«Бағдаршам»бағдарламасын құру.
Мазмұны.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.Негізгі ұғымдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1 Негізгі ұғымдар.Бағдарлама құру кезінде шешілетін тапсырмалар..5
1.2 Бағдарламаның сыртқы құрлымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.3 Обьектілердің класификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.4 Компанентер палитрасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
2.Алдын ала жоба зеріттеу кезеңі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.1 Жоба бойынша пәндік аумақты сипаттау және анализдеу ... ... ... ...11
2.2 Бағдарламалау тілінің элементеріне шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
3.Жобаның зеріттемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
3.1 Тапсырманың жалпы қойлымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3.2 Қосымша архитектураны талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
3.3 Багдарламалау тілін таңдау және оның ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ...19
3.4 Қолданушы интерфейсін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
4.Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
4.1 Өндірілетін процедуралар мен функцияларды сипттау ... ... ... ... ... 25
4.2 Идинтификаторлар терезесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
4.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
5.Жоба жасау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
5.1 Жоба жасау жұмысының барысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
5.2 Қолданылатын типтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
5.3 Жұмыс барысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
5.4 Багдарлама листигі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.Негізгі ұғымдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1 Негізгі ұғымдар.Бағдарлама құру кезінде шешілетін тапсырмалар..5
1.2 Бағдарламаның сыртқы құрлымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.3 Обьектілердің класификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.4 Компанентер палитрасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
2.Алдын ала жоба зеріттеу кезеңі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.1 Жоба бойынша пәндік аумақты сипаттау және анализдеу ... ... ... ...11
2.2 Бағдарламалау тілінің элементеріне шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
3.Жобаның зеріттемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
3.1 Тапсырманың жалпы қойлымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3.2 Қосымша архитектураны талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
3.3 Багдарламалау тілін таңдау және оның ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ...19
3.4 Қолданушы интерфейсін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
4.Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
4.1 Өндірілетін процедуралар мен функцияларды сипттау ... ... ... ... ... 25
4.2 Идинтификаторлар терезесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
4.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
5.Жоба жасау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
5.1 Жоба жасау жұмысының барысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
5.2 Қолданылатын типтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
5.3 Жұмыс барысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
5.4 Багдарлама листигі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
Кіріспе
Бүкіл әлемнің фирмалары мен компанялары қызметке қажет акпаратты сақтау және өңдеу үшін комьпютерлерді қолданады.Қолданушылар көзқарасы бойынша мәліметтер қоры-ақпаратпен жқмыс жасайтын бағдарлама.Бұл бағдарламаны іске қосканда экранда кесте шығады,мұндай қолданушы өзіне керекті ақпаратты ала алады.
Біздің курстық жұмысымыздың тақырыбы бойынша, яғни жалақыны есептеуді автоматтандыру жұмысын анықтау үшін мен DELPHI програмасы арқылы есептеу жұмысын автоматтандыруға тырыстық.
Курстық жұмыс Delphi обьектілі бағытталған тілінде жазылған және мәліметтер қорын басқару жүйесі ретінде Paradox қосымшасы қолданылады. Қазіргі уақытта Delphi корпоративтік пайдалану үшін қолданылатын мәліметтер қоры қосымшасын құруда бірден-бір кеңінен таралған құрылғы болып есептелінеді. Бағдарламаушылардың көзқарасы бойынша мәліметтер қоры-файл жиынтыгы,осы жиынтық ақпаратты сактайды.Мәліметтер қорымен жұмыс істеуді үйрену арқылы адамзат өміріндегі ақпаратты сақтау бойынша көптеген мәселелерді дұрыс, тез әрі тиімді шешуге мүмкіндік алады. Ол ірі корпорация, техникалық завод, жеңіл өндірісінің фабрикасы, сауда орталықтары немесе кішігірім үй кітапханасы болсын мәліметтерді есепке алуға, оларды өңдеуге, сақтауға, қосуға, жоюға бағытталған әрекеттерге сұраныс міндетті түрде пайда болады.
Автоматтандыру – техникалық құрал-жабдықтарды, сондай-ақ энергияны, материалды және ақпаратты алу, түрлендіру, жеткізу, пайдалану процестеріне адамның тікелей не ішінара қатысуын босататын экономикалық материалдық тәсілдермен басқару жүйесін пайдалану.Технологиялық, энергетикалық, көліктік, тұрмыстық-өндірістік процесте,Күрделі агрегаттарды, кемелерді, ғарыш кемелерін, өндірістік құрылыстар мен кешендерді жобалау,цехты, мекемені, сондай-ақ әскери құрамалар мен бөлімшелерді ұйымдастыру, жоспарлау және басқару,ғылыми-зерттеулер, медициналық және техникалық диагностикалау сапасын жақсарту, статистика деректерін өңдеу және есепке алу, бағдарламалау, инженерлік есептеулердің барлығы автоматтандырылады Осы тақырыпқа мәліметтер қорымен байланысқан қосымшаны жазбас бұрын ең алдымен осы тапсырманы шешуге арналған тілдерді қарастырып, олардың ішінен ең тиімдісін таңдаған жөн болар еді, сондай-ақ жалпы мәліметтер қорларының не екенін, олардың мәні мен мағынасы неде деген сұрақтарға жауап беру қажет.Программа студенттер туралы мағлұмат жинау және сақтау үшін, іздеу үшін жөнедеу және есеп берудің нәтижесіне арналған мәліметтер қорын өңдеуді орындайды. Бұл программамен оқу бөлімініңқызметкерлері,студенттер бөлімі, және оқу ісінің орынбасарлары қолдана алады. Бұл программа дәл осы жағдайға арналып құрылған. Кез келген студент туралы жылдам ақпарат алу үшін белгілі бір уақыт қажет етіледі.Студенттер туралы мағлұматы бар бұл мәліметтер қоры куратор және оқу ісінің меңгерушісі жағынан студенттерді бақылау сапасын жақсартуды және әр бір студент туралы мағлұмат берумен қамтамасыз етеді. (аты, мекен-жайы, тобы, туған күні, оқу түрі, іштей немесе сырттай оқу түрін, оқу үшін жыл бойында қанша ақша төлегендігі, барлығы қанша ақша төлейтіндігі туралы). Сонымен қатар іздеу, жөндеу және есеп беру нәтижесі, оқудың барлық уақыты бойы керек нәтижені алу. Уақыттың көп мөлшерін қысқартуға мүмкіндік беретін тізімнің автоматты түрдегі генерациясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Delphi-де програмалауға көзқарас программаның сапасын басқа критерилерінде негізделген. Осы критеримен сәйкес келетін жақсы программа – бұл басқа адамдарға түсінікті жазлған программа. Нақтырақ бұны программист біріншіден, оңай оқи алатындай, екіншіден - оңай қолдана алатындай етіп жазуы.
Бүкіл әлемнің фирмалары мен компанялары қызметке қажет акпаратты сақтау және өңдеу үшін комьпютерлерді қолданады.Қолданушылар көзқарасы бойынша мәліметтер қоры-ақпаратпен жқмыс жасайтын бағдарлама.Бұл бағдарламаны іске қосканда экранда кесте шығады,мұндай қолданушы өзіне керекті ақпаратты ала алады.
Біздің курстық жұмысымыздың тақырыбы бойынша, яғни жалақыны есептеуді автоматтандыру жұмысын анықтау үшін мен DELPHI програмасы арқылы есептеу жұмысын автоматтандыруға тырыстық.
Курстық жұмыс Delphi обьектілі бағытталған тілінде жазылған және мәліметтер қорын басқару жүйесі ретінде Paradox қосымшасы қолданылады. Қазіргі уақытта Delphi корпоративтік пайдалану үшін қолданылатын мәліметтер қоры қосымшасын құруда бірден-бір кеңінен таралған құрылғы болып есептелінеді. Бағдарламаушылардың көзқарасы бойынша мәліметтер қоры-файл жиынтыгы,осы жиынтық ақпаратты сактайды.Мәліметтер қорымен жұмыс істеуді үйрену арқылы адамзат өміріндегі ақпаратты сақтау бойынша көптеген мәселелерді дұрыс, тез әрі тиімді шешуге мүмкіндік алады. Ол ірі корпорация, техникалық завод, жеңіл өндірісінің фабрикасы, сауда орталықтары немесе кішігірім үй кітапханасы болсын мәліметтерді есепке алуға, оларды өңдеуге, сақтауға, қосуға, жоюға бағытталған әрекеттерге сұраныс міндетті түрде пайда болады.
Автоматтандыру – техникалық құрал-жабдықтарды, сондай-ақ энергияны, материалды және ақпаратты алу, түрлендіру, жеткізу, пайдалану процестеріне адамның тікелей не ішінара қатысуын босататын экономикалық материалдық тәсілдермен басқару жүйесін пайдалану.Технологиялық, энергетикалық, көліктік, тұрмыстық-өндірістік процесте,Күрделі агрегаттарды, кемелерді, ғарыш кемелерін, өндірістік құрылыстар мен кешендерді жобалау,цехты, мекемені, сондай-ақ әскери құрамалар мен бөлімшелерді ұйымдастыру, жоспарлау және басқару,ғылыми-зерттеулер, медициналық және техникалық диагностикалау сапасын жақсарту, статистика деректерін өңдеу және есепке алу, бағдарламалау, инженерлік есептеулердің барлығы автоматтандырылады Осы тақырыпқа мәліметтер қорымен байланысқан қосымшаны жазбас бұрын ең алдымен осы тапсырманы шешуге арналған тілдерді қарастырып, олардың ішінен ең тиімдісін таңдаған жөн болар еді, сондай-ақ жалпы мәліметтер қорларының не екенін, олардың мәні мен мағынасы неде деген сұрақтарға жауап беру қажет.Программа студенттер туралы мағлұмат жинау және сақтау үшін, іздеу үшін жөнедеу және есеп берудің нәтижесіне арналған мәліметтер қорын өңдеуді орындайды. Бұл программамен оқу бөлімініңқызметкерлері,студенттер бөлімі, және оқу ісінің орынбасарлары қолдана алады. Бұл программа дәл осы жағдайға арналып құрылған. Кез келген студент туралы жылдам ақпарат алу үшін белгілі бір уақыт қажет етіледі.Студенттер туралы мағлұматы бар бұл мәліметтер қоры куратор және оқу ісінің меңгерушісі жағынан студенттерді бақылау сапасын жақсартуды және әр бір студент туралы мағлұмат берумен қамтамасыз етеді. (аты, мекен-жайы, тобы, туған күні, оқу түрі, іштей немесе сырттай оқу түрін, оқу үшін жыл бойында қанша ақша төлегендігі, барлығы қанша ақша төлейтіндігі туралы). Сонымен қатар іздеу, жөндеу және есеп беру нәтижесі, оқудың барлық уақыты бойы керек нәтижені алу. Уақыттың көп мөлшерін қысқартуға мүмкіндік беретін тізімнің автоматты түрдегі генерациясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Delphi-де програмалауға көзқарас программаның сапасын басқа критерилерінде негізделген. Осы критеримен сәйкес келетін жақсы программа – бұл басқа адамдарға түсінікті жазлған программа. Нақтырақ бұны программист біріншіден, оңай оқи алатындай, екіншіден - оңай қолдана алатындай етіп жазуы.
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
1. Архангельский А.Я. Программирование в Delphi 6. – М.:ЗАО
«Издательство БИНОМ», 2003ж.-1120 б.
2.Бобровский С. Delphi 6 и Kylix: библиотека программиста. – сПб.:Питер, 2002ж. – 560 б.
3.Бобровский С. Delphi 5. учебный курс – сПб.:Питер, 2001ж.
4.Дантеманн Д., Мишел Д., Тейлор Д. Программирование в среде DelphiПер. с англ. – К.: НИПФ «Диа Софт Лтд.», 1995ж. – 608 б.
5. Култин Н. Delphi в задачах и примерах. – СПб.: БХВ-Петербург, 2004ж. – 288 б.
6.Мозговой М.В. Занимательное программирование: Самоучитель. – СПб.: Питер, 2004ж. – 208 б.
7. Понамарев В. Базы данных в Delphi 7. Самоучитель. – СПб.:Питер, 2003ж. – 224 б.
8.Фаронов В. В. Delphi 6. Учебный курс.-М.: Издатель Молгачева С.В., 2001ж. – 672 б.
9.Флёнов М.Е. Библия Delphi. – СПб.: БХВ-Петербург, 2004ж. – 880
10.Хомоненко А.Д. и др. Delphi 7/ Под общ. ред. А.Д.Хомоненко. – СПб.:БХВ-Петербург, 2004ж.-1216 б.
11.Софман В., Хомоненко А. Delphi 5- найболле полное руководство, Санк-12.Петербург, 2000ж.
12.Дарахвелидзе П., Марков Е., Котенок О., программирование в Delphi 5 Санк-Петербург, 2001ж.
13.Мещереков Е.В., Хомоненко А.Д., Публикация баз данных в интернете, Санк-Петербург, 2001ж.
14.Трудовые отношения в Республике Казахстан / под общей редакцией В.И. Скала. Алматы, Издательство «LEM», 2002 – 476 б.
15.Ибузяров Н.А. Трудовое право: Учебник.–Алматы; ЮРИСТ,2002 – 264б.
1. Архангельский А.Я. Программирование в Delphi 6. – М.:ЗАО
«Издательство БИНОМ», 2003ж.-1120 б.
2.Бобровский С. Delphi 6 и Kylix: библиотека программиста. – сПб.:Питер, 2002ж. – 560 б.
3.Бобровский С. Delphi 5. учебный курс – сПб.:Питер, 2001ж.
4.Дантеманн Д., Мишел Д., Тейлор Д. Программирование в среде DelphiПер. с англ. – К.: НИПФ «Диа Софт Лтд.», 1995ж. – 608 б.
5. Култин Н. Delphi в задачах и примерах. – СПб.: БХВ-Петербург, 2004ж. – 288 б.
6.Мозговой М.В. Занимательное программирование: Самоучитель. – СПб.: Питер, 2004ж. – 208 б.
7. Понамарев В. Базы данных в Delphi 7. Самоучитель. – СПб.:Питер, 2003ж. – 224 б.
8.Фаронов В. В. Delphi 6. Учебный курс.-М.: Издатель Молгачева С.В., 2001ж. – 672 б.
9.Флёнов М.Е. Библия Delphi. – СПб.: БХВ-Петербург, 2004ж. – 880
10.Хомоненко А.Д. и др. Delphi 7/ Под общ. ред. А.Д.Хомоненко. – СПб.:БХВ-Петербург, 2004ж.-1216 б.
11.Софман В., Хомоненко А. Delphi 5- найболле полное руководство, Санк-12.Петербург, 2000ж.
12.Дарахвелидзе П., Марков Е., Котенок О., программирование в Delphi 5 Санк-Петербург, 2001ж.
13.Мещереков Е.В., Хомоненко А.Д., Публикация баз данных в интернете, Санк-Петербург, 2001ж.
14.Трудовые отношения в Республике Казахстан / под общей редакцией В.И. Скала. Алматы, Издательство «LEM», 2002 – 476 б.
15.Ибузяров Н.А. Трудовое право: Учебник.–Алматы; ЮРИСТ,2002 – 264б.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.Негізгі ұғымдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1 Негізгі ұғымдар.Бағдарлама құру кезінде шешілетін тапсырмалар..5
1.2 Бағдарламаның сыртқы құрлымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.3 Обьектілердің класификациясы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.4 Компанентер палитрасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
2.Алдын ала жоба зеріттеу кезеңі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 11
2.1 Жоба бойынша пәндік аумақты сипаттау және анализдеу ... ... ... ...11
2.2 Бағдарламалау тілінің элементеріне шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
3.Жобаның зеріттемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
3.1 Тапсырманың жалпы қойлымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3.2 Қосымша архитектураны талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 18
3.3 Багдарламалау тілін таңдау және оның ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ..19
3.4 Қолданушы интерфейсін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
4.Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
4.1 Өндірілетін процедуралар мен функцияларды сипттау ... ... ... ... ... 25
4.2 Идинтификаторлар терезесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
4.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
5.Жоба жасау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
5.1 Жоба жасау жұмысының барысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...29
5.2 Қолданылатын типтер ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
5.3 Жұмыс барысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
5.4 Багдарлама листигі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..4 0
Кіріспе
Бүкіл әлемнің фирмалары мен компанялары қызметке қажет акпаратты сақтау және өңдеу үшін комьпютерлерді қолданады.Қолданушылар көзқарасы бойынша мәліметтер қоры-ақпаратпен жқмыс жасайтын бағдарлама.Бұл бағдарламаны іске қосканда экранда кесте шығады,мұндай қолданушы өзіне керекті ақпаратты ала алады.
Біздің курстық жұмысымыздың тақырыбы бойынша, яғни жалақыны есептеуді автоматтандыру жұмысын анықтау үшін мен DELPHI програмасы арқылы есептеу жұмысын автоматтандыруға тырыстық.
Курстық жұмыс Delphi обьектілі бағытталған тілінде жазылған және мәліметтер қорын басқару жүйесі ретінде Paradox қосымшасы қолданылады. Қазіргі уақытта Delphi корпоративтік пайдалану үшін қолданылатын мәліметтер қоры қосымшасын құруда бірден-бір кеңінен таралған құрылғы болып есептелінеді. Бағдарламаушылардың көзқарасы бойынша мәліметтер қоры-файл жиынтыгы,осы жиынтық ақпаратты сактайды.Мәліметтер қорымен жұмыс істеуді үйрену арқылы адамзат өміріндегі ақпаратты сақтау бойынша көптеген мәселелерді дұрыс, тез әрі тиімді шешуге мүмкіндік алады. Ол ірі корпорация, техникалық завод, жеңіл өндірісінің фабрикасы, сауда орталықтары немесе кішігірім үй кітапханасы болсын мәліметтерді есепке алуға, оларды өңдеуге, сақтауға, қосуға, жоюға бағытталған әрекеттерге сұраныс міндетті түрде пайда болады.
Автоматтандыру - техникалық құрал-жабдықтарды, сондай-ақ энергияны, материалды және ақпаратты алу, түрлендіру, жеткізу, пайдалану процестеріне адамның тікелей не ішінара қатысуын босататын экономикалық материалдық тәсілдермен басқару жүйесін пайдалану.Технологиялық, энергетикалық, көліктік, тұрмыстық-өндірістік процесте,Күрделі агрегаттарды, кемелерді, ғарыш кемелерін, өндірістік құрылыстар мен кешендерді жобалау,цехты, мекемені, сондай-ақ әскери құрамалар мен бөлімшелерді ұйымдастыру, жоспарлау және басқару,ғылыми-зерттеулер, медициналық және техникалық диагностикалау сапасын жақсарту, статистика деректерін өңдеу және есепке алу, бағдарламалау, инженерлік есептеулердің барлығы автоматтандырылады Осы тақырыпқа мәліметтер қорымен байланысқан қосымшаны жазбас бұрын ең алдымен осы тапсырманы шешуге арналған тілдерді қарастырып, олардың ішінен ең тиімдісін таңдаған жөн болар еді, сондай-ақ жалпы мәліметтер қорларының не екенін, олардың мәні мен мағынасы неде деген сұрақтарға жауап беру қажет.Программа студенттер туралы мағлұмат жинау және сақтау үшін, іздеу үшін жөнедеу және есеп берудің нәтижесіне арналған мәліметтер қорын өңдеуді орындайды. Бұл программамен оқу бөлімініңқызметкерлері,студенттер бөлімі, және оқу ісінің орынбасарлары қолдана алады. Бұл программа дәл осы жағдайға арналып құрылған. Кез келген студент туралы жылдам ақпарат алу үшін белгілі бір уақыт қажет етіледі.Студенттер туралы мағлұматы бар бұл мәліметтер қоры куратор және оқу ісінің меңгерушісі жағынан студенттерді бақылау сапасын жақсартуды және әр бір студент туралы мағлұмат берумен қамтамасыз етеді. (аты, мекен-жайы, тобы, туған күні, оқу түрі, іштей немесе сырттай оқу түрін, оқу үшін жыл бойында қанша ақша төлегендігі, барлығы қанша ақша төлейтіндігі туралы). Сонымен қатар іздеу, жөндеу және есеп беру нәтижесі, оқудың барлық уақыты бойы керек нәтижені алу. Уақыттың көп мөлшерін қысқартуға мүмкіндік беретін тізімнің автоматты түрдегі генерациясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Delphi-де програмалауға көзқарас программаның сапасын басқа критерилерінде негізделген. Осы критеримен сәйкес келетін жақсы программа - бұл басқа адамдарға түсінікті жазлған программа. Нақтырақ бұны программист біріншіден, оңай оқи алатындай, екіншіден - оңай қолдана алатындай етіп жазуы.
1.НЕГІГІ ҰҒЫМДАР.
0.1 Негізгі ұғымдар.Бағдарлама құру кезінде шешілетін тапсырмалар.
Құрауыштар қасиеті-белгілі объекті берілгенде немесе өзгергенде автоматты түрде оның атрибутын өзгертетін құрауыштың өрісі. Құрауыштың функциясын (атқаратын міндетін) анықтайды.
Қурауыштың оқигасы - кұрауыштың колданушы немесе операңиялық жүйемен эрекеттесуінің нәтижесінде пайда болады. Әрбір құрауыш стандартты оқиғалардың жиынынан тұрады.
Құрауыш хабарламаны өңдеу әдісінен тұрады, олардың әрқайсысы құрауыштың белгілі оқиғага ықпалын анықтайды (пернені басу немесе тышканды жылжыту).
Окиганы өндеу деп - өрбіген оқиғаға жауап ретінде белсенділік танытатын қосымшаның код бөлімін айтамыз.
Құрауыш пішінге немесе баска кұрауышқа тиісті болуы мүмкін.
Пішін-деп\У1пс1о\Ү5 терезесінің қасиеттеріне ие жэне біркелкі функционалдық тағайындалумен байланысқан, құрауыштарды орналастыруға негіз болатын көрнекілік құрауышты айтамыз.
Қосымшаның пішіні қолданушылық интерфейстің негізі болып саналады. Қосымшада бірнеше пішін болуы мүмкін.
Пішін туралы ақпарат екі типті файлда сакталадыфайлдың бірінші типі (пішіннің файлы) - екілік - пішіннің кескінін жэне қасиеттерін сақтайды, екінші тип (пішіннің модульі) сіздің қосымшаңыздың функциясын іске асыратын кодтардан тұрады және пішін мен оның кұрауыштары үшін оқиғаларды өңдеуді қарастырады. Екі файл да автоматты түрде Деірһі - де синхрондалады. Әрбір пішінге өзінің модульі сәйкес келеді.
0.2 Бағдарламаның сыртқы құрлымы.
Деlрһі-дің көмегімен құрылған бағдарламаның құрылымы дәстүрлі бағдарламаның құрылымынан өзгешелеу болады, ол өз кезегінде мұндай бағдарламаларды құрудың ерекшеліктерін шартты түрде корсетеді. Мұндай бағдарламаны екі бөлімнен тұрады деп көрсетуге болады: интерфейс - бағдарламаның бөлімі, ол бағдарламаға ақпаратты енгізуге жэне оны шығаруға, сонымен бірге тікелей тапсырманы шешуге арналған операторларды тағайындауға арналған (есептеу, акпараттың түрленуі және т.б.). Бағдарлама өз жұмысында операциялық жүйе, эртүрлі сыртқы құрылғылар, деректер базасы, басқа бағдарлама жэне т.б. әрекеттеседі. Ортада программа құруға арналған мо - дуль тере - зесi да iске қосылады (Unit1.pas). Форма терезесi - нiң астында орналасқандықтан, ол экранда көрiнбейдi.
Delphi интерфейсiнiң құрамына негiзгi мәзiр, аспап - тар па - нелi және компоненттер палитрасы енгiзiлген.
Негiзгi мәзiр пункттерiне (iшкi мәзiрлерге) Del - phi - -де жұмыс iстеу командалары, аспаптар панелiне iшкi мә - зiрлерге енгiзiлген негiзгi команда - ларды орындайтын түй - мелер орналастырылған. Delphi-де дайындалатын программа проект деп аталады. Форма - программаны дайындау алдында ашылатын, програм - ма - ның сүхбаттық терезесi. Delphi алғашқы рет iске қосылған кезде формаға Form1 атауы берiледi (1-сурет). Оның жиектерiне тышқан көрсеткiшiн орналас - тырып, ол екi жақты нұсқама түрiне айналған кезде форманы кеңейтуге не қысуға болады.Программа пайдалану үшiн форма бетiне түрлi компо - нент - тер орнатылады. Негiзгi компоненттер Delphi терезесiнiң компо - нент - тер палитрасында орналасқан. Форманың және форма бетiне енгiзiлетiн компоненттердiң түрлi қасиет - терi бар. Олар объектiнiң түрлi мүмкiн - дiктерiн сипаттап, ағым - дық күйiн анықтайды. Мысалы, форма қасиеттерi - форма тақырыбының мәтiнi, өлшемi, экранда орналасуы, түсi т.б. Delphi iске қосылған кезде форма қасиеттерiне алғашқы ағымдық мәндер мен - шiк - телiп қойылады. Интерфейс- бұл объектілердің жиынтығы, оның көмегімен ақпаратты белгілі бағытқа жіберу асырылады, - пішін, карым - катынас терезелері, басқару элементтері жэне т.б. Көптеген жағдайларда таңдап алынған интерфейс барлык бағдарламаның құрылымын анықтайды.Объектілер бағдарламада жеткілікті түрде автономды болғандықтан, олардың арасында ақпаратты жіберу, сонымен бірге багдарлама мен операциялық жүйе, бағдарлама мен сыртқы кұрылғылар т.б. арасында ақпаратты беру үшін хабарлама жүйесі қолданылады.Мұндай бағдарламаның жұмысы да өз сипатында. Әдетте ол іске қосылғаннан кейін келесі хабарламаны күту режимінде тұрады. Хабарлама пайда болғанда бағдарлама оған талдау жасайды, қандай әрекет жасау керек екенін анықтайды, одан кейін сол әрекетті орындап, келесі хабарламаны күтеді. Әртүрлі хабарлама пайда болғаннан кейін бағдарлама шарт бойынша эртүрлі әрекет жасайды, барлық орындалатын операторлар бағыныңқы бағдарламалардың жиынтығын береді, олар эртүрлі объектінің әдістері ретінде бекітіледі (хабарламаны және оқиғаны өңдеу эдістерін қоса алады), немесе өздік бағыныңқы багдарлама. Нақтылы түрде эртүрлі операциялық жүйелер жэне оларды баптау, олар белгілі командаларды күтеді, содан кейін оларды өңдеуге кіріседі.
0.3 Обьектілердің класификациясы.
Интерфейс (interface) бөлiмi interface кiлттiк сөзiмен бас - талады да, оған келесi бөлiмдер енгiзiледi: uses - Турбо Пас - кальда пайдаланатын бөлiм сияқты, оған стандартты мо - дуль атаулары жазылады, бөлiмге пайдаланушы дайындаған модуль атауын кiрiстiрiп қою да мұмкiн. Одан әрi, Delphi дайында - ған форма типi сипатталады (онда өрiстер, қасиеттер, компо - ненттер сипатталып, олардан соң модульде жазылатын проце - ду - ра - лар мен функциялар (про - грамма элементтерi) жария - ла - нады, т.б.).Private (жеке, дербес) бөлiмiне тек ағымдық модульге тиiстi элементтер енгiзiлуi мұмкiн (элемент - өрiстер, әдiстер, қасиеттер мен оқиғалар); Public (көпшiлiк) бөлiмiнiң iшiнде ағымдық модульге қол жеткiзуге болатын кез келген про - грамма не модульдiң кө - рi - нетiн элементтерi, облыстары ен - гiзiледi. Олар клас - қа енетiн элементтердiң пайдалану облыс - тарын ғана анықтайтын болғандықтан, әдетте (көп жағдайда) олар бос көрiнедi. Implementation (iске асыру,орындау) бөлiмiндегi {$R*.DFM} - .dfm кеңейтiлуi бойынша жазылған файлды пайдалану нұсқауы. Ол модульдi оған сәйкес форманың си - паттамасымен байланыстырады (файлға форма қасиет - терiнiң мәндерi жа - зылып қойылған. Ол формада орнатылған ком - поненттер қасиеттерiнiң де сипаттаммаларын бойында сақ - тайды. Қасиеттер сәйкес Object Inspector тере - зе - сiнде көрiнедi). Одан соңғы қатарларға программалаушы Delphi тiлiнде қа - жеттi процеду - раларды қолдан кiрiстiру керек. Олар - дың iшiндегi оқиғаны өңдеуiш процедуралардың тақы - рыптары мо - дульдiң интерфейс бөлiмiнде авто - матты тұрде жа - зылып қойылады.Кейде модульдiң соңына инициалдау (initialization) бөлiмi енгiзiледi. Бөлiм модуль айныма - лы - ларын ини - циалдап (бас - тапқы мәндер берiп), про - грам - маны дайындау ұшiн қажет. Егер ол толтырылса, бұл бөлiм басқаруды программа денесiне беруден бұ - рын орын - да - лады. Бө - лiм нұсқау - ларын begin және end кiлттiк сөздерiнiң арасына енгiзу керек. Жоғарыда көрсетiлген сияқты, бөлiм толтырылмаса, begin сөзi жазыл - май, оған тек end. сөзi енгiзi - ледi. Ол - модульдiң соңын бiлдiретiн кiлттiк сөз. Жобаны-жоғарыда айтылғандай нақты тағайындалуы анықталған жеке объектілердің жиынтығы ретінде қарастыруға болады. Бұл объектілерді ортақ қасиеттері бар кластарға біріктіруге болады. Мұндай кластардың құрылымы қиынырақ болып келеді, сондықтан оны түгелдей көру үшін Вго\Үзег бағдарлама элементтерін көру терезесінің көмеғімен көруге болады. Мұнда жобаның құрылымын ұйыдастыру үшін қолданылатын тек маңызды кластарды ғана қарастырамыз (сурет 1.2).Жобада қолданылатын неғізгі объект болып косымша, пішін жэне құрауыш табылады.Қосымша-келіп түскен хабарламаны өңдеу циклін ұйымдастыратын жобаның негізгі байланыс объектісін көрсетеді.Пішін-интерфейстік элементті көрсетеді, оның арқасында қосымшалар мен сыртқы құрылғылар арасында ақпарат алмасу үрдісі жүреді. Пішін қосымшада орналасады, ал қосымша бір немесе бірнеше пішіннен тұруы мүмкін.Құрауыштар-пішінге орналастырылады жэне ақпаратты алу, түрлендіру және бейнелеу үшін операцияларды орындауға қатысты объектілерді сипаттайды. Олардың классификациясы қиындау, сондықтан жиі қолданылатын кұрауыштар тобын қарастырайық. Пішін құрауыштардың кез келген санынан түра алады.Қүрылымдық түрде жоғарыда көрсетілген қүрауыштардың бэрі ТСотропепі (Қүрауыш) класына, объект жобасында қолданылатын жалпы жэне көп санды топтарға қарайды. Нақты түрде бүнда тек файлдармен жүмыс істеу, графикалық әдістер, эртүрлі тізімдер мен ағындар жэне басқа объектілер қатары ғана кірмейді.Басқару элементтері(ТСопігоІ класының үрпақтары болып келген қүрауыштар) - қолданушымен қарым - қатынасты жүзеге асыратын экранда бейнеленетін қүрауыштар (көрнекілік құрауыштар) Бағдарламада қолданушы шарт бойынша оларды басқара алады (пернетактаның көмегімен ақпаратты енгізу, оларға тышканның көмегімен әсер ету жэне т.б.). Олар экранда қосымша орындалғанда бейнеленеді.Экранда бейнеленбейтін элементтер (бейнеленбейтін немесе көрнекілік емес құрауыштар).Олар жүйелік ресурстарға катынауга жауап береді: драйвер, андартты диалог терезелеріне ұқсас жэне т.б. Құру кезінде көрнекілік емес құрауыштар пиктограмма түрінде бейнеленеді, ал қосымшаны орындағанда ереже бойынша көрінбейді.Басқару элементтерін өз кезегінде екі үлкен кластарга бөлуге болады және олардың арасында принциптік айырмашылық бар:Терезелік басқару элементтерінің класы ТШпСопігоІ (Терезелік басқару элементі).Терезелік басцару элементі ( ТҒогт, ТВіШоп, ТЕсІіІ, ТМето, ТРапеІ, ТОгоирВох жэне т.б. кластардың құрауыштары) терезелік функциялардан (немесе процедуралар) түрады, олардың арқасында ол келіп түскен акпаратқа ықпал етеді жэне экранда активтенеді.Графикалық басқару элементтерінің класы (Графикалық-баскаруэлементі).қимылғ а ықпалын тигізе алмайды.Негізгі объект деп - басқа объект орналасатын объектіні айтамыз.Көмекіиі объект деп-орналасатын объектіні айтамыз. ргорегіуСотропепіСоипі. Негізгі объектінің көмекші қүрауыштарының санын береді (ағымды қүрауыштың).
0.4 Компанентер палитрасы.
Delphi-де программа дайындау ұшiн компонент - тiк тәсiл пайдаланылған: пайдаланушы программаларының кiтапха - насы про - граммалау ортасымен бiрге ұсынылатын, белгiлi бiр iс-әрекеттi орындайтын ком - поненттерден жинақтала - ды, ал олар - - - форма терезесiне енгi - зi - ледi. Компонент - тiк тә - сiл про - грам - малау технологиясына на - ғыз төңкерiс жа - сады деу - ге болады, себебi, компоненттердi пай - далану программа жұ - мы - сын кұрделi тұрде жеңiлдеттi.
* Компоненттер кiтапханасын визуальды компоненттер кi - тап - ханасы (Visual Component Library, VCL) деп атайды. Онда түр - лi компонен - ттер жинақ - та - лып (Delphi 5-те олардың саны 200-ден артық), олар түрлi атаулы 19 бетке орнатылып қойылған.
Жиi жолданылатын беттер мен компонеттер 1-кестеде көрсетiлген:
Standard
Additional
Win32
System
DataAccess
DataControls
InterBase
Midas
Internet
QReport
Dialogs
Құрамына жиi қолданылатын компонеттер енгiзiлген стан - дартты бет.
Стандартты беттi толықтырушы қосымша бет.
Windows 9598 стилiнде қолданылатын 32-биттiк компонеттер
Таймер, плеер т.с.с. жүйелiк компонеттер бетi
Берiлгендердi BDE арқылы басқару бетi
Берiлгендердi басқару бетi
InterBase программасымен тiкелей байланыс
Берiлгендер қорын басқару қосымшаларын құру
Инетрнет - Интернетпен жұмыс iстейтiн қосымшалар құру
Есептер даярлау
"Open file", т.с.с. сұхбаттық терезелердi пайдалану
Standard бетiнiң кейбiр компоненттерi:
Label
Edit
Memo
Button
Panel
MainMenu
Мәтiндi шығару
Бiр жолдың мітiндi енгiзу және редакциялау
Көп жолдың мітiндi енгiзу және редакциялау
Командалық түйме құру
Компоненттердi топтастыру контейнерi
Мәзiр құру
Additional бетiнiң компоненттерi:
BitBtn
Image
Shape
Chart
Бетiне биттiк бейне орнатуға болатын командалық түйме
Графикалық кескiндердi шығару (бейнелеу)
Форма бетiне түрлi геометриялық фигураларды шығару
Диаграммалар мен графиктер тұрғызу
Win32 бетiнiң компоненттерi:
Animate
ProresBar
Дыбыссыз клиптердi орындау
Орындалуы бiршама уақыт алатын процестердi бейнелеу
System бетiнiң компоненттерi:
Timer
PaintBox
Қосымшада уақыт интервалын беру
Форма бетiнде сурет салуға болатын облыс құру
Dialogs бетiнiң компоненттерi:
OpenPictureDialog
SavePictureDialog
Графикалық файлдарды ашу сұхбаттық терезесiн пайдалану
Графикалық файлдарды саұтау сұхбаттық терезесiн пайдалану
Аталған компоненттердi пайдалану мысалдары 1-тарауда келтiрiлген. Пайдаланушы жаңа компонент дайындап, оны компо - ненттер панелiне қосып қоюына болады.
2.АЛДЫН АЛА ЖОБАНЫ ЗЕРТТЕУ КЕЗЕҢІ.
2.1 Жоба бойынша пәндік аумақты сипаттау және анализдеу.
Сабақ барысында бағдаршам жасаудың қыр сырын түсінесіздер,осында талай қосымша процестерді көресіздер,зеріттеу бөлімінде әр зат өзіндік кодтарымен таныс болады. Бағдаршам үшін программа - ол жай операторлардың тізбектелуі. Операторлар ЭЕМ командаларын өз алында көрсетеді, оны қуалай отырып ол тапсырманы шешеді. Програманың тапсырманы шешуге қолданатын тәсілі алгоритм деп аталады, программистің жұмысы программа құратын алгоритмдерді таңдау. Алгоритм жай ғана математикалық теңдеулерден немесе күрделі процедуралардан тұра алады. Кез келген жағдайда алгоритмді программа түрінде көрсету программистің ең басты тапсырмасы болып табылады. Мәліметтер қоры. Ең бірінші мәліметтер қорының не екені, ол не үшін қажет, оныңқолданылуы туралы және тағы да басқа сұрақтарға жауап беруіміз қажет.Мәліметтер қорындағы барлық мәліметтерді жазбалар немесе объектілер түрінде көрсетуге болады. Мәліметтер қорларын басқару жүйесі - мәліметтер қорыныңқұрылуын, қолданылуын қамтамасыз ететін тілдік және бағдарламалыққұралдардың жиынтығы. Бүкіл мәліметтер қорларын басқару жүйелері екі топқа бөлінеді: локальді, желілік.Локальді - бір компьютерде жұмыс істейтін мәліметтер қорларын басқару жүйелері. Оларға: dBase, FoxPro, MicrosoftAccess және тағы басқалар жатады. Желілік - клиент-сервер технологиясының көмегімен мәліметтер қорын бірнеше компьютерлер қолданатындай мүмкіндік бар мәліметтер қорларын басқару жүйесі. Оған InterBase, Oracle, MicrosoftSQLServer және тағы басқа мысал бола алады. Мәліметтер қоры - бұл бір тектес кретерий бойынша реттелген ақпарат. Мәліметтер қоры қағаз жүзінде толтырылып жұмыста пайдаланылады және компьютер түрінде көрсетілгеді.Қағаз түріндегі мәліметтер қоры болып қарапайым кітапханадағы каталогтағы карточкалар болып табылады. Бұл карточкадағы ақпарат қана бір тектес (кітап туралы ақпарат қана болады) және тізбектелген (карточкалар реттеліп орналасқан, мысалы авторлар тегі алфавит бойынша орналасқан) болып табылады.Компьютерлік мәліметтер қоры файл түрінде және осы файлда ақпараттар болады.Қағаз жүзіндегі мәліметтер қорын кесте түрінде көз алдымызға елестетуге болады. Кестеніңәр жолы жазбаны сақтайды. Кесте бағандағы тұрған басты сөз бұл баған аты, ал кесте жолындағы номер - жазба номері.Мәліметтер қорының файлына кіру рұқсатын BDE кітапханасы файл орналасқан каталогтың атын емес, ал оның псевданимын қолданады. Жаңа мәліметтер қорын кестесін құрар алдында бұл мәліметтер қорынның псевданимын құру керек.Мәліметтердің сақталу принциптері бойынша мәліметтер қорын бірнеше негізгі типтерге бөлуге болады. Олар: иерархиялық, желілік, реляциялық болып бірнеше топқа бөлінеді.Мен мәліметтер қорларының мысалы бола алатын кішігірім қосымшаны жазу мақсатында Delphi визуалды бағдарламалау тілін таңдадым. Себебі, осы тілдің басқа объектілі бағытталған тілдерге қарағанда мәліметтер қорларымен жұмыс жасауға мүмкіншілігі көп. Delphi ортасы қолдайтын мәліметтер қоры кестелерінің бірнеше форматтарын қарастырайық.Delphi бағдарламалау тілініңөзіндік кестелер форматы жоқ, бірақ ол көптеген сыртқы форматтармен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін құралдарға ие.
Delphi ортасында жиi қолданылатын оқиғалар:
OnClick - тышқан түймесiн бiр рет басу;
OnDblClick - тышқан түймесiн екi рет басу;
OnKeyDown - клавиштi басу;
OnKeyUp - басылған клавиштi босату;
OnMouseDown - тышқан түймесiн басу;
OnMouseUp - тышқан түймесiн босату;
OnMouseMove - тышқан көрсеткiшiн жылжыту;
OnCreate - форманы екi рет шерту, т.б.
Delphi бағдарламалау тілі қолдайтын мәліметтер қорларының серверлік кестелеріне: DB2, Informix, InterBase, MicrosoftSQLServer, OracleSybase жатады.Delphi бағдарламалау тілі қолдайтын мәліметтер қорының локальді кестелеріне: MicrosoftAccess, dBase, FoxPro, Paradox жатады.Delphi көмегімен құрылған қосымша мәліметтер қорына BDE (BorlandDatabaseEngine) мәліметтер қорларының арнайы процессоры арқылы қол жеткізеді. BorlandDatabaseEngine - мәліметтерге қол жеткізуді қамтамасыз ететін драйверлер мен динамикалық түрде байланысқан кітапханалар (*.dll файлдары) жинағы. Мәліметтер қорларыныңBorlandDatabaseEngine процессоры dBase және Paradox типті мәліметте қорларының кестелерімен өте эффективті жұмыс істеуге.Локальді - кестелері, олармен жұмыс істейтін қосымшалар орналасқан компьютерлерде болатын мәліметтер қоры.Локальді мәліметтер қорлармен жұмыс істейтін қосымшалар - бір ярусты (single-tieredapplications) деп аталады, себебі қосымша да, мәліметтер қоры да бір компьютерде (яруста) орналасқан.Кестедегі мәліметтерді алу сондай-ақ көп қолданушылықта бола алады. Осындай вариант сервер мен компьютерлер желісін көздейді. Мәліметтер қорын ұйымдастырудың бұл тәсілі файл-сервер деп аталады.
1) мәліметтер қорларының көшірмелерін жасау жән олармен бөлек компьютерлерде жұмыс істеу үшін бүкіл мәліметтер қорының белгілі бір мерзім сайын жаңарту қажеттігі туады. Бұл желілік трафикті жоғарлатады және бүкіл жүйенің жылдамдығын азайтады;
2) бір қолданушы мәліметтерді өзгерткен жағдайда олар басқа қолданушылардың мәліметтер қорларының локальді көшірмелеріне бірден бармайды, сондықтан кез келген қолданушы ескірген ақпаратты көре алады. Қолданушлардың жұмыстарын синхронизациялау қажет. Ол қолданушы жұмыс істеп жатқан жазбаларға басқа қолданушылар үшін уақытша тыйым салуға негізделуі қажет. Осылайша, бір жазбаға бірнеше компьютерден бір уақытта қолжеткізу мүмкін емес болады;
3) мәліметтерді алуға бақылау жасауды ұйымдастыру, қолданушыны идентификациялау және мәліметтердің бүтіндігін қолдаумен бірқатар қиындықтар бар.Мәліметтерқоры сервері - қашықтықтағы мәліметтер қорын басқаратын және қлданушылардың сұрауларының орындалуы мен оның нәтижелерін беруді қамтамасыз ететін арнайы бағдарлама.Клиент-сервер мәліметтер қоры жұмыс істейтін қосымшалар екі ярусты немесе көп ярусты қосымшалар (two-tieredandmulti-tieredapplicati ons) деп аталады. Осындай архитектураның келесі артықшылықтарын ажыратуға болады. Бүкіл мәлімет қоры емес, тек қажетті ақпаратты жіберу. Бұл желінің трафигін төмендетеді. Мәліметтермен жасалатын жұмыстың бір бағдарламамен, яғни мәліметтер қоры серверімен орындалатынына байланысты мәліметтердіңқауіпсіздігін және қолданушылардың жеке топтары үшін ақпаратты алу құқығын орнату мүмкіншілігін қамтамасыз ету.
2.2 Бағдарламалау тілінің элементтеріне шолу.
Delphi тілдері байланыс құралы ретінде қолданылады. Егер адамдар тілі-адамдардың байланыс құралы болса, ЭЕМ тілі - машина мен адамның байланыс құралы болады.Адамдар тіліне қарағанда ЭЕМ тілі екі мағыналылық пен анықталмағандыққа жол бермейді. ЭЕМ-ніңәрбір тілінің синтаксис деп аталатын қатаң анықталған грамматикасы болады. Егер программа қосымшасы (оператор) тіл синтаксисіне сәйкес болмаса, оның мағынасы да болмайды. Екінші жағынан синтаксистің дұрыс оператор бір мағыналы трактовкаға ие болады.
Delphi де программалау - бұл жай операторлардың тізбектеліп орындалуы. Операторлардың есепті шығару үшін сүйенетін ЭЕМ командалары бар. Delphi-де қорлармен жұмыс істеу үшін компоненттердің бірнеше жиынтықтары бар. Әрбір жиынтық белгілі бір тапсырмаларды орындауға өте жақсы келеді. Осы жерде заңды сұрақ туады: неге соншама көп, әрі әртүрлі компоненттер қолданылады? Олардың бәрі мәліметтерге қатынаудыңәр түрлі технологияларын қолданады және мүмкіншіліктер бойынша ажыратылады. Microsoftөзініңөнімдеріне тек мәліметтерге қатынау технологиясын енгізді. Borland фирмасы әртүрлі технологиялар арқылы жұмыс істейтін әр түрлі құралдарды ұсынды және бағдарламалаушыны тек өзінің жобаларымен шектемейді. Осындай жағдай өте үлкен артықшылықтарды береді. Одан басқа, кез келген жағдайда қолданыла алатын компоненттер топтары бар. Мәліметтер қорларына қатынаудың бар құралдарына қысқаша шолу жасайық:
Програмалық код терезесі.Кез келген про - грамма program сөзiнен басталатын проект файлы мен бiр не бiрнеше модульдерден тұ - рады да, қолдан құрылатын программа мо - дуль iшiне енгiзiледi. Проект файлы dpr, модуль pas кеңейтiлуi бойынша сақталады. Проект фай - лын негiзгi модуль деп атайды. Негiзгi модульдiң мазмұны про - ек - тiнiң жалпы сипатта - ма - - сынан тұрады. Delphi iске қосылған кезде оны ол автомат - ты тұрде дайындап шыға - ды. Негiзгi модульге ерекше жағдай - лардан басқа кездерде қосымша нұс - қау - лар енгiзудiң қажетi жоқ. Негiзгi модуль (проект):
1.DataAccess вкладкасында мәліметтерге қатынаудың негізгі компоненттері орналасқан. Олар жалпыға ортақ және басқа компоненттері топтарымен қоса қолданулары мүмкін.
DataControls вкладкасында кестелердегі мәліметтерді көрсету мен редакторлауға арналған компоненттер орналасқан. Бұл компоненттер осы кезде қолданылатын мәліметтерге қатынау технологиясыныңқандай екеніне қарамастан бірдей қолданылған.
2.BDE вкладкасы BorlandDatabaeEngine деп аталатын Borland фирмасы жобалаған технология бойынша мәліметтер қорларына қатынауға мүмкіндік беретін компоненттерді құрайды. Бұл технология өте қатты ескірді және ескі версиялармен өзара байланысу үшін ғана қолданылады. Оған қарамастан ол мәліміттер қорларының ескірген типтерімен (Paradox, dBase сияқты) жақсы жұмыс істейді.
3.DBExpress - бұл Borland фирмасының мәліметтерге қатынаудың жаңа технологиясы. Ол жоғары иілгіштікпен ерекшеленеді және мәлімет қорларын қолданатын клиент-серверлік қосымшаларды бағдарламалауға жақсы келеді. DBExpress вкладкасындағы компоненттерді Oracle, BB2 және MySQL сияқты серверлік технологиямен құрылған мәлімет қорларында қолданған жөн.
4.ADO (Active DataObjects) - Microsoft корпорациясымен жобаланған мәліметтерге қатынау технологиясы. Ол өте жақсы кітапхана, бірақ оны тек Microsoft мәлімет қорларымен, яғни MSAccess және MSSQLServerқолданған жөн. Delphi ортасы - программисттің жоғары тиімді жұмысын қамтамасыз ететін күрделі механизм.Компоненттер палитрасы - бұл Delphi-дің негізгі байлығы. Ол басты терезенің оң жақ бөлігінде орналасқан және қажет компонетті тез табумен қамтамасыз ететін закладкасы бар. Компонент дегеніміз белгілі бір қасиеттерден тұратын және программисттіңәрекетімен форма терезесінде орналасатын функционалды элемент. Ол үшін Proporties (қасиеттер) опцияларын таңдау мен компоненттер палитрасындағы кез келген пиктограммасын тышқанның оң жақ батырмасын сырт еткізгеннен кейін экранда пайда болатын терезе, арнайы редактор қолданылады.Delphi-дегі мәліметтер қорын басқару жүйесімен жұмыс істеуге қажетті базалық класстар мен компоненттер: TTable (кесте) классы, TDataSet (мәліметтің абстрактілі жиыны) базалық класына мәліметтер жиындарымен жұмыс істеген кезде BDE-нің функционалдылығын жүзеге асыратын TBDEDataSetклассы негізделген. Оныңұрпағы TDBDataSet классы - мәлімет қорымен байланыс үшін жауап береді. Оның негізінде бағандар мен жолдарға ұйымдастырылған кестелер түріндегі реляциялық ақпаратпен жұмыс істей алатын компоненттер жасалған. Атап айтқанда, маңызды компоненттердің бірі TТableTDBDataSet классыныңұрпағы болып табылады. TField (жазба өрісі) класы - берілген класс бағдарламада виртуалды келтірілген нақты жазба өрісін сипаттайды, яғни ол физикалық жазба үшін қабық ретінде болады және оны жобалаушыға қажетті касиеттері мен тәсілдер жиынтығымен толықтырады. TData Source (мәліметтер көзі) компоненті- компонент кестелер мен басқа да физикалық мәліметтер жиынтықтары және формадағы басқару элементтері арасындағы байланысты қамтамасыз етеді. Бұл компонент күрделі баптауды қажет етпейді. Оның тек State (TDataSetState типі) қасиетін ғана қарастырайық. Ол бізге DataSet қасиетінде берілген мәліметтер жиынының жағдайы туралы ақпарат алуға (мәлімет редакторлау, қосу, іздеу, жөндеу, өзгерту, фильтрациялау және тағы басқа да) мүмкіндік береді. Қолданылуы- бағдарламалаушыға тәжірибелік жұмысында function ISlinkedTo (DataSet: TDataSet): Boolean; әдісі қажет болады. Ол мәліметтер көзі параметр ретінде берілген DataSet мәліметтер жиынтығымен байланысқанын және байланыспағанын анықтайды. OnDataChahge оқиғасы мәліметтер жиынтығының бір жазбасының редакторлауы болған кезде пайда болады, OnDataChahge оқиғасы - мәліметтер жиынтығының жағдайы өзгерген кезде, ал OnUpdateData оқиғасы - мәліметтер қорына жасалған жаңартуларды енгізгеннен кейін Post әдісі орындалғанның алдында пайда болады. Мәліметтер модулін құру - Delphi жүйесіндегі мәлімет қорына қатынау мәліметтер қорын басқару жүйесімен жұмыс істеуге арналған визуальды емес компонентердің бай жиынтығын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Әдеттегідей, бұл компоненттер құрылатын бағдарламада арнайы мәліметтер модулінде (TDataModule) топтастырылады. Мәліметтер модулін объектілердің жұмысын орталықтанған түрде басқаруға мүмкіндік беретін және мәлімет қорларымен байланысқан бағдарлама логикасын есептеу әрекеттеріне және мәліметтердің формада бейнеленуін жүзеге асыратын бағдарламалық кодтан бөлетін объектілерді сақтаушы деп қарауға болады.Мәліметтер модулін жаңа жоба құрып File New DataModule командасы арқылы қосуға болады. Мәліметтер қорлары кестелеріне қатынау. Осы ағаштағы объектілер жағдайын тарта алу тәсілімен өзгертуге, сондай-ақ оларға жаңа объектілерді қосуға болады. Тышқанның оң жақ батырмасының көмегімен ағаштыңәрбір элементінің негізгі қасиеттеріне қатынауды тез жүзеге асыруға болады. Олардың бәрі де терезенің оң жағында орналасқан объектілердің контекстік менюінен де алына алады.Delphi - дельфи оракулы өмір сүрген грек қаласы. Және осы атпен өзіндік сипаттамасы бар программалық жасақ аталған болатын. Жасақтың бірінші нұсқасы екі жарым жыл ішінде компанияның жасырын түрде жүргізген талдау нәтижесінде пайда болды. Delphi - бұл бірнеше маңызды технологиялар комбинациясы:машиналық кодқа жоғары өнімді компилятор;компоненттердің обьектті - бағытталған моделі;қосымшалардың программалық прототиптерінен визуалды құрылуы; деректер базасын құруға масштабталатын құралдар. Delphi - дің стандартты қойылымына 270 базалық класының ішінен сәтті таңдалған иерархияны құрайтын негізгі обьекттер кіреді. Delphi программаларды талдаудың визуалды ортасы. Бұл сырқы түрін безендірудіңүлкен бөлігін қолданушының графикалық интерфейсінің программаныңөзінде қалай құрылатындығына қарамай-ақ, қажет обьекттерді формалар дизайнерінде (формалар дизайнері-құрылатын программаға қажет компоненттер орналастырылатын форма) орналастыра отырып, тышқанның еөмегімен істеу керек. Delphi талдау ортасы программаның сыртқы түрін қалыптастыру процесін жеңілдете отырып, қосымша құруды да жеңілдетеді. Қарапайым қосымшалар, утилиттер мен программалар құру кезінде деректер базасымен жұмыс істегенде регистрлер, ағындар және тағы басқа туралы ойланудыңқажеті жоқ. Delphi - де программмалау барысында басты назарды программаның орындалу логикасына аударуға және қосымшаның математикалық бөлімін құрумен айналысуға болады. Delphi программалау ортасының сыртқы түрі басқаларынан Windows - та көре алатындығымызбен ерекшеленеді. Мысалға, Borland Pascal for Windows, Borland C++ бұл MDI қосымшалар және Delphi - ге қарағанда басқаша болады, MDI (Multiple Document Interfase) - бір үлкен терезе ішіндегі бірнеше терезелерді басқарудың ерекше тәсілін анықтайды. Delphi ортасы басқа Single Document Interface (SDI)пецификацияға сәйкес келеді және жеке-жеке орналасқан бірнеше терезелерден тұрады:программаның басты терезесі. Онда негізгі меню, құрал-сайман тақтасы және компоненттер политрасы орналасқан;обьектті инспектор. Обьекттерді басқаруға арналған және 2 бөліктен тұрады: Properties - қасиет және Events - оқиға;.
3.ЖОБАНЫҢ ЗЕРТТЕМЕСІ.
3.1 Тапсырманың жалпы қойлымы.
Курстық жұмыстың басты максаты бағдаршам жасап шыгу,осы жолда мен Delph програмасын бастапкы орынга қоя отырып осы програмамен багдаршамды жасап шықпақпын.Багдаршам жасау үшін ен бірінші Database Desktop жеке бағдарламасын жүктеу керек. Оны жүзеге асыру кез келген тілді меңгерген немесе оқып жүрген адамныңқолынан келеді. Ол Delphi-дің жабдығына кіреді. Ашқаннан кейін келесі әрекеттерді орындау керек:FileNewTable менюін таңдау;ашылған терезеде тізімнен Paradox7 таңдау;ОК батырмасын басу.Рет бойынша номер - Database Desktop оны автоматты түрде генерациялайды және оны өзгерту мүмкін емес.FieldName - өріс аты. Осы жерде өрістерге тек ағылшын әріптермен бос орын қалдырмай аттарды қоюға болады.Type - өрістің типі. Тышқанныңоң жақ батырмасын шерткеннен кейін мүмкін болатын бүкіл өрістердің тізімі шығады, осы жерден керегін таңдау қажет.Size - мөлшер. Бұл өрістің мөлшері. Өрістердің бүкіл типтерінің мөлшерлерін өзгертуге болмайды. Көпшілігінде ол қатаң түрде берілген. Мөлшер көбінесе жолдық типтер (alpha), бинарлық (binary) және тағы басқалай өзгертіледі.Key - кілт. Егер осы баған екі рет шертілген болса, онда ағымдағы өріс кілттік өріске айналады. Бұл үнсіздік бойынша кестенің бүкілі осы өріс бойынша сортталады дегенді білдіреді. Кілттік өрістер болып тек алғашқы өрістер ғана бола аады, яғни екінші өріс тек біріншімен ғана кілттік өріс бола алады. Кілттік өріссіз кестеге жаңа жазбаны енгізуге болмайды.
3.2 Қосымша архитектураны талдау.
Қосымша архитектурасы - нақты анықтау қиын және әсіресе тәжірибесі жобалаушылардың көпшілігін сезетін ұғым. Жоба мен архитектураны негізінде ажырату қиын. Архитектура - қандай да бір анықталған ерекшеліктерден тұратын жобаның аспектілерінің біреуі. Архитектура - бұл тек құрылымға қарағанда үлкен. Архитектура бойынша IEEE тобы оны оның ортасындағы жүйенің жоғарғы деңгейлі концепциясы ретінде анықтайды. Бұл анықтама жарамдылықты жүйенің мақсаттылықпен, экономикалық байланыстармен, стильмен байланыстырады. Бұл онымен шектеліп қоймай, жүйені оның операциялық ортасында және талдау ортасы - сыртқы көзқарасын қарастырады.Архитектура жобасының болуы жобаны жеке бақылауға, оның күрделілігімен басқаруға және жүйенің толықтығын сақтауға мүмкіндік береді.Күрделі жүйе - оның бөлімдерінің суммасына, кішігірім тәуелсіз тактикалық шешімдердің тізбегін қарағанда аса маңызды. Ол осы бөлімдерді ұйымдастыруға және өсудің нақты ережелерімен қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін қандай да бір біріктіруші құрылымға ие болуы керек. Егер жүйенің күрделілігін ескермесе, ол адам ұғымынан тыс дамиды.Архитектура көп масштабты бірнеше рет қолдануға арналған тиімді база болып табылады.Қосымша архитектурасы оның бейнелерімен сипатталады. Архитектураныңәр бір көрінісі жоба иелері топтары: соңғы қолданушылар, жобалаушылар, әкімшіліктер, системотехниктер, жобалаушылар, эксплуатационщиктерді қызықтыратын қандай да бір аспектіні бейнелейді.Көп деңгейлі қосымшалар желідегі бірнеше копьютерлер бойынша орналастырумен жүзеге асырылады. Бұл типтегі қосымшаны орналастырылған немесе n деңгейлі деп те атайды. Бұл қосымша, желі арқылы мәліметтер алмасуға мүмкіндік береді.Мәліметтер қорыныңқосымшасы атауына сәйкес мәліметтер қорымен өзара байланысқан болады. Өзара байланыс сөзі ақпаратты алумен, оны анықталаған форматта ұсынумен, редакторлаумен, кері байланыс жасаумен түсінідіріледі. Бізге белгілі болғандай мәліметтер қоры арнайы мәліметтер қорын басқару жүйесінің бағдарламаларымен басқарылады. Ол бір қолданушымен жұмыс жасайтын локальды болып және серверлі болып, көпқолданушымен жұмыс жасайтын болып бөлінеді. Осындай классификацияныңнегізгі критериі болып мәліметтер қорының көлемі және мәліметтер қорын басқару жүйесі орташа жүктемесі табылады. Қосымшаныңөз алу механизмінен және мәліметті жіберу механизімінен, ақпараттың ішкі жіктелу механизімінен, мәліметтерді редакторлау және қолданушы интерфейсін қажет деп табылған түрде көрсетілуінен тұрды. Қабылдау және мәліметті жіберу механизмі мәліметтердің деректерін қосуды қамтамасыз етеді. Ол мәліметтерді қайда жіберу керек, оны қандай хаттама бойынша іске асатындығын білу керек. [5]Қолданбалы интерфейс мәліметтерді көруге және редакторлауды сонымен қатар мәліметтерді басқаруды қамтамасыз етеді. Қосымша және өз мәліметтер қорының арасында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.Негізгі ұғымдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1 Негізгі ұғымдар.Бағдарлама құру кезінде шешілетін тапсырмалар..5
1.2 Бағдарламаның сыртқы құрлымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.3 Обьектілердің класификациясы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.4 Компанентер палитрасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
2.Алдын ала жоба зеріттеу кезеңі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 11
2.1 Жоба бойынша пәндік аумақты сипаттау және анализдеу ... ... ... ...11
2.2 Бағдарламалау тілінің элементеріне шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
3.Жобаның зеріттемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
3.1 Тапсырманың жалпы қойлымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3.2 Қосымша архитектураны талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 18
3.3 Багдарламалау тілін таңдау және оның ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ..19
3.4 Қолданушы интерфейсін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
4.Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
4.1 Өндірілетін процедуралар мен функцияларды сипттау ... ... ... ... ... 25
4.2 Идинтификаторлар терезесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
4.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
5.Жоба жасау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
5.1 Жоба жасау жұмысының барысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...29
5.2 Қолданылатын типтер ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
5.3 Жұмыс барысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
5.4 Багдарлама листигі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..4 0
Кіріспе
Бүкіл әлемнің фирмалары мен компанялары қызметке қажет акпаратты сақтау және өңдеу үшін комьпютерлерді қолданады.Қолданушылар көзқарасы бойынша мәліметтер қоры-ақпаратпен жқмыс жасайтын бағдарлама.Бұл бағдарламаны іске қосканда экранда кесте шығады,мұндай қолданушы өзіне керекті ақпаратты ала алады.
Біздің курстық жұмысымыздың тақырыбы бойынша, яғни жалақыны есептеуді автоматтандыру жұмысын анықтау үшін мен DELPHI програмасы арқылы есептеу жұмысын автоматтандыруға тырыстық.
Курстық жұмыс Delphi обьектілі бағытталған тілінде жазылған және мәліметтер қорын басқару жүйесі ретінде Paradox қосымшасы қолданылады. Қазіргі уақытта Delphi корпоративтік пайдалану үшін қолданылатын мәліметтер қоры қосымшасын құруда бірден-бір кеңінен таралған құрылғы болып есептелінеді. Бағдарламаушылардың көзқарасы бойынша мәліметтер қоры-файл жиынтыгы,осы жиынтық ақпаратты сактайды.Мәліметтер қорымен жұмыс істеуді үйрену арқылы адамзат өміріндегі ақпаратты сақтау бойынша көптеген мәселелерді дұрыс, тез әрі тиімді шешуге мүмкіндік алады. Ол ірі корпорация, техникалық завод, жеңіл өндірісінің фабрикасы, сауда орталықтары немесе кішігірім үй кітапханасы болсын мәліметтерді есепке алуға, оларды өңдеуге, сақтауға, қосуға, жоюға бағытталған әрекеттерге сұраныс міндетті түрде пайда болады.
Автоматтандыру - техникалық құрал-жабдықтарды, сондай-ақ энергияны, материалды және ақпаратты алу, түрлендіру, жеткізу, пайдалану процестеріне адамның тікелей не ішінара қатысуын босататын экономикалық материалдық тәсілдермен басқару жүйесін пайдалану.Технологиялық, энергетикалық, көліктік, тұрмыстық-өндірістік процесте,Күрделі агрегаттарды, кемелерді, ғарыш кемелерін, өндірістік құрылыстар мен кешендерді жобалау,цехты, мекемені, сондай-ақ әскери құрамалар мен бөлімшелерді ұйымдастыру, жоспарлау және басқару,ғылыми-зерттеулер, медициналық және техникалық диагностикалау сапасын жақсарту, статистика деректерін өңдеу және есепке алу, бағдарламалау, инженерлік есептеулердің барлығы автоматтандырылады Осы тақырыпқа мәліметтер қорымен байланысқан қосымшаны жазбас бұрын ең алдымен осы тапсырманы шешуге арналған тілдерді қарастырып, олардың ішінен ең тиімдісін таңдаған жөн болар еді, сондай-ақ жалпы мәліметтер қорларының не екенін, олардың мәні мен мағынасы неде деген сұрақтарға жауап беру қажет.Программа студенттер туралы мағлұмат жинау және сақтау үшін, іздеу үшін жөнедеу және есеп берудің нәтижесіне арналған мәліметтер қорын өңдеуді орындайды. Бұл программамен оқу бөлімініңқызметкерлері,студенттер бөлімі, және оқу ісінің орынбасарлары қолдана алады. Бұл программа дәл осы жағдайға арналып құрылған. Кез келген студент туралы жылдам ақпарат алу үшін белгілі бір уақыт қажет етіледі.Студенттер туралы мағлұматы бар бұл мәліметтер қоры куратор және оқу ісінің меңгерушісі жағынан студенттерді бақылау сапасын жақсартуды және әр бір студент туралы мағлұмат берумен қамтамасыз етеді. (аты, мекен-жайы, тобы, туған күні, оқу түрі, іштей немесе сырттай оқу түрін, оқу үшін жыл бойында қанша ақша төлегендігі, барлығы қанша ақша төлейтіндігі туралы). Сонымен қатар іздеу, жөндеу және есеп беру нәтижесі, оқудың барлық уақыты бойы керек нәтижені алу. Уақыттың көп мөлшерін қысқартуға мүмкіндік беретін тізімнің автоматты түрдегі генерациясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Delphi-де програмалауға көзқарас программаның сапасын басқа критерилерінде негізделген. Осы критеримен сәйкес келетін жақсы программа - бұл басқа адамдарға түсінікті жазлған программа. Нақтырақ бұны программист біріншіден, оңай оқи алатындай, екіншіден - оңай қолдана алатындай етіп жазуы.
1.НЕГІГІ ҰҒЫМДАР.
0.1 Негізгі ұғымдар.Бағдарлама құру кезінде шешілетін тапсырмалар.
Құрауыштар қасиеті-белгілі объекті берілгенде немесе өзгергенде автоматты түрде оның атрибутын өзгертетін құрауыштың өрісі. Құрауыштың функциясын (атқаратын міндетін) анықтайды.
Қурауыштың оқигасы - кұрауыштың колданушы немесе операңиялық жүйемен эрекеттесуінің нәтижесінде пайда болады. Әрбір құрауыш стандартты оқиғалардың жиынынан тұрады.
Құрауыш хабарламаны өңдеу әдісінен тұрады, олардың әрқайсысы құрауыштың белгілі оқиғага ықпалын анықтайды (пернені басу немесе тышканды жылжыту).
Окиганы өндеу деп - өрбіген оқиғаға жауап ретінде белсенділік танытатын қосымшаның код бөлімін айтамыз.
Құрауыш пішінге немесе баска кұрауышқа тиісті болуы мүмкін.
Пішін-деп\У1пс1о\Ү5 терезесінің қасиеттеріне ие жэне біркелкі функционалдық тағайындалумен байланысқан, құрауыштарды орналастыруға негіз болатын көрнекілік құрауышты айтамыз.
Қосымшаның пішіні қолданушылық интерфейстің негізі болып саналады. Қосымшада бірнеше пішін болуы мүмкін.
Пішін туралы ақпарат екі типті файлда сакталадыфайлдың бірінші типі (пішіннің файлы) - екілік - пішіннің кескінін жэне қасиеттерін сақтайды, екінші тип (пішіннің модульі) сіздің қосымшаңыздың функциясын іске асыратын кодтардан тұрады және пішін мен оның кұрауыштары үшін оқиғаларды өңдеуді қарастырады. Екі файл да автоматты түрде Деірһі - де синхрондалады. Әрбір пішінге өзінің модульі сәйкес келеді.
0.2 Бағдарламаның сыртқы құрлымы.
Деlрһі-дің көмегімен құрылған бағдарламаның құрылымы дәстүрлі бағдарламаның құрылымынан өзгешелеу болады, ол өз кезегінде мұндай бағдарламаларды құрудың ерекшеліктерін шартты түрде корсетеді. Мұндай бағдарламаны екі бөлімнен тұрады деп көрсетуге болады: интерфейс - бағдарламаның бөлімі, ол бағдарламаға ақпаратты енгізуге жэне оны шығаруға, сонымен бірге тікелей тапсырманы шешуге арналған операторларды тағайындауға арналған (есептеу, акпараттың түрленуі және т.б.). Бағдарлама өз жұмысында операциялық жүйе, эртүрлі сыртқы құрылғылар, деректер базасы, басқа бағдарлама жэне т.б. әрекеттеседі. Ортада программа құруға арналған мо - дуль тере - зесi да iске қосылады (Unit1.pas). Форма терезесi - нiң астында орналасқандықтан, ол экранда көрiнбейдi.
Delphi интерфейсiнiң құрамына негiзгi мәзiр, аспап - тар па - нелi және компоненттер палитрасы енгiзiлген.
Негiзгi мәзiр пункттерiне (iшкi мәзiрлерге) Del - phi - -де жұмыс iстеу командалары, аспаптар панелiне iшкi мә - зiрлерге енгiзiлген негiзгi команда - ларды орындайтын түй - мелер орналастырылған. Delphi-де дайындалатын программа проект деп аталады. Форма - программаны дайындау алдында ашылатын, програм - ма - ның сүхбаттық терезесi. Delphi алғашқы рет iске қосылған кезде формаға Form1 атауы берiледi (1-сурет). Оның жиектерiне тышқан көрсеткiшiн орналас - тырып, ол екi жақты нұсқама түрiне айналған кезде форманы кеңейтуге не қысуға болады.Программа пайдалану үшiн форма бетiне түрлi компо - нент - тер орнатылады. Негiзгi компоненттер Delphi терезесiнiң компо - нент - тер палитрасында орналасқан. Форманың және форма бетiне енгiзiлетiн компоненттердiң түрлi қасиет - терi бар. Олар объектiнiң түрлi мүмкiн - дiктерiн сипаттап, ағым - дық күйiн анықтайды. Мысалы, форма қасиеттерi - форма тақырыбының мәтiнi, өлшемi, экранда орналасуы, түсi т.б. Delphi iске қосылған кезде форма қасиеттерiне алғашқы ағымдық мәндер мен - шiк - телiп қойылады. Интерфейс- бұл объектілердің жиынтығы, оның көмегімен ақпаратты белгілі бағытқа жіберу асырылады, - пішін, карым - катынас терезелері, басқару элементтері жэне т.б. Көптеген жағдайларда таңдап алынған интерфейс барлык бағдарламаның құрылымын анықтайды.Объектілер бағдарламада жеткілікті түрде автономды болғандықтан, олардың арасында ақпаратты жіберу, сонымен бірге багдарлама мен операциялық жүйе, бағдарлама мен сыртқы кұрылғылар т.б. арасында ақпаратты беру үшін хабарлама жүйесі қолданылады.Мұндай бағдарламаның жұмысы да өз сипатында. Әдетте ол іске қосылғаннан кейін келесі хабарламаны күту режимінде тұрады. Хабарлама пайда болғанда бағдарлама оған талдау жасайды, қандай әрекет жасау керек екенін анықтайды, одан кейін сол әрекетті орындап, келесі хабарламаны күтеді. Әртүрлі хабарлама пайда болғаннан кейін бағдарлама шарт бойынша эртүрлі әрекет жасайды, барлық орындалатын операторлар бағыныңқы бағдарламалардың жиынтығын береді, олар эртүрлі объектінің әдістері ретінде бекітіледі (хабарламаны және оқиғаны өңдеу эдістерін қоса алады), немесе өздік бағыныңқы багдарлама. Нақтылы түрде эртүрлі операциялық жүйелер жэне оларды баптау, олар белгілі командаларды күтеді, содан кейін оларды өңдеуге кіріседі.
0.3 Обьектілердің класификациясы.
Интерфейс (interface) бөлiмi interface кiлттiк сөзiмен бас - талады да, оған келесi бөлiмдер енгiзiледi: uses - Турбо Пас - кальда пайдаланатын бөлiм сияқты, оған стандартты мо - дуль атаулары жазылады, бөлiмге пайдаланушы дайындаған модуль атауын кiрiстiрiп қою да мұмкiн. Одан әрi, Delphi дайында - ған форма типi сипатталады (онда өрiстер, қасиеттер, компо - ненттер сипатталып, олардан соң модульде жазылатын проце - ду - ра - лар мен функциялар (про - грамма элементтерi) жария - ла - нады, т.б.).Private (жеке, дербес) бөлiмiне тек ағымдық модульге тиiстi элементтер енгiзiлуi мұмкiн (элемент - өрiстер, әдiстер, қасиеттер мен оқиғалар); Public (көпшiлiк) бөлiмiнiң iшiнде ағымдық модульге қол жеткiзуге болатын кез келген про - грамма не модульдiң кө - рi - нетiн элементтерi, облыстары ен - гiзiледi. Олар клас - қа енетiн элементтердiң пайдалану облыс - тарын ғана анықтайтын болғандықтан, әдетте (көп жағдайда) олар бос көрiнедi. Implementation (iске асыру,орындау) бөлiмiндегi {$R*.DFM} - .dfm кеңейтiлуi бойынша жазылған файлды пайдалану нұсқауы. Ол модульдi оған сәйкес форманың си - паттамасымен байланыстырады (файлға форма қасиет - терiнiң мәндерi жа - зылып қойылған. Ол формада орнатылған ком - поненттер қасиеттерiнiң де сипаттаммаларын бойында сақ - тайды. Қасиеттер сәйкес Object Inspector тере - зе - сiнде көрiнедi). Одан соңғы қатарларға программалаушы Delphi тiлiнде қа - жеттi процеду - раларды қолдан кiрiстiру керек. Олар - дың iшiндегi оқиғаны өңдеуiш процедуралардың тақы - рыптары мо - дульдiң интерфейс бөлiмiнде авто - матты тұрде жа - зылып қойылады.Кейде модульдiң соңына инициалдау (initialization) бөлiмi енгiзiледi. Бөлiм модуль айныма - лы - ларын ини - циалдап (бас - тапқы мәндер берiп), про - грам - маны дайындау ұшiн қажет. Егер ол толтырылса, бұл бөлiм басқаруды программа денесiне беруден бұ - рын орын - да - лады. Бө - лiм нұсқау - ларын begin және end кiлттiк сөздерiнiң арасына енгiзу керек. Жоғарыда көрсетiлген сияқты, бөлiм толтырылмаса, begin сөзi жазыл - май, оған тек end. сөзi енгiзi - ледi. Ол - модульдiң соңын бiлдiретiн кiлттiк сөз. Жобаны-жоғарыда айтылғандай нақты тағайындалуы анықталған жеке объектілердің жиынтығы ретінде қарастыруға болады. Бұл объектілерді ортақ қасиеттері бар кластарға біріктіруге болады. Мұндай кластардың құрылымы қиынырақ болып келеді, сондықтан оны түгелдей көру үшін Вго\Үзег бағдарлама элементтерін көру терезесінің көмеғімен көруге болады. Мұнда жобаның құрылымын ұйыдастыру үшін қолданылатын тек маңызды кластарды ғана қарастырамыз (сурет 1.2).Жобада қолданылатын неғізгі объект болып косымша, пішін жэне құрауыш табылады.Қосымша-келіп түскен хабарламаны өңдеу циклін ұйымдастыратын жобаның негізгі байланыс объектісін көрсетеді.Пішін-интерфейстік элементті көрсетеді, оның арқасында қосымшалар мен сыртқы құрылғылар арасында ақпарат алмасу үрдісі жүреді. Пішін қосымшада орналасады, ал қосымша бір немесе бірнеше пішіннен тұруы мүмкін.Құрауыштар-пішінге орналастырылады жэне ақпаратты алу, түрлендіру және бейнелеу үшін операцияларды орындауға қатысты объектілерді сипаттайды. Олардың классификациясы қиындау, сондықтан жиі қолданылатын кұрауыштар тобын қарастырайық. Пішін құрауыштардың кез келген санынан түра алады.Қүрылымдық түрде жоғарыда көрсетілген қүрауыштардың бэрі ТСотропепі (Қүрауыш) класына, объект жобасында қолданылатын жалпы жэне көп санды топтарға қарайды. Нақты түрде бүнда тек файлдармен жүмыс істеу, графикалық әдістер, эртүрлі тізімдер мен ағындар жэне басқа объектілер қатары ғана кірмейді.Басқару элементтері(ТСопігоІ класының үрпақтары болып келген қүрауыштар) - қолданушымен қарым - қатынасты жүзеге асыратын экранда бейнеленетін қүрауыштар (көрнекілік құрауыштар) Бағдарламада қолданушы шарт бойынша оларды басқара алады (пернетактаның көмегімен ақпаратты енгізу, оларға тышканның көмегімен әсер ету жэне т.б.). Олар экранда қосымша орындалғанда бейнеленеді.Экранда бейнеленбейтін элементтер (бейнеленбейтін немесе көрнекілік емес құрауыштар).Олар жүйелік ресурстарға катынауга жауап береді: драйвер, андартты диалог терезелеріне ұқсас жэне т.б. Құру кезінде көрнекілік емес құрауыштар пиктограмма түрінде бейнеленеді, ал қосымшаны орындағанда ереже бойынша көрінбейді.Басқару элементтерін өз кезегінде екі үлкен кластарга бөлуге болады және олардың арасында принциптік айырмашылық бар:Терезелік басқару элементтерінің класы ТШпСопігоІ (Терезелік басқару элементі).Терезелік басцару элементі ( ТҒогт, ТВіШоп, ТЕсІіІ, ТМето, ТРапеІ, ТОгоирВох жэне т.б. кластардың құрауыштары) терезелік функциялардан (немесе процедуралар) түрады, олардың арқасында ол келіп түскен акпаратқа ықпал етеді жэне экранда активтенеді.Графикалық басқару элементтерінің класы (Графикалық-баскаруэлементі).қимылғ а ықпалын тигізе алмайды.Негізгі объект деп - басқа объект орналасатын объектіні айтамыз.Көмекіиі объект деп-орналасатын объектіні айтамыз. ргорегіуСотропепіСоипі. Негізгі объектінің көмекші қүрауыштарының санын береді (ағымды қүрауыштың).
0.4 Компанентер палитрасы.
Delphi-де программа дайындау ұшiн компонент - тiк тәсiл пайдаланылған: пайдаланушы программаларының кiтапха - насы про - граммалау ортасымен бiрге ұсынылатын, белгiлi бiр iс-әрекеттi орындайтын ком - поненттерден жинақтала - ды, ал олар - - - форма терезесiне енгi - зi - ледi. Компонент - тiк тә - сiл про - грам - малау технологиясына на - ғыз төңкерiс жа - сады деу - ге болады, себебi, компоненттердi пай - далану программа жұ - мы - сын кұрделi тұрде жеңiлдеттi.
* Компоненттер кiтапханасын визуальды компоненттер кi - тап - ханасы (Visual Component Library, VCL) деп атайды. Онда түр - лi компонен - ттер жинақ - та - лып (Delphi 5-те олардың саны 200-ден артық), олар түрлi атаулы 19 бетке орнатылып қойылған.
Жиi жолданылатын беттер мен компонеттер 1-кестеде көрсетiлген:
Standard
Additional
Win32
System
DataAccess
DataControls
InterBase
Midas
Internet
QReport
Dialogs
Құрамына жиi қолданылатын компонеттер енгiзiлген стан - дартты бет.
Стандартты беттi толықтырушы қосымша бет.
Windows 9598 стилiнде қолданылатын 32-биттiк компонеттер
Таймер, плеер т.с.с. жүйелiк компонеттер бетi
Берiлгендердi BDE арқылы басқару бетi
Берiлгендердi басқару бетi
InterBase программасымен тiкелей байланыс
Берiлгендер қорын басқару қосымшаларын құру
Инетрнет - Интернетпен жұмыс iстейтiн қосымшалар құру
Есептер даярлау
"Open file", т.с.с. сұхбаттық терезелердi пайдалану
Standard бетiнiң кейбiр компоненттерi:
Label
Edit
Memo
Button
Panel
MainMenu
Мәтiндi шығару
Бiр жолдың мітiндi енгiзу және редакциялау
Көп жолдың мітiндi енгiзу және редакциялау
Командалық түйме құру
Компоненттердi топтастыру контейнерi
Мәзiр құру
Additional бетiнiң компоненттерi:
BitBtn
Image
Shape
Chart
Бетiне биттiк бейне орнатуға болатын командалық түйме
Графикалық кескiндердi шығару (бейнелеу)
Форма бетiне түрлi геометриялық фигураларды шығару
Диаграммалар мен графиктер тұрғызу
Win32 бетiнiң компоненттерi:
Animate
ProresBar
Дыбыссыз клиптердi орындау
Орындалуы бiршама уақыт алатын процестердi бейнелеу
System бетiнiң компоненттерi:
Timer
PaintBox
Қосымшада уақыт интервалын беру
Форма бетiнде сурет салуға болатын облыс құру
Dialogs бетiнiң компоненттерi:
OpenPictureDialog
SavePictureDialog
Графикалық файлдарды ашу сұхбаттық терезесiн пайдалану
Графикалық файлдарды саұтау сұхбаттық терезесiн пайдалану
Аталған компоненттердi пайдалану мысалдары 1-тарауда келтiрiлген. Пайдаланушы жаңа компонент дайындап, оны компо - ненттер панелiне қосып қоюына болады.
2.АЛДЫН АЛА ЖОБАНЫ ЗЕРТТЕУ КЕЗЕҢІ.
2.1 Жоба бойынша пәндік аумақты сипаттау және анализдеу.
Сабақ барысында бағдаршам жасаудың қыр сырын түсінесіздер,осында талай қосымша процестерді көресіздер,зеріттеу бөлімінде әр зат өзіндік кодтарымен таныс болады. Бағдаршам үшін программа - ол жай операторлардың тізбектелуі. Операторлар ЭЕМ командаларын өз алында көрсетеді, оны қуалай отырып ол тапсырманы шешеді. Програманың тапсырманы шешуге қолданатын тәсілі алгоритм деп аталады, программистің жұмысы программа құратын алгоритмдерді таңдау. Алгоритм жай ғана математикалық теңдеулерден немесе күрделі процедуралардан тұра алады. Кез келген жағдайда алгоритмді программа түрінде көрсету программистің ең басты тапсырмасы болып табылады. Мәліметтер қоры. Ең бірінші мәліметтер қорының не екені, ол не үшін қажет, оныңқолданылуы туралы және тағы да басқа сұрақтарға жауап беруіміз қажет.Мәліметтер қорындағы барлық мәліметтерді жазбалар немесе объектілер түрінде көрсетуге болады. Мәліметтер қорларын басқару жүйесі - мәліметтер қорыныңқұрылуын, қолданылуын қамтамасыз ететін тілдік және бағдарламалыққұралдардың жиынтығы. Бүкіл мәліметтер қорларын басқару жүйелері екі топқа бөлінеді: локальді, желілік.Локальді - бір компьютерде жұмыс істейтін мәліметтер қорларын басқару жүйелері. Оларға: dBase, FoxPro, MicrosoftAccess және тағы басқалар жатады. Желілік - клиент-сервер технологиясының көмегімен мәліметтер қорын бірнеше компьютерлер қолданатындай мүмкіндік бар мәліметтер қорларын басқару жүйесі. Оған InterBase, Oracle, MicrosoftSQLServer және тағы басқа мысал бола алады. Мәліметтер қоры - бұл бір тектес кретерий бойынша реттелген ақпарат. Мәліметтер қоры қағаз жүзінде толтырылып жұмыста пайдаланылады және компьютер түрінде көрсетілгеді.Қағаз түріндегі мәліметтер қоры болып қарапайым кітапханадағы каталогтағы карточкалар болып табылады. Бұл карточкадағы ақпарат қана бір тектес (кітап туралы ақпарат қана болады) және тізбектелген (карточкалар реттеліп орналасқан, мысалы авторлар тегі алфавит бойынша орналасқан) болып табылады.Компьютерлік мәліметтер қоры файл түрінде және осы файлда ақпараттар болады.Қағаз жүзіндегі мәліметтер қорын кесте түрінде көз алдымызға елестетуге болады. Кестеніңәр жолы жазбаны сақтайды. Кесте бағандағы тұрған басты сөз бұл баған аты, ал кесте жолындағы номер - жазба номері.Мәліметтер қорының файлына кіру рұқсатын BDE кітапханасы файл орналасқан каталогтың атын емес, ал оның псевданимын қолданады. Жаңа мәліметтер қорын кестесін құрар алдында бұл мәліметтер қорынның псевданимын құру керек.Мәліметтердің сақталу принциптері бойынша мәліметтер қорын бірнеше негізгі типтерге бөлуге болады. Олар: иерархиялық, желілік, реляциялық болып бірнеше топқа бөлінеді.Мен мәліметтер қорларының мысалы бола алатын кішігірім қосымшаны жазу мақсатында Delphi визуалды бағдарламалау тілін таңдадым. Себебі, осы тілдің басқа объектілі бағытталған тілдерге қарағанда мәліметтер қорларымен жұмыс жасауға мүмкіншілігі көп. Delphi ортасы қолдайтын мәліметтер қоры кестелерінің бірнеше форматтарын қарастырайық.Delphi бағдарламалау тілініңөзіндік кестелер форматы жоқ, бірақ ол көптеген сыртқы форматтармен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін құралдарға ие.
Delphi ортасында жиi қолданылатын оқиғалар:
OnClick - тышқан түймесiн бiр рет басу;
OnDblClick - тышқан түймесiн екi рет басу;
OnKeyDown - клавиштi басу;
OnKeyUp - басылған клавиштi босату;
OnMouseDown - тышқан түймесiн басу;
OnMouseUp - тышқан түймесiн босату;
OnMouseMove - тышқан көрсеткiшiн жылжыту;
OnCreate - форманы екi рет шерту, т.б.
Delphi бағдарламалау тілі қолдайтын мәліметтер қорларының серверлік кестелеріне: DB2, Informix, InterBase, MicrosoftSQLServer, OracleSybase жатады.Delphi бағдарламалау тілі қолдайтын мәліметтер қорының локальді кестелеріне: MicrosoftAccess, dBase, FoxPro, Paradox жатады.Delphi көмегімен құрылған қосымша мәліметтер қорына BDE (BorlandDatabaseEngine) мәліметтер қорларының арнайы процессоры арқылы қол жеткізеді. BorlandDatabaseEngine - мәліметтерге қол жеткізуді қамтамасыз ететін драйверлер мен динамикалық түрде байланысқан кітапханалар (*.dll файлдары) жинағы. Мәліметтер қорларыныңBorlandDatabaseEngine процессоры dBase және Paradox типті мәліметте қорларының кестелерімен өте эффективті жұмыс істеуге.Локальді - кестелері, олармен жұмыс істейтін қосымшалар орналасқан компьютерлерде болатын мәліметтер қоры.Локальді мәліметтер қорлармен жұмыс істейтін қосымшалар - бір ярусты (single-tieredapplications) деп аталады, себебі қосымша да, мәліметтер қоры да бір компьютерде (яруста) орналасқан.Кестедегі мәліметтерді алу сондай-ақ көп қолданушылықта бола алады. Осындай вариант сервер мен компьютерлер желісін көздейді. Мәліметтер қорын ұйымдастырудың бұл тәсілі файл-сервер деп аталады.
1) мәліметтер қорларының көшірмелерін жасау жән олармен бөлек компьютерлерде жұмыс істеу үшін бүкіл мәліметтер қорының белгілі бір мерзім сайын жаңарту қажеттігі туады. Бұл желілік трафикті жоғарлатады және бүкіл жүйенің жылдамдығын азайтады;
2) бір қолданушы мәліметтерді өзгерткен жағдайда олар басқа қолданушылардың мәліметтер қорларының локальді көшірмелеріне бірден бармайды, сондықтан кез келген қолданушы ескірген ақпаратты көре алады. Қолданушлардың жұмыстарын синхронизациялау қажет. Ол қолданушы жұмыс істеп жатқан жазбаларға басқа қолданушылар үшін уақытша тыйым салуға негізделуі қажет. Осылайша, бір жазбаға бірнеше компьютерден бір уақытта қолжеткізу мүмкін емес болады;
3) мәліметтерді алуға бақылау жасауды ұйымдастыру, қолданушыны идентификациялау және мәліметтердің бүтіндігін қолдаумен бірқатар қиындықтар бар.Мәліметтерқоры сервері - қашықтықтағы мәліметтер қорын басқаратын және қлданушылардың сұрауларының орындалуы мен оның нәтижелерін беруді қамтамасыз ететін арнайы бағдарлама.Клиент-сервер мәліметтер қоры жұмыс істейтін қосымшалар екі ярусты немесе көп ярусты қосымшалар (two-tieredandmulti-tieredapplicati ons) деп аталады. Осындай архитектураның келесі артықшылықтарын ажыратуға болады. Бүкіл мәлімет қоры емес, тек қажетті ақпаратты жіберу. Бұл желінің трафигін төмендетеді. Мәліметтермен жасалатын жұмыстың бір бағдарламамен, яғни мәліметтер қоры серверімен орындалатынына байланысты мәліметтердіңқауіпсіздігін және қолданушылардың жеке топтары үшін ақпаратты алу құқығын орнату мүмкіншілігін қамтамасыз ету.
2.2 Бағдарламалау тілінің элементтеріне шолу.
Delphi тілдері байланыс құралы ретінде қолданылады. Егер адамдар тілі-адамдардың байланыс құралы болса, ЭЕМ тілі - машина мен адамның байланыс құралы болады.Адамдар тіліне қарағанда ЭЕМ тілі екі мағыналылық пен анықталмағандыққа жол бермейді. ЭЕМ-ніңәрбір тілінің синтаксис деп аталатын қатаң анықталған грамматикасы болады. Егер программа қосымшасы (оператор) тіл синтаксисіне сәйкес болмаса, оның мағынасы да болмайды. Екінші жағынан синтаксистің дұрыс оператор бір мағыналы трактовкаға ие болады.
Delphi де программалау - бұл жай операторлардың тізбектеліп орындалуы. Операторлардың есепті шығару үшін сүйенетін ЭЕМ командалары бар. Delphi-де қорлармен жұмыс істеу үшін компоненттердің бірнеше жиынтықтары бар. Әрбір жиынтық белгілі бір тапсырмаларды орындауға өте жақсы келеді. Осы жерде заңды сұрақ туады: неге соншама көп, әрі әртүрлі компоненттер қолданылады? Олардың бәрі мәліметтерге қатынаудыңәр түрлі технологияларын қолданады және мүмкіншіліктер бойынша ажыратылады. Microsoftөзініңөнімдеріне тек мәліметтерге қатынау технологиясын енгізді. Borland фирмасы әртүрлі технологиялар арқылы жұмыс істейтін әр түрлі құралдарды ұсынды және бағдарламалаушыны тек өзінің жобаларымен шектемейді. Осындай жағдай өте үлкен артықшылықтарды береді. Одан басқа, кез келген жағдайда қолданыла алатын компоненттер топтары бар. Мәліметтер қорларына қатынаудың бар құралдарына қысқаша шолу жасайық:
Програмалық код терезесі.Кез келген про - грамма program сөзiнен басталатын проект файлы мен бiр не бiрнеше модульдерден тұ - рады да, қолдан құрылатын программа мо - дуль iшiне енгiзiледi. Проект файлы dpr, модуль pas кеңейтiлуi бойынша сақталады. Проект фай - лын негiзгi модуль деп атайды. Негiзгi модульдiң мазмұны про - ек - тiнiң жалпы сипатта - ма - - сынан тұрады. Delphi iске қосылған кезде оны ол автомат - ты тұрде дайындап шыға - ды. Негiзгi модульге ерекше жағдай - лардан басқа кездерде қосымша нұс - қау - лар енгiзудiң қажетi жоқ. Негiзгi модуль (проект):
1.DataAccess вкладкасында мәліметтерге қатынаудың негізгі компоненттері орналасқан. Олар жалпыға ортақ және басқа компоненттері топтарымен қоса қолданулары мүмкін.
DataControls вкладкасында кестелердегі мәліметтерді көрсету мен редакторлауға арналған компоненттер орналасқан. Бұл компоненттер осы кезде қолданылатын мәліметтерге қатынау технологиясыныңқандай екеніне қарамастан бірдей қолданылған.
2.BDE вкладкасы BorlandDatabaeEngine деп аталатын Borland фирмасы жобалаған технология бойынша мәліметтер қорларына қатынауға мүмкіндік беретін компоненттерді құрайды. Бұл технология өте қатты ескірді және ескі версиялармен өзара байланысу үшін ғана қолданылады. Оған қарамастан ол мәліміттер қорларының ескірген типтерімен (Paradox, dBase сияқты) жақсы жұмыс істейді.
3.DBExpress - бұл Borland фирмасының мәліметтерге қатынаудың жаңа технологиясы. Ол жоғары иілгіштікпен ерекшеленеді және мәлімет қорларын қолданатын клиент-серверлік қосымшаларды бағдарламалауға жақсы келеді. DBExpress вкладкасындағы компоненттерді Oracle, BB2 және MySQL сияқты серверлік технологиямен құрылған мәлімет қорларында қолданған жөн.
4.ADO (Active DataObjects) - Microsoft корпорациясымен жобаланған мәліметтерге қатынау технологиясы. Ол өте жақсы кітапхана, бірақ оны тек Microsoft мәлімет қорларымен, яғни MSAccess және MSSQLServerқолданған жөн. Delphi ортасы - программисттің жоғары тиімді жұмысын қамтамасыз ететін күрделі механизм.Компоненттер палитрасы - бұл Delphi-дің негізгі байлығы. Ол басты терезенің оң жақ бөлігінде орналасқан және қажет компонетті тез табумен қамтамасыз ететін закладкасы бар. Компонент дегеніміз белгілі бір қасиеттерден тұратын және программисттіңәрекетімен форма терезесінде орналасатын функционалды элемент. Ол үшін Proporties (қасиеттер) опцияларын таңдау мен компоненттер палитрасындағы кез келген пиктограммасын тышқанның оң жақ батырмасын сырт еткізгеннен кейін экранда пайда болатын терезе, арнайы редактор қолданылады.Delphi-дегі мәліметтер қорын басқару жүйесімен жұмыс істеуге қажетті базалық класстар мен компоненттер: TTable (кесте) классы, TDataSet (мәліметтің абстрактілі жиыны) базалық класына мәліметтер жиындарымен жұмыс істеген кезде BDE-нің функционалдылығын жүзеге асыратын TBDEDataSetклассы негізделген. Оныңұрпағы TDBDataSet классы - мәлімет қорымен байланыс үшін жауап береді. Оның негізінде бағандар мен жолдарға ұйымдастырылған кестелер түріндегі реляциялық ақпаратпен жұмыс істей алатын компоненттер жасалған. Атап айтқанда, маңызды компоненттердің бірі TТableTDBDataSet классыныңұрпағы болып табылады. TField (жазба өрісі) класы - берілген класс бағдарламада виртуалды келтірілген нақты жазба өрісін сипаттайды, яғни ол физикалық жазба үшін қабық ретінде болады және оны жобалаушыға қажетті касиеттері мен тәсілдер жиынтығымен толықтырады. TData Source (мәліметтер көзі) компоненті- компонент кестелер мен басқа да физикалық мәліметтер жиынтықтары және формадағы басқару элементтері арасындағы байланысты қамтамасыз етеді. Бұл компонент күрделі баптауды қажет етпейді. Оның тек State (TDataSetState типі) қасиетін ғана қарастырайық. Ол бізге DataSet қасиетінде берілген мәліметтер жиынының жағдайы туралы ақпарат алуға (мәлімет редакторлау, қосу, іздеу, жөндеу, өзгерту, фильтрациялау және тағы басқа да) мүмкіндік береді. Қолданылуы- бағдарламалаушыға тәжірибелік жұмысында function ISlinkedTo (DataSet: TDataSet): Boolean; әдісі қажет болады. Ол мәліметтер көзі параметр ретінде берілген DataSet мәліметтер жиынтығымен байланысқанын және байланыспағанын анықтайды. OnDataChahge оқиғасы мәліметтер жиынтығының бір жазбасының редакторлауы болған кезде пайда болады, OnDataChahge оқиғасы - мәліметтер жиынтығының жағдайы өзгерген кезде, ал OnUpdateData оқиғасы - мәліметтер қорына жасалған жаңартуларды енгізгеннен кейін Post әдісі орындалғанның алдында пайда болады. Мәліметтер модулін құру - Delphi жүйесіндегі мәлімет қорына қатынау мәліметтер қорын басқару жүйесімен жұмыс істеуге арналған визуальды емес компонентердің бай жиынтығын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Әдеттегідей, бұл компоненттер құрылатын бағдарламада арнайы мәліметтер модулінде (TDataModule) топтастырылады. Мәліметтер модулін объектілердің жұмысын орталықтанған түрде басқаруға мүмкіндік беретін және мәлімет қорларымен байланысқан бағдарлама логикасын есептеу әрекеттеріне және мәліметтердің формада бейнеленуін жүзеге асыратын бағдарламалық кодтан бөлетін объектілерді сақтаушы деп қарауға болады.Мәліметтер модулін жаңа жоба құрып File New DataModule командасы арқылы қосуға болады. Мәліметтер қорлары кестелеріне қатынау. Осы ағаштағы объектілер жағдайын тарта алу тәсілімен өзгертуге, сондай-ақ оларға жаңа объектілерді қосуға болады. Тышқанның оң жақ батырмасының көмегімен ағаштыңәрбір элементінің негізгі қасиеттеріне қатынауды тез жүзеге асыруға болады. Олардың бәрі де терезенің оң жағында орналасқан объектілердің контекстік менюінен де алына алады.Delphi - дельфи оракулы өмір сүрген грек қаласы. Және осы атпен өзіндік сипаттамасы бар программалық жасақ аталған болатын. Жасақтың бірінші нұсқасы екі жарым жыл ішінде компанияның жасырын түрде жүргізген талдау нәтижесінде пайда болды. Delphi - бұл бірнеше маңызды технологиялар комбинациясы:машиналық кодқа жоғары өнімді компилятор;компоненттердің обьектті - бағытталған моделі;қосымшалардың программалық прототиптерінен визуалды құрылуы; деректер базасын құруға масштабталатын құралдар. Delphi - дің стандартты қойылымына 270 базалық класының ішінен сәтті таңдалған иерархияны құрайтын негізгі обьекттер кіреді. Delphi программаларды талдаудың визуалды ортасы. Бұл сырқы түрін безендірудіңүлкен бөлігін қолданушының графикалық интерфейсінің программаныңөзінде қалай құрылатындығына қарамай-ақ, қажет обьекттерді формалар дизайнерінде (формалар дизайнері-құрылатын программаға қажет компоненттер орналастырылатын форма) орналастыра отырып, тышқанның еөмегімен істеу керек. Delphi талдау ортасы программаның сыртқы түрін қалыптастыру процесін жеңілдете отырып, қосымша құруды да жеңілдетеді. Қарапайым қосымшалар, утилиттер мен программалар құру кезінде деректер базасымен жұмыс істегенде регистрлер, ағындар және тағы басқа туралы ойланудыңқажеті жоқ. Delphi - де программмалау барысында басты назарды программаның орындалу логикасына аударуға және қосымшаның математикалық бөлімін құрумен айналысуға болады. Delphi программалау ортасының сыртқы түрі басқаларынан Windows - та көре алатындығымызбен ерекшеленеді. Мысалға, Borland Pascal for Windows, Borland C++ бұл MDI қосымшалар және Delphi - ге қарағанда басқаша болады, MDI (Multiple Document Interfase) - бір үлкен терезе ішіндегі бірнеше терезелерді басқарудың ерекше тәсілін анықтайды. Delphi ортасы басқа Single Document Interface (SDI)пецификацияға сәйкес келеді және жеке-жеке орналасқан бірнеше терезелерден тұрады:программаның басты терезесі. Онда негізгі меню, құрал-сайман тақтасы және компоненттер политрасы орналасқан;обьектті инспектор. Обьекттерді басқаруға арналған және 2 бөліктен тұрады: Properties - қасиет және Events - оқиға;.
3.ЖОБАНЫҢ ЗЕРТТЕМЕСІ.
3.1 Тапсырманың жалпы қойлымы.
Курстық жұмыстың басты максаты бағдаршам жасап шыгу,осы жолда мен Delph програмасын бастапкы орынга қоя отырып осы програмамен багдаршамды жасап шықпақпын.Багдаршам жасау үшін ен бірінші Database Desktop жеке бағдарламасын жүктеу керек. Оны жүзеге асыру кез келген тілді меңгерген немесе оқып жүрген адамныңқолынан келеді. Ол Delphi-дің жабдығына кіреді. Ашқаннан кейін келесі әрекеттерді орындау керек:FileNewTable менюін таңдау;ашылған терезеде тізімнен Paradox7 таңдау;ОК батырмасын басу.Рет бойынша номер - Database Desktop оны автоматты түрде генерациялайды және оны өзгерту мүмкін емес.FieldName - өріс аты. Осы жерде өрістерге тек ағылшын әріптермен бос орын қалдырмай аттарды қоюға болады.Type - өрістің типі. Тышқанныңоң жақ батырмасын шерткеннен кейін мүмкін болатын бүкіл өрістердің тізімі шығады, осы жерден керегін таңдау қажет.Size - мөлшер. Бұл өрістің мөлшері. Өрістердің бүкіл типтерінің мөлшерлерін өзгертуге болмайды. Көпшілігінде ол қатаң түрде берілген. Мөлшер көбінесе жолдық типтер (alpha), бинарлық (binary) және тағы басқалай өзгертіледі.Key - кілт. Егер осы баған екі рет шертілген болса, онда ағымдағы өріс кілттік өріске айналады. Бұл үнсіздік бойынша кестенің бүкілі осы өріс бойынша сортталады дегенді білдіреді. Кілттік өрістер болып тек алғашқы өрістер ғана бола аады, яғни екінші өріс тек біріншімен ғана кілттік өріс бола алады. Кілттік өріссіз кестеге жаңа жазбаны енгізуге болмайды.
3.2 Қосымша архитектураны талдау.
Қосымша архитектурасы - нақты анықтау қиын және әсіресе тәжірибесі жобалаушылардың көпшілігін сезетін ұғым. Жоба мен архитектураны негізінде ажырату қиын. Архитектура - қандай да бір анықталған ерекшеліктерден тұратын жобаның аспектілерінің біреуі. Архитектура - бұл тек құрылымға қарағанда үлкен. Архитектура бойынша IEEE тобы оны оның ортасындағы жүйенің жоғарғы деңгейлі концепциясы ретінде анықтайды. Бұл анықтама жарамдылықты жүйенің мақсаттылықпен, экономикалық байланыстармен, стильмен байланыстырады. Бұл онымен шектеліп қоймай, жүйені оның операциялық ортасында және талдау ортасы - сыртқы көзқарасын қарастырады.Архитектура жобасының болуы жобаны жеке бақылауға, оның күрделілігімен басқаруға және жүйенің толықтығын сақтауға мүмкіндік береді.Күрделі жүйе - оның бөлімдерінің суммасына, кішігірім тәуелсіз тактикалық шешімдердің тізбегін қарағанда аса маңызды. Ол осы бөлімдерді ұйымдастыруға және өсудің нақты ережелерімен қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін қандай да бір біріктіруші құрылымға ие болуы керек. Егер жүйенің күрделілігін ескермесе, ол адам ұғымынан тыс дамиды.Архитектура көп масштабты бірнеше рет қолдануға арналған тиімді база болып табылады.Қосымша архитектурасы оның бейнелерімен сипатталады. Архитектураныңәр бір көрінісі жоба иелері топтары: соңғы қолданушылар, жобалаушылар, әкімшіліктер, системотехниктер, жобалаушылар, эксплуатационщиктерді қызықтыратын қандай да бір аспектіні бейнелейді.Көп деңгейлі қосымшалар желідегі бірнеше копьютерлер бойынша орналастырумен жүзеге асырылады. Бұл типтегі қосымшаны орналастырылған немесе n деңгейлі деп те атайды. Бұл қосымша, желі арқылы мәліметтер алмасуға мүмкіндік береді.Мәліметтер қорыныңқосымшасы атауына сәйкес мәліметтер қорымен өзара байланысқан болады. Өзара байланыс сөзі ақпаратты алумен, оны анықталаған форматта ұсынумен, редакторлаумен, кері байланыс жасаумен түсінідіріледі. Бізге белгілі болғандай мәліметтер қоры арнайы мәліметтер қорын басқару жүйесінің бағдарламаларымен басқарылады. Ол бір қолданушымен жұмыс жасайтын локальды болып және серверлі болып, көпқолданушымен жұмыс жасайтын болып бөлінеді. Осындай классификацияныңнегізгі критериі болып мәліметтер қорының көлемі және мәліметтер қорын басқару жүйесі орташа жүктемесі табылады. Қосымшаныңөз алу механизмінен және мәліметті жіберу механизімінен, ақпараттың ішкі жіктелу механизімінен, мәліметтерді редакторлау және қолданушы интерфейсін қажет деп табылған түрде көрсетілуінен тұрды. Қабылдау және мәліметті жіберу механизмі мәліметтердің деректерін қосуды қамтамасыз етеді. Ол мәліметтерді қайда жіберу керек, оны қандай хаттама бойынша іске асатындығын білу керек. [5]Қолданбалы интерфейс мәліметтерді көруге және редакторлауды сонымен қатар мәліметтерді басқаруды қамтамасыз етеді. Қосымша және өз мәліметтер қорының арасында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz