Қоғамдық қатынастарды нормативтік реттеу жүйесі
ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 Нормативтік реттеу жүйесінің түсінігі және элементтері ... ... ... ... ... ... ..4
2 Нормалардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 Нормативтік реттеу жүйесінің түсінігі және элементтері ... ... ... ... ... ... ..4
2 Нормалардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
КІРІСПЕ
Мемлекет және құқық теориясы – жалпы заң ғылымы, ол мемлекеттік-құқықтық шындықтың ең маңызды теориялық – әдістемелік бағыттарын біріктіреді. Оның негізгі санаттары мен түсініктемелері, салалық құқықтық ғылымдардың тәжірибесіне талдау жасап, сайып келгенде заңгердің табысты тәжірибелік жұмысын қамтамасыз етуге бағытталған.
Қоғам реттеушіліксіз өмір сүре алмайды, ол дегеніміз адамдардың өмір сүрудің әртүрлі салаларындағы жүріс-тұрысын ретке келтіру. Реттеу нормалардың көмегімен жүзеге асырылады, ал нормалар, өз кезегінде, техникалық және әлеуметтік болып бөлінеді.
Техникалық нормалар – бұл адамдардың еңбек құралдарын және табиғат заттарын дұрыс қолдануының ережелері. Мысалы, техникалық нормаларға мыналар жатады: белгілі бір құрылыс жұмыстарын орындау ережелері, шикізатты қолану ережелері, мемлекеттік стандарттар, техникалық жағдайлар. Техникалық нормалар төмендегідей ерекшеліктерге ие: а) бұл жердегі реттеу пәні тек әлеуметтік сипатта емес; ә) «субъектілікң құрамы тек адамдармен ғана емес, сонымен қатар сыртқы әлеммен, табиғатпен, техникамен де байланысты.
Әлеуметтік нормалар – бұл қоғамдық қатынастарды реттеуде қолданылатын жүріс-тұрыс ережелері. Оларға құқықтық, моральдық, діни, саяси, эстетикалық, әдет, корпоративтік нормалары жатады. Әлеуметтік нормалар келесі ерекшеліктерге ие: а) бұл жердегі реттеу пәні тек әлеуметтік сипатта болады, ол–қоғамдық қатынастар; ә) «субъектіліктің құрамы әлеуметтік саланың өкілдері ретіндегі адамдармен ғана байланысты.
Техникалық және әлеуметтік нормалар өзара тығыз байланыстылықта болады. Нақты айтқанда, қоғам үшін маңызды техникалық нормаларды мемлекет пен құқық қолдайды, нәтижесінде олар белгілі бір заңды салдарды туындататын, жалпыға міндетті техникалық-заңды жүріс-тұрыс ережелеріне айналады. Мысалы, қылмыстық заңнама құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзу әрекеттері үшін жауапкершілікті көздейді.
Мемлекет және құқық теориясы – жалпы заң ғылымы, ол мемлекеттік-құқықтық шындықтың ең маңызды теориялық – әдістемелік бағыттарын біріктіреді. Оның негізгі санаттары мен түсініктемелері, салалық құқықтық ғылымдардың тәжірибесіне талдау жасап, сайып келгенде заңгердің табысты тәжірибелік жұмысын қамтамасыз етуге бағытталған.
Қоғам реттеушіліксіз өмір сүре алмайды, ол дегеніміз адамдардың өмір сүрудің әртүрлі салаларындағы жүріс-тұрысын ретке келтіру. Реттеу нормалардың көмегімен жүзеге асырылады, ал нормалар, өз кезегінде, техникалық және әлеуметтік болып бөлінеді.
Техникалық нормалар – бұл адамдардың еңбек құралдарын және табиғат заттарын дұрыс қолдануының ережелері. Мысалы, техникалық нормаларға мыналар жатады: белгілі бір құрылыс жұмыстарын орындау ережелері, шикізатты қолану ережелері, мемлекеттік стандарттар, техникалық жағдайлар. Техникалық нормалар төмендегідей ерекшеліктерге ие: а) бұл жердегі реттеу пәні тек әлеуметтік сипатта емес; ә) «субъектілікң құрамы тек адамдармен ғана емес, сонымен қатар сыртқы әлеммен, табиғатпен, техникамен де байланысты.
