Ағза және оны құрайтын құрылымдар: жасуша, ұлпа, мүшелер, мүшелер жүйелері туралы түсініктер

1. Ағза (организм) дегеніміз не?
2. Ағзаның құрылымдары:
 Жасуша және оның құрылымы
 Ұлпа және оның түрлері
 Мүше және мүшелер жүйесі
3. Адам ағзасын зерттейтін ғылымдар

Адам (Homo sapiens) барлық ағзалардың ішіндегі ең жоғары сатыдағы тіршілік иесі. Басқа тірі ағзаларға тән барлық қасиеттер болғанымен, адам – әлеуметтік тұлға. Оған ғана тән сөз сөйлеу, ойлау, денесін тік ұстап жүру, табиғи заттарды өңдеп, өз қажетіне жарату, әр түрлі құралдарды жасау, саналы түрде күрделі еңбекпен айналысу сиякты ерекшеліктері бар.

1. Биология, «Шың кітап», А. Оспанова, Т.Ахметжанова, Қ.Кульбаева.
2. Адам анатомиясы 1. Рақышев
3. Цитология және гистология. Оқу құралы. Сапаров Қ.Ә.
4. Биология:Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. Алматы: Атамұра, 2008ж
5. Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009
6. Әлімқұлова Р., Сәтімбеков Р. Ә 55 Биология

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу Мемлекеттік Университеті

12.02.2014
Сөж Адам анатомиясы
Орындаған: Төленді Гүлжауһар
Тексерген: Акмуллаева А.С.
Группа: БҚ-111
Тақырыбы: Ағза және оны құрайтын құрылымдар: жасуша, ұлпа, мүшелер, мүшелер жүйелері туралы түсініктер

Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу Мемлекеттік Университеті

12.02.2014
Сөж Адам анатомиясы
Орындаған: Төленді Гүлжауһар
Тексерген: Акмуллаева А.С.
Группа: БҚ-111
Тақырыбы: Ағза және оны құрайтын құрылымдар: жасуша, ұлпа, мүшелер, мүшелер жүйелері туралы түсініктер

Ағза және оны құрайтын құрылымдар: жасуша, ұлпа, мүшелер, мүшелер жүйелері туралы түсініктер

Жоспар:
1. Ағза (организм) дегеніміз не?
2. Ағзаның құрылымдары:
:: Жасуша және оның құрылымы
:: Ұлпа және оның түрлері
:: Мүше және мүшелер жүйесі
3. Адам ағзасын зерттейтін ғылымдар

Адам (Homo sapiens) барлық ағзалардың ішіндегі ең жоғары сатыдағы тіршілік иесі. Басқа тірі ағзаларға тән барлық қасиеттер болғанымен, адам - әлеуметтік тұлға. Оған ғана тән сөз сөйлеу, ойлау, денесін тік ұстап жүру, табиғи заттарды өңдеп, өз қажетіне жарату, әр түрлі құралдарды жасау, саналы түрде күрделі еңбекпен айналысу сиякты ерекшеліктері бар.
Организм - бұл тарихи қалыптасқан тұтас, ұдайы өзгеріп отыратын өзінің ерекше құрылымы мен дамуы бар, қоршаған орта мен зат алмасуға, өсуге және көбеюге қабілетті жүйе. Ағза (организм) (organum, грек, organon -- құрал, орган) -- өзіне тән пішіні мен құрылысы және организмде алатын орны бар, белгілі бір қызмет атқаруға бейімделген, бір-бірімен заңды түрде өзара байланысқан түрлі ұлпалардан (тканьдерден) құралған организмнің бір бөлігі. Сонымен қоса ағза сөзі франсуз тілінен аударғанда organisme, ал латынша - organiso - құрамын, сыртқы құрылым беремін деген сөздеріндегі мағынаны береді.
Кең көлемде алатын болсақ, тірі ағза -- дегеніміз, бір-бірімен байланыста болатын және бір-біріне бағыныңқы болатын элементтерден тұратын және олардың өзара байланыстары мен құрылысы біртұтас құрылымды беретін биологиялық жүйе болып саналады.
Ағзалар химиялық құрамы бойынша органикалық (нәруыз, май, көмірсулар және нуклеин қышқылы) және бейорганикалық (су, минералды тұздар) заттардан тұрады. Оған тән қасиеттер: қоршаған ортамен зат және энергия алмасады, көбейеді және дамиды. Ол сыртқы ортаның өзгерісіне жауап береді және өздігінен реттелетін жүйе болып табылады.
Жасуша - тіршіліктің негізгі бірлігі. Адам ағзасы миллиарттаған жасушадан тұрады. Кез - келген жасушаның негізгі бөліктері:
* Плазмалық мембрана
* Цитоплазма
* Ядро
Жасуша плазмалық мембранамен қоршалады, ол жасушаны қорғайтын, заттарды жасуша ішінде таңдап өткізетін, жасушаны сыртқы ортамен байланыстыратын, май және нәруыз молекулаларынан құралатын қабат.
Цитоплазма жасуша мембранасы мен ядро арасын толтырып тұратын қоймалжың сұйықтық. Онда өте ұсақ құрылымдар - органоидтар (митохондриялар, рибосомалар, жасуша орталығы және т.б.) бар. Олар жасушада белгілі бір қызмет атқарып, жасушаның тіршілік әрекетін қамтамасыз етеді.
o Митохондрия - бiрклеткалы және көпклеткалы организмнiң барлық эукариотты клеткаларында болатын органоидтар. Олардың формалары әртүрлi - дөңгелек, сопақша және цилиндрлiк дене, жiпше түрiнде де болады. Олардың мөлшерi 0,2-1,0 мкм диаметрi, және 7 мкм - ге дейiн ұзындықта болады. Митохондрияның негiзгi қызметi - энергияның универсальдi көзi - АТФ синтезi.
o Жасуша орталығы - бiр - бiрiне бұрыш жасап орналасқан екi кiшкене цилиндр тәрiздi денелерден тұрады. Олар центриолдар деп аталады. Центриол қабырғалары микротүтiкшелер бар. Центриолдар цитоплазманың өзiн -өзi жасаушы органоидтарына жатады. Жасуша орталығы жасушалық бөлiнуде маңызды роль атқарады.
o Рибосомалар - екi әртүрлi бөлiктерi - субьбiрлiгi бар органоидтар. Рибосомалар дөңгелек, диаметрi 15,0-35,0 нм. Олардың құрамына бiрдей мөлшерiнде белок пен РНҚ бар. цитоплазмада рибосомалар бос немесе эндоплазмалық тор мембранасының сыртқы бетiн (бұдырлы мембрана) және ядроның сытрқы қабықшасында орналасады. Синтезделетiн белок түрiне байланысты рибосомалар бiр - бiрден жұмыс жасай алады немесе комплекстерге бiрiгедi - полирибосомалар. Мұндай комплексте рибосомалар ұзын а-РНҚ - молекуласымен байланысады.Рибосомаларды (р-РНҚ) ядрода кейбiр хромосоманың ДНҚ молекуласында синтезделедi.
o Лизосомалар (грек lysis- ерiту және soma -- дене) - мембранамен қапталған, диаметрi 0,4 мкм болатын кiшкентай сопақша денешiктер. Лизосомаларда ферменттердiң 30 дан аса түрлерi бар, олар белоктарды, нуклеин қышқылын, полисахаридтi және басқа заттарды ыдырату қабiлетi бар. Ферменттер көмегiмен заттың ыдырауын лизис деп атады. Осымен органоид атауы да байланысты. Лизосомалар не Гольджи комплексiнiң құрылымдарынан, не эндоплазмалық тордан түзiледi. Лизосоманың ең негiзгi қызметi - қоректiк заттардың клеткашiлiк қорытылуына қатысу.
o Гольджи комплексінің негiзгi құрылымдық элементi - мембрана, ол ұзын, сопақша цистерналар, үлкен вакуольдер немесе майда көпiршiктер түзiледi. Гольджи комплексi белокты сөл бөлетiн клеткаларда, нейрондарда, овоциттерде жақсы дамыған. Гольджи комплексiнiң цистерналары эндоплазмалық тор каналдарымен байланыстырады. Эндоплазмалық тор мембраналарында синтезделген белоктар, полисахаридтер, майлар Гольджи комплексiне тасымалданып, оның құрылымының iшiне жиналады және не бөлiнуге дайын, немесе клетканың тiршiлiк пройесiнде пайдалануға дайын сөп түрiнде оралып - буылады.
o Эндоплазмалық тор - каналында заттар тасымалдануы жүретiн жалпы клеткашiлiк циркуляциялық (коммуникациялық) жүйе, каналдың мембраналарында клетканың тiршiлiгiн қамтамасыз ететiн көптеген ферменттер бар.
o Ядро - жасушаның реттеуші орталығы. Жасушаның аралығы жасуша аралық заттармен толтырылған. Ол не сұйық, не қатты болып келеді. Тірі жасушаның тіршілік қаситеттеріне зат алмасу, өсу, көбею, қозу, қозғалыс, биосинтез, тітіркену, ыдырау жатады. Осы негізде біртұтас ағзаның қызметі іске асады.
Ұлпа - шығу тегі, құрылысы және атқаратын қызметі ұқсас жасушалар мен жасушааралық заттар жиынтығы.
Адам ұлпалары 4 түрге бөлінеді:
Эпителий ұлпасы
Дәнекер ұлпасы
Бұлшықет ұлпасы
Жүйке ұлпасы
1. Эпителий ұлпасы жабын ретінде ағзаның сыртқы жағын жауып, ішкі мүшелердің ішкі және сыртқы жағын қаптап жатады, көптеген бездерді түзеді.
Қызметі:
a) Қорғаныс
b) Сіңіру
c) Бөліп шығару
d) Сыртқы және ішкі ортаны бөліп тұру
Эпителий ұлпасының түрлері:
* Қабат санына қарай: 1. Бір қабатты: плевра, перикард
2. Көп қабатты: терінің сыртқы қабаты
* Жасушалар пішініне қарай 6 топқа бөлінеді:
Ұлпа
Жасуша құрылысының ерекшеліктері
Орналасуы
Жалпақ эпителий
Көп қырлы, көп қабатты
Терінің үстіңгі қабаты, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.