Коммерциялық банктерде ипотекалық несиелеу механизмін жетілдіру

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

ТАҚЫРЫБЫ: «КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДЕ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУ МЕХАНИЗМІН ЖЕТІЛДІРУ»

5В050900 Қаржы

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДЕ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУ МЕХАНИЗМДЕРІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ . . . 7-29

1. 1 Ипотекалық несиенің мәні мен қажеттігі . . . 7

1. 2 Қазақстан коммерциялық банктерінде ипотекалық несиені дамытудың тарихи алғышарттарын ұйымдастыру . . . 11

1. 3 Дамыған және дамушы елдердің коммерциялық банктеріндегі ипотекалық несиелеу тәжірибесі . . . 17

2 «БАНК ЦЕНТРКРЕДИТ» АҚ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУ МЕХАНИЗМІН ТАЛДАУ . . . 30-51

2. 1 «Банк ЦентрКредит» АҚ экономикалық-қаржылық қызметіне талдау жасау . . . 30

2. 2 «Банк ЦентрКредит» АҚ ипотекалық несиелеу механизміне талдау жасау . . . 36

2. 3 «Банк ЦентрКредит» АҚ берілетін ипотекалық несие бойынша қарызалушының несие қабілетін бағалау . . . 39

3 ҚАЗАҚСТАНДА КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДЕ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУ МЕХАНИЗМІН ЖЕТІЛДІРУ . . . 52-64

3. 1 Қазақстандағы ипотекалық несиелеудегі коммерциялық банктердің үлесінің ағымдағы жағдайы . . . 52

3. 2 Қазақстанда коммерциялық банктерде ипотекалық несиелеу механизмін жетілдіру проблемалары мен келешегі . . . ……. 58

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 65ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 68

КІРІСПЕ

Диплом жұмысының өзектілігі. Банктерде ипотекалық несие беру жүйесі - тұрғын үй саласына инвестициялар тартудың ең тиімді тәсілдерінің бірі болып табылады. Дәл осы ипотека халықтың тұрғын үй жағдайларын жақсарту, банктердің тиімді және пайдалы жұмыс істеу, құрылыс кешенінің өндірісті ырғақты жұмыспен жүктеу және халыққа ипотекалық несие беруді кең қолдануға жәрдемдесетін экономикалық өсуге ынталы мемлекеттің мүдделерін үйлестіруге мүмкіндік береді.

Ипотекалық несиенің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлі ең алдымен тұрғын үй заемы бойынша кепілдік мүлік болып табылатын тұрғын үйдің нарықтық құны төмендеген жағдайда заемшының ипотекалық тұрғын үй заемы шарты бойынша міндеттемелерді орындамауы салдарынан кредитордың мүліктік мүдделеріне келтірілген залалды ішінара немесе толық өтемі мөлшерінде сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру көзделетін сақтандыру түрі болып табылады.

Қазақстанда тек жәй ғана ипотекалық заңдылықтар мен ипотекалық банктер құрып қоймай, шын мәнісінде ипотекалық несиелеу жүйесін құру қажет. Қандай да бір буынның болмайынша жүйенің қызмет етуі тиімсіздікке әкеліп соғуы мүмкін. Ипотекалық несиелеу жүйесінің толық бағалы жұмыс жасауы үшін жылжымайтын мүлікті бағалау және сақтандыру қызметтері дамыған болуы тиіс. Ипотекалық кредиттеу кезінде сақтандырудың қажетілігі кредитке сатып алынған жылжымайтын мүлікте жазатайым жағдай болса немесе клиент жұмысынан айрылса кредит шарты бойынша міндеттемелеріді орындау қиынға соғады. Мұндай жағдайда сақтандыру көмектеседі.

Қазіргі кезде ипотекалық банктер экономикада екі мағына береді, біріншісі, әлеуметтік институттар, олар ұзақ мерзімді жер несиесін қамтамасыз ету және қосымша құжаттардың эмитенті ретінде процент әкелетін капиталдың қорғаушы құралдары. Екіншіден, капитал салымы және несие делдалы. Жалпы ипотекалық банктер әртүлі коммуналдық, қоғамдық құрылымдарға қарыз береді. Бұл жағдайда қарыз ипотекамен қамтамасыз етілмейді, ол салықтан түскен қаржыдан қамтамасыз етіледі. Ипотекалық банк қызметтері негізінен бағала қағаздарға салым салу, кепіл ретінде бағалы қағаздарды алып қарыз беру және басқа қаржылық қызмет көрсету болып табылады.

Бүгінгі таңда көптеген қазақстандық отбасылары үшін ең өзектісі тұрғын үй мәселесі болып отыр. Әрине, оны шешудің түрлі мүмкіндіктері де қарастырылуда, ұсынылып отырған кредит беру бағдарламалары зерттеліп, жақын-жуық адамдар арасында қызу талқылану үстінде, бір сөзбен айтқанда, әбігерге түсіп жатқандар жетерлік. Бірақ, отбасы бюджетіне салмақ салмайтындай тиімді шарттар таба алсаң, бұндай әбігерлену адамдарға жағымды сезімдер сыйлайтыны да анық. Ал барлық ерекшеліктерді жан-жақты нақтылап білу үшін жаңа қонысқа қол жеткізу формуласын тапқандарға жүгіну керек. Оны табудың еш қиындығы жоқ - бар болғаны «Банк ЦентрКредит» АҚ барып жолығу қажет.

Тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесін жүзеге асыратын елдегі жалғыз банк, жинақ шотында қажетті соманың жартысын жинақтаған жағдайда, ипотекамен салыстырғанда әлдеқайда төмен мөлшерлемелер бойынша тұрғын үй заемдарын береді. Бірақ көптеген адамдар өз тұрғын үй жағдайларын жинақтау аяқталғаннан кейін емес, дәл қазір жақсартқылары келеді. Тұрғын үй жағдайларын жинақтау мерзімінің аяқталуын күтпей, қазіргі уақытта жақсартқылары келетін клиенттер үшін Банк аралық тұрғын үй және алдын ала тұрғын үй заемдарын пайдалануды ұсынады.

Диплом жұмысын жазуда Қазақстанда қазіргі әлемдік дағдағыста басты пробламалардың маңыздылығы “Қазақстанда ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлі” тақырыбын таңдауға себепші болды. Аталған мәселелердің маңыздылығы мен тақырыптың осы күнге дейін толыққанды зерттелмегендігі дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдауға, оның мақсаты мен міндеттерін айқындауға мүмкіндік берді.

Дипломдық жұмыстың басты мақсаты Қазақстан Республикасындағы ипотекалық қажеттілігін, оның экономикамыздағы атқаратын қызметі мен ролін және ипотекалық жүйесін дамыту жөніндегі мәселелерді қарастыру, сонымен қатар Қазақстанда ипотекалық сақтандыруды ұйымдастыру жолдарын жүзеге асыру болып табылады.

Зерттеу нысаны болып «Банк ЦентрКредит банкі» АҚ және Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктері бойынша қарызалушының ипотекалық несие кепілдемесін бағалау жүргізілуін талдау саналады.

Зерттеу жұмысының пәні Қазақстан Республикасының ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлі жағдайларының теориялық-әдістемелік және тәжірибелік жақтарын зерттеу арқылы ипотекалық сақтандыруды дамыту процесстері болып табылады.

Диплом жұмысымның негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

- ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлін ұйымдастырудың теориялық пен тәжірибелік мазмұнын қарастыру;

- ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлін дамытудың тарихы алғышарттары мен экономикалық жағдайлары үлгілерін, оны құрушы факторларды зерттеу;

- Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің бағалау мен талдау;

- Қазіргі әлемдік дағдарыс кезіндегі Қазақстан Республикасының ипотекалық несиелік жүйесінің ағымдағы жағдайы зерттеу.

Диплом жұмысы тақырыбының зерттеудің әдістемелік негізі н жалпығылыми таным әдістері: диалектикалық, қисындық әдістер, құжаттарды зерделеу құрайды.

Зерттеудің теориялық негіздері болып әлемдік экономикалық ғылым классиктерінің еңбектері, отандық және шетелдік ғылымдардың, экономистердің, банк мамандардың монографиялары мен баспасөз мақалалары, коммерциялық банктерде ипотекалық несиелеу механизмін реттейтін заңнамалық және нормативтік-құқықтық, статистикалық құжаттар қолданылды.

Мәселенің зерттелу деңгейі. Осы жұмыстың ғылыми аспектілері отандық және шетел ғалымдарының жұмыстарын зерттеу, талдау және қайта ой-елегінен өткізу негізінде қалыптасқан. Ғылыми жұмыста көрсетілген төмендегідей шетелдік экономистердің ғылыми еңбектері (О. И. Лаврушин, В. А. Кудрявцев, Е. В. Кудрявцева, К. Р. Тагирбеков, Г. Г. Коробовой, В. И. Колесников, О. М. Марков, В. М. Усоскин, Е. Ф. Жуков, Э. А. Уткин, Е. Б. Ширинская және т. б. ) және отандық экономист-ғалымдардың (Ғ. С. Сейітқасымов, Н. Н. Хамитов, Ұ. М. Искаков, О. Б. Баймұратов, Ш. Р. Әбділманова, Г. Т. Қалиева, С. Б. Мақыш, Л. П. Корнилова, И. Новиков және т. б. ) еңбектері пайдаланылды.

Мәселенің деректік көзі ретінде статистикалық мәліметтер, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мәліметтері, Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің, Қазақстан Республикасының Заңнамалық актілері, қаржы рыногы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау Агенттігінің мәліметтері, Қазақстан статистикалық басқармасының мәліметтері осы проблемалар бойынша басылымдар мен монографиялар болып табылады. Осы жұмыста монографиялық зерттеу, ғылыми-абстрактілік әдіс, байқаулар, зерттеулер, салыстырмалар, жүйелі және факторлық талдау, негіздеу, салыстырмалы көрсеткіштер, баланстық әдіс, экономикалық-статистикалық әдістер қолданылды.

Зерттеу әдістері. Зерттеу салыстыру әдістерін қолданумен және сараптаушылық бағалауды ескерумен жүйелік және факторлық талдау қағидаларымен жүргізілді.

Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңашылдығы:

бәсекеге қабілеттіліктің базалық тұжырымдамаларын жүйелік жалпылау негізінде Қазақстанда ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлінің әдістемелік көзқарастары айқындалды;
ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлін негіздеу арқылы бәсекеге қабілеттілік қағидалары нақтыланды;
қазақстандық экономикадағы ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлінің дамытудың ұйымдастыру-экономикалық параметрлері жалпыланды;
банк секторындағы ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлінбағалау белсенділікке баға берілді;
қазіргі ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлінің келешекке арналған дамуының басты бағыттары негізделді;
дағдарысқа қарсы шараларды және пайдаланылатын менеджментті бағалау арқылы ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлін оңтайландыру тетігін жасау.

Диплом жұмысының теориялық маңыздылығы коммерциялық банктерде ипотекалық несиелеу механизмдерінің теориялық тұрғыдан дәйектелуіне ұмтылыс жасалуында. Дипломдық жұмыстағы теориялық негіздер «Ақша, несие, банктер»; «Банктік тәуекелдер»; «Банк ісі»; «Валюталық операциялар» пәндерін оқытуға пайдалануға болады.

Диплом жұмысының практикалық маңызы - Қазақстанда ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлін дамыту проблемалары бойынша автордың ұсынған ұсыныстары әртүрлі шаруашылық құрылымдарының тәжірибелік қызметінде пайдаланылуы мүмкін. Нәтижелерді пайдалану банктердегі несиелік операцияларды жүргізу әдістерінің нысандарын оңтайландыруға әсер етуі мүмкін. Сонымен қатар, жұмыстың нәтижелерін осы мәселе бойынша ғылыми зерттеулерді одан әрі қарай жетілдіру үшін ғылыми қызметкерлер пайдалануы және банк ісі мен ақша, несие, банктер курстарын оқыту бағдарламаларында қолданылуы мүмкін.

Практикалық базасы ипотекалық несиелеудің дамуындағы коммерциялық банктердің рөлі мәселелері жөніндегі теориялық зерттеулерді іс-тәжірибеге жеткізуге, деректердің сәйкес электрондық базасымен нығайтылған несие саясатын басқарудың толық бағалы стратегиясын дайындаудан тұрады. Зерттеу нәтижелері, диплом бойынша қорытынды мен ұсыныстар экономикалық дамуды тұрақты арттыру, экономиканың ішкі ресурстарын тиімді пайдалану жөніндегі ұсыныстарды дайындаған кезде пайдаланылды.

Диломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, библиографиялардан тұрады. Сандық материалдар кестелерде, суреттерде және қосымшаларда келтірілген.

Диломдық жұмыс көлемі. Диломдық жұмыс компьютерде терілген 73 бетте, оның ішінде 5 кесте, 22 суреттерде баяндалған.

1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДЕ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУ МЕХАНИЗМДЕРІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Ипотекалық несиенің мәні мен қажеттігі

«Ипотека» түсінігі алғаш рет б. э. д. VI ғасырдың басында Грецияда пайда болды және ол қарыздардың белгілі бір жер иеліктеріне және онымен байланысты құрылыстар арқылы қарыз берушіге міндеттемесін қарыз етумен қатысты болды. Бұл үшін міндеттемелер рәсімделген, ал қарыз алушының иелігіндегі жер теориясының шекарасында осы көрсетілген меншік аталған сомада қарыз берушінің талабын қамтамасыз ету мақсатында қолданылатындығы жайлы жазылған бағана қойылатын болған. «Ипотека» деп аталған мұндай бағанада жер иесінің барлық келіп түскен қарыздары белгіленген [1] .

Біртіндеп ипотека ортағасырлық еуропалық заңдарына ене бастады. Грецияда ол XIV жүзжылдықтан ерте емес кезде пайда болған. Францияда XIV ғасырдың сонында ашық емес ипотека әрекет еткен. Европалық мемлекеттердің заңдарында ипотеканың екі сипатты белгілері бар. Біріншіден ол жылжымайтын мүлікке қатысты қолданылған, екіншіден кепілге қойылған иеліктерді сату, қарыз берушімен емес, сот шешімімен жүзеге асырылады.

Ипотекалық несиелеу коммерциялық және арнайы маманданған банктермен, несие-қаржы мекемелерімен, жылжымайтын мүлік (жер, тұрғын үй, өндірістік немесе коммерциялық айналымдағы жылжымайтын мүлік) кепілдігімен берілетін ұзақ мерзімді қарыздар болып табылады. Оған меншік құқы несиелеу кезінде кредиторға өтеді, бірақ мүлік қарыз алушының пайдалануында болады. Уақытша меншік құқығын алу, қарыз алушының қарызды өтегенге дейін кепілге қойған мүлікті сата алмайтындығын және тек несиені өтегеннен соң ғана кепілден босатылған мүлікке басқару құқы оған қайтарылатындығын білдіреді [2] .

Несиелеудің кепіл формасының механизмі мен процедуралары кепілдеме міндеттемелері, кепіл болушылық және күрделілік, әсіресе, жылжымайтын мүлік жағдайында ипотекалық несиелеу механизмінің мәні, яғни белгіленген мерзімде қарыз алушының төлем міндеттемесін орындамаған жағдайда (негізгі қарыз - проценттер сомасын қайтару) банктің кепілге қойылған жылжымайтын мүлікті меншігіне алу құқығын растайтын кепіл міндеттемесін, қарыз алушы банк кредиторға береді.

Ипотеканың пайда боу қажеттілігі тауар айналымының дамуы және жылжымайтын мүлікпен жасалатын келісімдердің көбеюімен түсіндіріледі. Ипотекаға сәйкес міндеттеме кепілмен қамтамасыз етіледі, ең бастысы ол кепіл берушінің, яғни қарыз алушының пайдалануында болады.

Кең мағынада, ипотекалық несиелеу жүйе ретінде ипотекалық несиелерді беру процесінде капитал нарығынан қаржылық ресурстарды тарту механизмдерін де, жылжымайтын мүлік нарығындағы операцияарды да көп факторлы біртұтас механизм болып табылады.

Мұнда тек қарыз алушылар мен қарыз берушілердің ғана мүдделері емес, сонымен бірге инвесторлардың, риэлторлардың, құрылыс компанияларының, сақтандыру компаниялары мен нарықтың басқа да субъектілерінің мүдделері ескеріледі. Ипотекалық несиелеудің негізін тікелей несиелік қатынастар құрайды. Осыған байланысты ипотекалық несиелеуді бірнеше ипотекалық нарықтарда активтерін беру, ол бойынша қызмет көрсету, сатумен қатысты пайда болатын құбылыстар жүйесі ретінде қарастыру дұрыс болады. Қазіргі жағдайларда экономикасы дамыған елдерде ипотекалық нарық белсенді дамуда.

Ипотекалық нарық - банктермен және басқа мекемелермен үй шаруашылықтарына баспананы сатып алу мақсатында, осы үй кепілдігімен берілетін ипотекалық несиелер және ипотекалық несиелік ресурстарды тарту мақсатымен нарықта орналастыратын қаржы активтерінің нарығы. Осылайша, ипотекалық нарық қаржы нарығының ипотекалық сегментімен және ипотекалық несиелерді ұсыну және ол бойынша қызмет көрсетумен байланысты банктік қызметтер нарығы сегментінен қалыптасады. Ипотекалық несиелер нарығы бірінші реттегі нарық және екінші реттегі нарық болып бөлінеді [3] .

Бірінші реттегі нарықта ипотекалық несие беріледі және сатылуы мүмкін. Бұл нарықта қарыз алу үшін кредитор тікелей бір-бірімен шарттық қатынастарға түседі. Мысалы, коммерциялық немесе ипотекалық банк азаматтарға несие ұсынады. Бірінші реттегі нарық субъектілері арасындағы қатынастар, несиелік шарт немесе салынған мүлік турады актісі деп аталатын негізгі құралдың көмегімен және ол арқылы құралады.

Салынған мүлік туралы актісі - несиені қамтамасыз етуге қарыз алушының меншігін салуға байланысты қарыздық міндеттемесі; несие берушіге қарыз алушының беретін жылжымайтын мүлік кепілдігі туралы қарыздық мүлік.

Ипотекалық ссуда алу барысында толтыратын салынған мүлік актісі арнайы несиелік келісім шартты білдіреді. Салынған мүлік туралы актісінің екінші реттегі нарығының міндетті, басқа аймақтардағы басы артық несиелік ресурстарды, яғни оларға деген тапшы аймақтарға несиелеу мақсатында тартуды қамтамасыз ету болып табылады [4] .

Қарыз алушы мен банк арасындағы қатынастарға сәйкесінше салынған мүлік актісінің формасы мен заем түріне, клиенттің жалпы әлеуметтік статусы және мүлік жағдайы, жылжымайтын мүлік ерекшеліктері, несие мөлшері, қарыз капиталы нарығында жалпы жағдай және басқа да факторларға әсер етеді.

Салынған мүлік туралы акттің бірінші реттегі нарығы- нақты жылжымайтын мүлік объектілерін кепілдікке ала отырып жеке тұлғаларды несиелеуге байланысты ипотекалық банктер мен басқа да қаржы мекемелерінің қызметтерін тікелей қамтитын жалпы несие-қаржы нарығының сегментін білдіреді. Сызба түрінде бұл нарықтық қатынастарды былайша көрстеуге болады (1-ші суретке сәйкес) :

Ескерту: Абсаттарова Р. К. Ипотечное кредитования как способ обеспечения доступности жилья // Банки Казахстана - 2006 - №5 - 31-34-беттен алынған

Сурет 1 - Бірінші реттегі нарықтағы субъектілер мен құралдар байланысы

Клиент банкпен несиелік шартты жасағаннан соң, ол несие сомасын уақтылы қайтару және процестерді төлеу, оны пайдалану бойынша өзіне міндеттемелерді ала отырып, оның мәнісінде ипотекалық жүйемен қарым-қатынасындағы қажеттіліктері бітеді.

Қарыз алушыға қарағанда, бұл туралы банкке қатысты айтуға болмайды. Банк үшін, клиентермен екі жақты қарым-қатынастарды жүргізу және сәйкес салынған мүліктің актісі портфелін толтыру, ипотека нарығындағы тиімді қамтамасыз етудің тек бір жағы ғана болып табылады. Ипотекалық банктің екінші маңыздығы жағы клиенттерге ұсына алатын несиелік ресурстарды толтыруы болып саналады [5] .

Бұл міндеттерді шешудің бір жағы болып портфеліне салынған мүлік актілерінің ипотекалық нарықтың басқа кәсіпқой қатысушыларынан сату болып саналады. Банкпен басқа инвесторға өз салынған мүлік актісінің ұсыну - бірінші реттегі нарықтай, екінші реттегі нарыққа өтуінің өзіндік көпірі болып табылады. Ал оның қызметі басқа негізде ұйымдастырылады.

Екінші реттегі нарықта ипотекалық несие бойынша берілген салынған мүлік актісі сатылады, яғни жылжымайтын мүлікті кепілге ала отырып. Несие берге нбанк және компания салынған мүлік актісімен қамтамасыз етілген бағалы қағаздар шығарады да, оларды басқа инвесторларға сатады.

Салынған мүлік актісі екінші реттегі нарығының негізі субъектілеріне:

Ипотекалық несиелерді беруге маманданған несие-қаржы мекемелері мен ипотекалық банктер;
Қуатты эмиссиялық - қаржы корпорациялары (ЭҚК), олар банктерден бірінші реттегі салынған мүлік актілерін сатып алады және айырбасқа жылжымайтын мүлікке салынған мүлік актілерімен қамтамасыз етілге нәр түрлі бағалы қағаздарды шығаруды қамтамасыз етеді, яғни ипотекалық несиелердің секьюритизациясын жүзеге асырушы делддалдар болып бағаланады.
Басқа банктер, зейнетақы қорлары, сақтандыру компаниялары, азаматтар және т. б. түрінде нақты ақшаға ЭҚК-дан бағалы қағаздар сатып алатын инвесторлар.
Ипотекалық несиелерді сақтандырумен айналысатын делдалдар.

Екінші реттегі ипотекалық нарықта айналыста жүретін бағалы қағаздардың әр түрлі сипаттамалары бар, несие тәуекелінің бар болуы, ипотекалық пұлмен қамтамасыз етілуі дәрежесі сияқты. Бұл нарықты ұйымдастырудың және қызметінің негізгі мақсаты, ақырғы тұтынушылар үшін, несиелік ресурстар арзандату болып табылады. Арзандату ипотекалық несиелеу суюбъектілері үшін қосымша ресурстарды ұсыну есебінен жүзеге асырылады, олардан ипотекалық несиелерді қайта сатып алу жолымен [6] .

Екінші реттегі нарықтың атқаратын қызметтері келесідей:

Өтімділікті қамтамасыз ету;
Тұрғын үйді қаржыландырудың циклдігін азайту. Капитал жетіспеушілігі жағдайында тұрғын үй құрылысының мөлшері әдетте шұғыл төмендейді.
Капиталды аймақтар арасында бөлу. Екінші реттегі нарық капитал артықшылығы бар аймақтардан, баспананы қаржыландыруға капитал жетіспеушілігі байқалған аймақтарға оның құйылуын қамтамасыз етеді.
несиелеу бойынша ставкалары және инвестициялық портфелінің диверсификациясындағы өзгешеліктерді тегістеу. Капиталдың мобильділігі, аймақтар арасындағы несиелер бойынша ставкаларындағы өзгешеліктерді аймақтың тәуекелге қарсы инвесторлардың портфелін диверсификациялауға мүмкіндік береді.

Сызба ретінде екінші реттегі нарықтың қызмет етуін былайша көрсетуге болады (2-ке суретте сәйкес) :

Ескерту: Косолапов Г. Развития рынка жилья и ипотечного кредитования в Казахстане //Предприниматель и право - 2006 -№15 - 15-17-беттен алынған.

Сурет 2 - Екінші реттегі нарықта салынған мүлік актісін ауыстырудың стандартты сызбасы

Ипотекалық несиенің жіктелімі:

- Несиелеу объектісіне қарай:

- Жер учаскелерін иемдену - жерді жеке меншікке алуды білдіреді;

- Жер учаскелерін игеру - осы жер учаскесіне жасыл желектерді отырғызу, сонымен қатар үй құрылысы;

- Тұрғын үй құрылыс - салынған және салынып жатқан үйді сатып алуға несиені беру және тікелей үй құрылысын қаржыландыру;

- Тұрғын үй емес құрылыс - өнеркәсіптік тұрғын үй емес объектілерінің құрылысы;

- Сақтандырылған несиелер - әр түрлі сақтандыру компанияларымен сақтандырылған;

- Басқа кепілдемелер, бұл жағдайда несиені қайтарудың кепілдемесі болып, сақтандыру емес, үшінші тұлғалардың кепіл болушылығы сақталады.

Ипотекалық облигациялардың нарығына қарай:

- Бірінші реттегі нарық - ипотекалық облигацияларын эмиссиялау;

- Екінші реттегі нарық - ипотекалық облигацияларды орналастыру және оның ары қарай даму айналысы;

- Құрылысты жүргізушіні несиелеу - баспананың болашақ иесіне тікелей несие беру;

- Мердігерлерді несиелеу - құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде, ғимараттың ақырғы иесі белгісіз болған жағдайда немесе ол жобаны өз бетінше қаржыландыра алмайтын болса;

Ссуданы беру мерзіміне қарай:

- 1-жылдан 3-жылға дейін;

- 3-жылдан 10 жылға дейін;

- 10 жылдан жоғары

Экономикалық белменді жанұялар өздерінің тұтынушылық стандарты мен болашақтағы табыстарды күту деңгейіне қарай ол табыстарды есепке ала отырып, тұрғын үйлерді қазір тұтынғысы келеді. Нарықта өз баспанасын сатып алу үшін көп жылдық жинақтаудың қажеттігі туындайтын еді. Осылайша ипотекалық несиелеудің нарықтық қатынастар жүйесінде негізгі ролі ол өмір стандарты мен жинақтарға байланысты күтулер арасындағы қарама-қайшылықтарды шешуде болып табылады. баспана сияқты тауар құнының жоғары болуынан пайда болатын ағымдағы табыстар мен тұтыну стандарттары арасындағы теңсіздік ипотекалық несиелеудің шаруашылықта айналымда жүру қажеттігін туғызады [7] .

1. 2 Қазақстан коммерциялық банктерінде ипотекалық несиені дамытудың тарихи алғышарттарын ұйымдастыру

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.