Әлеуметтік нормалар – бұл қоғамдық қатынастарды реттеуде қолданылатын жүріс-тұрыс ережелері. Оларға құқықтық, моральдық, діни, саяси, эстетикалық, әдет, корпоративтік нормалары жатады. Әлеуметтік нормалар келесі ерекшеліктерге ие: а) бұл жердегі реттеу пәні тек әлеуметтік сипатта болады, ол–қоғамдық қатынастар; ә) «субъектіліктің құрамы әлеуметтік саланың өкілдері ретіндегі адамдармен ғана байланысты.
Техникалық және әлеуметтік нормалар өзара тығыз байланыстылықта болады. Нақты айтқанда, қоғам үшін маңызды техникалық нормаларды мемлекет пен құқық қолдайды, нәтижесінде олар белгілі бір заңды салдарды туындататын, жалпыға міндетті техникалық-заңды жүріс-тұрыс ережелеріне айналады. Мысалы, қылмыстық заңнама құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзу әрекеттері үшін жауапкершілікті көздейді.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Т.А.Ағдарбеков, З.Т.Ағдарбекова, М.С.Данишбаева. Мемлекет және құқық теориясы. Түркістан: 2012 ж. - 208 б.
2. Т.А.Ағдарбеков. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы: 2003 ж. - 328 б.
3. Д. А.Булгакова. Мемлекет жəне құқық теориясы. Алматы: 2006 ж. - 106 б.
1. Т.А.Ағдарбеков, З.Т.Ағдарбекова, М.С.Данишбаева. Мемлекет және құқық теориясы. Түркістан: 2012 ж. - 208 б.
2. Т.А.Ағдарбеков. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы: 2003 ж. - 328 б.
3. Д. А.Булгакова. Мемлекет жəне құқық теориясы. Алматы: 2006 ж. - 106 б.
ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31 Нормативтік реттеу жүйесінің түсінігі және элементтері ... ... ... ... ... ... ..4 2 Нормалардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..10
КІРІСПЕ
Мемлекет және құқық теориясы - жалпы заң ғылымы, ол мемлекеттік-құқықтық шындықтың ең маңызды теориялық - әдістемелік бағыттарын біріктіреді. Оның негізгі санаттары мен түсініктемелері, салалық құқықтық ғылымдардың тәжірибесіне талдау жасап, сайып келгенде заңгердің табысты тәжірибелік жұмысын қамтамасыз етуге бағытталған.
Қоғам реттеушіліксіз өмір сүре алмайды, ол дегеніміз адамдардың өмір сүрудің әртүрлі салаларындағы жүріс-тұрысын ретке келтіру. Реттеу нормалардың көмегімен жүзеге асырылады, ал нормалар, өз кезегінде, техникалық және әлеуметтік болып бөлінеді.
Техникалық нормалар - бұл адамдардың еңбек құралдарын және табиғат заттарын дұрыс қолдануының ережелері. Мысалы, техникалық нормаларға мыналар жатады: белгілі бір құрылыс жұмыстарын орындау ережелері, шикізатты қолану ережелері, мемлекеттік стандарттар, техникалық жағдайлар. Техникалық нормалар төмендегідей ерекшеліктерге ие: а) бұл жердегі реттеу пәні тек әлеуметтік сипатта емес; ә) субъектілікң құрамы тек адамдармен ғана емес, сонымен қатар сыртқы әлеммен, табиғатпен, техникамен де байланысты.
Әлеуметтік нормалар - бұл қоғамдық қатынастарды реттеуде қолданылатын жүріс-тұрыс ережелері. Оларға құқықтық, моральдық, діни, саяси, эстетикалық, әдет, корпоративтік нормалары жатады. Әлеуметтік нормалар келесі ерекшеліктерге ие: а) бұл жердегі реттеу пәні тек әлеуметтік сипатта болады, ол - қоғамдық қатынастар; ә) субъектіліктің құрамы әлеуметтік саланың өкілдері ретіндегі адамдармен ғана байланысты.
Техникалық және әлеуметтік нормалар өзара тығыз байланыстылықта болады. Нақты айтқанда, қоғам үшін маңызды техникалық нормаларды мемлекет пен құқық қолдайды, нәтижесінде олар белгілі бір заңды салдарды туындататын, жалпыға міндетті техникалық-заңды жүріс-тұрыс ережелеріне айналады. Мысалы, қылмыстық заңнама құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзу әрекеттері үшін жауапкершілікті көздейді.
1 Нормативтік реттеу жүйесінің түсінігі және элементтері
Әлеуметтік нормалар дегеніміз - адамдардың сезімімен, еркімен байланысты, олардың әлеуметтік қарым-қатынасы. Ол қоғамның даму прцесі мен қызметі кезінде пайда болады және ұйымның мәдени кейіпі мен сипатына сай келеді.
Барлық әлеуметтік нормаларды олардың жиынтығы мен қарым-қатынасын, адам баласының жатақханасының тәртіп жолы деп атау қабылданған:
* Бұл жалпы сипаттағы ереже, міндетті тәртіп жолы, олар белгілі топтың не мемлекеттің мәжбүрлеу күшімен қамтамасыз етіледі;
* Олардың барлығы қоғамның жеткен мәдени деңгейге және қоғамның әлеуметтік ұйымының сипатына сай келеді;
* Қоғамдық процестер кезінде қалыптасады;
* Міндеттілік пен мүмкіндік тәртіптің шекарасын белгілейді, әлеуметтіке қолданатын тәртіпті таңдауға жол ашады және бір мезгілде тәртіпке тексеру жасаудың құралы болып есептеледі;
* Социумда тәртіптілік пен келісімділік қатынастарын жасауға бағытталған, ал олардың кейбіреулері, мысалы, технкалық-құқықтық нормалар адамдардың қауіпсіздігі мен денсаулығын қамтамасыз етеді.
* Кейіпті сипатта болады, шексіз сандағы кездерді іс жүзіне асыруға есептелген, кең көлемдегі субъек-тілерге бағытталған, тоқтаусыз және белгісіз көп әрекет етеді.
Құқық нормаларының талаптары, басқа нормативті реттеушілерге қарағанда маңызды орында, себебі, олар:
* қоғамдағы бар қатынастардың ішіндегі ең ма-ңыздысын реттеуге бағытталған;
* мемлекетпен шығады және онымен бұзылудан не орындамаудан қорғалады;
* әр уақытта жазбаша нысанда болады, шексіз арнайыланған және нысандалған, жүйелі және құрамдалған;
* нақтылы белгіленген нысан арқылы іс жүзіне асы-рылады: сақтау, орындау, пайдалану, және қолдану;
* басқалардың ішіндегі нормативті реттеушілер, жоғары, әлеуметтік бағалылықпен өзгешеленеді, себебі, олар жалпыға бірдейлігімен, универсалдығымен, тұрақты-лығымен және әрекеттерінің тоқтаусыздығымен сапалы.
Көбірек ертеректе қай жерде болмасын адам баласының қарым-қатынасын реттетуші әдет (обычай), яғни тарихи қалыптасқан тәртіп ережесі, ол көп қайталанып, ұзақ уақыт пайдаланылуына қарай адамдардың әрекетіне арналған.
Бұл анықтама сондай әлеуметтік реттеушінің қалыпта-суындағы міндетті жағдайларды көрсетеді:
* Ұзақ уақыттан бері белгілі. Көпшілік кездерде, ешкім және әруақытта нақтылы уақытылы белгілемеген;
* Қайталану салыстырмалы өзгермейтін түрде, әр түрлі кездерге байланысты, әр түрлі қатаңдығы бар;
* Біржақты қолдану тәжірибесі, берілген типтегі жағдайда тек сондай кәдімгілігін көрсетеді.
* Әдеттің белгілік талабы, яғни олардың жеткілікті нақтылығы жақтармен дұрыс пайдалану мүмкіндігі.
Әдет, басқа реттеушілердің әрекетін толықтырады. Әдетке жақын мінездер (мінез сипатындағы әдет), дәстүр (әскери, отбасылық, мамандандырылушы), салттар (үйленудегі, жерлеудегі, т.б.), ритуал (дәстүр) (салтанатты дәстүрлер - диплом тапсыру, мемлекеттік және қоғамдық қайраткерлердің арнайы кездесулері, некелесу, марапаттау, т.б.).
Әдеттің шектелген аумағы бар және әрекет ететін аясы бар. Бірақ, сол қалпында өзінің ұтымдылық қасиетіне байланысты ұзақ уақыттағы өмір сүруіндегі сіңіскен құбылыс.
Діни нормалар - әр түрлі дінге сенушілердің белгілеген және олардың сеніміне міндетті маңызы бар, әлеуметтік нор-малардың бір түрі. Діни нормалар сол не басқа сенімдердің негізіне (догмаларға) жатады, дәстүрлі рәсімді өткізу, ұйым-дастыру тәртібі соған сай діни ұйымдардың, т.б. әрекеттеріне жатады.
Жалпы құқықтық және діни нормалардың белгісіне мынадай негіздерді жатқызуға болады:
* діни нормалар өсиетінде қалай белгілесе өлтірме, ұрлама тура солай құқықтық ұйғарым, сондай әрекеттерге тыйым салады;
* сыртқы көрінісінде белгілі ұқсастық бар (діни нормалар нысанға келтірілген, жүйелі түрде жазылып, Құранда, Библияда, Талмуда, буддистердің кітабында белгіленген);
* діни ұйғарымдар нақтылы адамаға ғана қатынасты емес, белгілі топтағы адамдарға, соны қолдану-шыларға да қатысы бар;
* кейбір елдерде діни нормалар құқықтың қайнар көзі ретінде есептеледі - мұсылмандық құқық жүйесі.
Дегенмен, құқық нормаларымен салыстырсақ, діни нормалар таралатын адамдар аясы, көбірек аздау; діни нормалардың қойған талаптарында көбірек қатаңдық бар, және адамдардың жалғыз ғана сеніміне негізделеді.
2 Нормалардың түрлері
Батыс европалық ортағасыр үшін үлкен маңызы бар, солай айтылатын каноникалық құқық - римдік-католиктік шіркеу қалпында жасалған құқық. Каноникалық құқықтың негізгі қайнар көзіне таптық конституциялар (буллалар, бревелер, энцикликтер, т.б.) жатады. ХVІ ғасырға қарай каноникалық құқықтың Жинағы қалыптасты. Қазіргі кезде, араб елдеріндегі таралған құқықтың қайнар көзіне, мұсылмандық діни көзқарастар жатады.
Корпоративтік нормалар - қоғамдық бірлестіктерге қаты-насушылардың және жекелеген ұйымдардың жұмыскерлердің қатынастарын реттейтін тәртіп жолдары (саяси партиялардың, одақтардың, ерікті қоғамдастықтардың, мүдделер туралы клубтардың, кооперативтердің, серіктестіктердің, қоғамдық қорлардың, компаниялардың, акционерлік қоғамдардың, т.б.). Қоғамдық бірлестіктер мен ұйымдардың нормалары - өздері белгілеген нормалар, осы ұйымдардың ережесіне сай бекітіледі және қоғамдық ықпалдың көмегімен қорғалады.
Корпоративті нормалар, құқық нормалары сияқты қатаң тіркеледі және әр түрлі локальді қайнар көздерде, жарғыларда, ережелерде, бағдарламаларда талданады, сол не басқа ұйымдардың жалпы жиналысында қабылданады (съезде, конференцияда). Бұл нысандалған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31 Нормативтік реттеу жүйесінің түсінігі және элементтері ... ... ... ... ... ... ..4 2 Нормалардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..10
КІРІСПЕ
Мемлекет және құқық теориясы - жалпы заң ғылымы, ол мемлекеттік-құқықтық шындықтың ең маңызды теориялық - әдістемелік бағыттарын біріктіреді. Оның негізгі санаттары мен түсініктемелері, салалық құқықтық ғылымдардың тәжірибесіне талдау жасап, сайып келгенде заңгердің табысты тәжірибелік жұмысын қамтамасыз етуге бағытталған.
Қоғам реттеушіліксіз өмір сүре алмайды, ол дегеніміз адамдардың өмір сүрудің әртүрлі салаларындағы жүріс-тұрысын ретке келтіру. Реттеу нормалардың көмегімен жүзеге асырылады, ал нормалар, өз кезегінде, техникалық және әлеуметтік болып бөлінеді.
Техникалық нормалар - бұл адамдардың еңбек құралдарын және табиғат заттарын дұрыс қолдануының ережелері. Мысалы, техникалық нормаларға мыналар жатады: белгілі бір құрылыс жұмыстарын орындау ережелері, шикізатты қолану ережелері, мемлекеттік стандарттар, техникалық жағдайлар. Техникалық нормалар төмендегідей ерекшеліктерге ие: а) бұл жердегі реттеу пәні тек әлеуметтік сипатта емес; ә) субъектілікң құрамы тек адамдармен ғана емес, сонымен қатар сыртқы әлеммен, табиғатпен, техникамен де байланысты.
Әлеуметтік нормалар - бұл қоғамдық қатынастарды реттеуде қолданылатын жүріс-тұрыс ережелері. Оларға құқықтық, моральдық, діни, саяси, эстетикалық, әдет, корпоративтік нормалары жатады. Әлеуметтік нормалар келесі ерекшеліктерге ие: а) бұл жердегі реттеу пәні тек әлеуметтік сипатта болады, ол - қоғамдық қатынастар; ә) субъектіліктің құрамы әлеуметтік саланың өкілдері ретіндегі адамдармен ғана байланысты.
Техникалық және әлеуметтік нормалар өзара тығыз байланыстылықта болады. Нақты айтқанда, қоғам үшін маңызды техникалық нормаларды мемлекет пен құқық қолдайды, нәтижесінде олар белгілі бір заңды салдарды туындататын, жалпыға міндетті техникалық-заңды жүріс-тұрыс ережелеріне айналады. Мысалы, қылмыстық заңнама құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзу әрекеттері үшін жауапкершілікті көздейді.
1 Нормативтік реттеу жүйесінің түсінігі және элементтері
Әлеуметтік нормалар дегеніміз - адамдардың сезімімен, еркімен байланысты, олардың әлеуметтік қарым-қатынасы. Ол қоғамның даму прцесі мен қызметі кезінде пайда болады және ұйымның мәдени кейіпі мен сипатына сай келеді.
Барлық әлеуметтік нормаларды олардың жиынтығы мен қарым-қатынасын, адам баласының жатақханасының тәртіп жолы деп атау қабылданған:
* Бұл жалпы сипаттағы ереже, міндетті тәртіп жолы, олар белгілі топтың не мемлекеттің мәжбүрлеу күшімен қамтамасыз етіледі;
* Олардың барлығы қоғамның жеткен мәдени деңгейге және қоғамның әлеуметтік ұйымының сипатына сай келеді;
* Қоғамдық процестер кезінде қалыптасады;
* Міндеттілік пен мүмкіндік тәртіптің шекарасын белгілейді, әлеуметтіке қолданатын тәртіпті таңдауға жол ашады және бір мезгілде тәртіпке тексеру жасаудың құралы болып есептеледі;
* Социумда тәртіптілік пен келісімділік қатынастарын жасауға бағытталған, ал олардың кейбіреулері, мысалы, технкалық-құқықтық нормалар адамдардың қауіпсіздігі мен денсаулығын қамтамасыз етеді.
* Кейіпті сипатта болады, шексіз сандағы кездерді іс жүзіне асыруға есептелген, кең көлемдегі субъек-тілерге бағытталған, тоқтаусыз және белгісіз көп әрекет етеді.
Құқық нормаларының талаптары, басқа нормативті реттеушілерге қарағанда маңызды орында, себебі, олар:
* қоғамдағы бар қатынастардың ішіндегі ең ма-ңыздысын реттеуге бағытталған;
* мемлекетпен шығады және онымен бұзылудан не орындамаудан қорғалады;
* әр уақытта жазбаша нысанда болады, шексіз арнайыланған және нысандалған, жүйелі және құрамдалған;
* нақтылы белгіленген нысан арқылы іс жүзіне асы-рылады: сақтау, орындау, пайдалану, және қолдану;
* басқалардың ішіндегі нормативті реттеушілер, жоғары, әлеуметтік бағалылықпен өзгешеленеді, себебі, олар жалпыға бірдейлігімен, универсалдығымен, тұрақты-лығымен және әрекеттерінің тоқтаусыздығымен сапалы.
Көбірек ертеректе қай жерде болмасын адам баласының қарым-қатынасын реттетуші әдет (обычай), яғни тарихи қалыптасқан тәртіп ережесі, ол көп қайталанып, ұзақ уақыт пайдаланылуына қарай адамдардың әрекетіне арналған.
Бұл анықтама сондай әлеуметтік реттеушінің қалыпта-суындағы міндетті жағдайларды көрсетеді:
* Ұзақ уақыттан бері белгілі. Көпшілік кездерде, ешкім және әруақытта нақтылы уақытылы белгілемеген;
* Қайталану салыстырмалы өзгермейтін түрде, әр түрлі кездерге байланысты, әр түрлі қатаңдығы бар;
* Біржақты қолдану тәжірибесі, берілген типтегі жағдайда тек сондай кәдімгілігін көрсетеді.
* Әдеттің белгілік талабы, яғни олардың жеткілікті нақтылығы жақтармен дұрыс пайдалану мүмкіндігі.
Әдет, басқа реттеушілердің әрекетін толықтырады. Әдетке жақын мінездер (мінез сипатындағы әдет), дәстүр (әскери, отбасылық, мамандандырылушы), салттар (үйленудегі, жерлеудегі, т.б.), ритуал (дәстүр) (салтанатты дәстүрлер - диплом тапсыру, мемлекеттік және қоғамдық қайраткерлердің арнайы кездесулері, некелесу, марапаттау, т.б.).
Әдеттің шектелген аумағы бар және әрекет ететін аясы бар. Бірақ, сол қалпында өзінің ұтымдылық қасиетіне байланысты ұзақ уақыттағы өмір сүруіндегі сіңіскен құбылыс.
Діни нормалар - әр түрлі дінге сенушілердің белгілеген және олардың сеніміне міндетті маңызы бар, әлеуметтік нор-малардың бір түрі. Діни нормалар сол не басқа сенімдердің негізіне (догмаларға) жатады, дәстүрлі рәсімді өткізу, ұйым-дастыру тәртібі соған сай діни ұйымдардың, т.б. әрекеттеріне жатады.
Жалпы құқықтық және діни нормалардың белгісіне мынадай негіздерді жатқызуға болады:
* діни нормалар өсиетінде қалай белгілесе өлтірме, ұрлама тура солай құқықтық ұйғарым, сондай әрекеттерге тыйым салады;
* сыртқы көрінісінде белгілі ұқсастық бар (діни нормалар нысанға келтірілген, жүйелі түрде жазылып, Құранда, Библияда, Талмуда, буддистердің кітабында белгіленген);
* діни ұйғарымдар нақтылы адамаға ғана қатынасты емес, белгілі топтағы адамдарға, соны қолдану-шыларға да қатысы бар;
* кейбір елдерде діни нормалар құқықтың қайнар көзі ретінде есептеледі - мұсылмандық құқық жүйесі.
Дегенмен, құқық нормаларымен салыстырсақ, діни нормалар таралатын адамдар аясы, көбірек аздау; діни нормалардың қойған талаптарында көбірек қатаңдық бар, және адамдардың жалғыз ғана сеніміне негізделеді.
2 Нормалардың түрлері
Батыс европалық ортағасыр үшін үлкен маңызы бар, солай айтылатын каноникалық құқық - римдік-католиктік шіркеу қалпында жасалған құқық. Каноникалық құқықтың негізгі қайнар көзіне таптық конституциялар (буллалар, бревелер, энцикликтер, т.б.) жатады. ХVІ ғасырға қарай каноникалық құқықтың Жинағы қалыптасты. Қазіргі кезде, араб елдеріндегі таралған құқықтың қайнар көзіне, мұсылмандық діни көзқарастар жатады.
Корпоративтік нормалар - қоғамдық бірлестіктерге қаты-насушылардың және жекелеген ұйымдардың жұмыскерлердің қатынастарын реттейтін тәртіп жолдары (саяси партиялардың, одақтардың, ерікті қоғамдастықтардың, мүдделер туралы клубтардың, кооперативтердің, серіктестіктердің, қоғамдық қорлардың, компаниялардың, акционерлік қоғамдардың, т.б.). Қоғамдық бірлестіктер мен ұйымдардың нормалары - өздері белгілеген нормалар, осы ұйымдардың ережесіне сай бекітіледі және қоғамдық ықпалдың көмегімен қорғалады.
Корпоративті нормалар, құқық нормалары сияқты қатаң тіркеледі және әр түрлі локальді қайнар көздерде, жарғыларда, ережелерде, бағдарламаларда талданады, сол не басқа ұйымдардың жалпы жиналысында қабылданады (съезде, конференцияда). Бұл нысандалған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz