Есі дұрыстық қылмыстық жауапкершіліктің шарты ретінде

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 69 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 5

1 СУБЪЕКТ ҚЫЛМЫС ҚҰРАМЫНЫҢ МІНДЕТТІ ЭЛЕМЕНТІ

РЕТІНДЕ . . . 10

1. 1 Қылмыс субъектісінің жалпы түсінігі . . . 10

1. 2 Қылмыс субъектісінің негізгі белгілері . . . 15

2 ЕСІ ДҰРЫСТЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІКТІҢ ШАРТЫ

РЕТІНДЕ . . . 31

2. 1 Қылмыстық құқықтағы есі дұрыстықтың түсінігі . . . 31

2. 2 Есі дұрыстықтың заңи негізі . . . 33

2. 3 Есі дұрыстықтың медициналық негізі . . . 35

2. 4 Шектелген есі дұрыстық жағдайындағы қылмыстық жауаптылық . . . 40

2. 5 Мас күйінде жасалған қылмыстар үшін жауапкершілік . . . 52

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 58

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 60

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыстың жалпы сипаттамасы. Берілген дипломдық жұмыста қылмыс құрамының маңызды элементі қылмыс субъектісінің басты белгілерінің бірі болып табылатын есі дұрыстық мәселесі теориялық тұрғыдан талданған. Сонымен қатар, жұмыстың мазмұнына есі дұрыстықтың қылмыстық қуғындауды жүзеге асырудағы пратикалық мәселелері де кірістірілген.

Дипломдық зерттеу тақырыбының өзектілігі. Жалпы қылмыстық құқық ғылымында қылмыс субъектісі, соның ішінде есі дұрыстық мәселесі маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Қылмыс субъектісі болып, қылмыстық құқық бойынша, қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекетті жасаған және сол үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылуға қабілетті тұлға саналады. Бұл қабілеттілік екі жағдайда бұзылады: Егер тұлға белгілі бір жасқа жетпесе (Жалпы ереже бойынша 16 жас, бірақ ҚР - ның ҚК - ң 15 - бабы 2 - тармақта белгіленген тізім бойынша, кейбір қылмыстық әрекетті жасағаны үшін кінәлі тұлға 14 жасқа толғанда жазаға тартылуы мүмкін [1, 7б. ] .

Екінші белгі бойынша сот тұлғаны есі дұрыс емес деп таныса, яғни медициналық белгілері бойынша, қылмыстық заңда төрт түрлі ауру жатқызылған атап өтетін болсақ: Созылмалы психикалық ауру. Бұл ауруға жазылмайтын немесе жазылуы өте қиын, аурулық жағдайы өрістей беретін аурулар жатады. Бұған шизофрения, желікпе, депрессиялық есалаңдық, ми мерезінің салдарынан үдемелі сал ауруына шалдығу, кәрілікке байланысты дамыған есалаңдық және басқалары. Психикасының уақытша бұзылуы. Бұған жататындар: алкогольдік есалаңдық паталогиялық маскүнемдік аурулары. Бұл аурулар тез пайда болады, емделген жағдайда артынан жазылып кетуіде мүмкін. Кемақылдылық бұл адамның ақыл ой қабілетінің төмендеуінен туындайтын аурулар. Мұндай аурулар тұрақты туа біткен ауыр жүйке ауруларының (делбе, энцефалит, мидың зақымдануы) әсерінен пайда болады. Кемақылдылықтың үш түрі бар. Дебилдік (жеңіл түрі), имбецилдік (орташа түрі), идиотия (ауыр түрі) . Психиканың өзге де дертке ұшырауы. Бұл сырқаттағы күйге жататындар психикалық аурулардың қатарына жатпайтын, бірақ адам психикасына әсер ететін әр түлі аурулар жатады. Бұған әртүрлі жұқпалы аурудың әсерінен адамның сандырақ күйге түсуі.

Ауыр жарақаттан пайда болған ми ісігі немесе нашақорлық аштығынан пайда болған жарақаттар жатады. Қылмыс субъектісін сипаттағанда оның жауаптылығын анықтау және оған жаза тағайындау үшін қылмыскердің жеке басының белгілері маңызды рөл атқарады. “Қылмыс субъектісі” мен “қылмыскердің жеке басы” бір біріне жақын болғанымен, бірдей емес ұғымдар. Негізінен, “қылмыскердің жеке басы” ұғымы криминология ғылымының еншісінде, ал “қылмыс субъектісі” қылмыстық құқық ғылымында зерттеледі. Қылмыскердің жеке басы дегеніміз - қылмыскерді жалпы адам ретінде сипаттайтын барлық әлеуметтік қасиеттердің, байланыстардың жеке қатынастардың жиынтығы. Оған адамның әлеуметтік байланыстары (саяси, еңбек, тұрмыстық, отбасылық, т. б. ) оның өнегелік - саяси қасиеттері (дүниетанымы, сенімі, құштарлығы) оның психологиялық қасиеттері мен ерекшеліктері (интеллектілік, еріктік қасиеттері, сезімдік ерекшеліктері, т. б. ) оның демографиялық және жаратылыс ерекшеліктері (жынысы, жасы, денсаулық жағдайы) оның өмірбаяны мен өмірлік тәжірибесі, білімі, қоғам алдында сіңірген еңбегі және т. б. қасиеттері кіреді. Бұдан ойға түйетініміз, “қылмыс субъектісі” ұғымы “қылмыскердің жеке басы” ұғымынан тар аспектіде қарастырылады, соңғысының ұғымы кең.

ҚР -ның ҚК 15 - бабында регламенттелгендей қылмыс субъектісі тек жеке тұлға болуы мүмкін. Қайсы бір кәсіпорын, мекеме, ұйымда, еңбек қорғау ережелерінің елеулі бұзылуы үшін қылмыстық жауаптылыққа мекеме, ұйым, кәсіпорын емес сол еңбек қорғау ережелерін кінәлі түрде бұзған лауазымды адам, егер соның салдарынан адамдар қайғылы жағдайға ұшыраса, жауаптылыққа тартылады. 1968 жылы жарық көрген М. Д. Шаргородский мен Н. А. Беляевтің қылмыстық құқық оқулығында былай делінген: “Заңды тұлғаларды қылмыстық жауаптылыққа тартқан жағдайда қылмыстық жазаның мақсаттары түзеу және жаңадан қылмыс істеуден алдын алу сияқты өзінің алдына қойған мақсатына жетпейді” [2, 138с. ] . Алайда, теориялық жағынан, қылмыстық құқықта заңды тұлғаның жауапкершілік мәселесі даудамайлы - болып табылады.

Тақырыптың ғылыми зерттелу деңгейі. Адамды қылмыстық жауапкершілікке тартқанда, міндетті түрде оның жасаған әрекетінде қылмыс құрамы болуы керек. Осы қылмыс құрамының маңызды бір элементі яғни сол қылмысты жасаған адам белгілі бір заң жүзіндегі талаптарға сәйкес келуі керек, Мысалы: оның есінің дұрыстығы яғни қылмыс субъектісі болуы керек. Қылмыс субъектісіндегі есі дұрыстық мәселесі ауқымы кең маңызды болғандықтан оны зерттеп жүрген ғалымдар да аз емес солардың бір қатарына тоқталатын болсақ, В. С Орлов есі дұрыстықты «өзінің жасаған іс әрекетінің мәні мен сипатын ұғынатын және оның зардабын алдын - ала білу қабілеті» деп болжайды. Қылмыстық құқықтың теориясында есі дұрыстық ұғымына ғалымдар әр түрлі көзқараспен анықтаған. Сондықтан кейбір ғалымдардың айтқан пікіріне тоқталуды жөн көрдік. В. С. Трахтеровтың пікірі бойынша есі дұрыстықты былай түсіндіруге болады. «Қоғамға қауіпті жасаған іс әрекетіне есеп бере алатын және оны басқара алатын тұлғаның психикалық дұрыс жағдайы» П. С. Дагель есі дұрыстықты былай қарастырды «Кінәлі және жауапты болатын қабілет». Н. С. Лейкин және Н. П. Грабовский есі дұрыстықты былай анықтайды «өзінің іс әрекетіне есеп бере алатын және оны басқара алатын қоғамға қауіпті жасаған іс әрекеті үшін жауапты бола алатын қабілеті».

Ал, Ю. С. Богомятков өз еңбегінде есі дұрыстыққа анықтаманы былай берген. «Сонымен, есі дұрыстық қылмыс жасауда және қоғамға қауіпті іс - әрекетті жасау кезінде өзіне есеп бере алатын және өзінің қылықтарын басқара алатын тұлғаның қабілеті, белгілі бір жасқа толған, кінәлілік пен қылмыстық жауапкершіліктің қажетті шарты болатын қылмыстық заңдылықта қарастырылған мән - жай». Дегенмен, есі дұрыстық - қылмыс жасау кезінде өзінің әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіптілігін ұғына алатын және оны басқара алатын жеке тұлғаның қабілеті, сондай - ақ іс - әрекетке қылмыстық жауапкершілікті өтеудегі кінәлілік қабілеті деп көрсетеді өз тұжырымын Р. И. Михеев. Р. И. Михеев есі дұрыстықтың ұғымына тоқтала отырып, оның белгілері мен шарттарын көрсетеді. Есі дұрыстықтың заңды және дәрігерлік шарттарын атай отырып, олардың жеке өзіне тән белгілеріне тоқталады. Есі дұрыстықтың заңды шартына жасаған іс әрекетінің қоғамға қауіптілігін ұғына білген және оны қылмыс жасау кезінде басқара білген қабілеті деп сипаттайды. Есі дұрыстықтың заңды шартына үш белгіні жатқызады: интелектуалды, еркін және эмоционалды [3, 115с. ] .

Енді олардың әр белгісіне жеке тоқталар болсақ, заңды шарттың интелектуалды белгісі қылмыс жасау кезінде өзінің әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіптілігін және оның зардабын ұғыну қабілеті. Заңды шарттың еркін белгісі қылмыс жасау кезінде өзінің әрекетін (әрекетсіздігін) басқара алу қабілеті. Енді заңды шарттың эмоционалды белгісіне тоқталар болсақ, оны есі дұрыстыққа қоспайды, дегенмен есі дұрыстықты анықтауда оны ескеру керек яғни потологиялық аффекты жағдайында есі дұрыстықты жоққа шығаруы мүмкін деген болжамды көрсетеді. Р. И. Михеев есі дұрыстықтың дәрігерлік шартын, субъектінің қылмыс жасау кезінде психикалық функциясының даму дәрежесін, өзінің жасаған әрекетіне (әрекетсіздігіне) есеп бере алатын және оны басқара алатын психикасының дұрыс болуымен сипаттайды. Р. И. Михеевтің есі дұрыстыққа берген ұғымын Ю. М. Антонян және С. В. Бородин де қолдайды. Ю. М. Антонян мен С. В. Бородин мынадай ұғымға тоқталады. «Есі дұрыстық бұл қылмыс жасау кезінде өзінің әрекеті мен әрекетсіздігіне есеп бере алатын және оны басқара алатын, психикалық жағдайы дұрыс, сондай - ақ, оған байланысты қылмыстық жауапкершілік пен жазаны өтейтін және әлеуметтік психология даму деңгейіндегі қабілетін қорытындылайтын және социализация мен жас мөлшері бойынша тұлғаның психикалық жағдайы».

Қылмыстық заңда ешқашанда және осы уақытқа дейін есі дұрыстықтың ұғымы берілген емес. Оған дәлел 1960 жылы Қаз ССР Қылмыстық кодексінің 11 - бабының өзінде есі дұрыстыққа түсінік бермейді, онда есі дұрыс еместікке ғана тоқталады. С. С. Молдабаев, Ю. М. Антонин мен С. В. Бородин берген есі дұрыстық ұғымындағы әлеуметтік - психологиялық сипаттауға байланысты оның көлемін үлкейтудің негізсіз екендігіне тоқталады. Сондай - ақ, С. С. Молдабаев өз пікірінде есі дұрыстықтың қылмыстық құқықта институттық мағынасын ашуды және оның табиғи заңдылығын белгілеуді көздейді. Яғни, ондағы құқықтық ой мен мақсатты айтады. Д. С. Теміров С. С. Молдабаевтың есі дұрыстыққа берген ұғымының бағытын қолдайтынын атайды. Д. С. Теміров қылмыстық заңда есі дұрыстықтың ұғымын беруді және оның нұсқалық анықтамасын өз еңбегінде былай көрсетеді: Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексінде 16 - 1 бабын, есі дұрыстық, қылмыс жасау кезінде психикалық қызметі дұрыс жағдайда болған, өзінің әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіптілігіне есеп бере алатын және оны басқара алатын тұлғаны қылмыстық жаупқа тартуға болады, - деп қылмыстық заңға есі дұрыстық ұғымын енгізуді сипаттайды. Ал С. С. Молдабеков қылмыстық заңға «есі дұрыстық» ұғымын психология мен психиятрия жетістіктерінің есебінен, осы кезге дейін «есі дұрыс еместіктің» көлеңкесінде қалғандықтан төмендегідей редакциалауды ұсынады.

Есі дұрыстық қылмыс жасау кезінде психикасының дұрыс жағдайында болған, қоғамға қауіпті іс әрекет жасағанына есеп бере алатын және оны мінез құлқымен басқара алатын тұлғаны қылмыстық жауапқа тартуын айтамыз. Тұлғаны есі дұрыс деп есептейді, оның есі дұрыс еместігі анықталмайынша яғни жоғарыда көрсетілген пікірлер мен бағыттарға сәйкес. С. С. Молдабековтың бағытына қосыла отырып, біздің пікірімізше, қылмыстық заңға есі дұрыстық ұғымын есі дұрыс еместік ұғымының көлеңкесінен ажырата отырып, мынадай түрде тұжырымдауды ұсынамыз. 14 - бап Қылмыстық жауапқа тартылуға тиісті адамдар. Қылмыс жасау кезінде психикасының дұрыс жағдайында болған, қоғамға қауіпті жасаған әрекетіне (әрекетсіздігіне) есеп бере алатын және оны мінез құлқымен басқара алатын, есі дұрыс еместігі анықталмаған жағдайда тұлғаны қылмыстық жауапқа тартуға болады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеті. Дипломдық жұмыстың мақсаты қылмыстық жауапкершіліктегі есі дұрыстық мәселесін кеңінен зерттеу жүргізіп, оның маңыздылығын түсіндіру болып табылады, осы мақсатқа жету үшін, алдымызға мынандай міндеттерді қоямыз:

- қылмыс субъектісінің элементтеріне толықтай зерттеу жүргізу;

- қылмыс субъектісінің маңызды элементі, есі дұрыстық мәселесін ашып көрсету;

- есі дұрыстық мәселесінің заңи негіздемесін талдау;

- есі дұрыстық мәселесіндегі медициналық негіздемесін талдау;

Зерттеудің объектісі - ҚР қылмыстық құқығындағы, қылмыс субъектісінің міндетті белгісі есі дұрыстық мәселесі болып табылады. Яғни есі дұрыстық қылмыстық жауапкершіліктің шарты ретінде.

Зерттеудің пәні - Қылмыстық жауапкершіліктегі есі дұрыстықтың маңыздылығы.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы - Осы зерттеу тақырыбына біздің қосарымыз егерде жеке тұлға қылмыстық іс - әрекетін заңды тұлғаның мүдделері мен мақсатары үшін қасақана немесе абайсыздықтан жасаған жағдайда, сөйте тұра, заңды тұлғаның мүшелері болып табылатын тұлғалар осы туралы білсе және осы іс - әрекеттің алдын - алу бойынша шаралар қабылдамаса, қылмыстық жауапкершілікті заңды тұлғалар алады. Осы норманы ҚР ҚК - нің 14 бабында, оның үшінші бөлімі ретінде енгізуге болады. Заңда міндетті түрде заңды тұлғалар сол үшін жауапкершілік алуға болатын қылмыстардың тізбесін көрсеткен жөн. Заңды тұлғалардың жауапкершілігі тек қана заңды тұлғаның мүддесіне өкілдік ететін жеке тұлғаның келтірген зияны мен құқыққа қайшы мінез - құлығы арасындағы себепті байланыс бар болған жағдайда, туындауы керек. Заңды тұлғалардың құқыққа қайшы мінез - құлығы, біздің пікірімізше, олардың мүшелері немесе заңды тұлғаның мүддесі мен мақсаты үшін әр - түрлі жұмыстар орындайтын тұлғалардың құқыққа қайшы іс - әрекеттерінде көрсетіледі. Демек, заңды тұлғалардың кінәсін тек қана олардың құқыққа қабілетті өкілдерінің кінәсі ретінде ұғуға болады.

Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар:

- Есі дұрыстық қылмыстық жауапкершіліктің шарты ретінде. Этимологиялық түсінік бойынша есі дұрыстық (синонимі - «импутабельность» imputabilitas - латын сөзінде imputо - айыпты арту, есептеу) тұлғаның жасаған іс әрекетіне қылмыстық жазалаудың субъективті мүмкіндігін білдіреді. Қылмыстық құқықта есі дұрыстық - жеке заңды ұғым және категория: өзінің маңызы мен мағынасы бойынша көлемді де көп қырлы. Оны әр түрлі жағынан сипаттауға болады: заң институты мен құқықтық категория ретінде; қылмыстық жауапкершілік пен кінәнің алдыңғы себебі ретінде, есі дұрыс еместің қоғамға қауіпті жасаған әрекетіндегі кінәлі мінез құлқынан кінәсіздігін ажыратудағы критериі, қылмыстық және жазалау көрсеткіші ретінде, қылмыскердің жеке тұлғасының ең маңызды қасиеті ретінде және т. б.

- Есі дұрыстықтың заңи негізі жеке адамға, қоғамға немесе мемлекетке зиян келтірген не зиян келтіру қаупін төндірген, қылмыстық заңда тыйым салынған әрекетті жасаған адамның қылмыстық жауапқа тартылып жазалануы үшін оның есі дұрыс болуы тиіс. Егерде тұлға қоғамға қауіпті қылмыстық іс әрекетті есі дұрыс емес күйінде яғни өзінің жасаған іс әрекетінің мәнін түсінбейтін жағдайда жасаған болса ол қылмыстық заң талаптары бойынша қылмыс субъектісі болып табылмайды, ал қылмыс субъектісі өз кезегінде қылмыс құрамының бір элементі болып табылатындықтан, қылмыс субъектісі болмағандықтын қылмыста жоқ деген сөз. Қоғамға қауіпті қылмыстық іс әрекетті есі дұрыс емес күйінде жасаған тұлғаларға медициналық мәжбүрлеу шаралары қолданылады.

- Есі дұрыстықтың медициналық негізі заңды және медициналық белгілерінің жиынтығы тұлғаның ақыл - есі дұрыс емес деп тануға және оны қылмыстық жауапкершіліктен босатуға негіз бола алады. Медициналық белгісінің осы түсінікке кіруіне негіз болып келетін, ақыл - есі дұрыстықтың белгілерінің дәстүрлі түсінігін ұстана отырып, біз оның көрсеткіші ретінде, бәрінен бұрын психикалық денсаулығы болып табылатынын, яғни адамның психикасы бірқалыпта тұрғанын белгілеп кету қажет деп санаймыз.

Диплом жұмысының құрылымы - кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 СУБЪЕКТ ҚЫЛМЫС ҚҰРАМЫНЫҢ МІНДЕТТІ ЭЛЕМЕНТІ РЕТІНДЕ

1. 1 Қылмыс субъектісінің жалпы түсінігі

Құқық қорғау органдары белгілі бір болған қоғамға қауіпті іс әрекетті қылмыс деп табу үшін, сол болған әрекетте қылмыс құрамы болуы керек. Ал қылмыс құрамы өз кезегінде маңызды төрт элементтен тұрады. Яғни қылмыстың: Объектісі, субъектісі, объективтік жақ, және субъективтік жағынан тұрады. Осы төрт элемент болған жағдайда ғана, біз жасалған қоғамға қауіпті іс әрекетті қылмыс деп бағалай аламыз. Біздің зерттеп отырған тақырыбымыз осы төрт элементтің бірі қылмыс субъектісінің міндетті элементі, есі дұрыстық мәселесі болып табылады. Қылмыстың субъектісі деп ҚР ҚК Жалпы бөлімінің 14 - бабында көрсетілгендей яғни есі дұрыс заңда белгіленген жасқа толған жеке адам ғана қылмыстық жауаптылыққа тартылуы тиіс деп көрсетілген [4, 84б. ] . Бұдан туындайтын қорытынды, қоғамға қауіпті іс әрекет үшін қылмыстық жауаптылыққа тек қана тірі адам тартылады.

Заттар, жануарлар дүниесі, табиғат күштері келтірген зиян үшін олар қылмыстық жауаптылыққа тартылмайды, яғни бұл аталғандар қылмыс субъектісі болып табылмайды. Егер адам жануарларды немесе табиғи күштерді пайдалану арқылы қасақана немесе абайсыздықпен басқаға зиян келтірсе, онда қылмыстық жауаптылыққа сол адамның өзі тартылады. Мысалы, қабаған итке адамды қасақана әдейілеп қаптырса, онда сол адам жөнінде қасақана дене жарақатын келтіргені үшін қылмыстық жауаптылық мәселесі қарастырылады, ал мұндай жағдайда ит қылмыс субъектісі емес қылмыс құралы болып табылады. Сондай - ақ заңды тұлғалар мекеме, ұйым, кәсіпорын және басқа да заңды ұйымдар қылмыстың субъектісі болып саналмайды.

Қайсыбір кәсіпорын, мекеме, ұйымда еңбек қорғау ережелерінің елеулі бұзылуы үшін қылмыстық жауаптылыққа мекеме, ұйым, кәсіпорын емес, сол еңбек қорғау ережелерін кінәлі түрде бұзған лауазымды адам, егер соның салдарынан адамдар қайғылы жағдайға ұшыраса қылмыстық жауаптылыққа тартылады. (ҚР ҚК 152 бабы «Еңбекті қорғау ережелерін бұзу») Алайда заңды тұлғалардың қылмыстық жауапкершілігін енгізу мәселесі қылмыстық құқық теориясында бірнеше рет қозғалды.

«Қылмыстық құқық ғылымында және заңды қоғам арасында заңды тұлғалардың қылмыстық жауапкершілігі туралы мәселе көкейкесті болды, деген И. Ш. Борчашвили [5, 17с] . Осы мәселенің көкейкестілігі, біздің көзқарасымызша, Астана қаласында 2003 жылы 10 қыркүйекте өткен құқықтәртібі және заңдылықты сақтау мәселелері бойынша кеңесте Президент Н. Ә. Назарбаевтың сөз сөйлеуіне байланысты қайта жандандырылды. Заңды тұлғалардың қылмыстық жауапкершілігін енгізудің жақтаушылары да, қарсыластары да бар. Сөйте тұра, Республикамыздың ауқымындағы ғалымдар арасында заңды тұлғаларға қылмыстық жауапкершілікті белгілеудің қарсыластары едәуір басымырақ. Біздің көзқарасымызша, әртүрлі меншік түріндегі заңды тұлғалардың санының экономикалық өрлеуі, өсуі және қоғамдық өмірде олардың рөлдерінің өсіп - артуы сипатында, олардың іс - әрекетін барынша реттемелеу және бақылау қажеттілігі туындады».

П. Ф. Повелицинаның пікірінше шындығында, Қазақстандағы туындаған жағдай (әр - түрлі жеке кіші кәсіпорындардың, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің және басқа коммерциялық құрылымдардың құрылуы, осы кезде олардың көбі қоршаған ортаны қорғау мәселесінен гөрі, сол мезеттегі түсім алуға мүдделі болып келеді) П. Ф. Повелицина, экологиялық қылмыстар жасаған үшін заңды тұлғаларға қылмыстық жауапкершілік белгілеуді жөн санайды егер бұл тұрғындардың өміріне, денсаулығына ауыр салдар, анағұрлым экономикалық немесе экологиялық зиян келтірген болса, сондай - ақ қоршаған ортаның ластануы немесе табиғи ресурстарды пайдалану түрлері мен сипаты туралы статистикалық есептерді бұрмалаған болса, қасақана немесе абайсыздықтан жасалған экологиялық қылмыстар үшін заңды тұлғаларға қылмыстық жауапкершілік белгілеуді ұсынды.

П. Ф. Повелицинаның пікірінше, экологиялық қылмыс үшін заңды тұлғаларды қылмыстық жауапкершілікке тарту шараларының бірі ретінде экологиялық зиянды өндірістерді тоқтата тұру немесе толықтай тоқтату керек және жоғары ақшалай айыппұлдар салу керек екен [6, 17с] . Осы мәселе бойынша басқа да бірнеше пікірлер де бар. Мысалы, А. М. Плешаков бұл көзқараспен келесі себептер бойынша келіспейді: Біріншіден, осындай заңнамалық белгілеу кезінде көптеген қиын шешілетін мәселелер туындайды Қандай түрде жеке кінә заңды тұлғаның кінәсімен қатысы бар? Заңды тұлғаның іс - әрекеттеріндегі жалпы қасақаналық немесе абайсыздық дегеніміз не? Жеке немесе заңды тұлғалардың іс - әрекеттеріндегі қылмыстың объективтік тарапының белгілері сәйкес келе ме? Екіншіден, отандық қылмыстық құқық және ағылшын - американдық заңнама негізінде жатқан үйлесімсіз идеяларды үйлестіруде сәтсіз қадам жасалған [7, 58 с. ] . Осы мәселеге байланысты бізде өз ойымызды қоса кетсек, заңды тұлғаларды қылмыстық жауапкершілікке тарту, принципті тұрғыдан көптеген қылмыстық - құқықтық категорияларға: кінәсіне, жауапкершілігіне, қылмысқа, қылмыстық іс - әрекеттің субъектісіне және тағы басқаға қарама - қарсы келеді. Түптеп келгенде, заңнамада заңды тұлғаларға қылмыстық жауапкершілік белгілеу үшін (бұл әбден мүмкін), қазіргі заманғы отандық қылмыстық құқықтың тұжырымдамасын, соның ішінде қылмыс, сыбайлас, субъективтік айыптау принциптері және т. б. туралы жалпы оқуды толықтай қайта қарау қажет, басқа жағдайда, осы құқықтық идея іс жүзіндегі заңды материяға тіпті «кірмейді» делінген. Заңды тұлғаларға қылмыстық жауапкершілік белгілеуді енгізуге қатысты қарама - қарсы ұстанымды Е. И. Қайржанов қолдап отыр.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.