АБЖ макеттеу

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Макеттеу

Макет дегеніміз- қандайда бір объектіні жан жақты зерттеу үшін қолданылатын материалдық немесе материалдық емес сипаттама болып табылады. Көбіне макттеу әскери қару-жарақтарды даярлауда, сәулет өнерінде, құрылыс саласында және т. б. ғылым салаларында кеңінен қолднылады. Біз көптеген салалардың арасынан макеттеудің тек Автаматты Жобалау Жүйелерде қолданысын қарастырамыз.

АЖЖ-ны макеттеу кезіндегі адам-оператордың іс-әрекетінің негізгі этаптары.

АЖЖ макеттеу кезіндегі адам-оператордың іс-әрекетінің кибернетикалық моделін қарастырайық.

Жобалау жүйесінде басқарушы процесс ағымдағы уақыт кезіндегі объект жағдайы туралы ақпарат жинауынан басталады (1-блок) . Басқару есептерін шешу үшін көптеген жағдайларда қазіргі уақыт кезіндегі объектінің осы параметрлері мәні ғана емес, сонымен қатар объектінің жан-жақты мінездемелерінде білу керек. Жан-жақты көрсеткіштерде объектінің параметрлері ағымдағы мәнінің өзгерісінің функциясын (2-блок) орындайды. Нақтырақ 2-блок адам-оператордың моделінің көрінісін қамтамасыз етеді. Көптеген жағдайларда басқару берілген траектория бойынша қозғалысы басқаруға тіреледі. Бұл кезде келесі әрекет басқару жүйесінде күшті деп есептелінетін объектінің шынайы жағдайын берілгенмен салыстыруға негізделеді. Яғни басқару жүйесі берілген, мәннен қандай да бір параметрдің өзгерулеріне бірнеше рет әсер етуі керек.

Сондықтан басқарушы әрекетті өңдеу үшін шешім қабылдау алдында байқалған өзгерісті бағалау керек (4-блок) . Бағалау адамның тәжірибесі және объектінің жобаланатын қасиеттері негізінде жүргізіледі (11-блок) . Егер нәтиже мәні мақсатқа сәйкес болса, онда басқарушы әрекетті өңдеу жайында шешім қабылданады, яғни нақты жұмысқа БЖ-сі қосылады. Бұл моделі және жүйеге енгізілген есептеу әдістерінің негізінде (12-блок) мүмкін болатын басқарушы шешімдердің баламалы нұсқалары өңделеді (5-блок) . Тиімділіктің қандай да бір критерийлері бойынша нұсқаларды бағалау жүргізіледі, яғни басқарудың оптимизациялық есебі шешіледі (6-13 блоктар) .

АЖЖ-де жалпы жағдайда оптималды басқару жайлы айту қажет емес. Бұл келесі екі себептерден туындайды.

Біріншіден, БО-сі түсетін ақпарат көлемі ақпараттық моделі түрінде оны анығырақ жазу үшін әр кезде жеткілікті емес. Екіншіден, объектінің моделдері және басқару есептерін шешу әдістері оптималды емес, рационалды шешімді анықтауға рұқсат етеді. Соңғысы қиын объектілерді математикалық жазудың шектеулі мүмкіндіктерінен туындады.

Сондықтан БЖ-де ұсынылған басқарушы шешім оператормен бағалануы және қошталуы керек. Яғни, басқарушы шешім басқарудың субъектісімен санкциялануы керек. АЖЖ-де шешімді санкциялау басқару процесінде жүргізіледі, және жауапкершілікті тікелей басқарылмалы жүйе құрамы алады. Моделдің құрылымдық сызбасында бұл әрекеттерге 7-блок сәйкес келеді.

БЖ-сін функциялау процесінің кибернетикалық моделі өзара әрекет жүйелерінің инженерлі-психологиялық жобалаудағы көптеген сұрақтарды шешуге рұқсат етеді, оператордың қандай да бір әрекеттерін автоматтандыру мүмкіндіктерін анықтаумен байланысты сұрақтардан, адам-оператор және ДКА АЖЖ-сі арасындағы функцияларды рационалды жалғастыру сұрақтарынан бастап, операторды жүктеу және басқару жүйелерінің рұқсат ету мүмкіндіктерін, оның реактивтілігін анықтаумен байланысты сұрақтарға дейін.

Оперативті басқарудың есептерін шешу

Оперативті басқарудың есептерін шешу кезіндегі адамның басты осы есептерді шешу этаптары осыған байланысты, мұнда ақпарат көріністерінің қолдануы қалай жұмыс жасайтындарын қарастырамыз.

Бірінші этапта оператор ақпаратты басқару объектісінің жағдайы ретінде қабылдайды. Сигналдарды табу амалдарын ақпараттық қабылдау процесіне қосады, әртүрлі сигналдар белгілерінің білінуі, оператордан бұрын туатын есептерге жауап беру белгілермен танысу және сигналдарды (хабарларды) тану этаптарынан туады. Операцияларды табу және танудың ерекшелігі сигналдарды қабылдауына байланысты звено деп аталатын рецепторлық жолдар бойымен жүреді, сонда ақпараттардың біліну мазмұндары басты тәжірибелерде мүмкін болады және бұған арнайы дайындық қажет. Ақпараттардың бірлік жылдамдығы бір мезетте қабылдау кезінде оператор процесті оқуда және дайындауда тәжірибе жинақтайды.

Екінші этаптағы оператордың жұмысын ақпаратқа бағалау.

Үшінші этапта оператор басқарудың стратегиялық есептерін шығарады. Яғни, процестің бағасы қарастырылады және басқару объектісіне түрлі әдістердің қалай әсер ететіндігін анықтайды. Бұл этаптағы адамның іс-әрекеті белгілі бір алгоритмге негізделеді.

Егер нақты жағдайда алгоритм қарастырылмаса онда оперативті ойлау көмегімен әртүрлі шешімдер қабылдауға мәжбүр болады. Яғни, стратегияның басқару жұмысында оператор өзінің жұмысымен бірге тиімділік шешімін табуға көмектеседі.

Төртінші этап қабылданған шешімді орындауды қамтамасыз ету амалы.

Интерфейс түсінігі және оның жобалары.

Барлық функциялардың орындалуы, АЖЖ-да адам-оператордың қызметіне бағытталған, мұны қамтамасыз ету төмендегідей бөліктерден тұрады:

Басқарылмалы объектісінің ақпараттары.
Ақпараттар әдісінен.
Байланыстар амалдарының іс-қимылына және берілген объектінің осы іс-қимылдың реакциясына байланысты.
Басқарушы қозғалыстың біркелкі бөліктік мүмкіншілігі.
Кері байланыстың болуы және басқарушының мақсаты.

АЖЖ-ның шынайы уақыты күрделі жүйе болып саналады. Олардың мынадай 3 түрлі ішкі жүйелерге бөлуге болады: басқару объектісі, аппаратты-бағдарламалық басқару жүйесінің кешені, құрамы және басқарудың оперативті құрамы. Бұл ішкі жүйелердің әрқайсысы өзінше бір тұйық бөлікті құрайды. Күрделі жүйелерді құру барысында бұл ішкі жүйелердің өзара бір-бірімен композиция қатарына назар аудару және бұл жүйелердің арасында белгілі бір қатаң ереже болу қажет және олар өзара байланысты болу қажет. Жалпы интерфейс дегеніміз - байланыстарды іске асыратын шекара. Интерфейс арқылы жүйелер бөліктер арасында байланыс орнатылады.

Кез келген байланыс белгілі бір ережеге сүйенеді. Кез келген адам мен аппараттық-бағдарламалық кешен арасында ең күшті байланыс екі жақты алмасу арқылы жүзеге асады. Екі жақты алмасуды тәжірибесіз жүргізу мүмкін емес. Сондықтан кез келген оператордың жүйемен байланысы негізгі формальді хаттама арқылы жүреді. Сондықтан интерфейсті жобалайтын әрбір өңдеуші осы интерфейс арқылы қандай әсерлеу болатындығын білу қажет осындай анықтама арқылы біз мынадай ұғымға келеміз яғни, интерфейс дегеніміз - «тіл байланысы». Ол мынадай функцияны атқарады: коммуникативтік, семантикалық және прогматикалық.

Коммуникативтік функция дегеніміз - беріліп жатқан сигналдар (таңбалау) ақпаратты толық және шынайы көлемде бере алады. Семантикалық функцияның қызметі объектінің барлық қасиеттерін және сапасын кескіндейді.

Прогматикалық функция - бұл алмасуға қатысатын сигналдың бір мәнді қызмет етуін талап етеді.

Аталған функцияның бір ғана хаттамасы келісім арқылы іске аспайды, олар іске асу үшін аппараттық және алгоритм арқылы қолдану қажет. Аппаратты-бағдарламалық құралдардың алмасу хаттамаларымен бірігуінен өзара іс-әрекет интерфейсін аламыз. Өз іс-әрекетінің интерфейсі автоматты жобалау жүйелерінде кеңінен қолданылады. Оны құрылымдық түрде мынадай сызба арқылы беруге болады.

Сурет 1. АБАЖ-ның техникалық әдістерімен адамдардың өзара іс-әрекет интерфейсінің құрылымдық сызбасы.

Өзара іс-әрекет интерфейсі ол аппаратты-бағдарламалық кешен интерфейсі, ақпаратты бейнелеу құралдары, басқару әрекетін енгізу құралдары және өзара іс-әрекет хаттамаларының бірігуі. Өз іс-әрекеттері хаттамалар, ережелер, нұсқаулар, формалар және белгілер форматтар, хабарламалар түрінде беріледі.

Оператордың ақпаратты өңдеу және бейнелеу жүйесімен өзара әсерлесуі төмендегідей деңгейде жүргізіледі:

Объектінің ақпараттық моделі және мәселелік жағдайларды кескіндеу орталарында қолданылады;
Аппаратты-бағдарламалық кешендердегі берілетін хабарламаларды шешу;
Аппаратты-бағдарламалық кешенге енетін басқарушы іс-әрекеттер өрісімен байланыс;
Аппаратты-бағдарламалық кешендердегі директиваларды құру және енгізу (басқару шешімдерін шығару негізінде) .

Өзара іс-әрекет интерфейсін инженерлі-психологиялық макеттеу

Өзара іс-әрекет интерфейсін инженерлі-психологиялық макеттеу принциптері.

Шынайы уақыттағы АЖЖ-ң өзара іс-әрекет интерфейсінің бейнелеу құралдарын инженерлі-психологиялық жобалау және ақпаратты өңдеу адамның физикалық және психологиялық мүмкіндіктерінің кешенді тізімінің негізінде адам ресурстарының минималды шығын көздерінде АЖЖ-ны эффективті түрде функционалдайтын қасиет беруден тұрады (физиологиялық және психологиялық қысым дәрежелері, қызметкерлер саны, тәжірибелі дайындық уақыты және т. б. ) .

Инженерлі-психологиялық макеттеу келесі принциптерге қорлануы керек:

Адамгершілікті еңбек принципі. Еңбек процесіндегі адамның айрықша шығармашылық ролін бөліп көрсетеді және жекелеген жағдайда және басқару шешімін қабылдау жағдайында түрлендіру процестерінде адамның ролін бөліп көрсетеді. Яғни бұл жерде оператордың іс-әрекетін мейлінше жеңілдетуді талап етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.