары тыныс алу мүшелерін, көзді, есту мүшелерін, басты, тері жамылғыларын улы заттардан, күшті әсерлі улы заттардың (КӘУЗ) буынан, аэрозольдерінен және тамшыларынан, радиоактивті шаңдардан, ауру тудырғыш микробтар мен токсиндерден қорғау құралдары болып саналады. Жеке қорғаныс құралдары сипаты мен арналуына байланысты таңдалады (қорғау дәрежесіне), және де ластанудың түрі мен ластанудың дәрежесіне байланысты.
Жеке қорғану құралдарының келесідей түрлерге жіктеледі: Қазақстан Республикасында жеке қорғану құралдары МЕСТ 12.4.011-89 Жұмысшының жеке қорғану құралы құжатына сәйкес 11сыныпқа бөлінеді, олар:
1. Арнайы қорғағыш киімдер (пальто, тулуп, халат, күртеше және т.с.с.)
2. Қолды қорғау құралдары (қолғап, перчатка және т.с.с.)
3. Аяқты қорғау құралдары (етік, кебіс, голош, ботинок, туфли және т.с.с.)
4. Көзді және бетті қорғайтын құралдар (көзілдірік, бетті қорғайтын қалқан)
5. Басты қорғайтын құралдар (каска, шлем, дулыға, кепка және т.с.с.)
6. Тыныс алу мүшелерін қорғайтын құралдар (газқағарлар, респираторлар, маска және т.с.с.)
7. Оқшаулағыш костьюмдер (пневмокостьюм, скафандр, акваланг және т.с.с.)
8. Есту мүшелерін қорғау құралдары (құлақшын, тығын және т.с.с.)
9. Жоғарыдан құлаудан сақтағыш құралдар (сақтандырғыш белдіктер, трос және т.с.с.)
10. Тері жамылғыларын қорғау құралдары
11. Кешенді қорғау құралдары
Жеке қорғану құралдары өндірістік ортада, құрылыс-монтаждау жұмыстарында және шаруашылық жүргізу жұмыстарында қолданылады, яғни жұмысшыларды өндірістік қауіпті және зиянды факторлардан қорғау үшін қолданылады.
Оқшаулағыш костьюмдер. Жұмыс істеу принципі адамды қауіпті және экстрималды қоршаған ортадан оқшаулау болып саналады. Оқшаулағыш костьюмге - скафандр, пневмокостьюм, гидрокостьюм және т.б. жатады.
Арнайы киім. Өндірістің әр түрлі қауіпті және жағымсыз факторларынан қорғауға арналған арнайы киімдер. Арнайы киімдер киюде және күтуде ыңғайлы, қозғалысты шектемей және қиындатпайтын, адам организмінің термоалмасуына кедергі келтірмеу керек. Оларға күртешелер, комбинизондар, тулуптар және т.б. жатады.
Арнайы аяқ киім. Негізігі атқаратын міндеті әр түрлі жағымсыз жағдайларда адамның аяғын қорғау болып саналады. Арнайы аяқ киім тек қана қорғағыштық қана емес, сондай-ақ ыңғайлы және жайлы болуы керек. Олардың негігі түрлері келесідей бөлінеді: төменгі температурадан қорғайтын, ылғалдан қорғайтын, механикалық әсерден қорғайтын, мұнай өнімдерінен қорғайтын және т.с.с.
Бетті және көзді қорғайтын құралдар. Оларға әр түрлі типті көзілдіріктер, қалхандар және т.б. бетті және көзді қорғайтын шлемдер және маскалар жатады. Олар ертілген металлдардың тамшыларынан, майда қатты бөлшектерден және т.с.с. қорғайды.
Басты қорғайтын құралдар. Мұндай құралдарға каскалар, шлемдер, кепкалар және т.б. бас киімдер жатады. Олар бас құрылысын механикалық зақымданудан, күн өтуден, төменгі температурадан және т.с.с. қорғайды.
Есту мүшелерін қорғайтын құралдар. Бұл құралдар есту мүшелерін ауру және кесел тудыратын өндірістік жоғарғы және төменгі жиіліктегі шудан қорғайды. Жеке есту мүшелерін қорғайтын құралдарға - құлақшындар және тығындар жатады.
Тыныс алу мүшелерін қорғайтын құралдар. Мұндай құрылғыларға газқағарлар, респираторлар әр түрлі маскалар жатады, және де олар оқшаулағыш және сүзгілі болып бөлінеді. Сүзгілі тыныс алу мүшелерін қорғайтын құралдар адам дем алатын ауаны сүзгіден өткізіп тазалайды, олар өндірісте кеңінен қолданылады (респираторлар және сүзгілі газ қағарлар). Бұлардың кемшілігі, қолданар алдында ауадағы зиянды заттың түрін білу керек және ондағы ауа қоспасында оттегі 17% кем емес болуы керек. Ал, оқшаулағыш газқағарлар үшін ауаның құрамын білудің қажеті жоқ, өткені ондағы ауа сырттан белгілі көзден алынады.бұл құрылымдардың кемшілігі жұмысшының қозғалысы шектеледі.
Қолды қорғау құралдары. Қолды механикалық, химиялық, термиялық зақымданулардан қорғау үшін қолданылатын құралдар. Олар перчаткалар және қолғаптар.
Тері жамылғыларын қорғайтын құралдар. Олар теріні бояудан, май, қышқыл, тұздан, сілтіден және т.б. заттардан қорғайды және де кейбір тері ауруларын алдын алу үшін кремдер мен мазьдар қолданылады.
Респиратор -- адамның тыныс алу мүшелерін шаң мен зиянды заттардан қорғайтын бір кісілік тұмшалағыш; жеке пайдалануға арналған, екі бөліктен: бетжапқыш және сүзгіден кұралған шаңнан қорғауға арналған аспап. Ауада оттек мөлшері жеткіліксіз болған кезде (16%-дан аз), сондай-ақ зиянды қоспалар көп болғанда оқшаулауыш респиратор (шлангалы не оттекті) пайдаланылады. Сүзгілеуіш респиратор жеңіл әрі шағындау болғанымен, ауаның ластану дәрежесі жоғары болған кезде, ол оқшаулауыш респираторға қарағанда сенімсіздеу болады. Респиратордың радиоактивті тозаңдардан қорғайтын сүзгісі әр түрлі талшықты материалдардан (киіз, мақта, жасанды және синтет. талшықтардан жасалған маталар, т.б.) дайындалады. Өндірістің негізгі технологиялық процесстеріне ШБ-1 маркілі респираторлық таңғыш түрі жиі пайдаланылады. Ол дәкенің қос қабатының арасына салынған сүзгілік мата түрінде болады. Мұндай респиратордың қорғағыштық қабілеті жоғары әрі салмағы өте аз (10 г-дай) болып келеді.
3. КәсіпорынДАҒЫ ЗИЯНДЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚАУІПТІЛІКТЕРІН ТАЛДАУ
3.1. Кәсіпорын технологиялық үрдісті сипаттау
Резинаны алудың негізгі шикізаты шикі каучук болып табылады. Өз бетінен каучук ештеңеге қолданылмайды. Каучук жоғары молекулалық қосылыстарға жатады. Сыртқы күштің әсерінен оңай деформацияланып одан кейін бұрынғы қалпына тез келеді. Бүл жағдайды былай түсіндіруге болады: каучуктьщ макромолекуласы бүктелген күйде болады да, түскен күшті алғаннан кейін қайтадан бүктеледі. Резинаны дайындау үшін табиғи және синтетикалық каучуктерді қолданады. Табиғи каучук Бразилияда өсетін Гевея деп аталатын өсімдіктің сүтті шырынынан алады. Анализ арқылы каучуктьщ көміртек пен сутектен тұратыңдығын, яғни көмірсутегі класына жататынын көрсетеді.
Каучуктың макромалекуласы изопреннің элементарлық звеноларынан түрады. Каучук молекулалары қүрылысы сызықтық болады, бірақ олар түзу, созылмай, түйіншек тәрізді оралып, бірнеше рет иіліп жатады. Табиғи каучук бензинде, бензолда, күкіртті көміртекте және т.б. ериді. Табиғи каучук негізінен резина алуға қолданылады және де оның ең көп мөлшері автомовил шинін дайындауға жұмсалады да тек 1%-ғана аяқ киім өндірісі мен желім жасауға қолданылады. Синтетикалық каучук (СК). Қолдануына байланысты СК жалпылай міңдет атқаратын және арнайы міндет атқаратын болып бөлінеді. Жалпылай міндет атқаратындар: бутадиен (СКБ), бутадиен-стирол каучугі (СКС); арнайы міндет атқаратын каучуктер -- бутадиен-нитриль (СКН), хлопренді (найрит) , бутилкаучук, тиоколовый, сиоиконовый (СКТ) және т.б. Синтетикалық бутадиен-стирол каучуктарын (СКС) бутадиенмен стиролды сополимерлеу арқылы алады.
Шикі каучукке ингредиенттер қосылғаннан кейін оған форма беру үшін вуканизациядан бұрын оны өңдейді. Өңдеу түрі алынатын резинаның қолданылуына байланысты. Процестің осы сатысында коландрлеу және экструзия кеңінен қолданылады.
Коландрлеу резина қоспасын орамдау немесе оны матыға жағу үшін қолданылатын машиналар. Стандартты коландр бірінің үстінен бірі орналасқан горизанталь үш валдан тұрады. Кейде 4 және 5 валды коландрлар да қолданылады. Коландр валдарының ұзындығы 2,5 метрге, диаметрі 0,8 метрге дейін жетеді. Температураны қадағалау үшін валдарға бу мен суық су жіберіліп отырады. Температураны дұрыс таңдау және қадағалау біркелкі қалыңдықағы және тегіс бетті бұйымдарды алу үшін маңызды. Көршілес валдар қарама-қарсы бағытта айналып отырады, айналу жиілігі мен ара қашықтықтары да қатаң қадағаланады. Коландрде матаны резинамен қаптау, матаға резинаны жағу және орамдау процестері жүзеге асырылады.
Экструдер трубаларға, шлангтарға, пневматикалық шина камераларына, шина протекторларына және т.б. орма беру үшін қолданылады. Ол ысытуға және суытуға жағдай жасалған болат цилиндрлі корпустан тұрады. Алын ала қыздырылған резина қоспасы корпустан өтіп, бас жағына беріледі. Корпустың басына форма беретін ауыспалы құрал жалғанады. Құралдың түріне байланысты әр түрлі формада заттар шығады. Шыққан бұйым суық сумен суытылады. Пневматикалық шиналар камералары экструдерден үзілмеген түрде шығады, кейін керек ұзындықта бөлінеді. Көптеген бұйымдар, мысалы, шағын трубкалар, экструдерден соңғы формасын қабылдап шығады, кейін вулканизацияланады. Ал шина протекторлары дайын түрде шығып, формасын өзгерте отырып шианға вулканизацияланады.
Әрі қарай дайын өнім алу үшін дайындаған қоспамызды вулканизациялау керек. Вулканизация бірнеше әдіспен жүзеге асырылады. Көп заттарға форма металдық форма бергіштің ішіндегі резина қоспасына температура және қысыммен әсер еткеннен кейін ғана беріледі. Автомобиль шиналары барабанда керек өлшемге дейін өңделіп, кейін болат форма бергіште вулканизацияланады. Форма бергіштер вертикальді вулканизациялағыш-автоклавта бірінің үстінен бірі орналасады. Оларға тұйықталған қыздырғыш арқылы, ыстық бу жіберіледі. Қазіргі кезде технологтар пресс форма бергіштер деп аталатын жеке вулканизаторларда вулканизацияланатын шиналардың санын арттыруға тырысуда. Пресс форма бергіштің арнайы жабдықталған қабырғалары жартылай дайын өнңмге берілетін будың, ыстық судың және ауаның циркуляциясын реттеуге мүмкіндік береді. Берілген уақыттапресс форма бергіш автоматты түрде ашылады. Шина камералары тегіс бетті пресс форма бергіштерде вулканизацияланады.
Көптеген заттар ауа және көмірқышқыл газының қыздыруында вулканизацияланады. Киімдер, плащтар, аяқ-киімдер осы әдіспен вулканизацияланады. Құрғақ жылумен вулканизацияланатын резина қоспаларының құрамында күкірт аз болады. Себебі, күкірттің бөліктері бұйым бетіне шығып кетпеуі керек. Құрғақ жылумен вулканизациялау уақыты бумен немесе преспен вулканизациялау уақытынан ұзақ болады. Сондықтан көбінесе жылдамдатқыштар қосылады.
Кейбір заттар ыстық суда қысыммен вулканизацияланады. Мысалы: резина грушалар, шлангтар, сымдар изоляциялары ашық буда вулканизациялары.
Жылусыз вулканиция хлорлы күкірт ерітіндісінің және буының көмегімен жүзеге асырылады. Мұндай әдіспен жұқа жапырақты бұйымдар және алжапқыштар, суға түсуге аранлған баскиімдер, хирургиялық қолғаптар сияқты бұйымдар вулканизацияланады. Процесс жоғары жылдамдықта жүреді, ол ерітінді толығымен бұйымғм сіңіріледі. Процесс барысында түзілген қышқылды бейтараптау үшін қосымша аммиакпен өңделеді.
Шикізат сақтау қоймасы
Каучук пен ингридиент өлшеу
Резиналық қоспа-ларды дайындау
Салқындату және ұйыту
Резиналық қоспаларды жылыту
Резиналық коспаларды шприцтеу
Резиналық қоспаларды кландирлеу
Вулканизацияға дайындау
Әзірлемелерді элетр прессте вулканизациялау
Әзірлемелерді автоклавта вулканизациялау
Автоклавта вулканизациялау
Бұйымдарды орау және ақаулы өнімдерді іріктеу
Кенерікті шешу, пресстік бұйымдарды орау, ақаулысын іріктеу
Ақаулы өнімдерді іріктеу, орау
Қоймаға тапсыру
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz