Электр тізбектеріндегі өтпелі үрдістер

Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Негізгі бөлім
Сызықты электр тізбегіндегі өтпелі үрдістер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
Өтпелі үрдістерді классикалық әдіспен шешу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
Өтпелі үрдістерді операторлық әдіспен шешу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
Есептің берілгені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
Есептің шығарылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18

Кіріспе

Электр тізбегі дегеніміз электр тогын өткізетін элементтер мен құрылғылардың тізбегі. Тізбек бойындағы үдерістер ЭҚК, ток, кернеу шамаларының көмегімен сипатталады.
Электр тізбегінің элементі дегеніміз электр тізбегінің құрамындағы белгілі бір функция атқарушы құрылғы. Электр тізбегінің негізгі элементтеріне резистор, индуктивтік катушка, конденсатор жатады. Бұл элементтердің әрқайсысы сәйкесінше олардың электр кедергісін, индуктивтілігін және сыйымдылығын қолдануға арналған. Электр тізбегі графикалық формада, яғни сызбамен беріледі.
Электр тізбегінің сызбасы дегеніміз элементтердің негізгі белгіленуі мен олардың жалғау жолы көрсетілген тізбектің графикалық кескіні. Шын мәнінде электр және радиотехникалық тізбектер мен құрылғылар өте күрделі. Ондағы өтіп жатқан электромагниттік үдерістерді оқып-түсінуді жеңілдету мақсатында олар эквивалент тізбектермен алмастырылады. Барлық тізбектер теориясы эквивалент электр тізбектерді талдап-синтездеуге негізделген.
Эквивалент электр тізбегі дегеніміз идеалданған элементтер мен құрылғылардың жиынынан тұратын реал тізбектің идеалданған моделі. Мұндай тізбектің әрбір элементі реал тізбектің идеалданған түрі. Сондықтан «электр тізбегі» және «тізбек элементі» сөздерінің негізінде эквивалент тізбекті айтамыз.
Элементтер актив және пассив болып екіге бөлінеді.
Пассив элементтер дегеніміз электр тізбегінің энергияны жұмсайтын және жинайтын элементтері. Пассив элементтер қатарына резистивті, индуктивті және сыйымдылық элементтері жатады.

Қолданылған әдебиеттер

1.Основы теории цепей: Учеб. для вузов /Г.В.Зевеке, П.А.Ионкин, А.В.Нетушил, С.В.Страхов. –5-е изд., перераб. –М.: Энергоатомиздат, 1989. -528с.
2. Бессонов Л.А. Теоретические основы электротехники: Электрические цепи. Учеб. для студентов электротехнических, энергетических и приборостроительных специальностей вузов. –7-е изд., перераб. и доп. –М.: Высш. шк., 1978. –528с.
3. Теоретические основы электротехники. Учеб. для вузов. В трех т. Подобщ. ред. К.М.Поливанова. Т.1. К.М.Поливанов. Линейные электрические цепи с сосредоточенными постоянными. –М.: Энергия- 1972. –240с.

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім
Сызықты электр тізбегіндегі өтпелі үрдістер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
Өтпелі үрдістерді классикалық әдіспен шешу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
Өтпелі үрдістерді операторлық әдіспен шешу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
Есептің берілгені ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
Есептің шығарылуы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18

Кіріспе

Электр тізбегі дегеніміз электр тогын өткізетін элементтер мен құрылғылардың тізбегі. Тізбек бойындағы үдерістер ЭҚК, ток, кернеу шамаларының көмегімен сипатталады.
Электр тізбегінің элементі дегеніміз электр тізбегінің құрамындағы белгілі бір функция атқарушы құрылғы. Электр тізбегінің негізгі элементтеріне резистор, индуктивтік катушка, конденсатор жатады. Бұл элементтердің әрқайсысы сәйкесінше олардың электр кедергісін, индуктивтілігін және сыйымдылығын қолдануға арналған. Электр тізбегі графикалық формада, яғни сызбамен беріледі.
Электр тізбегінің сызбасы дегеніміз элементтердің негізгі белгіленуі мен олардың жалғау жолы көрсетілген тізбектің графикалық кескіні. Шын мәнінде электр және радиотехникалық тізбектер мен құрылғылар өте күрделі. Ондағы өтіп жатқан электромагниттік үдерістерді оқып-түсінуді жеңілдету мақсатында олар эквивалент тізбектермен алмастырылады. Барлық тізбектер теориясы эквивалент электр тізбектерді талдап-синтездеуге негізделген.
Эквивалент электр тізбегі дегеніміз идеалданған элементтер мен құрылғылардың жиынынан тұратын реал тізбектің идеалданған моделі. Мұндай тізбектің әрбір элементі реал тізбектің идеалданған түрі. Сондықтан электр тізбегі және тізбек элементі сөздерінің негізінде эквивалент тізбекті айтамыз.
Элементтер актив және пассив болып екіге бөлінеді.
Пассив элементтер дегеніміз электр тізбегінің энергияны жұмсайтын және жинайтын элементтері. Пассив элементтер қатарына резистивті, индуктивті және сыйымдылық элементтері жатады.

Негізгі бөлім
Сызықты электр тізбегіндегі өтпелі үрдістер

Сызықтық элементтер дегеніміз параметрлері түсірілген кернеу мен өтетін ток күшіне тәуелсіз тізбек элементі.
Сызықтық емес элементтер дегеніміз параметрлері кернеу мәніне және ток күшіне тәуелді тізбек элементтері.
Сызықтық емес элементтерге жартылай өткізгіш немесе электронды құрылғыларды ферромагнит өзекшелі индуктивті катушканы жатқызуға болады.
Параметрлері тұрақты элементтер дегеніміз параметрлері уақытқа тәуелсіз сызықтық элементтер.
Параметрлері айнымалы элементтер дегеніміз параметрлері уақыт өткенде белгілі бір заңға сәйкес өзгеріп отырптын тізбек элементтері. ( 1.6 сурет ).
Актив элементтер - бұл энергия көздері. Элементтің ЭҚК көзі кернеу немесе ток көздері сияқты түрлерін ажыратуға болады.
Идеал ЭҚК көзі - ол ұштарындағы кернеуі бойынан өтетін ток күшіне тәуелсіз электр энергиясының көзі.
Идеал ЭҚК тұйықтанғанда ішкі кедергісі нольге тең болғандықтан оның бойынан өте үлкен ток жүреді ( 1 , 7 , а сурет )
Феал ЭҚК көздеріндегі ток күші қысқа тұйықталу кезінде ішкі r ішкі кедергімен сипатталатындықтан түпкілікті мәнге ие болады ( 1, 7 б сурет )
Идеал ток көзі дегеніміз бойындағы ток күші ұштарындағы кернеуге тәуелсіз болатын электр энергиясының көзі. (1, 8, а сурет )
Реал ток көздері ішкі кедергінің түпкілікті мәнімен rішкі = 1gішкі олардың ұштарындағы кернеу де белгілі бір мәнге ие болады. (1,8 б сурет )
Қарастырылған ток және ЭҚК көздері ерікті ( авгономды) болып табылады.
Электр тізбектерін классификациялау тізбекті құраушы элементтердің сипаттамалары мен оларды түсіндіретін негізгі теңдеулерді есепке алу арқылы жүргізіледі:
Пассив тізбек дегеніміз құрамында электр энергиясы көзі болмайтын тізбек.
Актив тізбек дегеніміз құрамында кемінде бір энергия көзі болатын электр тізбегі.
Сызықтық тізбек дегеніміз құрамында ешқандай сызықтық емес элемент болмайтын электр тізбегі
Сызықтық емес тізбек дегенімізқұрамында кемінде бір сызықтық емес элемент болатын электр тізбегі.
Егер электр тізбегі құрамында айнымалы параметрлі элемент болатын болса онда ол тізбек айнымалы параметрлі тізбек деп немесе параметрлік тізбек деп аталады.
Мұндай тізбектер сәйкесінше сызықтық немесе сызықтық емес деференциялы теңдеулермен айнымалы немесе тұрақты коэф - көмегімен сипатталады.
Шындығында барлық тізбек сызықтық емес тізбекке жатады. Алайда идеалдау көмегімен көптеген реал тізбектерді сызықтық деп қарастыруға болады. Ол сызықтық тізбек теориясын қолданып есептеулерді әлдеқайда жеңілдету үшін қажет. Реал тізбектің геометриялық көлемі l мен тізбекке әсер етуші электромагниттік тербеліс толқындарының ұзындығының қатынасына байланысты параметрлері жинақталған және параметрлері таралған тізбектерді бөлуге болады.
Параметрлері жинақталған электр тізбектерінде барлық кедергілер,индуктивтік және сыйымдылықтар тізбектің белгілі бір бөліктерінде жинақталған деп есептеледі.
Параметрлері таралған тізбектерде бұл шамалар тізбек бойына біртекті таралған. Мұндай тізбек мысалы ретінде ұзын байланыс желілерін алуға болады.
Тұрақты ток тізбектеріндегі кернеу , ток күші және ЭҚК уақытқа тәуелсіз шамалар ( өзгермейді ) . Мұндай тізбектерде индуктивтіктің кедергісі нөлге ал сыйымдылықтың кедергісі шексіздікке тең . Сондықтан тізбек сызбаларында индуктивтікті сызықпен алмастырып , сыйымдылығы бар тармақтарды сызбадан алып тастауға болады .
Синусондалық ток тізбектеріне қарағанда тұрақты ток тізбектерін зеріттеу әлде қайда оңай және тізбектерді анализдеу әдістерін ешқандай қосымша дәлелдеулерсіз синусондайлық тізбектерге де қолдануға болады .
Алдымен тізбектерді есептеу негіздеріндегі басты заңдарды , электр тізбектерінің сызбаларын эквивалент түрлендіруді , содан соң тізбектер теориясының негізгі теоремалары мен күрделі тізбектерді есептеу әдістерін қарастырамыз .
Электр тізбектерін анализдеу негізіндегі басты заңдар - неміс физиктері Г. С. Ом ( 1826 ) және Г. Р. Кирхгоф ( 1845 ) ашқан тұрақты ток тізбектеріне арналған заңдар .
ЭҚК жоқ тізбек бөлігіне арналған Ом заңы .
Тізбек бөлігіндегі кедергіге r қатынасына тең ; I =u ∕r g = 1 ∕ r I = u g
Тізбек бөлігіндегі ток күші і кернеу u мен өткізгіштің g көбейтіндісіне тең .
І ток күші скаляр шама . Бірақ оны тізбектер теориясында бағытпен сипаттайды . Ток бағыты ретінде оң зарядтар қозғалысы потенциалы үлкен нүктеден потенциалы кіші нүктеге бағытталады дейміз . Ток бағыты белгісіз болғанда кез - келген бағытты таудан оны оң деп қарастырып , сызбада стрелкамен көрсетеміз .
Егер таудан алған бағыт негізгі бағытпен сәйкес келсе ток оң деп , егер керісінше болса теріс деп аталады .
Электр тізбегінің бөлігіндегі кернеу дегеніміз осы бөлік ұштарындағы потенциалдар айырмасы : U12 = U1 - U2 .
Кернеу - скаляр шама . Бірақ оны да бағытпен сипаттаймыз . Кернеу потенциалы кіші нүктеге бағытталады . Кернеудің оң бағыты сызбада стрелкамен немесе индекспен көрсетіледі ( мысалы ; U12 - кернеу 1 нүктеден 2 нүктеге бағытталғанын білдіреді ) . Кернеудің оң бағыты ретінде тоқтың оң бағыты алынады .
Тізбектей жалғанған кедергілер мен ЭҚК көздері бар тұйық тізбек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.