«Adobe Photoshop» тақырыбына электрондық құрал
Кіріспе
1 Жоғарғы сыныптағы «Компьютерлік графика» тақырыбын оқыту
1.1 ҚР.ның жалпыға білім беру стандарты
1.2 Компьютерлік технологияларды қолдану жүйесі
1.3 Электрондық оқулықтарды сабақтарда пайдаланудың тиімділігі
2 Adove Photoshop программасын үйрету технологиясы және оған арналған дидактикалық материалдар
2.1 Компьютерлік графика түсінігі
2.2 Adobe Photoshop программасын оқытудың мазмұны
2.3 Adove Photoshop программасымен жалпы танысу
2.4 Құралдар тақтасы және оның құрылымымен жұмыс жасау әдістері
2.5 Photoshop программасымен жұмыс жасау негіздері
2.6 Бейнелерге сурет салу мен оны редакторлеу
2.7 Мәтіндермен жұмыс жасау негіздері
2.8 Adobe Photoshop бағдарламасы арқылы ескі суреттермен жұмыс істеу
2.9 Контурларды редакторлеу
2.10 2 фотографияға құю
2.11 Линза эффектiлерi
2.12 Пейзажды қалпына келтiру
2.13 Бейнелердi монтаждау мен Render/Lighting Effects
2.14 Қабаттар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1 Жоғарғы сыныптағы «Компьютерлік графика» тақырыбын оқыту
1.1 ҚР.ның жалпыға білім беру стандарты
1.2 Компьютерлік технологияларды қолдану жүйесі
1.3 Электрондық оқулықтарды сабақтарда пайдаланудың тиімділігі
2 Adove Photoshop программасын үйрету технологиясы және оған арналған дидактикалық материалдар
2.1 Компьютерлік графика түсінігі
2.2 Adobe Photoshop программасын оқытудың мазмұны
2.3 Adove Photoshop программасымен жалпы танысу
2.4 Құралдар тақтасы және оның құрылымымен жұмыс жасау әдістері
2.5 Photoshop программасымен жұмыс жасау негіздері
2.6 Бейнелерге сурет салу мен оны редакторлеу
2.7 Мәтіндермен жұмыс жасау негіздері
2.8 Adobe Photoshop бағдарламасы арқылы ескі суреттермен жұмыс істеу
2.9 Контурларды редакторлеу
2.10 2 фотографияға құю
2.11 Линза эффектiлерi
2.12 Пейзажды қалпына келтiру
2.13 Бейнелердi монтаждау мен Render/Lighting Effects
2.14 Қабаттар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазіргі кездегі білім беруді ізгілендіру мен - демократияландыруға бағытталған білім стандартын, оқытудың озық технологияларын, информатикадан білім негіздерін оқыту процесіне еңгізу орта білім беру жүйесін акпараттандырудың негізі болып табылады.
XXI гасыр - білім беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры. Олай болса, Қазақстанның білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің даму стратегиясының негізгі бағыттарының біріне айналып отыр.
Қазақстандағы жалпы білім беру жүйесін ақпаратгандыру ақпараттық коғамның қалыптасуы жағдайында қоғамдық маңызға ие болып отыр. Білім беру жүйесі тәжірибесінде калыптасқан жағдайларға жасалған талдаулар – жалпы білім беру жүйесін ұлттық, әлеуметтік-экономикалық, рухани және мәдени құндылықтармен біртұтас қарастыра отырып, ақпараттық қоғамдағы өзгерістерге сай түбегейлі қайта қарауды қажет етуде.
Орта білім беру жүйесіндегі информатиканың ролі акпараттық білімнің, ақпараттық орта мен адамның өзара қарым-қатынасын үйлесімді етудегі және жаңа ақпараттық қоғамда кәсіпкерлік қызметтің басты кұрамды бөлігі болып табылатын ақпараттық технологияны қалыптастырудағы, сондай-ақ оның әлемнің жүйелік-ақпараттық бейнесін қалыптастырудағы алатын орнымен қамтамасыз етіледі. Информатиканың мектепке енуі сонымен бірге педагогикалық ғылымдардың парадигмалық және методологиялық өзгерістерін талап ететін қазіргі ақпараттық қоғамға сәйкес келіп отыр. Олай болса, орта білім беру жүйесін акпараттандырудың негізі -информатика курсының мазмұнын өзгерту болып табылады. Сондықтан информатиканың мамандыққа баулу курсының мазмұнын ақпараттық қоғам жағдайында анықтау негізгі мәселелердің біріне айналып отыр.
Білім беру жүйесін реформалау еліміздің тәуелсіз мемлекеттеріндегі даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Олай болса, білім беру тәжірибесінде қалыптасқан жағдайларға жасалған талдаулар жалпы білім беру жүйесін ұлттық, әлеуметтік, рухани және мәдени құндылықтармен біртұтас қарастыра отырып, қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге сай түбегейлі қайта қарау кажеттігін талап етіп отыр. Ал орта білім беру жүйесін ақпараттандыру жағдайында информатиканың мамандыққа баулу курстарының қазіргі бағыттарын дамыту оның алғышарттары болып табылады.
Ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік-ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамды бөлігі болып табылатын интеллектуальды дамуын қалыптастырудың қажетті жолы. Ол адам мен акпараттық ортаның («мұғалім-компьютер (ақпаратты-үйрету орта) - оқушы»; «оқушы-компьютер-оқушы») арасындағы жеке тұлғаның бағыттағы қарым-қатынасты зерттеуді қажет етеді. Елімізде ақпараттық коғамның дамуы оқушылардың кәсіби бағытын қалыптастырумен сипатталады. Ал ақпараттық қоғамның негізгі талабы
Қазіргі кездегі білім беруді ізгілендіру мен - демократияландыруға бағытталған білім стандартын, оқытудың озық технологияларын, информатикадан білім негіздерін оқыту процесіне еңгізу орта білім беру жүйесін акпараттандырудың негізі болып табылады.
XXI гасыр - білім беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры. Олай болса, Қазақстанның білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің даму стратегиясының негізгі бағыттарының біріне айналып отыр.
Қазақстандағы жалпы білім беру жүйесін ақпаратгандыру ақпараттық коғамның қалыптасуы жағдайында қоғамдық маңызға ие болып отыр. Білім беру жүйесі тәжірибесінде калыптасқан жағдайларға жасалған талдаулар – жалпы білім беру жүйесін ұлттық, әлеуметтік-экономикалық, рухани және мәдени құндылықтармен біртұтас қарастыра отырып, ақпараттық қоғамдағы өзгерістерге сай түбегейлі қайта қарауды қажет етуде.
Орта білім беру жүйесіндегі информатиканың ролі акпараттық білімнің, ақпараттық орта мен адамның өзара қарым-қатынасын үйлесімді етудегі және жаңа ақпараттық қоғамда кәсіпкерлік қызметтің басты кұрамды бөлігі болып табылатын ақпараттық технологияны қалыптастырудағы, сондай-ақ оның әлемнің жүйелік-ақпараттық бейнесін қалыптастырудағы алатын орнымен қамтамасыз етіледі. Информатиканың мектепке енуі сонымен бірге педагогикалық ғылымдардың парадигмалық және методологиялық өзгерістерін талап ететін қазіргі ақпараттық қоғамға сәйкес келіп отыр. Олай болса, орта білім беру жүйесін акпараттандырудың негізі -информатика курсының мазмұнын өзгерту болып табылады. Сондықтан информатиканың мамандыққа баулу курсының мазмұнын ақпараттық қоғам жағдайында анықтау негізгі мәселелердің біріне айналып отыр.
Білім беру жүйесін реформалау еліміздің тәуелсіз мемлекеттеріндегі даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Олай болса, білім беру тәжірибесінде қалыптасқан жағдайларға жасалған талдаулар жалпы білім беру жүйесін ұлттық, әлеуметтік, рухани және мәдени құндылықтармен біртұтас қарастыра отырып, қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге сай түбегейлі қайта қарау кажеттігін талап етіп отыр. Ал орта білім беру жүйесін ақпараттандыру жағдайында информатиканың мамандыққа баулу курстарының қазіргі бағыттарын дамыту оның алғышарттары болып табылады.
Ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік-ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамды бөлігі болып табылатын интеллектуальды дамуын қалыптастырудың қажетті жолы. Ол адам мен акпараттық ортаның («мұғалім-компьютер (ақпаратты-үйрету орта) - оқушы»; «оқушы-компьютер-оқушы») арасындағы жеке тұлғаның бағыттағы қарым-қатынасты зерттеуді қажет етеді. Елімізде ақпараттық коғамның дамуы оқушылардың кәсіби бағытын қалыптастырумен сипатталады. Ал ақпараттық қоғамның негізгі талабы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Ермеков Н., Криворучко В., Ноғайбаланова С. Информатика – 10, Алматы, 2006.
2. Информатика и Образование. 10-2007г.
3. Концепция развития образования РК до 2015 года.
4. Государственный общеобразовательный стандарт образования РК.
5. Компьютерлік дизайн Corel Draw, Photoshop. Әдістемелік құрал.
6. «Информатика негіздері» атты республикалық оқу-әдістемелік журна-лы. - №1-6. – 2006.
7. «Информатика негіздері» атты республикалық оқу-әдістемелік журна-лы. - №1-6. – 2007.
8. «Информатика негіздері» атты республикалық оқу-әдістемелік журна-лы. - №1-6. – 2008.
9. «Информатика негіздері» атты республикалық оқу-әдістемелік журна-лы. - №1-6. – 2009.
10. Журнал «Информатика в школе». – №1-12. - 2005.
11. «Информатика» программасы, 10-11 сынып. – Жазушы 2006 ж.
12. www.Gymnasia8.kz
13. www.uroki.net
14. http://metodist.lbz.ru
15. Интернет www.adobephotoshop.com сайты.
16. «Самоучитель фотошоп» Сергей Луцкий «Питер» баспасы 2003ж. Санкт-Петербург қаласы.
1. Ермеков Н., Криворучко В., Ноғайбаланова С. Информатика – 10, Алматы, 2006.
2. Информатика и Образование. 10-2007г.
3. Концепция развития образования РК до 2015 года.
4. Государственный общеобразовательный стандарт образования РК.
5. Компьютерлік дизайн Corel Draw, Photoshop. Әдістемелік құрал.
6. «Информатика негіздері» атты республикалық оқу-әдістемелік журна-лы. - №1-6. – 2006.
7. «Информатика негіздері» атты республикалық оқу-әдістемелік журна-лы. - №1-6. – 2007.
8. «Информатика негіздері» атты республикалық оқу-әдістемелік журна-лы. - №1-6. – 2008.
9. «Информатика негіздері» атты республикалық оқу-әдістемелік журна-лы. - №1-6. – 2009.
10. Журнал «Информатика в школе». – №1-12. - 2005.
11. «Информатика» программасы, 10-11 сынып. – Жазушы 2006 ж.
12. www.Gymnasia8.kz
13. www.uroki.net
14. http://metodist.lbz.ru
15. Интернет www.adobephotoshop.com сайты.
16. «Самоучитель фотошоп» Сергей Луцкий «Питер» баспасы 2003ж. Санкт-Петербург қаласы.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:
Adobe Photoshop тақырыбына электрондық құрал
Мазмұны
Кіріспе 4
1 Жоғарғы сыныптағы Компьютерлік графика тақырыбын оқыту 7
1.1 ҚР-ның жалпыға білім беру стандарты 7
1.2 Компьютерлік технологияларды қолдану жүйесі 10
1.3 Электрондық оқулықтарды сабақтарда пайдаланудың тиімділігі 14
2 Adove Photoshop программасын үйрету технологиясы және оған арналған
дидактикалық материалдар 18
2.1 Компьютерлік графика түсінігі 18
2.2 Adobe Photoshop программасын оқытудың мазмұны 24
2.3 Adove Photoshop программасымен жалпы танысу 25
2.4 Құралдар тақтасы және оның құрылымымен жұмыс жасау әдістері 29
2.5 Photoshop программасымен жұмыс жасау негіздері 34
2.6 Бейнелерге сурет салу мен оны редакторлеу 41
2.7 Мәтіндермен жұмыс жасау негіздері 43
2.8 Adobe Photoshop бағдарламасы арқылы ескі суреттермен жұмыс істеу 47
2.9 Контурларды редакторлеу 49
2.10 2 фотографияға құю 50
2.11 Линза эффектiлерi 51
2.12 Пейзажды қалпына келтiру 52
2.13 Бейнелердi монтаждау мен RenderLighting Effects 53
2.14 Қабаттар 54
Қорытынды 60
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 62
Кіріспе
Қазіргі кездегі білім беруді ізгілендіру мен - демократияландыруға
бағытталған білім стандартын, оқытудың озық технологияларын, информатикадан
білім негіздерін оқыту процесіне еңгізу орта білім беру жүйесін
акпараттандырудың негізі болып табылады.
XXI гасыр - білім беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры. Олай болса,
Қазақстанның білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің даму
стратегиясының негізгі бағыттарының біріне айналып отыр.
Қазақстандағы жалпы білім беру жүйесін ақпаратгандыру ақпараттық
коғамның қалыптасуы жағдайында қоғамдық маңызға ие болып отыр. Білім беру
жүйесі тәжірибесінде калыптасқан жағдайларға жасалған талдаулар – жалпы
білім беру жүйесін ұлттық, әлеуметтік-экономикалық, рухани және мәдени
құндылықтармен біртұтас қарастыра отырып, ақпараттық қоғамдағы өзгерістерге
сай түбегейлі қайта қарауды қажет етуде.
Орта білім беру жүйесіндегі информатиканың ролі акпараттық білімнің,
ақпараттық орта мен адамның өзара қарым-қатынасын үйлесімді етудегі және
жаңа ақпараттық қоғамда кәсіпкерлік қызметтің басты кұрамды бөлігі болып
табылатын ақпараттық технологияны қалыптастырудағы, сондай-ақ оның әлемнің
жүйелік-ақпараттық бейнесін қалыптастырудағы алатын орнымен қамтамасыз
етіледі. Информатиканың мектепке енуі сонымен бірге педагогикалық
ғылымдардың парадигмалық және методологиялық өзгерістерін талап ететін
қазіргі ақпараттық қоғамға сәйкес келіп отыр. Олай болса, орта білім беру
жүйесін акпараттандырудың негізі -информатика курсының мазмұнын өзгерту
болып табылады. Сондықтан информатиканың мамандыққа баулу курсының мазмұнын
ақпараттық қоғам жағдайында анықтау негізгі мәселелердің біріне айналып
отыр.
Білім беру жүйесін реформалау еліміздің тәуелсіз мемлекеттеріндегі
даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Олай болса,
білім беру тәжірибесінде қалыптасқан жағдайларға жасалған талдаулар жалпы
білім беру жүйесін ұлттық, әлеуметтік, рухани және мәдени құндылықтармен
біртұтас қарастыра отырып, қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге
сай түбегейлі қайта қарау кажеттігін талап етіп отыр. Ал орта білім беру
жүйесін ақпараттандыру жағдайында информатиканың мамандыққа баулу
курстарының қазіргі бағыттарын дамыту оның алғышарттары болып табылады.
Ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік-ақпараттық
бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын
дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамды
бөлігі болып табылатын интеллектуальды дамуын қалыптастырудың қажетті жолы.
Ол адам мен акпараттық ортаның (мұғалім-компьютер (ақпаратты-үйрету орта)
- оқушы; оқушы-компьютер-оқушы) арасындағы жеке тұлғаның бағыттағы қарым-
қатынасты зерттеуді қажет етеді. Елімізде ақпараттық коғамның дамуы
оқушылардың кәсіби бағытын қалыптастырумен сипатталады. Ал ақпараттық
қоғамның негізгі талабы - оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру,
логикалық-құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны
өзіндік даму мен оны іске асыру кұралы ретінде пайдалану дағдыларын
қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Қазіргі кезде жалпы білім беретін орта мектептерде ақпараттық білімді
қалыптастыруда түрлі қарама-қайшылықтар кездеседі. Мұғалім оқушыларды
адамгершілікке, ізгіліктілік қасиетке және компьютерлік техникаға ұқыпты
қарауға тәрбиелей отырып, ақпараттык қоғам идеяларын насихаттайды. Ал
информатиканы мамандыққа баулу курсы бағытында окытудың оқу
программаларының мазмұнында ақпараттық заңдылықтардың маңызы ашып
көрсетілген мәліметтер ене бермейді. Жеке пәндерді зерттеуде әрбір оқушының
меңгеруі тиіс ақпараттық мазмұндағы ұғымдар мөлшері айқындалмаған, оған
қатысты кәсіби бағытың дамыту мәселелері ескерілмеген.
Сонымен бірге, орта мектептің 10-11 сыныптарынан бастап орта және
бастауыш кәсіптік білім беру мекемелерін бітіргенге дейін әрбір оқушының
психологиялық және физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, ақпараттық
білім, білік және біліктілік дағдыларын меңгерудегі белсенділіктерін
арттыру жұмыстарын жүргізген орынды.
Ақпараттық білімді қалыптастыру төмендегі мәселелерге: тәрбиенің
мақсатында. болашақтағы және ақпараттық қоғамның саясаты мен міндеттерін
оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне; орта мектептің
және бастауыш кәсіптік білім беру мекемелерінің материалдық - техникалық
базасына; оқушылардың жас ерекшеліктеріне; оқушылардың кәсіби деңгейін
анықтай білу қабілеттеріне; педагогтардың информатикадан білім деңгейлеріне
жәнс шеберліктеріне, тәрбие бағытының ақпараттық қоғам бағытымен өзара
байланысына тәуелді.
Аталған тәуелділіктерді ескере отырып, оқушыларды қазіргі мамандықтың
түрлеріне дайындау барысында білім мазмұнын талдап, беру бүгінгі күннің
көкейкесті мәселелерінің біріне айналып отыр.
Осы уақытқа дейін информатиканың мазмұны алгоритмдеу, программалау
және ақпараттық технология сиякты мәселелер ретінде карастырылып келді. Бұл
мәселелер 7 сыныптан бастап енгізілгенменен де, орта білім беру жүйесіне
жаппай енгізілмей келеді. Соған байланысты аталған мазмұндағы мәселелер жан-
жақты қарастырылмай келді. Ал ақпараттық технологияның жеделдетіп дамуына
байланысты жоғарыдағы мәселелерді 7-9 сыныптарға көшіру қажеттілігі тудырып
отыр. Аталған қажеттілікті шешуде информатиканың мазмұнын саралап, ғылыми-
теориялық жағынан негіздеп, жүйелеу тиімді.
Ақпараттық қоғам жағдайында қызмет ету салаларының барлық түрін
ақпараттандыру - бүгінгі күннің негізігі талабына айналып отыр. Ал бұл
талапты қанағаттандыру үшін мамандарды осы бағытта дайындау қажеттігі
туындайды. Сондықтан аталған қажеттілікті шешу барысында ақпараттық қоғамға
қандай мамандар қажет екеніне талдау жасап, қажетті мамандарды дайындаудың
тұжырымдамасын, стандартын, оқу программасын, оқу -әдістемелік кешендері
мен қолданбалы программалық кұралдарды жасақтау қажет.
Бүгінгі таңда компьютерлік дизайн, жүйелік программалаушы,
администратор және т.б. мамандардың қажет екендігін түрлі бұқаралық ақпарат
құралдар да көруге болады. Аталған мамандықтарды қалай дайындап, оларға
қандай программалық құралдарды үйрету арқылы жетілдіруге болатыны
әдістемелік жұмыстың өзекті мәселелерінің бірі болып отыр.
Ал біз дістемелік құралда Adobe Photoshop программаcында түрлі
графикалық бейнелерді өңдеуге қолданудың әдістемелік негіздерін қарастырып
отырмыз.
Жұмыс тақырыбының көкейкестілігі тәжірибедегі жоғарғы сыныпта
информатиканы оқыту мәселелеріне негізделген, яғни информатиканы оқытудың
тиімді әдістемесін дайындау қажеттілігі шығады.
Жұмыстың мақсаты – мектеп оқушыларына информатика мен ақпараттық
технологияны үйлестіру арқылы Adobe Photoshop тақырыбына электрондық
құрал дайындау.
Зерттеу нысаны - жоғарғы сынып оқушыларына информатиканы оқыту үрдісі.
Зерттеу пәні –информатиканы оқыту әдістемесі.
Зерттеу мақсатына қол жеткізу үшін төмендегідей міндеттер айқындалды:
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандартын талдау;
компьютерлік технологияларды қолдану жүйесі;
электрондық оқулықтарды сабақтарда пайдаланудың тиімділігі;
Adove Photoshop программасын үйрету технологиясы және оған арналған
дидактикалық материалдар;
- Adobe Photoshop тақырыбына электрондық құралды жобалау.
Зерттеу әдістері - ғылыми-әдістемелік, педагогикалық-психологиялық
әдебиеттерге талдау жасау, Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға
міндетті білім беру стандарты, озық педагогикалық тәжірибелерді ескеру,
оқыту үрдісін тұрақты бақылау, тиімді әдістерді оқу үрдісіне енгізу және
оның нәтижелерін қорыту.
Дипломдық жұмыстың құрылымы: Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан,
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Жоғарғы сыныптағы Компьютерлік графика тақырыбын оқыту
1.1 ҚР-ның жалпыға білім беру стандарты
Ақпараттық технология желісі мазмұнындағы компьютерлік графиканы оқып-
үйренуді қарастырайық.
Тақырыпты үйрену бойынша әдістемелік нұсқау
Қарастырылған мәселелер:
- компьютерлік графиканы қолдану аясы;
- графикалық редактор аясы;
- жұмыс режимі;
- графикалық редактормен жұмысжасау командалары;
- графикалық редактормен өрнектелік берілгендер.
Компьютерлік графика – ЭЕМ пайдаланудың жаңа облысы. Алғашқы буындағы
машиналар сандық және символдық ақпараттарды өңдеумен шектелген болатын.
ЭВМ үшінші буынында графикалық құрылғылар пайда болды. Ал компьютерлік
графика төртінші буында жасалып шығарылды.
Компьютерлік графика қосымшалары түрліше болып келеді: ғылыми графика,
қызметтік графика, құрылымдық графика, кескінграфикасы, көркем және
жарнамалық графика, компьютерлік анимация.
Компьютерлік графика – ақпараттық технологияның нақты облысы.
Сондықтан компьютерлік графика өнімдерін көбікрек көрсету керек, оларға
түрлі-түсті суреттер, сұлбалар, диаграммалар, анимация және үш өлшемді
графика үлгілері жатады. Оқушылардың назарын графикалық интерфейске
аударамыз, ол арқылы үш өлшемді нақты көріністер алынады. Графиктік
программалау – ең күрделі сала. Қолданбалы графиктік жинақтамалар арқасында
компьютерлік графика баршаның қолдануына мүмкіндік береді.
Қолданбалы программалық құралдар. Компьютерлік графиканың бірнеше
қолданбалы программалары бар, әрбір бөлімі үшін өзіндік программалары
беріледі. Мысалы, ғылыми графика үшін Graher; инженерлік жұмыс үшін
AutoCad; қызметтік графикада көбінесе диаграммалар салу пайдаланылады.
Графикалық редактор атауы қолданбалы программаларға қатысты
қолданылады және ондағы графиктік ақпарат-растрлық және векторлық түрде
ұсынылады. Сондықтан расторлық және векторлық графикалық редакторлар
кездеседі.
Қарапайым растрлық редакторларға Paint, Adobe Photoshop. Adobe
Photoshop растрлық редакторларды кәсіби дизайнерлер қолданылады. Олар
сканерленген суреттерді өңдеу үшін, көркем композиция, коллаж және т.б.
жасауда пайдаланады.
Графикалық редакторы. Графикалық редактордың пайдаланушылық интерфейсі
бірыңғай болып келеді. Экранның сол жағында құралдар панелі орналасқан,
онда құралдардың суреті бейнеленген пиктограммалар бар. Экранның төменгі
жағында түстер жиынтығы беріледі. Қалған бөлікте жұмыс орны орналасады.
Жұмысшы орынның жоғарғы жағында жұмыс режимін өзгертетін меню орналасады.
Сол жақ бөлікте түстерге боялған квадраттар тұрады. Жоғарғы квадрат түсі
жұмысшы түсті, ал төменгі квадрат қосалқы түсті көрсетеді. Құралдар
панелінің төменгі жағында өлшеуіш шкалалар бар, олар арқылы жұмыс жасайтын
құралдардың өлшемі анықталады.
Жұмыс режимі. Графиктік редакторлардың жұмыс режимі пайдаланушы
қызметінің мүмкіндігімен анықталады, берілген командаларды жүзеге асырады.
Суретпен жұмыс режимі (сурет салу). Осы режимде жұмысшы алаңшасында
құралдар суреті шығып тұрады.
Құралдарды баптау және таңдау режимі. Бағыттауыш меңзер құралдар
панелі маңайында болады. Осы құралдар менюінен оларды таңдап алып, оның
өлшемін, түрін, сызық енін өзгертуге болады.
Жұмысшы түстерді таңдау режимі. Түстер палитрасынан, яғни жинағынан
түстерді таңдауға болады, оларды баптау сурет түсін, оның көлеңкелік және
аясын өзгертуге мүмкіндік береді.
Ішкі құрылғылармен жұмыс режимі. Осы режимде суретті сақтау, дискіге
жазу, оны басып шығару орындалады. Кәсіптік дербес компьютерлерде осы ішкі
құрылғылар сканермен жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
Графиктік редакторлардағы командалар жүйесі. Жоғарыда аталған режимде
графиктік редакторының командалар жиынтығы болады. Олар түрлі компьютерде
олардың бір-бірінен басқару ерекшелігі болады.
Командалар жүйесіне мыналар кіреді:
- құралдарды таңдау командалары;
- құралдарды баптау командалары (сызық, қаріп, өлшемі);
- түстерді таңдау командалары;
- суретті масштабтау командалары;
- алмастыру буферімен (көшіру, кесіп алу, енгізу) жұмс командалары;
- ерекшеленген фрагменттермен басқару командалары (бұру, созу, т.б.);
- ішкі құрылғылар арқылы енгізушығару командалары. Командалар менюі
пиктограмма, мәтін түрінде де кездеседі.
Мұғалімдерге оқу материалдарын сабақтар бойынша жіктеп беретін
тақырыптық жоспарлау үлгісі (1-кесте):
1-сабақ. Компьютерлік графика түсінгі. Adobe Photoshop редакторымен
танысу;
2-сабақ. Жұмыс үстелi және оның құрылымы. Құралдар тақтасы және оның
құрылымымен жұмыс жасау әдістері. Құралдар тақтасында орналасқан құралдарға
сипаттама;
3-сабақ. Photoshop программасымен жұмыс жасау негіздері. Бейнелерге
сурет салу мен оны редакторлеу.;
4-сабақ. Мәтіндермен жұмыс жасау негіздері.;
5-сабақ. Photoshop арқылы ескі суреттермен жұмыс істеу.;
6-сабақ. Контурларды редакторлеу. 2 фотографияға құю.;
7-сабақ. Линза эффектiлерi. Пейзажды қалпына келтiру. Бейнелердi
монтаждау мен RenderLighting Effects. Қабаттар;
8-сабақ. Шығаршашылық жұмыс.Тест.
Кесте 1
Оқу материалдарын тақырыптық жоспарлау үлгісі. 10 сынып. Қоғамдық-
гуманитарлық бағыт
№ Тақырып Сағ.саны
1 2 3
1 Мультимедиа – компьютердің жаңаша пайдалану тәсілдері. 2
Мультимедиалы технологияның қолданылу аясы. Интернет
–адамның күнделікті өміріне компьютерді енгізу.
2 Компьютердің программалық жабдықталуы. Программалық 1
жабдықтаудың түрлері. Операциялық жүйелер және олардың
дамуы. Операциялық жүйелердлің түрлері.
3 Windows операциялық жүйесі. Windows операциялық жүйесінің 6
негізгі сипаттамалары. Жүйенің параметрлерін баптау.
Архивтеу. Антивирус. Жергілікті жүйе бойынша файлдарды
жеткізу. Дискіні тексеру құралдары. Дискіні дифрагменттеу.
4 Microsoft Office 2000-ды іске қосу. Microsoft Office 3
панелінің орнын ауыстыру. Microsoft Office панелінің
сипатын өзгер-ту. Құжаттармен жұмыс. Таңбаланған
көшірмемен жұмыс. Microsoft Office 2000-нан шығу.
Microsoft Office анықтама-сын пайдалану. Microsoft Office
көмекші және оны баптау. World Wide Web анықтамасын
пайдалану. Microsoft Office 2000-ды қайта орнату. Бірнеше
терезелермен жұмыс. Объекті Office алмастыру түріне
енгізу.
5 Мәтінді процессорлар Word 2000. Құралдар панелі 10
құжат-тарымен жұмыс. Тізімді жасау. Мәтінді кесте түрінде
жазу. Қызықты жарнама хабарландыруын дайындау және
web-бетін әзірлеу. Жоғарғы және төменгі колонтитулдар.
Бірне-ше бағанды мәтіндерді дайындау. Құжатқа суреттер
енгізу. Web-беттерді дайындау. Гиперсілтемені енгізу және
өшіру.
6 Компьютерлік графика түсінгі. Adove photoshop 8
про-грамммасымен жалпы танысу. Жұмыс үстелi және оның
құрылымы. Құралдар тақтасы және оның құрылымы-мен жұмыс
жасау әдістері. Құралдар тақтасында орна-ласқан құралдарға
сипаттама. Photoshop программасы-мен жұмыс жасау
негіздері. Бейнелерге сурет салу мен оны редакторлеу.
Мәтіндермен жұмыс жасау негіздері. Photoshop арқылы ескі
суреттермен жұмыс істеу. Контурларды редакторлеу. 2
фотографияға құю. Линза эффектiлерi. Пейзажды қалпына
келтiру. Бейнелердi монтаждау мен RenderLighting Effects.
Қабаттар
Кесте 1 жалғасы
1 2 3
7 Құжаттарды танып оқу жүйесі. Мәтінді танып-оқу 2
технологиясы. Мәтінді танып-оқу жүйесі.
8 Мәтінді түзету және тексеру программалары. Түзеу 2
технологиясы. Жазу ережесі және грамматикалық түзеу
программаларымен жұмыс.
Барлығы 34
Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар
Окушылар білуі тиіс:
- жаңа программалық жабдықтарды;
- компьютердегі программалық жабдықтарды орнату тәртібін және
ережесін;
- мәтіндік құжаттарды безендіру элементтерін;
- мәтіндік процессорлардың автоматты түрде бапталуы мәнін және
мүмкіндіктерін;
- үнемі пайдаланылатын баспалық жүйені, оның мүмкіндіктерін,
программалық жабдықталуын;
- растрлы және векторлы графиканыөңдеудің құралдары жиынтығын;
- анимация және мультипликацияны ұйымдастыру негізін;
- компьютерлік презенттеуді дайындау технологиясын;
- Internet жүйесіндегі іздеу жолдарын;
- Web беттерін дайындау тұжырымдамасынан.
Окушылар игеруі тиіс:
- операциялық жүйені орнату және конфигурлеуі;
- компьютерде қолданбалы программалық жүйені орнатуды;
- мәтіндік редактор параметрін баптауды;
- мәтіндік редактордың графиктік және қаріптік мүмкіндіктерін
пайдалануды;
- мәтіндік редактор арқылы басылымның мұқабасын түзуді және беттеуді
жүргізуді;
- құжаттарды танып-оқу жүйесімен жұмыс жасауды;
- мәтіндерді тексеру және түзету жүйесімен жұмыс жасауды; графиктік
және дыбыстық файлдарды дайындауды;
- офистік техникалық құралдармен жұмыс жасауды;
- Internet жүйесінде ақпараттарды қарауды және іздеуді жүзеге асыруды;
- Web-беттерді дайындауды, оның дизайнын безендіруді.
1.2 Компьютерлік технологияларды қолдану жүйесі
Информатика пәнінің мұғалімі мектеп өміріндегі компьютерлік
технологияларды қолданатын сарапшы. Өйткені, мектеп тәжірибесінде
мұғалімнің өзі компьютерлік технология құралдары мен барлық жаңа бағыттағы
программаларды бірінші орындап көреді. Программаларды орындауда мұғалім
алдына оқыту жүйесіндегі жаңа бағыттағы мақсаттар қойылады:
1. Жалпы компьютерлік желілер мен өз аймағындағы ғылыми оқыту желісін
пайдалану;
2. Оқушылармен бірге программалау ортасында жаңа әдістерді пайдаланып,
мектептің тәжірибесінде қолданылатын педагогикалық программалық
құралдар құру;
3. Оқушылармен бірге программалау ортасында жаңа әдістерді пайдаланып,
мектеп өмірінде қолданылатын программалық құралдар құру;
4. Компьютерлік технологиялар жүйесін әр түрлі мақсаттарда кеңінен
қолдану (қабырға газетін шығару, оқыту матералдарын безендіру және
т.б.)
Әрбір мұғалім сабақта пәндер арасындағы өзара байланыстылықты дамытуды
ойлайды. Өйткені бұндай сабақтар оқушылырдың серпілісін тудырып, пәнге
деген қызығушылығын арттырады. Оқытудың бұрын қалыптасқан стандартты
жүйесіне қарағанда әртүрлі пәндерді оқытуда ақпараттық технологияны
пайдалану мына төмендегідей бірқатар артықшылықтар береді:
- Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру;
- Оқу процесінің қарқынын жоғарлату;
- Оқушылардың шығармашылық белсенділігін көтеру;
- Оқытудың сапасын арттыру;
- Дифференциалды оқытуға көшу;
- Әрбір оқушыны оқу процесінің субъкетісіне айналдыру.
Жаңа ақпараттық тенологияны оқу процесінде мына төмендегідей жұмыс
түрлерінде пайдаланылуы мүмкін:
- әртүрлі пәндерді оқытудағы компьютерлік сабақтарда;
- компьютерлік программаларды демонстрациялық материалдар ретінде
пайдалануда;
- оқушылардың топтық және фронтальдық жұмыстарын ұйымдастыруда.
Компьютерлік сабақтарды өткізуде курстың программасын түгел қамтитын
немесе берілген курстың көптеген тақырыптарын қамтитын программалық-
әдістемелік кешендер пайдаланылса жақсы нәтиже береді. Ондай сабақтарды
жаратылыстану пәндерін және гуманитарлық пәндерден де өткізуге болады.
Жоғары сыныптарда оқушылар компьютерді және компьютерлік желіні
әртүрлі пәндерден өткізілетін семинарларға дайындалу кезінде
пайдалануларына болады.
Модульдік оқыту технологиясы. Модуль дегеніміз – үлкен бір жүйе, мұнда
оқушы білімді жеке-жеке тараулар бойынша емес, біртұтас тақырып түрінде
жүйеленген білім алады. Өзін-өзі дамытуға, бірін-бірі оқытуға, кітаппен
жұмыс істеуге қосымша әдебиеттен білім алуға баулу арқылы дарынды
балалармен жұмыс істеуге мүмкіндік туады. Оқу модулінің сөйлесу кезеніңде
тағы бір ерекшелігі, ол оқытудың белсенді формаларын қолдану арқылы
оқушыларды оқу материалына бірнеше рет қайта оралып, жұмыс істеуге болады.
Оқытудың модульдік технологиясы арқылы жүзеге асыратын кезде тарауға оқу
программасы бойынша берілген сағат саны өзгермейді. Бұл технологиясының
информатикада пайдаланудың ерекшілігі: есеп шығару сабағына сағат саны
көбірек бөлініп, саралап оқытуға ыңғайлы.
Модульдік оқытудың сөйлесу бөлімінде ойындар кеңінен пайдаланды.
Сөйлесу бөлімінің 1, 2, 3 – сабақтарында Қарлы кесек ойындарында оқушылар
тақырыпты көру, оқу, сөйлесу арқылы меңгеріп 3, 4, 5 сабақтарда Брейн-
ринг ойыны арқылы тақырыпты қай деңгейде меңгергенін анықтауға болады. Ол
үшін оқушылар деңгейлік тапсырмаларды орындайды.
Модульдік оқытудың құрылымы. Оқу үрдісі құрылымы ортақ, бірақ мазмұны
әр түрлі жеке бастардан жасалады. Олар:
1. Оқытудың жалпы мақсатын қою;
2. Жалпы құрылған мақсатты нақтыландыруға көшу;
3. Оқушылардың білім деңгейін алдын – ала (диагностикалық) бағалау;
4. Оқу әрекетінің жиынтығы;
5. Нәтижені бағалау енеді.
Оқу циклі ретінде оқу модулі үш құрылымдық бөлімнен: кіріспе, сөйлесу,
қорытындылау бөлімдерінен тұрады.
Оқу модулінің ерекшелігі – жалпы сағат санына қарамастан, кіріспе
бөлімге, сабақтың 1-2 сағаты, қорытынды бөлімге 2-3 сағаты беріледі. Қалған
уақыт (3-17 сағатқа дейінгі оқу уақыты) сөйлесу бөліміне қалдырылады.
Оқу модулінің кіріспе бөлімге. Психологтардың пайымдауынша, әрбір
дербес тарауда (тақырыпты) оқып-үйрену үш негізгі кезеңнен: кіріспе-
қызығушылық, операционалдық-танымдық, рефлекциялық-бағалау кезеңдерінен
тұруы тиіс.(Л.М. Фридман).
Сөйтіп оқу модулінің кіріспе бөлімінде мұғалім:
а) оқушыларды оқу модулінің жалпы құралымымен және мазмұнымен
таныстырады
б) оқушыларды оқу модуліндегі қызметінің мақсаттары мен міндеттерін
анықтайды.
с) тірек сызбасына сүйене отырып, модульдің тұтас тақырыбы бойынша оқу
материалын қысқаша (15-20 минут) түсіндіреді.
Оқу модулінің сөйлесу бөлімі. Оқу модулінің сөйлесу бөлімі тарауды
(тақырыпты) тұтас оқып-үйренудің екінші операционалдық – танымдық кезенің
іске асыру болып табылады.
Біз бөлімді құрастырғанда Л. Фридманның төмендегідей ережелерге
негізделген тұжырымдамасына сүйендік:
1. Оқу оқушының жеке, топтық, ұжымдық жұмыс барысындағы түрлі
қызметінің жүйесі ретінде қаралады. Олар білім берудің мақсаттары болып
табылатын тұлғалық қасиеттерін дамытуға бағытталған.
2. Оқуды басқарудың психологиялық сенімді түрі - ең алдымен, оқушының
қажеттіліктерін, қызығушылығын және қызмет мақсаттарын дамытуға жағдай
жасау.
3. Оқуды басқару икемді болуы тиіс, бұл тек оқушының іштей өсуі
жүргенде ғана, баланың білім дәрежесінің атқаруына қарай мүмкін болады.
4. Оқушылар нақты оқу қызметінің мақсаттарын анықтауға тікелей қатысуы
керек, яғни басқару тұлғалық бағытталған болуы тиіс. Оқу процесін тұлғалық
басқару дәрежесі оқушылардың өсуіне қарай артып отыруы және оқудың жоғарғы
сатысында жалпылама сипат алуы тиіс.
5. Оқу процесінде басқару баланың ішкі қуатына және мүмкіндіктеріне
негізделіп жүруі тиіс.
Сөйлесу бөлімін құру қағидалары. Сөйлесу бөлімінің жұмысы төмендегідей
негізгі қағидаларды есепке ала отырып құралады:
- Оқу материалын бір тұтас беру қағидасы;
- Өсу бағытымен оқып үйрену қағидасы (басында шағын түрде, соңынан –
мазмұнын біртіндеп аша отырып, көлемін арттырып, қосымша толықтырулар
енгізу арқылы);
- Сөйлесу баланың әр сабақта оқу модулінің тақырыбына қайта оралып
отыру қағидасы (қайталаумен шатастыруға болмайды); Іс жүзінде тақырыпқа
оқу материалының көлемі жағынан да, тапсырмалардың күрделілік деңгейі
тұрғысынан да өсу программасымен қайта оралып отыру меңгерілген білімді
бекіту үшін қажет.
Оқу модуліндегі оқушының барша танымдық қызметінің қорытындысы болып
табылатын мақсатқа және оқушының білім мен білігінің мемлекеттік білім
стандартына сай келуіне қатар қол жеткізіледі (оның сай немесе сай
еместігінің салыстыруы оқу модулінің үшінші – қорытынды бөлігінде
жүргізіледі).
Оқу модулінің сөйлесу бөлімінің бірнеше еркшеліктері бар:
1.Оқыту және оқу
а) дамытушы
б) даярлаушы
2. Репредуктивті (қайта жаңғырту)
3. Негізінен оқушылардың бір-бірімен қатынасына, өзара сөйлесуіне
құрылған оқытудың белсенді формалары.
К. Роджерстің пікірінше мұғалім мына қағидаларды басшылыққа алуы тиіс:
1. Балаға әрқашан сенім көрсету;
2. Оқушыға оқытудың мақсаттары мен міндеттерін белгілеп, нақтылауға
көмектесу;
3. Оқушылардың оқуға деген қызығушылықтарына мән беру;
4. Өзі де топтың көңіл-күйін сезіну және қабылдау қабілетін дамыту;
5. Топтық өзара әрекетке өзара белсенді қатысу;
6. Топта өз сезімін ашық білдіру;
7. Өз-өзін жақсы білу.
Өзара қатынасу, сөйлесу адам тұлғасын дамытудың маңызды факторлары
болып табылады. Сондықтан оқу қызметін қатынас жасау арқылы ұйымдастыру
оқушы тұлғасын дамытуға ықпал етеді.
Өзара қатынасқа және сөйлесуге құрылған оқыту оқу процесінде белсенді
формаларды қолдану арқылы іске асады:
- топтық немесе жеке топтық;
- жұптық;
- ұжымдық.
Оқытудың бұл формалары жалпы немесе құрылымдық деп аталады. Бұдан
басқа нақты немесе арнайы формалары да бар:
- семинар;
- диспут;
- оқу конференциялары;
- топтық пікір талас;
Оқу модулінің қорытынды бөлімі. Бұл бөлім тақырыпты оқытудың тұтас
циклін аяқтайтын соңғы бөлімі. Ол оқушылардың сөйлесу біліміндегі танымдық
қызметі барысында қалыптасқан білім дағдыларын бақылауға, тексеруге
арналған. Нақ осы бөлімде оқушылар өз қызметін талдайды, яғни баға алады.
Бұл соңында әр оқушының танымдық қызметінің нәтижесін анықтайды.
Оқу модулінің қорытынды бөліміне бақылаудың бірнеше түрлері енеді:
1.Тестілеу
2.Мұғалімнің талдауы бойынша – сынақ, бақылау жұмысы, диктант.
Қорыта келгенде тестілеу бақылаудың қажетті түрі. Оның мақсаты:
1.Білім деңгейін әділ бағалау;
2.Бағасын жақсартуға мүмкіндік беру;
Тоқсандық қорытынды баға әрбір оқу модулінің бағалары нәтижесінде
қойылады.
1.3 Электрондық оқулықтарды сабақтарда пайдаланудың тиімділігі
Қазіргі заман - ғылыми және ақпараттық технологиялар заманы. Уақыт
өткен сайын ақпараттардың таралуы да арта түсуде. Кейінгі кезде ақпараттар
көлемінің артуы мен компьютерлік технологиялардың жылдам дамуына байланысты
компьютерлік технологиялармен оқытуды белсенді түрде дамытып
келеді. Ақпараттық - комуникациялық технология электронды есептеуіш
техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға,
модельдеуге, электронды оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға,
интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Қазіргі кезде оқу жүйесін басқаруды автоматтандырудың әдістерін көлемді
және қарқынды қолдану, жан-жақты оқу, тәжірибелік және теориялық
мәселелерін зерттеуді, комплекстік ізденістерді жүргізуді талап етеді.
Мысалға алсақ, бірнеше жылдар бұрын ақпаратты игеру үшін оқушылар тек кітап
қолданса, қазіргі кезде мектептерде интерактивті тақталар, мультимедиа
кабинеттері орнатылған. Ақпараттық-комуникациялық технологияның келешек
ұрпақты жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол,
еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де
тигізер пайдасы аса мол. Осыған орай оқып үйрену құралдарына жататын
электронды оқулықтар қазіргі таңда жиі қолданыста.
Елбасының Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты жолдауында: Біз бүкіл
еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін
көрсетуге қол жеткізуіміз керек делінген, ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам
дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның
денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір. Білім беру
үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы
дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра
отырып,оқутәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі менсапасын
жоғарлатуды көздейді.
Электрондық оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты: Оқыту үрдісін үздіксіз
және толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін
дамыту. Электрондық оқулық – деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын
айтады.Қазіргі мектептің даму болашағы қоғамның даму үрдісімен үнемі өсіп
отыратын ақпарат көлемінің әртүрлі тегімен анықталады. Оқушыларға білім
беруде жаңа оқыту технологияларын қолдану, инновациялық бағытта жұмыс жасау
заман талабына сай талап етілуде. Оқу процесінде компьютерді тиімді
пайдалану және қолдану кейінгі жылдары айтарлықтай оң тәжірибе беріп отыр.
Атап айтсақ мектеп оқушыларының өз бетімен ізденісі, пәнге деген
қызығушылығын арттырып, шығармашылығын дамытуға, оқу қызметінің мәдениетін
қалыптастыруға, дербес жұмыстарын ұйымдастыруға ерекше қолайлы жағдай
туғызып отыр.
Сонымен қатар электрондық оқулықтарды сабақта пайдалану кезінде оқушылар
бұрын алған білімдерін кеңейтіп, өз бетімен шығармашылық тапсырмалар
орындайды. Әрбір оқушы таңдалған тақырып бойынша тапсырмалар орындап,
тестілер шешіп, схемалармен жұмыс жасауға дағдыланады.
Электрондық оқулық - деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады.
Электрондық оқулық- комплексті емес біртұтас, дидактикалық, әдістемелік,
интерактивті программалық жүйе, ақпараттың әр - түрлі формаларын қолданып
оқу материалынан кездесетін қиындықтарды артта қалдырады және
мультимедияның соңғы мүмкіндіктерін қолданып, ғылыми зерттеу әдістерін
толықтырады. Электрондық оқулық негізінен үш бөліктен құрастырылады:
негізгі ақпараттық курс бөлімінен тұратын презентациялық бөлім, алған
білімдері бойынша бекітілетін жаттығулар, оқушының білімін көлемді түрде
бағалау үшін тестер.
Электрондық оқулық - таныстыратын теориялық материал, білімнің
көрсеткішіне қарай біліммен жаттықтыруды қамтамасыз ететін, оқу процесін
үзіліссіз дидактикалық материалдармен қамтамасыздандыратын, ақпараттық
іздеу, интерактивті кері байланыстармен шарт бойынша функцияларды үйренуге
арналған программалық комплекстік жүйе. Электрондық оқулық барлық негізгі
функцияларды, теориялық материалдарды көрсету, білімді алып қабылдауды
көрсету, өзіндік білім алудың жатығулары мен бақылау көрсеткіштерін
қамтамасызданады. Дидактикалық цикл процесін біріңғай компьютердің
көмегімен оқу процесін ұйымдастырып, оқушылардың білім алуда уақыттарын
үнемдеп, автоматты түрде дидактикалық циклді бір ғана жұмыспен электрондық
оқулықпен орындау керек. Электрондық оқулық арқылы түрлі суреттер,
видеокөріністер, дыбыс және музыка тыңдатып көрсетуге болады. Бұл, әрине
мұғалімнің тақтаға жазып түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі.
Меңгерілуі қиын сабақтарды компьютердің көмегімен оқушыларға ұғындырса,
жаңа тақырыпқа деген баланың құштарлығы оянады деп ойлаймын.
Электронды оқулықтың нәтижелілігі мынада:
- тез арада қайтарма байланыс болуын қамтамасыз етеді (интерактивті
қасиеті);
- қажетті ақпараттық материалдарды жылдам тауып алуға мүмкіндік
береді;
- гипермәтіндік түсіндіруден жан-жақты ақпараттық материалдар алады;
- әрбір жеке тұлғаның, білімін, білік іскерлігін әрбір тараулар
бойынша тексеруге, бағалауға мүмкіндік береді.
Электронды оқулықтың құрылымы:
1. Материалдың мәтін, сурет, график, кескін, кесте және т.б. түрде
баяндалуы. Ол оның дәстүрлі оқулықтан ерекшелігін көрсетеді.
2. Материалдың кескін түрінде баяндалуы - оқулық мазмұнының графиктік-
мәтіндік түрде бейнеленуі. Онда оқу материалының негізгі идеясын
айқындайтын үзінділерін оқушының меңгеруіне ыңғайлы етіп, графиктік түрде
бейнелеу.
3.Өзіндік тексерудің (өзіндік бақылаудың) тестілік жүйесі. Онда оқу
материалын қаншалықты деңгейде меңгергенін айқындайтын сұрақтар мен
тапсырмалар беріледі.
Тиімді жақтары:
- оқушының уақытын үнемдейді, оқушы оқу материалын іздеп отырмайды;
- тақырыптың үлкен, қиын бөліктерін өткенде қосымша бейнехабар,
клиптер, аудиохабарларды пайдаланады;.
- таңдап алған хабарды баспаға шығару мүмкіндігі бар;
- сарамандық жұмыстар жылдам түсіндіріледі;.
- бағдарламаны меңгеруге арналған тест сұрақтарымен қаматамасыз
етілген;.
- көрнекілік құралдарға деген мұқтаждылықты азайтады;
- оқушының ой өрісін, дүниетанымын кеңітуге, тану үрдісіне ықпал
етеді;
- зерттеушілік қабілеті бар тұлға қалыптасады.
Тиімсіз жақтары:
- психология-педагогикалық талаптардың жоқтығы.
- пән аралық байланыстың аздығы.
- оқып үйренудегі мамандық бойынша бағыты ескерілмеген.
- материалды толық қамтуы немесе оқулықтарды толық аудару.
- оқушының жеке ерекшелігі, денсаулық жағдайы ескерілмеген.
Жоғарыда айтылған тиімсіз жақтарды болдырмау үшін төмендегідей ұсыныс
жасауға болады:
1. Компьютерді сабақтың белгілі бір кезеңдерінде ғана пайдалану;
2. Компьютерді пайдалану уақытын сақтау;
3. Компьютерді пайдалануда қауіпсіздік ережесін сақтау;
4. Дәстүрлі және электронды оқытуды кірістіру арқылы жүргізу.
Себебі электронды оқыту – оқу пәнінің негізгі ғылыми мазмұнын қамтитын
компьютерлік технологияға негізделген оқыту, бақылау, модельдеу, тестілеу
т.б. бағдарламалар жиынтығы.
2 Adove Photoshop программасын үйрету технологиясы және оған арналған
дидактикалық материалдар
2.1 Компьютерлік графика түсінігі
Компьютерлік графика – әр түрлі кескіндерді (суреттерді, сызбаларды,
мультипликацияларды) компьютердің көмегімен алуды қарастыратын
информатиканың маңызды саласы.
Дербес компьютерді пайдаланушылардың қатарында компьютерлік графикамен
айналысатындардың саны күн санап артып келеді. Қазіргі кез-келген мекемеде
кей уақытта газеттер мен журналдарға жарнамаларға тапсырыс беру немесе
жарнамалық парақшалар мен буклеттер басып шығару қажеттілігі туындайды.
Олардың кейбіреулері осындай жұмыстарды арнайы дизайнерлік бюролар мен
жарнамалық агенттіктерге тапсырса, кейбіреулері қолда бар программалық
құралдарын пайдаланып, өз күштерімен жасауға тырысады.
Қазіргі танымал программалардың ешқайсысы компьютерлік графикасыз
жұмыс істемейді. Статистикаға сүйенсек, жаппай қолданыста жүрген
программаларды жасап шығарушы программистік ұжымның қызметкерлері өз
жұмыстарының 90 % уақытын осы графикамен шұғылдануға жұмсайды екен.
Графикалық программаларды кең көлемде қолдану қажеттілігі Интернеттің
және бірінші кезекте миллиондаған интернет парақтарын бір өрмекпен
байланыстырған World Wide Web қызметінің пайда болуынан туындады. Өйткені
компьютерлік графикасыз безендірілген web-парақтың бүкіләлемдік желіде
басқалардың көзіне түсіп, танымал болуы екіталай.
Қазіргі компьютерлік графика тек көркемдеу мен безендірумен үшін ғана
емес, ғылым мен медицинаның барлық саласында, коммерциялық және әкімшілік
қызмет орындарында алуан түрлі ақпаратты көрнекі түрде көрсету үшін
сызбалар, графиктер, диаграммалар жасау үшін қолданылады.
Конструкторлар автомобильдің немесе ұшақтың жаңа үлгілерін құрастырған
кезде олардың соңғы көрінісін алу үшін үшөлшемді графикалық объектілерді
қолданады. Архитекторлар монитор экранында болашақ ғимараттың кең көлемді
кескінін жасап, оның жер бедерімен қалай жанасатынын алдын-ала болжай
алады.
Қазіргі компьютерлік графика қолданылу әдісі бойынша мынадай негізгі
салаларға бөлінеді:
Ғылыми графика (2.1-сурет). Алғашқы компьютерлер тек ғылыми және
өндірістік есептерді шығару үшін қолданылды. Есептерден шыққан нәтижелерді
дұрыс түсіну үшін оларды графикалық тұрғыда өңдеп, графиктер, мен
диаграммалар, сызбалар тұрғызған. Машинадағы алғашқы графиктерді символдық
режимде басып шығаратын. Кейін сызбалар мен графиктерді қағазға қаламұштың
көмегімен сызатын арнайы құрылғылар – графиксалғыштар (плоттерлер) пайда
болды. Қазіргі заманғы ғылыми компьютерлік графика әр түрлі есептеу
тәжірибелерін жүргізіп, олардың нәтижесін көрнекі түрде көрсетуге мүмкіндік
береді.
Сурет 2.1. Ғылыми графика
Іскерлік графика (2.2-сурет) – қандай да бір мекеме жұмысының
көрсеткіштерін көрнекі түрде ұсыну үшін қолданылатын компьютерлік
графиканың маңызды саласы. Іскерлік графиканың көмегімен жоспар
көрсеткіштерін, есеп құжаттарын, статистикалық есептерді және т. б.
объектілерді көрнекі түрде ұсынуға болады. Іскерлік графиканың программалық
жабдықтары электронды кестелердің құрамында болады.
Сурет 2.2. Іскерлік графика
Контрукторлық графика (2.3-сурет) - инженер-конструкторлардың,
архитекторлар-дың, жаңа техниканы ойлап шығарушы өнертапқыштар-дың
жұмысында қолданылады. Компьютер-лік графиканың бұл түрі САПР-дың (систем
автоматизации проектирования- жобалауды автоматтандыру жүйесі) міндетті
элементі болып табылады. Конструкторлық графика құралдарын пайдалана отырып
жазықтық-тағы кескіндерді (проекциялар, сызбалар) ғана емес, кеңістіктегі
үшөлшемді кескіндерді де жасауға болады.
Сурет 2.3. Контрукторлық графика
Суреттеу графикасы (көркем графика, 2.4-сурет) деп компьютер экранында
ерікті түрде сурет салу мен сызуды айтады. Суреттеу графикасының пакеттері
жалпы мақсатта пайдаланылатын қолданбалы программалық жасақтамалардың
қатарына енеді. Суреттеу графикасында қолданылатын қарапайым программалық
жабдықтарды графикалық редакторлар деп атайды.
Сурет 2.4. Көркем графика
Жарнамалық графика (2.5-сурет) – теледидар пайда болғаннан кейін
танымал бола бастады. Қазір компьютердің көмегімен жарнама-лық роликтер,
мультфильмдер, компьютерлік ойындар, видеодәрістер мен видеопрезентация-лар
жасалады. Оларды жасау үшін қолданылатын графикалық пакеттер осы мақсатта
қолданылатын компьютерлердің жады мен жұмыс істеу жылдамдығына үлкен талап
қояды. Осы графикалық пакеттердің басты ерекшелігі ретінде олардың шыншыл
кескіндер мен қозғалатын суреттерді жасау мүмкіндігін айтуға болады.
Үшөлшемді объектілерден тұратын суреттерді салу, оларды бұру, жақындату,
аластату, деформациялау үлкен көлемде математикалық есептеулерді қажет
етеді. Мысалға, объектінің жарықтылық деңгейін сол объектіге түсіп тұрған
жарық көзін, оны қоршаған заттардың, олардың көлеңкелерін есепке ала отырып
бейнелеу үшін оптиканың заңдарын есепке алатын күрделі есептеулерді жүргізу
қажет.
Сурет 2.5. Жарнамалық графика
Компьютерлік анимация (2.6-сурет) деп дисплей экранында қозғалатын
кескіндерді жасау өнерін айтады. Суретші қозғалатын объектінің бастапқы
және соңғы қалпын бейнелейтін суреттерді ғана салады, ал осы екі суреттің
арасындағы барлық қозғалысты компьютер осы объектіні қозғалтуға қажетті
алдын-ала белгіленген математикалық есептеулерді орындай отырып өзі
суреттеп шығады. Белгілі бір жиілікпен бірінен кейін бірі пайда болатын
осындай суреттердің жиынтығы экранда қозғалатын суреттерді бейнелеуге
мүмкіндік береді.
Сурет 2.6. Компьютерлік анимация
Мультимедиа деп - компьютер экранындағы жоғары сапалы кескінді
дыбыстық сүйемелдеумен біріктіруді айтады. Мультимедиа құралдары оқу-ағарту
саласында, электронды ақпарат құралдарында және т. б. мақсатта қолданылады.
Мультимедиа мүмкіндіктерін толық пайдалану үшін компьютерге арнайы
программаларды орнатып қана қоймай, арнайы құрылғыларды қосу қажет.
Компьютерлік графиканың үш түрге: растрлық, векторлық және фракталдық
болып бөлінеді. Олар бір-бірінен монитор экранында бейнелену және қағаз
бетіне басып шығарылған кезде кескіндердің қалыптасу принциптері бойынша
ажыратылады.
Растрлық графикада (2.7-сурет) кескіндер түрлі-түсті нүктелердің
жиынтығынан тұрады. Графикалық ақпараттың осындай нүктелер жиыны немесе
пиксельдер түрінде ұсынылуы растрлық түрдегі ұсынылу болып табылады.
Растрлық кескінді құрайтын әрбір пиксельдің өз орны мен түсі болады және әр
пиксельге компьютер жадында бір ұяшық қажет.
Растрлық кескіннің сапасы сол кескіннің өлшеміне (тігінен және көлденең
орналасқан пиксельдердің саны) және әр пиксельді бояуға қажетті түстердің
санына тәуелді болады.
Сурет 2.7. Растрлық графика
Мұндай типті кескіндер Adobe Photoshop, Corel Photo, Photofinish
секілді қуатты графикалық редакторларда өңделеді. Растрлық кескіндер
векторлық кескіндерге қарағанда сапасы жоғары, әсерлі болады. Қарапайым
фотосуреттердің өзі компьютерде растрлық кескін түрінде сақталады. Растрлық
кескіндерді Paint, Adobe Image Ready секілді программаларды қолданып қолдан
жасауға да болады. Растрлық кескіндердің артықшылықтары да, кемшіліктері де
бар (2.8-сурет).
Сурет 2.8. Растрлық графика
Артықшылығы: растрлық кескінді түзетуге, әдемілей түсуге, яғни оның
кез-келген бөлігін өзгертуге болады; нүктелерді қажет болмаса ішінара алып
тастауға немесе қоюлатуға, сондай-ақ кескіннің әр нүктесін ақ-қара немесе
басқа кез келген түске өзгертуге болады.
Кемшілігі: растрлық кескін өлшемінің масштабын өзгерткенде (бір немесе
бірнеше бағытта созу немесе сығу) кескіннің сапасын жоғалтатыны. Мысалы,
кескінді үлкейткенде, оның көрінісі дөрекіленіп кетсе, кішірейткенде –
кескін сапасы өте нашарлап кетеді (нүктелерін жоғалтқандықтан).
Растрлық кескіндердің тағы бір кемшілігі – файлдар өлшемдерінің өте
үлкендігінде (түстері неғұрлым көп және сапасы жоғары болған сайын, олар
соғұрлым үлкен болады).
Бірақ бұл кемшіліктеріне қарамастан, қазіргі техникада растр өте
жоғары сапалы кескін алуға мүмкіндік береді. Сондықтан растрлық кескіндер
көркем графикада кеңінен қолданылады.
Растрлық графика электронды (мультимедиалық) және полиграфиялық
басылымдарды жасап шығару үшін де жиі қолдылады. Растрлық графикалық
редакторлар көбінесе жаңа суреттерді салу үшін емес, дайын суреттерді өңдеу
үшін қолданылады. Осы мақсатта көбінесе суретшілердің қолымен салынған
дайын суреттер сканерленіп алады немесе фотосуреттер алынады. Соңғы кездері
растрлық кескіндерді компьютерге енгізу үшін сандық фотокамералар мен
видеокамералар кеңінен қолданылуда.
Векторлық кескіндер (2.9-сурет), бұл - сызық, доға, шеңбер және
тікбұрыш сияқты геометриялық объектілер жинағынан тұратын кескіндер. Бұл
жерде вектор дегеніміз - осы объектілерді сипаттайтын мәліметтер жиынтығы.
Векторлық графиканың басты артықшылығы оған кескін сапасын жоғалтпай
өзгеріс енгізуге, оңай кішірейтуге және үлкейтуге болатындығы.
Сурет 2.9. Векторлық графика
Келесі артықшылығы - векторлық кескіндердің ақпараттық көлемі растрлық
кескіндермен салыстырғанда әлдеқайда аз болады. Векторлық кескіндер
СorelDRAW, Adobe illustrator, Micrografx Draw секілді векторлық графикалық
редакторларда жасалады.
Векторлық графикамен жұмыс істеуге арналған программалық құралдар
бірінші кезекте кескіндерді өңдеу үшін емес, оларды жаңадан салу үшін
қолданылады. Бұндай құралдар жарнама агенттіктерінде, дизайнерлік
бюроларда, редакциялар мен баспаханаларда кеңінен қолданылады. Қарапайым
геометриялық объектілер мен қаріптерді пайдалануға негізделген безендіру
жұмыстары векторлық графика құралдарының көмегімен әлдеқайда оңай іске
асады.
Фракталды графиканың (2.10-сурет) жасалу әдісі сурет салуға немесе
безендіруге емес,програмалауға негізделеді. Егер растрлық графикада растр
(пиксель), ал векторлық графикада сызық базалық элемент болып табылса,
фракталдық графикада математикалық формуланың өзі базалық элемент болып
табылады, бұл компьютердің жадында ешқандай объект сақталмайды, кескін тек
қана теңдік бойынша салынады деген сөз.
Сурет 2.10. Фракталды графика
2.2 Adobe Photoshop программасын оқытудың мазмұны
Графиктік деректер туралы жалпы мағлұмат. Растрлік, векторлық
графиктермен жұмыс жасау негіздері. Растрлік графиканы өңдеу бойынша Adobe
PhotoShop программасымен танысу. Бейненің динамикалық аралықтарын өзгерту.
Бейнелерді кадрлеу. Фильтрді қолдану. Бейнелерді өңдеу. Adobe PhotoShop
программасында бейнелердің композициясын құру. Adobe PhotoShop редакторында
қарапайым объектілерді құру. Қисық сызықты контурларды құру. Тұйықталған
контурларды құру мен оларды редакторлеу. Векторлық графиканы құру мен оны
өңдеу құралдары. Векторлық графика туралы жалпы түсінік. Векторлық
редакторлармен жұмыс жасау негіздері.
Оқушының білімі мен біліктілігіне қойылатын талаптар:
Оқушылар нені білу керек:
Компьютерлік графика түрлері. Растрлық, векторлық, фрактальды графика
мен үшөлшемді графиканы өңдеудің программалық құралдарының өзара
ерекшелігін. Графикалық форматтардың мәнін. Түстер туралы жалпы түсінік пен
оларды сипаттау тәсілдерін. Түстік модельдердің типтерімен жұмыс жасау мен
түстерді басқару жүйесімен жұмыс жасау әрекеттерін.
Оқушылар нені үйрену керек:
Adobe PhotoShop программасын іске қосу мен оны істен шығару
әрекеттерін. Adobe PhotoShop программасында түрлі бейнелердің композиция-
сын құруды. Қарапайым объектілер мен қисық сызықты контурларды құруды.
Тұйықталған контурларды өңдеу мен оларды редакторлауды. Векторлық
графиканың программалық құралдарымен жұмыс жасауды.
2.3 Adove Photoshop программасымен жалпы танысу
Photoshop – бұл фотография мен суреттердi редакторлеу мен құруға
негiзделген программа.
Adobe Photoshop программасы – бұл нүктелі графика бағдарламасы, яғни
бұл программадағы бейнелер нүктелерден, пиксель деп аталатын ұяшықтардан
тұрады. Бұл аббревиатура ағылшынның екі сөзінен picture element құралған
бейнелер элементі деген мағынаны білдіреді.
Adove фирманың атауы. Аталған фирмада төмендегiдей программалар
жасақталған:
- Adove Illustrator – векторлық графика редакторы. Бұл программаның
соңғы версиясы PDF форматындағы файлдарды редакторлеу мен оны ашуға
мүмкiндiк бередi.
- Adove Dimentions – үшөлшемдi графика редакторы. Бұл программа
Macintosh типтi компьютерлер үшiн жасақталған.
- Adove Streamline – сканерден өткiзiлген нүктелi бейнелердi векторлық
графикаға түрлендiруге негiзделген программа.
- Adove Photoshop – нүктелi графика редакторы.
- Adove Pagemaker – полиграфиялық және типографиялық баспалардың
құжаттарын түрлендiруге негiзделген программа және т.б.
Adove Photoshop программасымен жұмыс жасау барысында төмендегідей
сөздер жиі қолданылатын болғандықтан олардың түсініктемелері көрсетілген:
Растрлық графика полиграфиялық баспалар мен оларды өңдеу үшiн
қолданылады. Ең бастысы бұл графикада түстi таңдап алу болып табылады.
Мұндай типтегi бейнелердi үлкейткен кезде оның сапасы төмендеп, бейнеге
айналып кетедi.
Векторлық графика сызба бейнелер мен безендiрулердi құруға
негiзделген. Ең бастысы, бұл графикада объектiлер формасы болып табылады.
Оны үлкейткен кезде оның формасы өзгермейдi. Керiсiнше, векторлық
бейнелердi үлкейткен кезде, олардың өлшемi өзгермейдi.
Фрактальды графика математикалық есептеулер жолымен бейнелердi
автоматты түрде түрлендiруге негiзделген. Теңдеулер немесе формулалар
бойынша бейнелер салынады және олардың бейнелерi емес, коэффициенттерi
сақталынады. Мысал ретiнде ақша қардың бейнесiн алуға болады.
Штамп бейнелерден таңдаулы үлгiлердi көшiруге мүмкiндiк бередi.
Сиқырлы таяқша және Лассо – жалпы композициядан бейнелердiң
үзiндiлерiн таңдау.
Бөлiп алу (Выделение) – шекараның iшiндегi бейнелердi бөлiп алып,
көшiру, орын алмастыру және оны редакторлеу.
Монтаж, коллаж - басқа бейнелердiң үзiндiлерiн бөлiп алып, бiр бейненi
жинақтап, шығару. Ол үшiн слои және каналдар қызмет атқарады.
Передний план, задний план, слои, каналы – бейнелер бөлiктерi.
Слои – мөлдiр фондармен қоршалған бейнелердiң көрiнбейтiн бөлiктерi.
Ол бөлек элементтерден композициялар құрастыру кезiнде қолданылады. Оның
сылаы ретiнде контурлық карта (артқы жағын), онда мемлекеттер тiзбектей
бейнеленген (алғашқы қабаты), қалалар (екiншi қабаты), орман, батпақ,
шөлейттер (үшiншi қабаты) және т.б.
Каналы – бұл бейнелердiң түстерiнен бiреуiне сәйкес келетiн монохромды
бейне. Мысалы, Қызыл – жасыл - көк
Маски (маскированные области) ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Мазмұны
Кіріспе 4
1 Жоғарғы сыныптағы Компьютерлік графика тақырыбын оқыту 7
1.1 ҚР-ның жалпыға білім беру стандарты 7
1.2 Компьютерлік технологияларды қолдану жүйесі 10
1.3 Электрондық оқулықтарды сабақтарда пайдаланудың тиімділігі 14
2 Adove Photoshop программасын үйрету технологиясы және оған арналған
дидактикалық материалдар 18
2.1 Компьютерлік графика түсінігі 18
2.2 Adobe Photoshop программасын оқытудың мазмұны 24
2.3 Adove Photoshop программасымен жалпы танысу 25
2.4 Құралдар тақтасы және оның құрылымымен жұмыс жасау әдістері 29
2.5 Photoshop программасымен жұмыс жасау негіздері 34
2.6 Бейнелерге сурет салу мен оны редакторлеу 41
2.7 Мәтіндермен жұмыс жасау негіздері 43
2.8 Adobe Photoshop бағдарламасы арқылы ескі суреттермен жұмыс істеу 47
2.9 Контурларды редакторлеу 49
2.10 2 фотографияға құю 50
2.11 Линза эффектiлерi 51
2.12 Пейзажды қалпына келтiру 52
2.13 Бейнелердi монтаждау мен RenderLighting Effects 53
2.14 Қабаттар 54
Қорытынды 60
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 62
Кіріспе
Қазіргі кездегі білім беруді ізгілендіру мен - демократияландыруға
бағытталған білім стандартын, оқытудың озық технологияларын, информатикадан
білім негіздерін оқыту процесіне еңгізу орта білім беру жүйесін
акпараттандырудың негізі болып табылады.
XXI гасыр - білім беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры. Олай болса,
Қазақстанның білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің даму
стратегиясының негізгі бағыттарының біріне айналып отыр.
Қазақстандағы жалпы білім беру жүйесін ақпаратгандыру ақпараттық
коғамның қалыптасуы жағдайында қоғамдық маңызға ие болып отыр. Білім беру
жүйесі тәжірибесінде калыптасқан жағдайларға жасалған талдаулар – жалпы
білім беру жүйесін ұлттық, әлеуметтік-экономикалық, рухани және мәдени
құндылықтармен біртұтас қарастыра отырып, ақпараттық қоғамдағы өзгерістерге
сай түбегейлі қайта қарауды қажет етуде.
Орта білім беру жүйесіндегі информатиканың ролі акпараттық білімнің,
ақпараттық орта мен адамның өзара қарым-қатынасын үйлесімді етудегі және
жаңа ақпараттық қоғамда кәсіпкерлік қызметтің басты кұрамды бөлігі болып
табылатын ақпараттық технологияны қалыптастырудағы, сондай-ақ оның әлемнің
жүйелік-ақпараттық бейнесін қалыптастырудағы алатын орнымен қамтамасыз
етіледі. Информатиканың мектепке енуі сонымен бірге педагогикалық
ғылымдардың парадигмалық және методологиялық өзгерістерін талап ететін
қазіргі ақпараттық қоғамға сәйкес келіп отыр. Олай болса, орта білім беру
жүйесін акпараттандырудың негізі -информатика курсының мазмұнын өзгерту
болып табылады. Сондықтан информатиканың мамандыққа баулу курсының мазмұнын
ақпараттық қоғам жағдайында анықтау негізгі мәселелердің біріне айналып
отыр.
Білім беру жүйесін реформалау еліміздің тәуелсіз мемлекеттеріндегі
даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Олай болса,
білім беру тәжірибесінде қалыптасқан жағдайларға жасалған талдаулар жалпы
білім беру жүйесін ұлттық, әлеуметтік, рухани және мәдени құндылықтармен
біртұтас қарастыра отырып, қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге
сай түбегейлі қайта қарау кажеттігін талап етіп отыр. Ал орта білім беру
жүйесін ақпараттандыру жағдайында информатиканың мамандыққа баулу
курстарының қазіргі бағыттарын дамыту оның алғышарттары болып табылады.
Ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік-ақпараттық
бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын
дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамды
бөлігі болып табылатын интеллектуальды дамуын қалыптастырудың қажетті жолы.
Ол адам мен акпараттық ортаның (мұғалім-компьютер (ақпаратты-үйрету орта)
- оқушы; оқушы-компьютер-оқушы) арасындағы жеке тұлғаның бағыттағы қарым-
қатынасты зерттеуді қажет етеді. Елімізде ақпараттық коғамның дамуы
оқушылардың кәсіби бағытын қалыптастырумен сипатталады. Ал ақпараттық
қоғамның негізгі талабы - оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру,
логикалық-құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны
өзіндік даму мен оны іске асыру кұралы ретінде пайдалану дағдыларын
қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Қазіргі кезде жалпы білім беретін орта мектептерде ақпараттық білімді
қалыптастыруда түрлі қарама-қайшылықтар кездеседі. Мұғалім оқушыларды
адамгершілікке, ізгіліктілік қасиетке және компьютерлік техникаға ұқыпты
қарауға тәрбиелей отырып, ақпараттык қоғам идеяларын насихаттайды. Ал
информатиканы мамандыққа баулу курсы бағытында окытудың оқу
программаларының мазмұнында ақпараттық заңдылықтардың маңызы ашып
көрсетілген мәліметтер ене бермейді. Жеке пәндерді зерттеуде әрбір оқушының
меңгеруі тиіс ақпараттық мазмұндағы ұғымдар мөлшері айқындалмаған, оған
қатысты кәсіби бағытың дамыту мәселелері ескерілмеген.
Сонымен бірге, орта мектептің 10-11 сыныптарынан бастап орта және
бастауыш кәсіптік білім беру мекемелерін бітіргенге дейін әрбір оқушының
психологиялық және физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, ақпараттық
білім, білік және біліктілік дағдыларын меңгерудегі белсенділіктерін
арттыру жұмыстарын жүргізген орынды.
Ақпараттық білімді қалыптастыру төмендегі мәселелерге: тәрбиенің
мақсатында. болашақтағы және ақпараттық қоғамның саясаты мен міндеттерін
оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне; орта мектептің
және бастауыш кәсіптік білім беру мекемелерінің материалдық - техникалық
базасына; оқушылардың жас ерекшеліктеріне; оқушылардың кәсіби деңгейін
анықтай білу қабілеттеріне; педагогтардың информатикадан білім деңгейлеріне
жәнс шеберліктеріне, тәрбие бағытының ақпараттық қоғам бағытымен өзара
байланысына тәуелді.
Аталған тәуелділіктерді ескере отырып, оқушыларды қазіргі мамандықтың
түрлеріне дайындау барысында білім мазмұнын талдап, беру бүгінгі күннің
көкейкесті мәселелерінің біріне айналып отыр.
Осы уақытқа дейін информатиканың мазмұны алгоритмдеу, программалау
және ақпараттық технология сиякты мәселелер ретінде карастырылып келді. Бұл
мәселелер 7 сыныптан бастап енгізілгенменен де, орта білім беру жүйесіне
жаппай енгізілмей келеді. Соған байланысты аталған мазмұндағы мәселелер жан-
жақты қарастырылмай келді. Ал ақпараттық технологияның жеделдетіп дамуына
байланысты жоғарыдағы мәселелерді 7-9 сыныптарға көшіру қажеттілігі тудырып
отыр. Аталған қажеттілікті шешуде информатиканың мазмұнын саралап, ғылыми-
теориялық жағынан негіздеп, жүйелеу тиімді.
Ақпараттық қоғам жағдайында қызмет ету салаларының барлық түрін
ақпараттандыру - бүгінгі күннің негізігі талабына айналып отыр. Ал бұл
талапты қанағаттандыру үшін мамандарды осы бағытта дайындау қажеттігі
туындайды. Сондықтан аталған қажеттілікті шешу барысында ақпараттық қоғамға
қандай мамандар қажет екеніне талдау жасап, қажетті мамандарды дайындаудың
тұжырымдамасын, стандартын, оқу программасын, оқу -әдістемелік кешендері
мен қолданбалы программалық кұралдарды жасақтау қажет.
Бүгінгі таңда компьютерлік дизайн, жүйелік программалаушы,
администратор және т.б. мамандардың қажет екендігін түрлі бұқаралық ақпарат
құралдар да көруге болады. Аталған мамандықтарды қалай дайындап, оларға
қандай программалық құралдарды үйрету арқылы жетілдіруге болатыны
әдістемелік жұмыстың өзекті мәселелерінің бірі болып отыр.
Ал біз дістемелік құралда Adobe Photoshop программаcында түрлі
графикалық бейнелерді өңдеуге қолданудың әдістемелік негіздерін қарастырып
отырмыз.
Жұмыс тақырыбының көкейкестілігі тәжірибедегі жоғарғы сыныпта
информатиканы оқыту мәселелеріне негізделген, яғни информатиканы оқытудың
тиімді әдістемесін дайындау қажеттілігі шығады.
Жұмыстың мақсаты – мектеп оқушыларына информатика мен ақпараттық
технологияны үйлестіру арқылы Adobe Photoshop тақырыбына электрондық
құрал дайындау.
Зерттеу нысаны - жоғарғы сынып оқушыларына информатиканы оқыту үрдісі.
Зерттеу пәні –информатиканы оқыту әдістемесі.
Зерттеу мақсатына қол жеткізу үшін төмендегідей міндеттер айқындалды:
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандартын талдау;
компьютерлік технологияларды қолдану жүйесі;
электрондық оқулықтарды сабақтарда пайдаланудың тиімділігі;
Adove Photoshop программасын үйрету технологиясы және оған арналған
дидактикалық материалдар;
- Adobe Photoshop тақырыбына электрондық құралды жобалау.
Зерттеу әдістері - ғылыми-әдістемелік, педагогикалық-психологиялық
әдебиеттерге талдау жасау, Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға
міндетті білім беру стандарты, озық педагогикалық тәжірибелерді ескеру,
оқыту үрдісін тұрақты бақылау, тиімді әдістерді оқу үрдісіне енгізу және
оның нәтижелерін қорыту.
Дипломдық жұмыстың құрылымы: Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан,
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Жоғарғы сыныптағы Компьютерлік графика тақырыбын оқыту
1.1 ҚР-ның жалпыға білім беру стандарты
Ақпараттық технология желісі мазмұнындағы компьютерлік графиканы оқып-
үйренуді қарастырайық.
Тақырыпты үйрену бойынша әдістемелік нұсқау
Қарастырылған мәселелер:
- компьютерлік графиканы қолдану аясы;
- графикалық редактор аясы;
- жұмыс режимі;
- графикалық редактормен жұмысжасау командалары;
- графикалық редактормен өрнектелік берілгендер.
Компьютерлік графика – ЭЕМ пайдаланудың жаңа облысы. Алғашқы буындағы
машиналар сандық және символдық ақпараттарды өңдеумен шектелген болатын.
ЭВМ үшінші буынында графикалық құрылғылар пайда болды. Ал компьютерлік
графика төртінші буында жасалып шығарылды.
Компьютерлік графика қосымшалары түрліше болып келеді: ғылыми графика,
қызметтік графика, құрылымдық графика, кескінграфикасы, көркем және
жарнамалық графика, компьютерлік анимация.
Компьютерлік графика – ақпараттық технологияның нақты облысы.
Сондықтан компьютерлік графика өнімдерін көбікрек көрсету керек, оларға
түрлі-түсті суреттер, сұлбалар, диаграммалар, анимация және үш өлшемді
графика үлгілері жатады. Оқушылардың назарын графикалық интерфейске
аударамыз, ол арқылы үш өлшемді нақты көріністер алынады. Графиктік
программалау – ең күрделі сала. Қолданбалы графиктік жинақтамалар арқасында
компьютерлік графика баршаның қолдануына мүмкіндік береді.
Қолданбалы программалық құралдар. Компьютерлік графиканың бірнеше
қолданбалы программалары бар, әрбір бөлімі үшін өзіндік программалары
беріледі. Мысалы, ғылыми графика үшін Graher; инженерлік жұмыс үшін
AutoCad; қызметтік графикада көбінесе диаграммалар салу пайдаланылады.
Графикалық редактор атауы қолданбалы программаларға қатысты
қолданылады және ондағы графиктік ақпарат-растрлық және векторлық түрде
ұсынылады. Сондықтан расторлық және векторлық графикалық редакторлар
кездеседі.
Қарапайым растрлық редакторларға Paint, Adobe Photoshop. Adobe
Photoshop растрлық редакторларды кәсіби дизайнерлер қолданылады. Олар
сканерленген суреттерді өңдеу үшін, көркем композиция, коллаж және т.б.
жасауда пайдаланады.
Графикалық редакторы. Графикалық редактордың пайдаланушылық интерфейсі
бірыңғай болып келеді. Экранның сол жағында құралдар панелі орналасқан,
онда құралдардың суреті бейнеленген пиктограммалар бар. Экранның төменгі
жағында түстер жиынтығы беріледі. Қалған бөлікте жұмыс орны орналасады.
Жұмысшы орынның жоғарғы жағында жұмыс режимін өзгертетін меню орналасады.
Сол жақ бөлікте түстерге боялған квадраттар тұрады. Жоғарғы квадрат түсі
жұмысшы түсті, ал төменгі квадрат қосалқы түсті көрсетеді. Құралдар
панелінің төменгі жағында өлшеуіш шкалалар бар, олар арқылы жұмыс жасайтын
құралдардың өлшемі анықталады.
Жұмыс режимі. Графиктік редакторлардың жұмыс режимі пайдаланушы
қызметінің мүмкіндігімен анықталады, берілген командаларды жүзеге асырады.
Суретпен жұмыс режимі (сурет салу). Осы режимде жұмысшы алаңшасында
құралдар суреті шығып тұрады.
Құралдарды баптау және таңдау режимі. Бағыттауыш меңзер құралдар
панелі маңайында болады. Осы құралдар менюінен оларды таңдап алып, оның
өлшемін, түрін, сызық енін өзгертуге болады.
Жұмысшы түстерді таңдау режимі. Түстер палитрасынан, яғни жинағынан
түстерді таңдауға болады, оларды баптау сурет түсін, оның көлеңкелік және
аясын өзгертуге мүмкіндік береді.
Ішкі құрылғылармен жұмыс режимі. Осы режимде суретті сақтау, дискіге
жазу, оны басып шығару орындалады. Кәсіптік дербес компьютерлерде осы ішкі
құрылғылар сканермен жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
Графиктік редакторлардағы командалар жүйесі. Жоғарыда аталған режимде
графиктік редакторының командалар жиынтығы болады. Олар түрлі компьютерде
олардың бір-бірінен басқару ерекшелігі болады.
Командалар жүйесіне мыналар кіреді:
- құралдарды таңдау командалары;
- құралдарды баптау командалары (сызық, қаріп, өлшемі);
- түстерді таңдау командалары;
- суретті масштабтау командалары;
- алмастыру буферімен (көшіру, кесіп алу, енгізу) жұмс командалары;
- ерекшеленген фрагменттермен басқару командалары (бұру, созу, т.б.);
- ішкі құрылғылар арқылы енгізушығару командалары. Командалар менюі
пиктограмма, мәтін түрінде де кездеседі.
Мұғалімдерге оқу материалдарын сабақтар бойынша жіктеп беретін
тақырыптық жоспарлау үлгісі (1-кесте):
1-сабақ. Компьютерлік графика түсінгі. Adobe Photoshop редакторымен
танысу;
2-сабақ. Жұмыс үстелi және оның құрылымы. Құралдар тақтасы және оның
құрылымымен жұмыс жасау әдістері. Құралдар тақтасында орналасқан құралдарға
сипаттама;
3-сабақ. Photoshop программасымен жұмыс жасау негіздері. Бейнелерге
сурет салу мен оны редакторлеу.;
4-сабақ. Мәтіндермен жұмыс жасау негіздері.;
5-сабақ. Photoshop арқылы ескі суреттермен жұмыс істеу.;
6-сабақ. Контурларды редакторлеу. 2 фотографияға құю.;
7-сабақ. Линза эффектiлерi. Пейзажды қалпына келтiру. Бейнелердi
монтаждау мен RenderLighting Effects. Қабаттар;
8-сабақ. Шығаршашылық жұмыс.Тест.
Кесте 1
Оқу материалдарын тақырыптық жоспарлау үлгісі. 10 сынып. Қоғамдық-
гуманитарлық бағыт
№ Тақырып Сағ.саны
1 2 3
1 Мультимедиа – компьютердің жаңаша пайдалану тәсілдері. 2
Мультимедиалы технологияның қолданылу аясы. Интернет
–адамның күнделікті өміріне компьютерді енгізу.
2 Компьютердің программалық жабдықталуы. Программалық 1
жабдықтаудың түрлері. Операциялық жүйелер және олардың
дамуы. Операциялық жүйелердлің түрлері.
3 Windows операциялық жүйесі. Windows операциялық жүйесінің 6
негізгі сипаттамалары. Жүйенің параметрлерін баптау.
Архивтеу. Антивирус. Жергілікті жүйе бойынша файлдарды
жеткізу. Дискіні тексеру құралдары. Дискіні дифрагменттеу.
4 Microsoft Office 2000-ды іске қосу. Microsoft Office 3
панелінің орнын ауыстыру. Microsoft Office панелінің
сипатын өзгер-ту. Құжаттармен жұмыс. Таңбаланған
көшірмемен жұмыс. Microsoft Office 2000-нан шығу.
Microsoft Office анықтама-сын пайдалану. Microsoft Office
көмекші және оны баптау. World Wide Web анықтамасын
пайдалану. Microsoft Office 2000-ды қайта орнату. Бірнеше
терезелермен жұмыс. Объекті Office алмастыру түріне
енгізу.
5 Мәтінді процессорлар Word 2000. Құралдар панелі 10
құжат-тарымен жұмыс. Тізімді жасау. Мәтінді кесте түрінде
жазу. Қызықты жарнама хабарландыруын дайындау және
web-бетін әзірлеу. Жоғарғы және төменгі колонтитулдар.
Бірне-ше бағанды мәтіндерді дайындау. Құжатқа суреттер
енгізу. Web-беттерді дайындау. Гиперсілтемені енгізу және
өшіру.
6 Компьютерлік графика түсінгі. Adove photoshop 8
про-грамммасымен жалпы танысу. Жұмыс үстелi және оның
құрылымы. Құралдар тақтасы және оның құрылымы-мен жұмыс
жасау әдістері. Құралдар тақтасында орна-ласқан құралдарға
сипаттама. Photoshop программасы-мен жұмыс жасау
негіздері. Бейнелерге сурет салу мен оны редакторлеу.
Мәтіндермен жұмыс жасау негіздері. Photoshop арқылы ескі
суреттермен жұмыс істеу. Контурларды редакторлеу. 2
фотографияға құю. Линза эффектiлерi. Пейзажды қалпына
келтiру. Бейнелердi монтаждау мен RenderLighting Effects.
Қабаттар
Кесте 1 жалғасы
1 2 3
7 Құжаттарды танып оқу жүйесі. Мәтінді танып-оқу 2
технологиясы. Мәтінді танып-оқу жүйесі.
8 Мәтінді түзету және тексеру программалары. Түзеу 2
технологиясы. Жазу ережесі және грамматикалық түзеу
программаларымен жұмыс.
Барлығы 34
Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар
Окушылар білуі тиіс:
- жаңа программалық жабдықтарды;
- компьютердегі программалық жабдықтарды орнату тәртібін және
ережесін;
- мәтіндік құжаттарды безендіру элементтерін;
- мәтіндік процессорлардың автоматты түрде бапталуы мәнін және
мүмкіндіктерін;
- үнемі пайдаланылатын баспалық жүйені, оның мүмкіндіктерін,
программалық жабдықталуын;
- растрлы және векторлы графиканыөңдеудің құралдары жиынтығын;
- анимация және мультипликацияны ұйымдастыру негізін;
- компьютерлік презенттеуді дайындау технологиясын;
- Internet жүйесіндегі іздеу жолдарын;
- Web беттерін дайындау тұжырымдамасынан.
Окушылар игеруі тиіс:
- операциялық жүйені орнату және конфигурлеуі;
- компьютерде қолданбалы программалық жүйені орнатуды;
- мәтіндік редактор параметрін баптауды;
- мәтіндік редактордың графиктік және қаріптік мүмкіндіктерін
пайдалануды;
- мәтіндік редактор арқылы басылымның мұқабасын түзуді және беттеуді
жүргізуді;
- құжаттарды танып-оқу жүйесімен жұмыс жасауды;
- мәтіндерді тексеру және түзету жүйесімен жұмыс жасауды; графиктік
және дыбыстық файлдарды дайындауды;
- офистік техникалық құралдармен жұмыс жасауды;
- Internet жүйесінде ақпараттарды қарауды және іздеуді жүзеге асыруды;
- Web-беттерді дайындауды, оның дизайнын безендіруді.
1.2 Компьютерлік технологияларды қолдану жүйесі
Информатика пәнінің мұғалімі мектеп өміріндегі компьютерлік
технологияларды қолданатын сарапшы. Өйткені, мектеп тәжірибесінде
мұғалімнің өзі компьютерлік технология құралдары мен барлық жаңа бағыттағы
программаларды бірінші орындап көреді. Программаларды орындауда мұғалім
алдына оқыту жүйесіндегі жаңа бағыттағы мақсаттар қойылады:
1. Жалпы компьютерлік желілер мен өз аймағындағы ғылыми оқыту желісін
пайдалану;
2. Оқушылармен бірге программалау ортасында жаңа әдістерді пайдаланып,
мектептің тәжірибесінде қолданылатын педагогикалық программалық
құралдар құру;
3. Оқушылармен бірге программалау ортасында жаңа әдістерді пайдаланып,
мектеп өмірінде қолданылатын программалық құралдар құру;
4. Компьютерлік технологиялар жүйесін әр түрлі мақсаттарда кеңінен
қолдану (қабырға газетін шығару, оқыту матералдарын безендіру және
т.б.)
Әрбір мұғалім сабақта пәндер арасындағы өзара байланыстылықты дамытуды
ойлайды. Өйткені бұндай сабақтар оқушылырдың серпілісін тудырып, пәнге
деген қызығушылығын арттырады. Оқытудың бұрын қалыптасқан стандартты
жүйесіне қарағанда әртүрлі пәндерді оқытуда ақпараттық технологияны
пайдалану мына төмендегідей бірқатар артықшылықтар береді:
- Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру;
- Оқу процесінің қарқынын жоғарлату;
- Оқушылардың шығармашылық белсенділігін көтеру;
- Оқытудың сапасын арттыру;
- Дифференциалды оқытуға көшу;
- Әрбір оқушыны оқу процесінің субъкетісіне айналдыру.
Жаңа ақпараттық тенологияны оқу процесінде мына төмендегідей жұмыс
түрлерінде пайдаланылуы мүмкін:
- әртүрлі пәндерді оқытудағы компьютерлік сабақтарда;
- компьютерлік программаларды демонстрациялық материалдар ретінде
пайдалануда;
- оқушылардың топтық және фронтальдық жұмыстарын ұйымдастыруда.
Компьютерлік сабақтарды өткізуде курстың программасын түгел қамтитын
немесе берілген курстың көптеген тақырыптарын қамтитын программалық-
әдістемелік кешендер пайдаланылса жақсы нәтиже береді. Ондай сабақтарды
жаратылыстану пәндерін және гуманитарлық пәндерден де өткізуге болады.
Жоғары сыныптарда оқушылар компьютерді және компьютерлік желіні
әртүрлі пәндерден өткізілетін семинарларға дайындалу кезінде
пайдалануларына болады.
Модульдік оқыту технологиясы. Модуль дегеніміз – үлкен бір жүйе, мұнда
оқушы білімді жеке-жеке тараулар бойынша емес, біртұтас тақырып түрінде
жүйеленген білім алады. Өзін-өзі дамытуға, бірін-бірі оқытуға, кітаппен
жұмыс істеуге қосымша әдебиеттен білім алуға баулу арқылы дарынды
балалармен жұмыс істеуге мүмкіндік туады. Оқу модулінің сөйлесу кезеніңде
тағы бір ерекшелігі, ол оқытудың белсенді формаларын қолдану арқылы
оқушыларды оқу материалына бірнеше рет қайта оралып, жұмыс істеуге болады.
Оқытудың модульдік технологиясы арқылы жүзеге асыратын кезде тарауға оқу
программасы бойынша берілген сағат саны өзгермейді. Бұл технологиясының
информатикада пайдаланудың ерекшілігі: есеп шығару сабағына сағат саны
көбірек бөлініп, саралап оқытуға ыңғайлы.
Модульдік оқытудың сөйлесу бөлімінде ойындар кеңінен пайдаланды.
Сөйлесу бөлімінің 1, 2, 3 – сабақтарында Қарлы кесек ойындарында оқушылар
тақырыпты көру, оқу, сөйлесу арқылы меңгеріп 3, 4, 5 сабақтарда Брейн-
ринг ойыны арқылы тақырыпты қай деңгейде меңгергенін анықтауға болады. Ол
үшін оқушылар деңгейлік тапсырмаларды орындайды.
Модульдік оқытудың құрылымы. Оқу үрдісі құрылымы ортақ, бірақ мазмұны
әр түрлі жеке бастардан жасалады. Олар:
1. Оқытудың жалпы мақсатын қою;
2. Жалпы құрылған мақсатты нақтыландыруға көшу;
3. Оқушылардың білім деңгейін алдын – ала (диагностикалық) бағалау;
4. Оқу әрекетінің жиынтығы;
5. Нәтижені бағалау енеді.
Оқу циклі ретінде оқу модулі үш құрылымдық бөлімнен: кіріспе, сөйлесу,
қорытындылау бөлімдерінен тұрады.
Оқу модулінің ерекшелігі – жалпы сағат санына қарамастан, кіріспе
бөлімге, сабақтың 1-2 сағаты, қорытынды бөлімге 2-3 сағаты беріледі. Қалған
уақыт (3-17 сағатқа дейінгі оқу уақыты) сөйлесу бөліміне қалдырылады.
Оқу модулінің кіріспе бөлімге. Психологтардың пайымдауынша, әрбір
дербес тарауда (тақырыпты) оқып-үйрену үш негізгі кезеңнен: кіріспе-
қызығушылық, операционалдық-танымдық, рефлекциялық-бағалау кезеңдерінен
тұруы тиіс.(Л.М. Фридман).
Сөйтіп оқу модулінің кіріспе бөлімінде мұғалім:
а) оқушыларды оқу модулінің жалпы құралымымен және мазмұнымен
таныстырады
б) оқушыларды оқу модуліндегі қызметінің мақсаттары мен міндеттерін
анықтайды.
с) тірек сызбасына сүйене отырып, модульдің тұтас тақырыбы бойынша оқу
материалын қысқаша (15-20 минут) түсіндіреді.
Оқу модулінің сөйлесу бөлімі. Оқу модулінің сөйлесу бөлімі тарауды
(тақырыпты) тұтас оқып-үйренудің екінші операционалдық – танымдық кезенің
іске асыру болып табылады.
Біз бөлімді құрастырғанда Л. Фридманның төмендегідей ережелерге
негізделген тұжырымдамасына сүйендік:
1. Оқу оқушының жеке, топтық, ұжымдық жұмыс барысындағы түрлі
қызметінің жүйесі ретінде қаралады. Олар білім берудің мақсаттары болып
табылатын тұлғалық қасиеттерін дамытуға бағытталған.
2. Оқуды басқарудың психологиялық сенімді түрі - ең алдымен, оқушының
қажеттіліктерін, қызығушылығын және қызмет мақсаттарын дамытуға жағдай
жасау.
3. Оқуды басқару икемді болуы тиіс, бұл тек оқушының іштей өсуі
жүргенде ғана, баланың білім дәрежесінің атқаруына қарай мүмкін болады.
4. Оқушылар нақты оқу қызметінің мақсаттарын анықтауға тікелей қатысуы
керек, яғни басқару тұлғалық бағытталған болуы тиіс. Оқу процесін тұлғалық
басқару дәрежесі оқушылардың өсуіне қарай артып отыруы және оқудың жоғарғы
сатысында жалпылама сипат алуы тиіс.
5. Оқу процесінде басқару баланың ішкі қуатына және мүмкіндіктеріне
негізделіп жүруі тиіс.
Сөйлесу бөлімін құру қағидалары. Сөйлесу бөлімінің жұмысы төмендегідей
негізгі қағидаларды есепке ала отырып құралады:
- Оқу материалын бір тұтас беру қағидасы;
- Өсу бағытымен оқып үйрену қағидасы (басында шағын түрде, соңынан –
мазмұнын біртіндеп аша отырып, көлемін арттырып, қосымша толықтырулар
енгізу арқылы);
- Сөйлесу баланың әр сабақта оқу модулінің тақырыбына қайта оралып
отыру қағидасы (қайталаумен шатастыруға болмайды); Іс жүзінде тақырыпқа
оқу материалының көлемі жағынан да, тапсырмалардың күрделілік деңгейі
тұрғысынан да өсу программасымен қайта оралып отыру меңгерілген білімді
бекіту үшін қажет.
Оқу модуліндегі оқушының барша танымдық қызметінің қорытындысы болып
табылатын мақсатқа және оқушының білім мен білігінің мемлекеттік білім
стандартына сай келуіне қатар қол жеткізіледі (оның сай немесе сай
еместігінің салыстыруы оқу модулінің үшінші – қорытынды бөлігінде
жүргізіледі).
Оқу модулінің сөйлесу бөлімінің бірнеше еркшеліктері бар:
1.Оқыту және оқу
а) дамытушы
б) даярлаушы
2. Репредуктивті (қайта жаңғырту)
3. Негізінен оқушылардың бір-бірімен қатынасына, өзара сөйлесуіне
құрылған оқытудың белсенді формалары.
К. Роджерстің пікірінше мұғалім мына қағидаларды басшылыққа алуы тиіс:
1. Балаға әрқашан сенім көрсету;
2. Оқушыға оқытудың мақсаттары мен міндеттерін белгілеп, нақтылауға
көмектесу;
3. Оқушылардың оқуға деген қызығушылықтарына мән беру;
4. Өзі де топтың көңіл-күйін сезіну және қабылдау қабілетін дамыту;
5. Топтық өзара әрекетке өзара белсенді қатысу;
6. Топта өз сезімін ашық білдіру;
7. Өз-өзін жақсы білу.
Өзара қатынасу, сөйлесу адам тұлғасын дамытудың маңызды факторлары
болып табылады. Сондықтан оқу қызметін қатынас жасау арқылы ұйымдастыру
оқушы тұлғасын дамытуға ықпал етеді.
Өзара қатынасқа және сөйлесуге құрылған оқыту оқу процесінде белсенді
формаларды қолдану арқылы іске асады:
- топтық немесе жеке топтық;
- жұптық;
- ұжымдық.
Оқытудың бұл формалары жалпы немесе құрылымдық деп аталады. Бұдан
басқа нақты немесе арнайы формалары да бар:
- семинар;
- диспут;
- оқу конференциялары;
- топтық пікір талас;
Оқу модулінің қорытынды бөлімі. Бұл бөлім тақырыпты оқытудың тұтас
циклін аяқтайтын соңғы бөлімі. Ол оқушылардың сөйлесу біліміндегі танымдық
қызметі барысында қалыптасқан білім дағдыларын бақылауға, тексеруге
арналған. Нақ осы бөлімде оқушылар өз қызметін талдайды, яғни баға алады.
Бұл соңында әр оқушының танымдық қызметінің нәтижесін анықтайды.
Оқу модулінің қорытынды бөліміне бақылаудың бірнеше түрлері енеді:
1.Тестілеу
2.Мұғалімнің талдауы бойынша – сынақ, бақылау жұмысы, диктант.
Қорыта келгенде тестілеу бақылаудың қажетті түрі. Оның мақсаты:
1.Білім деңгейін әділ бағалау;
2.Бағасын жақсартуға мүмкіндік беру;
Тоқсандық қорытынды баға әрбір оқу модулінің бағалары нәтижесінде
қойылады.
1.3 Электрондық оқулықтарды сабақтарда пайдаланудың тиімділігі
Қазіргі заман - ғылыми және ақпараттық технологиялар заманы. Уақыт
өткен сайын ақпараттардың таралуы да арта түсуде. Кейінгі кезде ақпараттар
көлемінің артуы мен компьютерлік технологиялардың жылдам дамуына байланысты
компьютерлік технологиялармен оқытуды белсенді түрде дамытып
келеді. Ақпараттық - комуникациялық технология электронды есептеуіш
техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға,
модельдеуге, электронды оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға,
интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Қазіргі кезде оқу жүйесін басқаруды автоматтандырудың әдістерін көлемді
және қарқынды қолдану, жан-жақты оқу, тәжірибелік және теориялық
мәселелерін зерттеуді, комплекстік ізденістерді жүргізуді талап етеді.
Мысалға алсақ, бірнеше жылдар бұрын ақпаратты игеру үшін оқушылар тек кітап
қолданса, қазіргі кезде мектептерде интерактивті тақталар, мультимедиа
кабинеттері орнатылған. Ақпараттық-комуникациялық технологияның келешек
ұрпақты жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол,
еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де
тигізер пайдасы аса мол. Осыған орай оқып үйрену құралдарына жататын
электронды оқулықтар қазіргі таңда жиі қолданыста.
Елбасының Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты жолдауында: Біз бүкіл
еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін
көрсетуге қол жеткізуіміз керек делінген, ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам
дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның
денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір. Білім беру
үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы
дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра
отырып,оқутәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі менсапасын
жоғарлатуды көздейді.
Электрондық оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты: Оқыту үрдісін үздіксіз
және толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін
дамыту. Электрондық оқулық – деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын
айтады.Қазіргі мектептің даму болашағы қоғамның даму үрдісімен үнемі өсіп
отыратын ақпарат көлемінің әртүрлі тегімен анықталады. Оқушыларға білім
беруде жаңа оқыту технологияларын қолдану, инновациялық бағытта жұмыс жасау
заман талабына сай талап етілуде. Оқу процесінде компьютерді тиімді
пайдалану және қолдану кейінгі жылдары айтарлықтай оң тәжірибе беріп отыр.
Атап айтсақ мектеп оқушыларының өз бетімен ізденісі, пәнге деген
қызығушылығын арттырып, шығармашылығын дамытуға, оқу қызметінің мәдениетін
қалыптастыруға, дербес жұмыстарын ұйымдастыруға ерекше қолайлы жағдай
туғызып отыр.
Сонымен қатар электрондық оқулықтарды сабақта пайдалану кезінде оқушылар
бұрын алған білімдерін кеңейтіп, өз бетімен шығармашылық тапсырмалар
орындайды. Әрбір оқушы таңдалған тақырып бойынша тапсырмалар орындап,
тестілер шешіп, схемалармен жұмыс жасауға дағдыланады.
Электрондық оқулық - деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады.
Электрондық оқулық- комплексті емес біртұтас, дидактикалық, әдістемелік,
интерактивті программалық жүйе, ақпараттың әр - түрлі формаларын қолданып
оқу материалынан кездесетін қиындықтарды артта қалдырады және
мультимедияның соңғы мүмкіндіктерін қолданып, ғылыми зерттеу әдістерін
толықтырады. Электрондық оқулық негізінен үш бөліктен құрастырылады:
негізгі ақпараттық курс бөлімінен тұратын презентациялық бөлім, алған
білімдері бойынша бекітілетін жаттығулар, оқушының білімін көлемді түрде
бағалау үшін тестер.
Электрондық оқулық - таныстыратын теориялық материал, білімнің
көрсеткішіне қарай біліммен жаттықтыруды қамтамасыз ететін, оқу процесін
үзіліссіз дидактикалық материалдармен қамтамасыздандыратын, ақпараттық
іздеу, интерактивті кері байланыстармен шарт бойынша функцияларды үйренуге
арналған программалық комплекстік жүйе. Электрондық оқулық барлық негізгі
функцияларды, теориялық материалдарды көрсету, білімді алып қабылдауды
көрсету, өзіндік білім алудың жатығулары мен бақылау көрсеткіштерін
қамтамасызданады. Дидактикалық цикл процесін біріңғай компьютердің
көмегімен оқу процесін ұйымдастырып, оқушылардың білім алуда уақыттарын
үнемдеп, автоматты түрде дидактикалық циклді бір ғана жұмыспен электрондық
оқулықпен орындау керек. Электрондық оқулық арқылы түрлі суреттер,
видеокөріністер, дыбыс және музыка тыңдатып көрсетуге болады. Бұл, әрине
мұғалімнің тақтаға жазып түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі.
Меңгерілуі қиын сабақтарды компьютердің көмегімен оқушыларға ұғындырса,
жаңа тақырыпқа деген баланың құштарлығы оянады деп ойлаймын.
Электронды оқулықтың нәтижелілігі мынада:
- тез арада қайтарма байланыс болуын қамтамасыз етеді (интерактивті
қасиеті);
- қажетті ақпараттық материалдарды жылдам тауып алуға мүмкіндік
береді;
- гипермәтіндік түсіндіруден жан-жақты ақпараттық материалдар алады;
- әрбір жеке тұлғаның, білімін, білік іскерлігін әрбір тараулар
бойынша тексеруге, бағалауға мүмкіндік береді.
Электронды оқулықтың құрылымы:
1. Материалдың мәтін, сурет, график, кескін, кесте және т.б. түрде
баяндалуы. Ол оның дәстүрлі оқулықтан ерекшелігін көрсетеді.
2. Материалдың кескін түрінде баяндалуы - оқулық мазмұнының графиктік-
мәтіндік түрде бейнеленуі. Онда оқу материалының негізгі идеясын
айқындайтын үзінділерін оқушының меңгеруіне ыңғайлы етіп, графиктік түрде
бейнелеу.
3.Өзіндік тексерудің (өзіндік бақылаудың) тестілік жүйесі. Онда оқу
материалын қаншалықты деңгейде меңгергенін айқындайтын сұрақтар мен
тапсырмалар беріледі.
Тиімді жақтары:
- оқушының уақытын үнемдейді, оқушы оқу материалын іздеп отырмайды;
- тақырыптың үлкен, қиын бөліктерін өткенде қосымша бейнехабар,
клиптер, аудиохабарларды пайдаланады;.
- таңдап алған хабарды баспаға шығару мүмкіндігі бар;
- сарамандық жұмыстар жылдам түсіндіріледі;.
- бағдарламаны меңгеруге арналған тест сұрақтарымен қаматамасыз
етілген;.
- көрнекілік құралдарға деген мұқтаждылықты азайтады;
- оқушының ой өрісін, дүниетанымын кеңітуге, тану үрдісіне ықпал
етеді;
- зерттеушілік қабілеті бар тұлға қалыптасады.
Тиімсіз жақтары:
- психология-педагогикалық талаптардың жоқтығы.
- пән аралық байланыстың аздығы.
- оқып үйренудегі мамандық бойынша бағыты ескерілмеген.
- материалды толық қамтуы немесе оқулықтарды толық аудару.
- оқушының жеке ерекшелігі, денсаулық жағдайы ескерілмеген.
Жоғарыда айтылған тиімсіз жақтарды болдырмау үшін төмендегідей ұсыныс
жасауға болады:
1. Компьютерді сабақтың белгілі бір кезеңдерінде ғана пайдалану;
2. Компьютерді пайдалану уақытын сақтау;
3. Компьютерді пайдалануда қауіпсіздік ережесін сақтау;
4. Дәстүрлі және электронды оқытуды кірістіру арқылы жүргізу.
Себебі электронды оқыту – оқу пәнінің негізгі ғылыми мазмұнын қамтитын
компьютерлік технологияға негізделген оқыту, бақылау, модельдеу, тестілеу
т.б. бағдарламалар жиынтығы.
2 Adove Photoshop программасын үйрету технологиясы және оған арналған
дидактикалық материалдар
2.1 Компьютерлік графика түсінігі
Компьютерлік графика – әр түрлі кескіндерді (суреттерді, сызбаларды,
мультипликацияларды) компьютердің көмегімен алуды қарастыратын
информатиканың маңызды саласы.
Дербес компьютерді пайдаланушылардың қатарында компьютерлік графикамен
айналысатындардың саны күн санап артып келеді. Қазіргі кез-келген мекемеде
кей уақытта газеттер мен журналдарға жарнамаларға тапсырыс беру немесе
жарнамалық парақшалар мен буклеттер басып шығару қажеттілігі туындайды.
Олардың кейбіреулері осындай жұмыстарды арнайы дизайнерлік бюролар мен
жарнамалық агенттіктерге тапсырса, кейбіреулері қолда бар программалық
құралдарын пайдаланып, өз күштерімен жасауға тырысады.
Қазіргі танымал программалардың ешқайсысы компьютерлік графикасыз
жұмыс істемейді. Статистикаға сүйенсек, жаппай қолданыста жүрген
программаларды жасап шығарушы программистік ұжымның қызметкерлері өз
жұмыстарының 90 % уақытын осы графикамен шұғылдануға жұмсайды екен.
Графикалық программаларды кең көлемде қолдану қажеттілігі Интернеттің
және бірінші кезекте миллиондаған интернет парақтарын бір өрмекпен
байланыстырған World Wide Web қызметінің пайда болуынан туындады. Өйткені
компьютерлік графикасыз безендірілген web-парақтың бүкіләлемдік желіде
басқалардың көзіне түсіп, танымал болуы екіталай.
Қазіргі компьютерлік графика тек көркемдеу мен безендірумен үшін ғана
емес, ғылым мен медицинаның барлық саласында, коммерциялық және әкімшілік
қызмет орындарында алуан түрлі ақпаратты көрнекі түрде көрсету үшін
сызбалар, графиктер, диаграммалар жасау үшін қолданылады.
Конструкторлар автомобильдің немесе ұшақтың жаңа үлгілерін құрастырған
кезде олардың соңғы көрінісін алу үшін үшөлшемді графикалық объектілерді
қолданады. Архитекторлар монитор экранында болашақ ғимараттың кең көлемді
кескінін жасап, оның жер бедерімен қалай жанасатынын алдын-ала болжай
алады.
Қазіргі компьютерлік графика қолданылу әдісі бойынша мынадай негізгі
салаларға бөлінеді:
Ғылыми графика (2.1-сурет). Алғашқы компьютерлер тек ғылыми және
өндірістік есептерді шығару үшін қолданылды. Есептерден шыққан нәтижелерді
дұрыс түсіну үшін оларды графикалық тұрғыда өңдеп, графиктер, мен
диаграммалар, сызбалар тұрғызған. Машинадағы алғашқы графиктерді символдық
режимде басып шығаратын. Кейін сызбалар мен графиктерді қағазға қаламұштың
көмегімен сызатын арнайы құрылғылар – графиксалғыштар (плоттерлер) пайда
болды. Қазіргі заманғы ғылыми компьютерлік графика әр түрлі есептеу
тәжірибелерін жүргізіп, олардың нәтижесін көрнекі түрде көрсетуге мүмкіндік
береді.
Сурет 2.1. Ғылыми графика
Іскерлік графика (2.2-сурет) – қандай да бір мекеме жұмысының
көрсеткіштерін көрнекі түрде ұсыну үшін қолданылатын компьютерлік
графиканың маңызды саласы. Іскерлік графиканың көмегімен жоспар
көрсеткіштерін, есеп құжаттарын, статистикалық есептерді және т. б.
объектілерді көрнекі түрде ұсынуға болады. Іскерлік графиканың программалық
жабдықтары электронды кестелердің құрамында болады.
Сурет 2.2. Іскерлік графика
Контрукторлық графика (2.3-сурет) - инженер-конструкторлардың,
архитекторлар-дың, жаңа техниканы ойлап шығарушы өнертапқыштар-дың
жұмысында қолданылады. Компьютер-лік графиканың бұл түрі САПР-дың (систем
автоматизации проектирования- жобалауды автоматтандыру жүйесі) міндетті
элементі болып табылады. Конструкторлық графика құралдарын пайдалана отырып
жазықтық-тағы кескіндерді (проекциялар, сызбалар) ғана емес, кеңістіктегі
үшөлшемді кескіндерді де жасауға болады.
Сурет 2.3. Контрукторлық графика
Суреттеу графикасы (көркем графика, 2.4-сурет) деп компьютер экранында
ерікті түрде сурет салу мен сызуды айтады. Суреттеу графикасының пакеттері
жалпы мақсатта пайдаланылатын қолданбалы программалық жасақтамалардың
қатарына енеді. Суреттеу графикасында қолданылатын қарапайым программалық
жабдықтарды графикалық редакторлар деп атайды.
Сурет 2.4. Көркем графика
Жарнамалық графика (2.5-сурет) – теледидар пайда болғаннан кейін
танымал бола бастады. Қазір компьютердің көмегімен жарнама-лық роликтер,
мультфильмдер, компьютерлік ойындар, видеодәрістер мен видеопрезентация-лар
жасалады. Оларды жасау үшін қолданылатын графикалық пакеттер осы мақсатта
қолданылатын компьютерлердің жады мен жұмыс істеу жылдамдығына үлкен талап
қояды. Осы графикалық пакеттердің басты ерекшелігі ретінде олардың шыншыл
кескіндер мен қозғалатын суреттерді жасау мүмкіндігін айтуға болады.
Үшөлшемді объектілерден тұратын суреттерді салу, оларды бұру, жақындату,
аластату, деформациялау үлкен көлемде математикалық есептеулерді қажет
етеді. Мысалға, объектінің жарықтылық деңгейін сол объектіге түсіп тұрған
жарық көзін, оны қоршаған заттардың, олардың көлеңкелерін есепке ала отырып
бейнелеу үшін оптиканың заңдарын есепке алатын күрделі есептеулерді жүргізу
қажет.
Сурет 2.5. Жарнамалық графика
Компьютерлік анимация (2.6-сурет) деп дисплей экранында қозғалатын
кескіндерді жасау өнерін айтады. Суретші қозғалатын объектінің бастапқы
және соңғы қалпын бейнелейтін суреттерді ғана салады, ал осы екі суреттің
арасындағы барлық қозғалысты компьютер осы объектіні қозғалтуға қажетті
алдын-ала белгіленген математикалық есептеулерді орындай отырып өзі
суреттеп шығады. Белгілі бір жиілікпен бірінен кейін бірі пайда болатын
осындай суреттердің жиынтығы экранда қозғалатын суреттерді бейнелеуге
мүмкіндік береді.
Сурет 2.6. Компьютерлік анимация
Мультимедиа деп - компьютер экранындағы жоғары сапалы кескінді
дыбыстық сүйемелдеумен біріктіруді айтады. Мультимедиа құралдары оқу-ағарту
саласында, электронды ақпарат құралдарында және т. б. мақсатта қолданылады.
Мультимедиа мүмкіндіктерін толық пайдалану үшін компьютерге арнайы
программаларды орнатып қана қоймай, арнайы құрылғыларды қосу қажет.
Компьютерлік графиканың үш түрге: растрлық, векторлық және фракталдық
болып бөлінеді. Олар бір-бірінен монитор экранында бейнелену және қағаз
бетіне басып шығарылған кезде кескіндердің қалыптасу принциптері бойынша
ажыратылады.
Растрлық графикада (2.7-сурет) кескіндер түрлі-түсті нүктелердің
жиынтығынан тұрады. Графикалық ақпараттың осындай нүктелер жиыны немесе
пиксельдер түрінде ұсынылуы растрлық түрдегі ұсынылу болып табылады.
Растрлық кескінді құрайтын әрбір пиксельдің өз орны мен түсі болады және әр
пиксельге компьютер жадында бір ұяшық қажет.
Растрлық кескіннің сапасы сол кескіннің өлшеміне (тігінен және көлденең
орналасқан пиксельдердің саны) және әр пиксельді бояуға қажетті түстердің
санына тәуелді болады.
Сурет 2.7. Растрлық графика
Мұндай типті кескіндер Adobe Photoshop, Corel Photo, Photofinish
секілді қуатты графикалық редакторларда өңделеді. Растрлық кескіндер
векторлық кескіндерге қарағанда сапасы жоғары, әсерлі болады. Қарапайым
фотосуреттердің өзі компьютерде растрлық кескін түрінде сақталады. Растрлық
кескіндерді Paint, Adobe Image Ready секілді программаларды қолданып қолдан
жасауға да болады. Растрлық кескіндердің артықшылықтары да, кемшіліктері де
бар (2.8-сурет).
Сурет 2.8. Растрлық графика
Артықшылығы: растрлық кескінді түзетуге, әдемілей түсуге, яғни оның
кез-келген бөлігін өзгертуге болады; нүктелерді қажет болмаса ішінара алып
тастауға немесе қоюлатуға, сондай-ақ кескіннің әр нүктесін ақ-қара немесе
басқа кез келген түске өзгертуге болады.
Кемшілігі: растрлық кескін өлшемінің масштабын өзгерткенде (бір немесе
бірнеше бағытта созу немесе сығу) кескіннің сапасын жоғалтатыны. Мысалы,
кескінді үлкейткенде, оның көрінісі дөрекіленіп кетсе, кішірейткенде –
кескін сапасы өте нашарлап кетеді (нүктелерін жоғалтқандықтан).
Растрлық кескіндердің тағы бір кемшілігі – файлдар өлшемдерінің өте
үлкендігінде (түстері неғұрлым көп және сапасы жоғары болған сайын, олар
соғұрлым үлкен болады).
Бірақ бұл кемшіліктеріне қарамастан, қазіргі техникада растр өте
жоғары сапалы кескін алуға мүмкіндік береді. Сондықтан растрлық кескіндер
көркем графикада кеңінен қолданылады.
Растрлық графика электронды (мультимедиалық) және полиграфиялық
басылымдарды жасап шығару үшін де жиі қолдылады. Растрлық графикалық
редакторлар көбінесе жаңа суреттерді салу үшін емес, дайын суреттерді өңдеу
үшін қолданылады. Осы мақсатта көбінесе суретшілердің қолымен салынған
дайын суреттер сканерленіп алады немесе фотосуреттер алынады. Соңғы кездері
растрлық кескіндерді компьютерге енгізу үшін сандық фотокамералар мен
видеокамералар кеңінен қолданылуда.
Векторлық кескіндер (2.9-сурет), бұл - сызық, доға, шеңбер және
тікбұрыш сияқты геометриялық объектілер жинағынан тұратын кескіндер. Бұл
жерде вектор дегеніміз - осы объектілерді сипаттайтын мәліметтер жиынтығы.
Векторлық графиканың басты артықшылығы оған кескін сапасын жоғалтпай
өзгеріс енгізуге, оңай кішірейтуге және үлкейтуге болатындығы.
Сурет 2.9. Векторлық графика
Келесі артықшылығы - векторлық кескіндердің ақпараттық көлемі растрлық
кескіндермен салыстырғанда әлдеқайда аз болады. Векторлық кескіндер
СorelDRAW, Adobe illustrator, Micrografx Draw секілді векторлық графикалық
редакторларда жасалады.
Векторлық графикамен жұмыс істеуге арналған программалық құралдар
бірінші кезекте кескіндерді өңдеу үшін емес, оларды жаңадан салу үшін
қолданылады. Бұндай құралдар жарнама агенттіктерінде, дизайнерлік
бюроларда, редакциялар мен баспаханаларда кеңінен қолданылады. Қарапайым
геометриялық объектілер мен қаріптерді пайдалануға негізделген безендіру
жұмыстары векторлық графика құралдарының көмегімен әлдеқайда оңай іске
асады.
Фракталды графиканың (2.10-сурет) жасалу әдісі сурет салуға немесе
безендіруге емес,програмалауға негізделеді. Егер растрлық графикада растр
(пиксель), ал векторлық графикада сызық базалық элемент болып табылса,
фракталдық графикада математикалық формуланың өзі базалық элемент болып
табылады, бұл компьютердің жадында ешқандай объект сақталмайды, кескін тек
қана теңдік бойынша салынады деген сөз.
Сурет 2.10. Фракталды графика
2.2 Adobe Photoshop программасын оқытудың мазмұны
Графиктік деректер туралы жалпы мағлұмат. Растрлік, векторлық
графиктермен жұмыс жасау негіздері. Растрлік графиканы өңдеу бойынша Adobe
PhotoShop программасымен танысу. Бейненің динамикалық аралықтарын өзгерту.
Бейнелерді кадрлеу. Фильтрді қолдану. Бейнелерді өңдеу. Adobe PhotoShop
программасында бейнелердің композициясын құру. Adobe PhotoShop редакторында
қарапайым объектілерді құру. Қисық сызықты контурларды құру. Тұйықталған
контурларды құру мен оларды редакторлеу. Векторлық графиканы құру мен оны
өңдеу құралдары. Векторлық графика туралы жалпы түсінік. Векторлық
редакторлармен жұмыс жасау негіздері.
Оқушының білімі мен біліктілігіне қойылатын талаптар:
Оқушылар нені білу керек:
Компьютерлік графика түрлері. Растрлық, векторлық, фрактальды графика
мен үшөлшемді графиканы өңдеудің программалық құралдарының өзара
ерекшелігін. Графикалық форматтардың мәнін. Түстер туралы жалпы түсінік пен
оларды сипаттау тәсілдерін. Түстік модельдердің типтерімен жұмыс жасау мен
түстерді басқару жүйесімен жұмыс жасау әрекеттерін.
Оқушылар нені үйрену керек:
Adobe PhotoShop программасын іске қосу мен оны істен шығару
әрекеттерін. Adobe PhotoShop программасында түрлі бейнелердің композиция-
сын құруды. Қарапайым объектілер мен қисық сызықты контурларды құруды.
Тұйықталған контурларды өңдеу мен оларды редакторлауды. Векторлық
графиканың программалық құралдарымен жұмыс жасауды.
2.3 Adove Photoshop программасымен жалпы танысу
Photoshop – бұл фотография мен суреттердi редакторлеу мен құруға
негiзделген программа.
Adobe Photoshop программасы – бұл нүктелі графика бағдарламасы, яғни
бұл программадағы бейнелер нүктелерден, пиксель деп аталатын ұяшықтардан
тұрады. Бұл аббревиатура ағылшынның екі сөзінен picture element құралған
бейнелер элементі деген мағынаны білдіреді.
Adove фирманың атауы. Аталған фирмада төмендегiдей программалар
жасақталған:
- Adove Illustrator – векторлық графика редакторы. Бұл программаның
соңғы версиясы PDF форматындағы файлдарды редакторлеу мен оны ашуға
мүмкiндiк бередi.
- Adove Dimentions – үшөлшемдi графика редакторы. Бұл программа
Macintosh типтi компьютерлер үшiн жасақталған.
- Adove Streamline – сканерден өткiзiлген нүктелi бейнелердi векторлық
графикаға түрлендiруге негiзделген программа.
- Adove Photoshop – нүктелi графика редакторы.
- Adove Pagemaker – полиграфиялық және типографиялық баспалардың
құжаттарын түрлендiруге негiзделген программа және т.б.
Adove Photoshop программасымен жұмыс жасау барысында төмендегідей
сөздер жиі қолданылатын болғандықтан олардың түсініктемелері көрсетілген:
Растрлық графика полиграфиялық баспалар мен оларды өңдеу үшiн
қолданылады. Ең бастысы бұл графикада түстi таңдап алу болып табылады.
Мұндай типтегi бейнелердi үлкейткен кезде оның сапасы төмендеп, бейнеге
айналып кетедi.
Векторлық графика сызба бейнелер мен безендiрулердi құруға
негiзделген. Ең бастысы, бұл графикада объектiлер формасы болып табылады.
Оны үлкейткен кезде оның формасы өзгермейдi. Керiсiнше, векторлық
бейнелердi үлкейткен кезде, олардың өлшемi өзгермейдi.
Фрактальды графика математикалық есептеулер жолымен бейнелердi
автоматты түрде түрлендiруге негiзделген. Теңдеулер немесе формулалар
бойынша бейнелер салынады және олардың бейнелерi емес, коэффициенттерi
сақталынады. Мысал ретiнде ақша қардың бейнесiн алуға болады.
Штамп бейнелерден таңдаулы үлгiлердi көшiруге мүмкiндiк бередi.
Сиқырлы таяқша және Лассо – жалпы композициядан бейнелердiң
үзiндiлерiн таңдау.
Бөлiп алу (Выделение) – шекараның iшiндегi бейнелердi бөлiп алып,
көшiру, орын алмастыру және оны редакторлеу.
Монтаж, коллаж - басқа бейнелердiң үзiндiлерiн бөлiп алып, бiр бейненi
жинақтап, шығару. Ол үшiн слои және каналдар қызмет атқарады.
Передний план, задний план, слои, каналы – бейнелер бөлiктерi.
Слои – мөлдiр фондармен қоршалған бейнелердiң көрiнбейтiн бөлiктерi.
Ол бөлек элементтерден композициялар құрастыру кезiнде қолданылады. Оның
сылаы ретiнде контурлық карта (артқы жағын), онда мемлекеттер тiзбектей
бейнеленген (алғашқы қабаты), қалалар (екiншi қабаты), орман, батпақ,
шөлейттер (үшiншi қабаты) және т.б.
Каналы – бұл бейнелердiң түстерiнен бiреуiне сәйкес келетiн монохромды
бейне. Мысалы, Қызыл – жасыл - көк
Маски (маскированные области) ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz