«Бағдаршам»бағдарламасын құру.

Мазмұны.

Кіріспе . . . 3

1 . Негізгі ұғымдар . . . 5

1. 1 Негізгі ұғымдар. Бағдарлама құру кезінде шешілетін тапсырмалар. . 5

1. 2 Бағдарламаның сыртқы құрлымы . . . 5

1. 3 Обьектілердің класификациясы . . . 7

1. 4 Компанентер палитрасы . . . 8

2. Алдын ала жоба зеріттеу кезеңі . . . 11

2. 1 Жоба бойынша пәндік аумақты сипаттау және анализдеу . . . 11

2. 2 Бағдарламалау тілінің элементеріне шолу . . . 14

3. Жобаның зеріттемесі . . . 18

3. 1 Тапсырманың жалпы қойлымы . . . 18

3. 2 Қосымша архитектураны талдау . . . 18

3. 3 Багдарламалау тілін таңдау және оның ерекшелігі . . . 19

3. 4 Қолданушы интерфейсін жобалау . . . 24

4. Арнайы бөлім . . . 25

4. 1 Өндірілетін процедуралар мен функцияларды сипттау . . . 25

4. 2 Идинтификаторлар терезесі . . . 26

4. 3 Техника қауіпсіздігі . . . 28

5. Жоба жасау бөлімі . . . 29

5. 1 Жоба жасау жұмысының барысы . . . 29

5. 2 Қолданылатын типтер . . . 30

5. 3 Жұмыс барысы . . . 31

5. 4 Багдарлама листигі . . . 34

Қортынды . . . 38

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 40

Кіріспе

Бүкіл әлемнің фирмалары мен компанялары қызметке қажет акпаратты сақтау және өңдеу үшін комьпютерлерді қолданады. Қолданушылар көзқарасы бойынша мәліметтер қоры-ақпаратпен жқмыс жасайтын бағдарлама. Бұл бағдарламаны іске қосканда экранда кесте шығады, мұндай қолданушы өзіне керекті ақпаратты ала алады.

Біздің курстық жұмысымыздың тақырыбы бойынша, яғни жалақыны есептеуді автоматтандыру жұмысын анықтау үшін мен DELPHI програмасы арқылы есептеу жұмысын автоматтандыруға тырыстық.

Курстық жұмыс Delphi обьектілі бағытталған тілінде жазылған және мәліметтер қорын басқару жүйесі ретінде Paradox қосымшасы қолданылады. Қазіргі уақытта Delphi корпоративтік пайдалану үшін қолданылатын мәліметтер қоры қосымшасын құруда бірден-бір кеңінен таралған құрылғы болып есептелінеді. Бағдарламаушылардың көзқарасы бойынша мәліметтер қоры-файл жиынтыгы, осы жиынтық ақпаратты сактайды. Мәліметтер қорымен жұмыс істеуді үйрену арқылы адамзат өміріндегі ақпаратты сақтау бойынша көптеген мәселелерді дұрыс, тез әрі тиімді шешуге мүмкіндік алады. Ол ірі корпорация, техникалық завод, жеңіл өндірісінің фабрикасы, сауда орталықтары немесе кішігірім үй кітапханасы болсын мәліметтерді есепке алуға, оларды өңдеуге, сақтауға, қосуға, жоюға бағытталған әрекеттерге сұраныс міндетті түрде пайда болады.

Автоматтандыру - техникалық құрал-жабдықтарды, сондай-ақ энергияны, материалды және ақпаратты алу, түрлендіру, жеткізу, пайдалану процестеріне адамның тікелей не ішінара қатысуын босататын экономикалық материалдық тәсілдермен басқару жүйесін пайдалану. Технологиялық, энергетикалық, көліктік, тұрмыстық-өндірістік процесте, Күрделі агрегаттарды, кемелерді, ғарыш кемелерін, өндірістік құрылыстар мен кешендерді жобалау, цехты, мекемені, сондай-ақ әскери құрамалар мен бөлімшелерді ұйымдастыру, жоспарлау және басқару, ғылыми-зерттеулер, медициналық және техникалық диагностикалау сапасын жақсарту, статистика деректерін өңдеу және есепке алу, бағдарламалау, инженерлік есептеулердің барлығы автоматтандырылады Осы тақырыпқа мәліметтер қорымен байланысқан қосымшаны жазбас бұрын ең алдымен осы тапсырманы шешуге арналған тілдерді қарастырып, олардың ішінен ең тиімдісін таңдаған жөн болар еді, сондай-ақ жалпы мәліметтер қорларының не екенін, олардың мәні мен мағынасы неде деген сұрақтарға жауап беру қажет. Программа студенттер туралы мағлұмат жинау және сақтау үшін, іздеу үшін жөнедеу және есеп берудің нәтижесіне арналған мәліметтер қорын өңдеуді орындайды. Бұл программамен оқу , студенттер бөлімі, және оқу ісінің орынбасарлары қолдана алады. Бұл программа дәл осы жағдайға арналып құрылған. Кез келген студент туралы жылдам ақпарат алу үшін белгілі бір уақыт қажет етіледі. Студенттер туралы мағлұматы бар бұл мәліметтер қоры куратор және оқу ісінің меңгерушісі жағынан студенттерді бақылау сапасын жақсартуды және әр бір студент туралы мағлұмат берумен қамтамасыз етеді. (аты, мекен-жайы, тобы, туған күні, оқу түрі, іштей немесе сырттай оқу түрін, оқу үшін жыл бойында қанша ақша төлегендігі, барлығы қанша ақша төлейтіндігі туралы) . Сонымен қатар іздеу, жөндеу және есеп беру нәтижесі, оқудың барлық уақыты бойы керек нәтижені алу. Уақыттың көп мөлшерін қысқартуға мүмкіндік беретін тізімнің автоматты түрдегі генерациясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Delphi-де програмалауға көзқарас программаның сапасын басқа критерилерінде негізделген. Осы критеримен сәйкес келетін жақсы программа - бұл басқа адамдарға түсінікті жазлған программа. Нақтырақ бұны программист біріншіден, оңай оқи алатындай, екіншіден - оңай қолдана алатындай етіп жазуы.

1. НЕГІГІ ҰҒЫМДАР.

1. Негізгі ұғымдар. Бағдарлама құру кезінде шешілетін тапсырмалар.

Құрауыштар қасиеті - белгілі объекті берілгенде немесе өзгергенде автоматты түрде оның атрибутын өзгертетін құрауыштың өрісі. Құрауыштың функциясын (атқаратын міндетін) анықтайды.

Қурауыштың оқигасы - кұрауыштың колданушы немесе операңиялық жүйемен эрекеттесуінің нәтижесінде пайда болады. Әрбір құрауыш стандартты оқиғалардың жиынынан тұрады.

Құрауыш хабарламаны өңдеу әдісінен тұрады, олардың әрқайсысы құрауыштың белгілі оқиғага ықпалын анықтайды (пернені басу немесе тышканды жылжыту) .

Окиганы өндеу деп - өрбіген оқиғаға жауап ретінде белсенділік танытатын қосымшаның код бөлімін айтамыз.

Құрауыш пішінге немесе баска кұрауышқа тиісті болуы мүмкін.

Пішін - деп\У1пс1о\Ү5 терезесінің қасиеттеріне ие жэне біркелкі функционалдық тағайындалумен байланысқан, құрауыштарды орналастыруға негіз болатын көрнекілік құрауышты айтамыз.

Қосымшаның пішіні қолданушылық интерфейстің негізі болып саналады. Қосымшада бірнеше пішін болуы мүмкін.

Пішін туралы ақпарат екі типті файлда сакталадыфайлдың бірінші типі (пішіннің файлы) - екілік - пішіннің кескінін жэне қасиеттерін сақтайды, екінші тип (пішіннің модульі ) сіздің қосымшаңыздың функциясын іске асыратын кодтардан тұрады және пішін мен оның кұрауыштары үшін оқиғаларды өңдеуді қарастырады. Екі файл да автоматты түрде Деірһі - де синхрондалады. Әрбір пішінге өзінің модульі сәйкес келеді.

2. Бағдарламаның сыртқы құрлымы.

Деlрһі-дің көмегімен құрылған бағдарламаның құрылымы дәстүрлі бағдарламаның құрылымынан өзгешелеу болады, ол өз кезегінде мұндай бағдарламаларды құрудың ерекшеліктерін шартты түрде корсетеді. Мұндай бағдарламаны екі бөлімнен тұрады деп көрсетуге болады: интерфейс - бағдарламаның бөлімі, ол бағдарламаға ақпаратты енгізуге жэне оны шығаруға, сонымен бірге тікелей тапсырманы шешуге арналған операторларды тағайындауға арналған (есептеу, акпараттың түрленуі және т. б. ) . Бағдарлама өз жұмысында операциялық жүйе, эртүрлі сыртқы құрылғылар, деректер базасы, басқа бағдарлама жэне т. б. әрекеттеседі. Ортада программа құруға арналған мо­дуль тере­зесi да iске қосылады (Unit1. pas) . Форма терезесi­нiң астында орналасқандықтан, ол экранда көрiнбейдi.

Delphi интерфейсiнiң құрамына негiзгi мәзiр, аспап­тар па­нелi және компоненттер палитрасы енгiзiлген.

Негiзгi мәзiр пункттерiне (iшкi мәзiрлерге) Del­phi­-де жұмыс iстеу командалары, аспаптар панелiне iшкi мә­зiрлерге енгiзiлген негiзгi команда­ларды орындайтын түй­мелер орналастырылған. Delphi-де дайындалатын программа проект деп аталады. Форма - программаны дайындау алдында ашылатын, програм­ма­ның сүхбаттық терезесi. Delphi алғашқы рет iске қосылған кезде формаға Form1 атауы берiледi (1-сурет) . Оның жиектерiне тышқан көрсеткiшiн орналас­тырып, ол екi жақты нұсқама түрiне айналған кезде форманы кеңейтуге не қысуға болады. Программа пайдалану үшiн форма бетiне түрлi компо­нент­тер орнатылады. Негiзгi компоненттер Delphi терезесiнiң компо­нент­тер палитрасында орналасқан. Форманың және форма бетiне енгiзiлетiн компоненттердiң түрлi қасиет­терi бар. Олар объектiнiң түрлi мүмкiн­дiктерiн сипаттап, ағым­дық күйiн анықтайды. Мысалы, форма қасиеттерi - форма тақырыбының мәтiнi, өлшемi, экранда орналасуы, түсi т. б. Delphi iске қосылған кезде форма қасиеттерiне алғашқы ағымдық мәндер мен­шiк­телiп қойылады. Интерфейс - бұл объектілердің жиынтығы, оның көмегімен ақпаратты белгілі бағытқа жіберу асырылады, - пішін, карым - катынас терезелері, басқару элементтері жэне т. б. Көптеген жағдайларда таңдап алынған интерфейс барлык бағдарламаның құрылымын анықтайды. Объектілер бағдарламада жеткілікті түрде автономды болғандықтан, олардың арасында ақпаратты жіберу, сонымен бірге багдарлама мен операциялық жүйе, бағдарлама мен сыртқы кұрылғылар т. б. арасында ақпаратты беру үшін хабарлама жүйесі қолданылады. Мұндай бағдарламаның жұмысы да өз сипатында. Әдетте ол іске қосылғаннан кейін келесі хабарламаны күту режимінде тұрады. Хабарлама пайда болғанда бағдарлама оған талдау жасайды, қандай әрекет жасау керек екенін анықтайды, одан кейін сол әрекетті орындап, келесі хабарламаны күтеді. Әртүрлі хабарлама пайда болғаннан кейін бағдарлама шарт бойынша эртүрлі әрекет жасайды, барлық орындалатын операторлар бағыныңқы бағдарламалардың жиынтығын береді, олар эртүрлі объектінің әдістері ретінде бекітіледі (хабарламаны және оқиғаны өңдеу эдістерін қоса алады), немесе өздік бағыныңқы багдарлама. Нақтылы түрде эртүрлі операциялық жүйелер жэне оларды баптау, олар белгілі командаларды күтеді, содан кейін оларды өңдеуге кіріседі.

3. Обьектілердің класификациясы.

Интерфейс (interface) бөлiмi interface кiлттiк сөзiмен бас­талады да, оған келесi бөлiмдер енгiзiледi: uses - Турбо Пас­кальда пайдаланатын бөлiм сияқты, оған стандартты мо­дуль атаулары жазылады, бөлiмге пайдаланушы дайындаған модуль атауын кiрiстiрiп қою да мұмкiн. Одан әрi, Delphi дайында­ған форма типi сипатталады (онда өрiстер, қасиеттер, компо­ненттер сипатталып, олардан соң модульде жазылатын проце­ду­ра­лар мен функциялар (про­грамма элементтерi) жария­ла­нады, т. б. ) . Private (жеке, дербес) бөлiмiне тек ағымдық модульге тиiстi элементтер енгiзiлуi мұмкiн (элемент - өрiстер, әдiстер, қасиеттер мен оқиғалар) ; Public (көпшiлiк) бөлiмiнiң iшiнде ағымдық модульге қол жеткiзуге болатын кез келген про­грамма не модульдiң кө­рi­нетiн элементтерi, облыстары ен­гiзiледi. Олар клас­қа енетiн элементтердiң пайдалану облыс­тарын ғана анықтайтын болғандықтан, әдетте (көп жағдайда) олар бос көрiнедi. Implementation (iске асыру, орындау) бөлiмiндегi {$R*. DFM} - . dfm кеңейтiлуi бойынша жазылған файлды пайдалану нұсқауы. Ол модульдi оған сәйкес форманың си­паттамасымен байланыстырады (файлға форма қасиет­терiнiң мәндерi жа­зылып қойылған. Ол формада орнатылған ком­поненттер қасиеттерiнiң де сипаттаммаларын бойында сақ­тайды. Қасиеттер сәйкес Object Inspector тере­зе­сiнде көрiнедi) . Одан соңғы қатарларға программалаушы Delphi тiлiнде қа­жеттi процеду­раларды қолдан кiрiстiру керек. Олар­дың iшiндегi оқиғаны өңдеуiш процедуралардың тақы­рыптары мо­дульдiң интерфейс бөлiмiнде авто­матты тұрде жа­зылып қойылады. Кейде модульдiң соңына инициалдау (initialization) бөлiмi енгiзiледi. Бөлiм модуль айныма­лы­ларын ини­циалдап (бас­тапқы мәндер берiп), про­грам­маны дайындау ұшiн қажет. Егер ол толтырылса, бұл бөлiм басқаруды программа денесiне беруден бұ­рын орын­да­лады. Бө­лiм нұсқау­ларын begin және end кiлттiк сөздерiнiң арасына енгiзу керек. Жоғарыда көрсетiлген сияқты, бөлiм толтырылмаса, begin сөзi жазыл­май, оған тек end. сөзi енгiзi­ледi. Ол - модульдiң соңын бiлдiретiн кiлттiк сөз. Жобаны - жоғарыда айтылғандай нақты тағайындалуы анықталған жеке объектілердің жиынтығы ретінде қарастыруға болады. Бұл объектілерді ортақ қасиеттері бар кластарға біріктіруге болады. Мұндай кластардың құрылымы қиынырақ болып келеді, сондықтан оны түгелдей көру үшін Вго\Үзег бағдарлама элементтерін көру терезесінің көмеғімен көруге болады. Мұнда жобаның құрылымын ұйыдастыру үшін қолданылатын тек маңызды кластарды ғана қарастырамыз (сурет 1. 2) . Жобада қолданылатын неғізгі объект болып косымша, пішін жэне құрауыш табылады. Қосымша-келіп түскен хабарламаны өңдеу циклін ұйымдастыратын жобаның негізгі байланыс объектісін көрсетеді. Пішін - интерфейстік элементті көрсетеді, оның арқасында қосымшалар мен сыртқы құрылғылар арасында ақпарат алмасу үрдісі жүреді. Пішін қосымшада орналасады, ал қосымша бір немесе бірнеше пішіннен тұруы мүмкін. Құрауыштар-пішінге орналастырылады жэне ақпаратты алу, түрлендіру және бейнелеу үшін операцияларды орындауға қатысты объектілерді сипаттайды. Олардың классификациясы қиындау, сондықтан жиі қолданылатын кұрауыштар тобын қарастырайық. Пішін құрауыштардың кез келген санынан түра алады. Қүрылымдық түрде жоғарыда көрсетілген қүрауыштардың бэрі ТСотропепі (Қүрауыш) класына, объект жобасында қолданылатын жалпы жэне көп санды топтарға қарайды. Нақты түрде бүнда тек файлдармен жүмыс істеу, графикалық әдістер, эртүрлі тізімдер мен ағындар жэне басқа объектілер қатары ғана кірмейді . Басқару элементтері (ТСопігоІ класының үрпақтары болып келген қүрауыштар) - қолданушымен қарым - қатынасты жүзеге асыратын экранда бейнеленетін қүрауыштар (көрнекілік құрауыштар ) Бағдарламада қолданушы шарт бойынша оларды басқара алады (пернетактаның көмегімен ақпаратты енгізу, оларға тышканның көмегімен әсер ету жэне т. б. ) . Олар экранда қосымша орындалғанда бейнеленеді. Экранда бейнеленбейтін элементтер (бейнеленбейтін немесе көрнекілік емес құрауыштар ) . Олар жүйелік ресурстарға катынауга жауап береді: драйвер, андартты диалог терезелеріне ұқсас жэне т. б. Құру кезінде көрнекілік емес құрауыштар пиктограмма түрінде бейнеленеді, ал қосымшаны орындағанда ереже бойынша көрінбейді. Басқару элементтерін өз кезегінде екі үлкен кластарга бөлуге болады және олардың арасында принциптік айырмашылық бар:Терезелік басқару элементтерінің класы ТШпСопігоІ (Терезелік басқару элементі) . Терезелік басцару элементі ( ТҒогт, ТВіШоп, ТЕсІіІ, ТМето, ТРапеІ, ТОгоирВох жэне т. б. кластардың құрауыштары) терезелік функциялардан (немесе процедуралар) түрады, олардың арқасында ол келіп түскен акпаратқа ықпал етеді жэне экранда активтенеді. Графикалық басқару элементтерінің класы (Графикалық-баскаруэлементі) . қимылға ықпалын тигізе алмайды. Негізгі объект деп - басқа объект орналасатын объектіні айтамыз. Көмекіиі объект деп - орналасатын объектіні айтамыз. ргорегіу СотропепіСоипі . Негізгі объектінің көмекші қүрауыштарының санын береді (ағымды қүрауыштың) .

4. Компанентер палитрасы.

Delphi-де программа дайындау ұшiн компонент­тiк тәсiл пайдаланылған: пайдаланушы программаларының кiтапха­насы про­граммалау ортасымен бiрге ұсынылатын, белгiлi бiр iс-әрекеттi орындайтын ком­поненттерден жинақтала­ды, ал олар­­­ форма терезесiне енгi­зi­ледi. Компонент­тiк тә­сiл про­грам­малау технологиясына на­ғыз төңкерiс жа­сады деу­ге болады, себебi, компоненттердi пай­далану программа жұ­мы­сын кұрделi тұрде жеңiлдеттi.

• Компоненттер кiтапханасын визуальды компоненттер кi­тап­ханасы (Visual Component Library, VCL) деп атайды. Онда түр­лi компонен­ттер жинақ­та­лып (Delphi 5-те олардың саны 200-ден артық), олар түрлi атаулы 19 бетке орнатылып қойылған.

Жиi жолданылатын беттер мен компонеттер 1-кестеде көрсетiлген:

Аталған компоненттердi пайдалану мысалдары 1-тарауда келтiрiлген. Пайдаланушы жаңа компонент дайындап, оны компо­ненттер панелiне қосып қоюына болады.

2. АЛДЫН АЛА ЖОБАНЫ ЗЕРТТЕУ КЕЗЕҢІ.

2. 1 Жоба бойынша пәндік аумақты сипаттау және анализдеу.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс