Қарасан ауруының анықтамасы, қоздырушысы, індеттік ерекшеліктері, емі, алдын алу шаралары.

І. Кіріспе. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
ІІ. Ғылыми әдебиеттерге шолу.
1.1. Анықтамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.2. Қоздырушысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3.4
1.3. Індеттік ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4.10
1.4. Емі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11.12
1.5. Алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12.14
ІІІ. Өзіндік зерттеулер.
1.1. Шаруашылыққа қысқаша сипаттама ... ... ... ... ... ... .14.15
1.2. Шаруашылықтың эпизоотологиялық жағдайы ... ... ... 15.18
1.3. Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ...18.20
1.4. Материал және зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ...20.26
ІҮ. Қорытынды. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27
Ү. Қолданылған әдебиеттер. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28

І. Кіріспе.

Жоғарғы дәрежеде дамыған ауыл шаруашылығы - халықтың әлеуметтік деңгейінің ары қарай дамуына, яғни жоғарылауына қажетті бірден - бір жағдай болып табылады.
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың "Қазақстан - 2030" стратегиялық бағдарламасында ауыл шаруашылығының экономикасы көтерілуі үшін несиелер бөлінсін делінген және агроөнеркәсіп кешені мен ауылдық аумақтар дамытуды мемлекеттік реттеу туралы заң қабылдау қажеттігі айтылған. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы шикізатін өндіру мен өңдеу саласында кластрлік бастамашылықты іске асыру арқылы аграрлық өндірісті индустрияландыруға айрықша назар аудару қажеттігі атап көрсетілген.
Ауылшаруашылық өндірісінің ең басты тапсырмасы - ол өнеркәсіпті шикізатпен және халықтың қажеттіліктерін толық қанағаттандыру мақсатында тұрақты түрде мал шаруашылығы өнімдерін өндіретін өнеркәсіптерді құрып, оның ары қарай өсіп - өркендеуін қамтамасыз ету.
Қазақстанда, әсіресе, оның шығысында мал шаруашылығы - ауыл шаруашылығы өндірісінің жетекші саласы болып табылады. Соған орай қой шаруашылығы қазіргі кезде жетекші орынды алып отыр.
Дегенмен, қойлардың асыл тұқымдық генофондын сақтауда, мал басының санын арттыруда, қойлардың жергілікті тұқымдарының жүн және ет сапасын жақсартуда, яғни жалпы өнімділігін арттыруда мемлекеттік деңгейде жақсы нәтижелерге жеткен. Бұл мәселелерді шешу тек, селекциялық - тұқымдық жұмыстарын жақсартумен қоса, көптеген аурулардың алдын алуына, жоғарғы, қазіргі технологиялық жабдықтармен қамтылуына және дені сау мал тобын құруына да байланысты.

1. М. С. Сабаншиев. Паразитология және жануарлардың инвазиялық аурулары. Алматы, 2011. Дәуір

2. Ө.Ығылманұлы “Ветеринариялық патологиялық анатомия” Алматы 2010ж, 486-490 беттер

3. Атлас патологической анатомии сельскохозяйственных животных 103-104 беттер

4. Т.Сайдуллин “Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары” Алматы 2009 ж,169-176 беттер

5. Методические указания к офармлению патологоанатомических диагнозов инфекционных болезней сельскохозяйственных животных, Семипалатинск, 1989 г, 24 бет

6. Эпизоотология и инфекционные болезни сельскохозяйственных животных, А.А Конопаткин , Москва “Колос’’1984, 180-189 беттер

7. А.В.Жаров,И.В.Иванов,А.П.Срельников “Вскрытие и патоморфологическая диагностика болезней животных”Москва “Колос” 2000 ,321-323 беттер

8. М.А.Добин, Л.И.Кокуречев “Практикум по ветеринарной патологической анатомии и вскрытию.”Ленинград 1975, 192-193 беттер

9. “Диагностика инфекционных и протозойных болезней сельскохозяйственных животных” Москва “Колос” 1968 г, 45-46 беттер.

10.М.Қожабаев, Ш.М.Қаратаев. Жануарлардың ішкі жұқпалы емес аурулары. Шымкент, 2006. М.Әуезов.

11.Х.С.Жұмабеков, К.Ю.Дербышев “Жануарлардың патологиялық анатомиясы” Алматы 2011 жыл ,278-282 беттер.

12. Интернет материалдары.

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Талдықорған агро-техникалық колледжі
Ветеринария мамандығы

Курстық жұмыс
Курстық жұмыс

Тақырып: Қарасан ауруының анықтамасы, қоздырушысы, індеттік ерекшеліктері, емі, алдын алу шаралары.

Орындаған: Б.Ерген. 455-топ.
Тексерген: Тұрсынбек Серік

Талдықорған - 2014 ж.
Жоспар:

І. Кіріспе. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
ІІ. Ғылыми әдебиеттерге шолу.
0.1. Анықтамасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
0.2. Қоздырушысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3-4
0.3. Індеттік ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4-10
0.4. Емі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11 -12
0.5. Алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12-14
ІІІ. Өзіндік зерттеулер.
0.1. Шаруашылыққа қысқаша сипаттама ... ... ... ... ... ... .14-15
0.2. Шаруашылықтың эпизоотологиялық жағдайы ... ... ... 15-18
0.3. Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ...18-20
0.4. Материал және зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ...20-2 6
ІҮ. Қорытынды. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Ү. Қолданылған әдебиеттер. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28

І. Кіріспе.

Жоғарғы дәрежеде дамыған ауыл шаруашылығы - халықтың әлеуметтік деңгейінің ары қарай дамуына, яғни жоғарылауына қажетті бірден - бір жағдай болып табылады.
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың "Қазақстан - 2030" стратегиялық бағдарламасында ауыл шаруашылығының экономикасы көтерілуі үшін несиелер бөлінсін делінген және агроөнеркәсіп кешені мен ауылдық аумақтар дамытуды мемлекеттік реттеу туралы заң қабылдау қажеттігі айтылған. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы шикізатін өндіру мен өңдеу саласында кластрлік бастамашылықты іске асыру арқылы аграрлық өндірісті индустрияландыруға айрықша назар аудару қажеттігі атап көрсетілген.
Ауылшаруашылық өндірісінің ең басты тапсырмасы - ол өнеркәсіпті шикізатпен және халықтың қажеттіліктерін толық қанағаттандыру мақсатында тұрақты түрде мал шаруашылығы өнімдерін өндіретін өнеркәсіптерді құрып, оның ары қарай өсіп - өркендеуін қамтамасыз ету.
Қазақстанда, әсіресе, оның шығысында мал шаруашылығы - ауыл шаруашылығы өндірісінің жетекші саласы болып табылады. Соған орай қой шаруашылығы қазіргі кезде жетекші орынды алып отыр.
Дегенмен, қойлардың асыл тұқымдық генофондын сақтауда, мал басының санын арттыруда, қойлардың жергілікті тұқымдарының жүн және ет сапасын жақсартуда, яғни жалпы өнімділігін арттыруда мемлекеттік деңгейде жақсы нәтижелерге жеткен. Бұл мәселелерді шешу тек, селекциялық - тұқымдық жұмыстарын жақсартумен қоса, көптеген аурулардың алдын алуына, жоғарғы, қазіргі технологиялық жабдықтармен қамтылуына және дені сау мал тобын құруына да байланысты.
Қарасан
Қарасан (Gапgrгпа етрһуsmatosa, әмфизематозный карбункул) - жіті егетін, жұғымтал емес, бұлшық еггердің басып көргенде сықырлайтын қа- бынуы арқылы ерекшелеңетін жұқпалы ауру.
Тарихи деректер. Қарасан ерте заманнан белгілі, бірақ, оны ұзақ уақыт топалаңмен шатастырып келді. 180 ж Ф. Шабер бұл екі жұқпалы аурудың клиникалық белгілерін талдап, бір-бірінең ажыратты. Қоздырушысын 1887 ж. С. Арлуән мен Ж. Томае ашгы. 1925 ж Лекленш нен Валлә вакцина ұсынды. Ауру бүкіл дүниежүзінде байқалды.
Қоздырушысы - Clostridium сһаиvoei - түзу, аздап иілген таяқша, ұзындыгы 2-8 мкм. Yenлпалардан алынган жагындыда жеке дара немесе қосар- ланып орңаласады, қозгалады, жаңа өсіндіде грамоң, есқірген кезде грамтеріс боялады. Өлексе мен сыртқы ортада микробтың ор гаеында, болмаса шеткері- рек орналасқан, оның диаметрінен үлкен спора түзеді, қауашақ түзбейді. Қоз- дырушысы табигатта кең тараған, топырақта, көңде, түбі лай су қоймала- рында кездеседі. Дені сау сиыр, қой, жылқы, т.б. жануарлардың ішектерінің ішіндегісінен бөліп алуға болады.
С. сһаиуеі - нагыз ауасыбагасыз микроб. Қан, бауыр, ми қосылган қо- ректік орталарда (Китт-Тароцци, Хоттингер орталары) өседі. Қоздырушы- сының өн- бойындагы соматикалық О-антигені осы микроб түрінің барлық өкілдеріне ортақ. Жіпшелеріндегі Н-антигені бойынша қойдан және сиырдан бөлінген штамдарының айырмашылығы бар.
Қоздырушының споралары аса төзімді келеді. Олар топырақта, суда бір- неше жыл, шіри бастаган етте, көңде 6 айга дейін сақталады. Тура түскен күн сәулесі 24 саг., қайнату 2 сағ., автоклавтау 30-40 мин. өлтіреді. Ең сенімді дез- инфектант - 4% формальдегид ерітіндісі.
Індеттік ерекшеліктері. Қарасанмен негізінен 3 айдан 4 жас аралығын- дағы сиыр малы, сирегірек қой, ешкі, бұлан мен бұғы ауырады. Жас төл колостральдік иммуниеттің, ал сақа мал иммундеуші субинфекцияның әсері- нен төзімді келеді. Негізінен қоңды, бұлшық еттерінде гликоген мол жас жа- нуарлар ауырады. Түйе мен шошқаға қолдан жұқтыруға болады. Зертханалық жануарлардың ішінде теңіз тышқаны аса сезімтал.
Инфекция қоздырушысының бастауы - ауырған жануарлар, ал таралу факторларына ауру қоздырушысының спораларымен ластанған топырақ, жем- шөп, жайылым, батпақты, ағыны жоқ су көздері жатады.
Ауру алиментарлық жолмен және зақымданған тері арқылы жұғады. Қоздырушының денеге бойлауына ауыздың кілегейлі қабыгының бүлінуі, ішек-қарынның қабынуы, кейбір гельминтоз аурулары жагдай жасайды. Қой- ларға негізінен тері арқылы, қырыққан кезде жұғады.
Қарасан негізінен спорадия түрінде бірен-саран кездеседі. Сөйткенмен де бордақылау кешендерінде шағын індеттік тұтану ретінде байқалады. 1-2
апта ішінде ондаған мал ауырады. Өлім көрсеткіші жоғары болып, 80% дейін жетеді.
Ауру жылдың кез келген мезгілінде кездескенімен, жазғы, күзгі мау- сымдығы айқын сезіледі. Көптеген өлкелерде қарасанның ең көп байқалатын уақыты - күздігүні. Бүл кезде жайылымдағы шөптер қурап, қатайып, тікенек- тенеді, егін орылып, аңызга мал жайылады. Тамырлы мал азығын жинап алған жерге мал жіберіледі. Осының бәрі қоздырушының топырақтан жұғуына жағ- дай жасайды. Сондықтан да қарасан топырақ инфекциялары тобына жатады.
Қарасан кез келген аймақта кездеседі. Аурудың белгілі бір табиғи орта- мен, топырақтың климаттық ерекшеліктерімен тікелей байланысы жоқ.
Дерттенуі. Ішек-қарын немесе зақымданган тері арқылы микроб қанға өтіп, бүкіл денеге жайылады да, гликогені мол бұлшық етті мүшелерге тұрақ- тайды. Клостридиялар оттегі аз, зақымданған жерлерде тез өсіп-өнеді. Оның нәтижесінде токсиндер мен агрессиндер бөлінеді. Фагоцитоз тежеліп, ұсақ қан тамырлары зақымданады, гликогеннің ыдырауынан газ бөлініп шыгады. Бұның нәтижесінде зақымданган телім домбығып, басып көргенде сықыр- лайтын дыбыс шығарады. Токсиндер мен ыдыраған ұлпаның өнімдері қанға өтіп, бүкіл организмді улайды. Бұдан барып дененің ыстығы жоғарылап, жүректің, ішкі агзалардың, әсіресе, бауырдың қызметі бұзылады да, аурудың ақыры өлімге соқтырады.
Өтуі мен симптомдары. Жасырын кезеңі өте қысқа 1-2 күн, кейде 5 күнге дейін созылады. Әдетте ауру кенеттен басталады да, жіті осы ауруға тән карбункулезді түрде өтеді. Жекелеген жануарларда кәдімгідей емес үзілмелі түрде өтуі мүмкі. Өте жіті қагынган түрі де байқалады.
Жіті өтуі дененің ыстыгы 41-42°С дейін көтерілуімен басталып, дененің бұлшық еті мол тұстарында (сан, сауыр, мойын, әуке), кейде ауызда, аңқада, тез үлкейетін (8-10 сагатта) ісік пайда болады. Ісік бастапқыда тыгыз, ыстық болады, ауырсынады, басып көргенде сықырлайды, тықылдатқанда (перкуссия) тимпаниялық дыбыс береді. Кейіннен ісік суынып, сезімталдыгы басылады. Ол жердің терісі қызыл-қоңыр түске енеді. Маңындагы сөл түйін- дері ұлгаяды. Карбункулалар санында, сауырында, жауырынында болганда мал ақсайды. Дерт ауызда болғанда тіл сықырлайтын ісікке шалдығады. Аңқада болган процесті құлақтың түбін басып көргенде шығатын дыбыс арқылы аңгаруга болады. Тереңде орналасқан бұлшық еттердің зақымданга- ны өлексені соиганда гана баиқалады.
Инфекциялық процесс өрбігенде жануардың жалпы күйі нашарлайды. Ауырган мал күйзеліп, жемшөпке қарамайды. Тынысы жиілеп, жүрек ырғағы бұзылып (минутына 100-120), қан тамыры толымсыз согады. Өлер алдында дененің температурасы қалыптан төмендейді. Әдетте ауырған мал 1-2 күнде, кейде 3-10 күнде өледі.
Кейбір жануарларда, әсіресе, кәрі малда, ауру кәдімгідей емес үзілмелі түрде байқалуы мүмкін. Ондай жағдайда жануардың тәбеті нашарлап, сәл күйзеліп, кейбір бұлшық еттерін басып көргенде домбығу білінбесе де ауыр- сынады. Бұндай жагдайда 3-5 күнде жазылып кетеді.
Аса жіті өтуі біршама сирек, әдетте 3 айлық бұзауларда кездеседі. Ауру қағынған түрде, дененің қызынуы, қатты күйзеліс арқылы карбунку- ласыз байқалады да, 6-12 сағ. ішінде өліммен аяқталады.
Қойда қарасан сиырдағыдай өткенімен, сықырлауық домбығу көбінесе байқалмайды. Малдың ауызынан көбік ағып, тісін шықырлатады, іші кеуіп, жүнсіз тықыр жерлері қоңыр-сарғыл гганып дымданады (қанды тер шығады). Ауру өте жіті өтіп, бірнеше (6-24) сағатта, кейде 2-3 күнде өліммен бітеді.
Паталоі иялық-анатомиялық өзгерістер. Егер қарасанға балау тірі кезінде қойылса, қоздырушыны таратпау үшін өлексені сою+-а болмайды. Өлексе газдармен тырсиып кеуіп жатады. Табиғи тесіктерінен қанды сұйық ағады. Тері асты шелі мен зақымданған бұлшық еттері қанталайды. Ондай бүлшық еттерді тілгенде түсі қара қошқылданып, ғаз көпіршіктері көрінеді, күйғен қоңырсық иіс сезіледі. Маңындағы сөл түйіндері ұлғайып, тілгенде қара-қошқыл түсті, қанталаған ошақтары болады. Қан қара-қошқылданып ұйиды. Көкірек және құрсақ қуыстарында, жүрек қабында қызыл-сарғыш түс- ті күңгірт сұйық іркіледі. Өкпесі домбығып, қанға толады. Көк бауыр ісініп, болбырайды. Бауыры ұлғайып, өліеттенген телімдер пайда болып, газ көпір- шіктері байқалады. Мұндай өзгерістер бүйректерінде де кездеседі. Сірі қабық- тары әдетте қабынып, фибрин қапшықтары пайда болады.
Ішкі ағзаларындағы өзгерістер үнемі бірдей бола бермейді, ал кәдімгідей емес түрінде оншама біліне қоймауы да мүмкін.
Балау қою үшін клиникалық-індеттанулық деректерді пайдаланып, па- тологоанатомиялық, бактериологиялық, биологиялық зерттеулердің нәти- желерін негізге алады. Зертханаға әкссудат сұйығын, зақымданған бұлшық ет, бауыр, көкбауыр кесінділерін, жүректегі қанды жібереді. Материалды мал өлген соң 2-3 сағ. кешіктірмей алу керек. Қажет болған жағдайда 30-40% гли- церинмен консервілейді.
Зертханада микроскопия жасап, бактериологиялық зерттеулер жүргізе- ді. Зақымданған ағзалардың суспензиясын немесе бір күндік өсіндіні теңіз тышқандарына жұқтырады. Материалда қарасанның қоздырушысы болса те- ңіз тышқаны 18-48 сағ. өледі. Өлексені сойып көргенде ағзаларында ауруға тән өзгерістер байқалады, ал ағзалардан және бауырдан сүйкеп алынған жа- ғындыларда жеке және қосарланып жатқан түйіршікті немесе біртұгас боял- ған ірі таяқшаларды көруге болады. Осы арқылы жағындыда тізбек түзіп жататын басқа ауасыбағасыз микробтардан ажыратуға болады.
Ажыратып балау. Қарасанды ең алдымен топалаңның карбункулезді гүрінен және қатерлі домбығудан ажырату керек. Топалаң кезінде карбункула басқанда сықырламайды. Топалаңның қоздырушысы патматериалдан алынған жағындыда ұшы шорт кесілген, сыртында қауашағы болады. Организмде спора түзбейді. Қатерлі домбығу әдетте жарақаттан кейін байқалады. Түпкі- лікті диагноз тек бактериологиялық зерттеудің нәтижесінде қойылады.
Емі. Ауру өте жіті өтетіндіктен ем көбінесе нәтиже бермейді. Тек қана уақыттылы, алғашқы белгілері біліне бастағанда жүргізілген ем нәтижелі болады. Емдеу үшін антибиотиктер қолданылады. Пенициллинді 5-9 мың ӘБкг дозада бұлшық етке 0,5% новокаин ертіндісімен әрбір 6 сағ. сайын күйі жақсарғанға дейін жібереді. Биомицинді 3 5 күн бойы күн сайын 3 5 мгкг мөлщерінде бұлшық етке, дибиомицинді де осы жолмен 40% глицеринмен жібереді. Соңғы антибиотиктің емдік концентрациясы организмде 9 күндей сақталады. Қабынған етке бойлата 3% карбол қышқылы немесе лизол, 1-3% сутегінің асқын тотығы, 0,1% калий пермангаңатын жіберу дерттің бәсең- деуіне көмектеседі.
Иммунитег. 3 айга дейінп гөл енесінен уыз арқылы алған енжар имму- нитеттің нәтижесінде ауруға шалдықпайды. 4 жастан асқан жануарларда иммундеуші субинфекцияның әсерінен табиғи иммунитет пайда болады. Ауырып жазылган малда ұзақ мерзімге иммунитет сақталады. Қазіргі уақытта қарасанга қарсы аллюминийдің гидратты тотығы қосылған формолвакцина қолданылады. Онымен сиыр мен қойды егеді. Америка Кұрама Штаттарында қарасанның әтиологиясында Шавонның клостридиясынан басқа СІ.зерйсит, кей жагдайда СІ.поууі (оның түрлері: СІ.оейетайет, С1.§і§а8, Сіһаето- Іуйст) қатысады деп есептеп, бұл микробтарды вакцинаның құрамына енгізеді. Ресей Федерациясының ветериңариялық препараттарды бақылау институты авирулентті 214 штамынан тірі вакцина даярлай бастады. Қазақтың гылыми зерттеу ветеринария институты қарасан мен топалаңға қарсы ассоциацияланган вакцинаны сынады. Қарасан мен аусылға қарсы бір мезгілде, вакциналарды дененің әр жеріне бөлек жіберу арқылы еіуі е болады.
Дауалау және күресу шаралары. Ауруды болдырмау үшін малды бал- шықты, агынсыз су көздерінен суаруға, сазды жайылымдарға жаюға, топы- рақпен былганган жемшөп беруге болмайды. Ферма мен жайылым террито- риясының санитариялық-гигиеналық жағдайына үнемі бақылау жасап, жа- нуарларды жарақаттанудан сақтау керек.
Сау емес шаруашылықтарда сиыр малын 3 айдан 4 жасқа дейінгі ара- лықта, қойды 6 айдан жоғары жаста егу қажет. Әдетте жайылымға шығар ал- дында егеді. Егер жаиылым маусымы ұзақ болса 6 аидан соң қаиталап егеді. Қарасан жиі байқалатын жерде бұзауларды 2 рет 3 және 6 айлығында егеді.
Қарасан шыққан шаруашылыққа карантин қойылады. Ауруғу бейім жа- нуарларды, ауырган мал жанасқан жемшөпті басқа шаруашылыққа әкетуге тыйым салынады. Ауырган және күдікті малдарды оқшаулап, емдейді. Қал- гандарын түелдей вакцинамен егеді. Ауырған малды лажсыз союға, еті мен сүтін пайдалануға болмайды. Өлексені терісімен бірге, көң мен жемшөптің қалдыгын жағып, өртейді. Қора-жай мен мал тұратын ауланы механикалық тазалаудан кейін дезинфекциялайды. Агымдағы дезинфекцияны әрбір.. ауру мал бөлінгеннен кейін 3 қайтара сағат сайын жүргізеді. Оқшаухана күн сайын дезинфекцияланады. Дезинфекция 4% формальдегид, 10% күйдіргіш натрий, 5% белсенді хлоры бар хлорлы әкпен жасалынады. Садыраны 200 литріңе Ікг хорлы әк қосып зарарсыздандырады.
Ауру мал жанасқан жемшөпті жылқыға немесе қарасанға егілген сиыр- ларға еккеннен кейін 16 күн өткен соң беруге болады.
Карантин соңғы ауру мал сауыққаннан немесе өлгеннен кейін 14 күн өткен соң қортынды дезинфекциядан кейін алынады.
Қасапханада қарасаң байқалған жағдайда ұшаны барлық ағзалары ;мен терісін қоса утиль зауытына жібереді немесе өртейді. Қасапхананы, құрал- жабдықтарды дезинфекциялайды.
ІІІ. Өзіндік зерттеулер.

Шаруашылыққа қысқаша сипаттама.
"Солтан" жеке шаруа қожалығы Шығыс Қазақстан облысындағы Үржар ауданының Қабанбай ауылдық округінде орналасқан. Ол бұрынғы "Пленум" қой совхозынан "Комсомол" бригадасы болып 1984 жылы құрылған. Аудан орталығынан 110 км қашықтықта орналасқан. Жалпы жер көлемі 15 396 га. Шаруашылықтың жерінен Тасты І, ІІ, ІІІ өзендері ағып өтеді.
Мұнда сүт - ет бағытындағы ірі қара, ет және жүн бағытындағы қой және жылқылар өсіріледі. Өзен бойында, сай - салада мойыл, қарақат, терек, ұшқат бұталары өседі. Шаруашылық топырағының басым көпшілігі сары топырақты және қызғылт қоңыр топырақты. Оңтүстік жақ бөлігі ылғалдылығы аз біркелкі қара топырақты. Шығыс жағы солтүстікке қарай бағытта қара топырақтың сілтілік мөлшері өте үлкен шамада. Бұл жерлер шабындыққа қолайлы. Шабындықтың түсімділігі 15-30 ц га шөп.
Өсімдіктердің өсуі жер белестеріне байланысты әр түрлі айырмашылықта болады. Солтүстікте өсетін өсімдіктер: кәдімгі тарғақ шөп, қызғылт қылтанақсыз, мыңжапырақ, беде, қазтабан тағы басқалар.
Бұл өсімдіктердің өнімділігі құрғақ салмақта орташа мөлшері бір гектарына 15 центнер болады. Бұл жазда жайылым ретінде пайдаланылады. Аса ылғалданған топырақ қабаты бар төменгі аймақтарда жайылымдық өсімдіктер қалыптасқан. Мұнда келесі өсімдік түрлері кездеседі: мия, шалғынды қоңырбас, жатаған бидайық және т.б.
Бұл өсімдіктердің орташа биіктігі 20-60 см дейінгі аралықта. Арам шөптерден: мия, жусан, ошаған бар. Бұл зиянды өсімдіктерді малдар көбінесе жемейді. Олар мал басының өнімділігін, терісі мен жүнінің сапасын

төмендетеді. Өсімдіктер органикалық және минералдық заттарға бай болып келеді. Малдар кейбір иісі бар өсімдіктерді кепкен, әбден құрғаған кезде жақсы жейді.
Бұл, шаруашылық негізінен, ылғалы аздау аймаққа жатады. Мұнда ауа - райы құрғақ, әрі тез құбылмалы, жыл бойында тәуліктік температурасы күрт өзгеріп тұрады. Қыс айлары температура -20ºС, ал ыстықта -35ºС-ке жетеді. Жауын - шашын мөлшері 283 мм шамасында. Жыл бойы біркелкі жаумайды. Жылдың жылы уақыты шілде, тамыз айлары. Қысы өте суық емес. Қысқы күндері жауған қар мөлшерінің биіктігі 0,5-1 м. Топырақтың ылғалдылық алуға ең қолайлы мезеті - осы кез. Бұл жағдай көктемде өсімдіктердің өніп - өрбуіне қолайлы жағдай туғызады.
Жер бедері жоталы - жазықты. Жел көбіне оңтүстік - шығыс бағыттан соғады.
Шаруашылықтың эпизоотологиялық жағдайы
Солтан шаруа қожалығы бруцеллез ауруы бойынша қолайсыз болып саналады. Аурудың жіті түріне шалдыққан мал ет комбинатына өткізіледі. Дегенмен, бұл шара күткен нәтижеге әкелмеді - жыл сайын шаруашылықта бруцеллезге шалдыққан малдар саны шығып отырады. Қазіргі кезде шаруашылықты сауықтыру шаралары жүргізіліп жатыр. Екі рет теріс нәтиже алынғанға дейін малдардан міндетті түрде қан алынады, ауру малдарды табыннан бөліп алып, сояды. Қан алу жоспарлы түрде 6 айда 2 рет жүргізіледі.
№82 бруцелла абортустың әлсіз аглютиногенді штамынан ірі қара малының бруцеллезіне қарсы құрғақ тірі вакцинамен вакцинация жүргізіледі. Вакцинаны 4 айлық жасынан бастап енгізеді. Ұрғашы малды 2 рет егеді:бірінші рет 4-5 айлық жасында, екінші рет ұрықтандырғанға дейін 2-3 ай қалғанда, бірақ бірінші еккеннен кейін 10 ай толмай егілмеуі керек, сол құлақтың жоғарғы жиегіне егіледі. Бруцеллезге егілмеген құнажындарға күзгі зерттеу кезінде қанды ала отырып, вакциналайды. Зерттеуді жалпы мал басына 30 күн аралатып, 2 теріс нәтиже алғанға дейін жүргізеді. Оң реакция берген малдарды союға жібергеннен кейін, міндетті түрде дезинфекция жүргізіледі. Түсік тастаған, уақытынан бұрын төлдеген, шуы кідірген мал тізімін қарастырады. Бруцеллезге + реакция берген, түсік тастап, клиникалық белгілері бар малды дереу оқшаулап, сол шаруашылықта сояды. Союды арнайы орында, яғни жеке профилактикалық қадағалауды және инфекцияның таралуына жол бермейтін жерде жүргізеді. Шаруашылықта дезинфекция ретінде құрамында 2% белсенді хлоры бар хлорлы әк ерітіндісін қолданады. Сонымен қатар 1% каустикалық сода ерітіндісін қолданады.
Шаруашылық туберкулез бойынша қолайлы. Барлық шаралар шаруашылықты инфекция қоздырушысының таралуынан қорғауға бағытталған. Әкелінген малдарды 30 күн карантинге қойғаннан кейін туберкулезге тексереді.

Туберкулезге шалдыққан малдарды дер кезінде анықтау мақсатында жылына 2 рет малдарға диагностикалық зерттеу жүргізеді. Зерттеуді 2 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.