Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі» тарауын конструкциялық технология арқылы оқыту
М А З М Ұ Н Ы
I КІРІСПЕ
1.1 Әдеби шолу
7
II НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1
Білім беру жүйесіндегі жаңаша бағыттардың теориялық негіздері
9
2.2
Орта мектептің химия курсында «Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі» тарауын конструкциялық технология арқылы оқытуды зерттеу
12
III ҚОРЫТЫНДЫ
50
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
51
ҚОСЫМШАЛАР
54
I КІРІСПЕ
1.1 Әдеби шолу
7
II НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1
Білім беру жүйесіндегі жаңаша бағыттардың теориялық негіздері
9
2.2
Орта мектептің химия курсында «Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі» тарауын конструкциялық технология арқылы оқытуды зерттеу
12
III ҚОРЫТЫНДЫ
50
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
51
ҚОСЫМШАЛАР
54
Мұғалім-өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім, оқуды, ізденуді тоқтатысымен оның мұғалімдігі де жойылады.
К.Д.Ушинский
I К І Р І С П Е
Елімізде қазіргі кезеңде білім берудің жаңа ұлттық жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағытталған жұмыстар іске асырылуда. Бұл оқыту теориясы мен оқу – тәрбие үрдісіндегі жаңашылдыққа байланысты болып отыр: білім беру парадигмасын өзгертіп, білім берудің мазмұны жаңартылып, жаңа көзқарас, жаңаша қарым – қатынас пайда болды.
Білім беру саласы қызметкерлерінің алдында қойылып отырған басты міндеттердің бірі – оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды меңгеріп, заман талабына сай қолдана білу.
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекеттің ғылыми – педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі. Өйткені жаңа педагогикалық технологияны меңгеруге мұғалімдерді даярлау – оларды кәсіби білімін көтеруге дайындау аспектісінің бірі және тұлғасын қалыптастыру үрдісіндегі іс-әрекеттің нәтижесі болып табылады. Жаңа педагогикалық технологиялар - бұл білімнің басында мақсаттарымен біріктірілген пәндер мен әдістемелердің, оқу–тәрбие үрдісін ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырымдамасымен байланысқан міндеттерінің, мазмұнының, формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері, мұнда іс-әрекет оқушының дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды.
Оқытудың жаңа технологияларының принциптері – оқытудың ізгілендіру, өздігінен дамитын, дұрыс шешім қабылдай алатын, өзін-өзі жетілдіріп, өсіруші, тәрбиелеуші жеке тұлға қалыптастыру болып табылады.
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық жаңа технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты жетік маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің өзін-өзі дамытып, оқу – тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастырылуына көмектеседі. Қазіргі ғылым мен техниканың дамыған заманында оқытудың жаңа технологиялық әдістерін пайдалану арқылы оқушылардың білім деңгейін заман талабына сай арттырады. Осындай әдістердің бірі–конструкциялық технология арқылы оқыту әдісі. Конструкциялық технология нәтижесінде сабаққа қатысушылар тірек-сызбалар, көрнекілік, көмек-нұсқаулар арқылы ұжым болып бір-бірімен байланыса отырып, мәселелерді шешеді.
Жұмыстың мақсаты: Орта мектептің химия курсын оқытуда конструкциялық технологияны қолданып, оқушылардың білімі мен біліктілігін қалыптастыру және оқушылардың пәнге деген белсенділігін арттыру.
Міндеттері:
- Орта мектептің химия курсында «Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі» тарауын конструкциялық технология арқылы оқушылардың білімі мен біліктілігін қалыптастыру;
- конструкциялық технологияны пайдаланып, оқушылардың танымдық қызығушылығын және білім сапасын арттыру;
- конструкциялық технологияны пайдалану арқылы мұғалімнің уақытын үдемдеу және химияны оқытуда тиімді пайдалану.
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Тапсырманың дұрыс және сапалы орындалуы оның мазмұнына тікелей байланысты болады. Сондықтан, ақыл-ойдың кезең-кезеңмен қалыптасу теориясына сүйене отырып әрбір тақырыпқа сәйкес, оқытудың психологиялық және педагогикалық талаптары мен дидактикалық принциптеріне сай тапсырмалар жүйесін жасау.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы мен ғылыми жаңалығы. Орта мектептің химия курсында «Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі» тарауын конструкциялық технология арқылы оқытудың әдістемесі жасалды;
Зерттеу жұмысының мақсаты. химия пәнiн оқытуда оқушылардың химиялық білімдерін, ғылыми ұғымдарын, практикалық біліктері мен дағдыларын қалыптастыруда әр түрлі әдіс-тәсілдердің мүмкiндiгiн айқындау. Оқушылардың Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі туралы ілімді игере отырып негізгі ұғымдарды қалыптастыруда озық әдістемелерді пайдаланудың тиiмдi жолдары мен әдiстерiн анықтау.
Зерттеу жұмысының әдiстерi - педагогикалық әдебиеттерге, ғылыми зерттеулерге, оқулықтар мен бағдарламалаларға, әдiстемелiк құралдарға шолу жасау; химия пәнiнiң оқыту үрдiсiн бақылау; оқушылардың химиялық бiлiмi мен бiлiгiн саралайтын диагностикалық сауалнамалар жүргiзу, алынған нәтижелердi қорытындылау, талдау жасау;педагогикалық эксперимент жүргiзу және оның нәтижесiн сандық және сапалық талдау.
Зерттеудің ғылыми болжамы – жүйелі және нақты жасалған тапсырмаларды орындау оқушының белсенділігі мен логикалық ойлау қабілетін арттырады.
Зерттеудің маңыздылығы: жас ерекшеліктеріне сәйкес, педагогикалық, психологиялық және дидактикалық талаптарға сай оқыту әдістемесі оқушылардың танымдық іс-әрекетін дамытады.
К.Д.Ушинский
I К І Р І С П Е
Елімізде қазіргі кезеңде білім берудің жаңа ұлттық жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағытталған жұмыстар іске асырылуда. Бұл оқыту теориясы мен оқу – тәрбие үрдісіндегі жаңашылдыққа байланысты болып отыр: білім беру парадигмасын өзгертіп, білім берудің мазмұны жаңартылып, жаңа көзқарас, жаңаша қарым – қатынас пайда болды.
Білім беру саласы қызметкерлерінің алдында қойылып отырған басты міндеттердің бірі – оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды меңгеріп, заман талабына сай қолдана білу.
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекеттің ғылыми – педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі. Өйткені жаңа педагогикалық технологияны меңгеруге мұғалімдерді даярлау – оларды кәсіби білімін көтеруге дайындау аспектісінің бірі және тұлғасын қалыптастыру үрдісіндегі іс-әрекеттің нәтижесі болып табылады. Жаңа педагогикалық технологиялар - бұл білімнің басында мақсаттарымен біріктірілген пәндер мен әдістемелердің, оқу–тәрбие үрдісін ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырымдамасымен байланысқан міндеттерінің, мазмұнының, формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері, мұнда іс-әрекет оқушының дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды.
Оқытудың жаңа технологияларының принциптері – оқытудың ізгілендіру, өздігінен дамитын, дұрыс шешім қабылдай алатын, өзін-өзі жетілдіріп, өсіруші, тәрбиелеуші жеке тұлға қалыптастыру болып табылады.
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық жаңа технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты жетік маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің өзін-өзі дамытып, оқу – тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастырылуына көмектеседі. Қазіргі ғылым мен техниканың дамыған заманында оқытудың жаңа технологиялық әдістерін пайдалану арқылы оқушылардың білім деңгейін заман талабына сай арттырады. Осындай әдістердің бірі–конструкциялық технология арқылы оқыту әдісі. Конструкциялық технология нәтижесінде сабаққа қатысушылар тірек-сызбалар, көрнекілік, көмек-нұсқаулар арқылы ұжым болып бір-бірімен байланыса отырып, мәселелерді шешеді.
Жұмыстың мақсаты: Орта мектептің химия курсын оқытуда конструкциялық технологияны қолданып, оқушылардың білімі мен біліктілігін қалыптастыру және оқушылардың пәнге деген белсенділігін арттыру.
Міндеттері:
- Орта мектептің химия курсында «Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі» тарауын конструкциялық технология арқылы оқушылардың білімі мен біліктілігін қалыптастыру;
- конструкциялық технологияны пайдаланып, оқушылардың танымдық қызығушылығын және білім сапасын арттыру;
- конструкциялық технологияны пайдалану арқылы мұғалімнің уақытын үдемдеу және химияны оқытуда тиімді пайдалану.
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Тапсырманың дұрыс және сапалы орындалуы оның мазмұнына тікелей байланысты болады. Сондықтан, ақыл-ойдың кезең-кезеңмен қалыптасу теориясына сүйене отырып әрбір тақырыпқа сәйкес, оқытудың психологиялық және педагогикалық талаптары мен дидактикалық принциптеріне сай тапсырмалар жүйесін жасау.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы мен ғылыми жаңалығы. Орта мектептің химия курсында «Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі» тарауын конструкциялық технология арқылы оқытудың әдістемесі жасалды;
Зерттеу жұмысының мақсаты. химия пәнiн оқытуда оқушылардың химиялық білімдерін, ғылыми ұғымдарын, практикалық біліктері мен дағдыларын қалыптастыруда әр түрлі әдіс-тәсілдердің мүмкiндiгiн айқындау. Оқушылардың Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі туралы ілімді игере отырып негізгі ұғымдарды қалыптастыруда озық әдістемелерді пайдаланудың тиiмдi жолдары мен әдiстерiн анықтау.
Зерттеу жұмысының әдiстерi - педагогикалық әдебиеттерге, ғылыми зерттеулерге, оқулықтар мен бағдарламалаларға, әдiстемелiк құралдарға шолу жасау; химия пәнiнiң оқыту үрдiсiн бақылау; оқушылардың химиялық бiлiмi мен бiлiгiн саралайтын диагностикалық сауалнамалар жүргiзу, алынған нәтижелердi қорытындылау, талдау жасау;педагогикалық эксперимент жүргiзу және оның нәтижесiн сандық және сапалық талдау.
Зерттеудің ғылыми болжамы – жүйелі және нақты жасалған тапсырмаларды орындау оқушының белсенділігі мен логикалық ойлау қабілетін арттырады.
Зерттеудің маңыздылығы: жас ерекшеліктеріне сәйкес, педагогикалық, психологиялық және дидактикалық талаптарға сай оқыту әдістемесі оқушылардың танымдық іс-әрекетін дамытады.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. «Химия мектепте» жураналы сәуір-мамыр 2003ж
2. Жалпы білім берудің мектептің ұлттық моделінің қалыптасу
жағдайындағы дамуы. Ғылыми басылым, І бөлім. А.: ЖШС Мерсал 2003
3. Шаталов В. Ф. Баршаны да, әркімді де оқыта білейік. // Педагогикалық
ізденіс.- А.:- 166 б.
4. К.¤стеміров, А.Айтбаева // Қазіргі білім беру технологиялары.
Алматы.2006 ж. 1560 б
5. «Химия мектепте» жураналы 2007ж. №4.
6. « Химия мектепте » журналы 2006ж-5. 31 бет.
7. « Химия мектепте » журналы 2006ж-2. 44 – 64 бет.
8. Жұматаева Б.Деңгейлеп, саралап оқыту технологиясы. // Биология және
салауаттылық негізі-2005.-№2.- Б.34-44.
9. Ж. Мұханбетов «Топқа бөліп оқыту» Алматы №5 2005ж. 16 – 18б.
10. Тұрғынбаева Б.А. Дамыта оқыту технологиялары. – Алматы: Кітап, 2000. – 87б.
11. К.Ж.Бұзаубақова // Жаңа педагогикалық технология.
Алматы. 2004 ж. 208 б.
12. Кобдикова Ж.У. Орта мектепте білім алуды технологияландыру.
13. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р. М. Педагогика .- А.: - 2000.- 206-207-208 б
14. «Химия мектепте» жураналы 2007. №4 54 бет.
15. Омарова Р.С. Оқу процесінде студенттердің ізденімпаздығын
қалыптастыру. Алматы – 1998
16. Баженова И.Н. құрастырушы. Педагогикалық ізденіс - А; Рауан, 1990
17. А.Мырзабайұлы. химияны оқыту әдістемесінің педагогикалық
негіздері. – А.: Білім, 2004.- 224 бет.
18. Педагогический поиск. Москва: Педагогика. 1987.
19. И.Б.Жексенбаева «Балалардың дарындылығын диогностикалау»
// Әдістемелік құрал. Алматы. «Радиал» 2005 ж
20. Махмутов М.М. Проблемное обучение. Основные теории.
Москва:Педагогика.1975
21.« Химия мектепте » журналы 2005ж-4. 69 – 70 бет.
22.М.М.Жанпейісова // Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту
құралы ретінде. Алматы. 2002 ж
23. « Химия мектепте » журналы 2006ж-3. 25 бет.
24. Лернер И.Я. Дидактические основы методов обучения. Москва:
Педагогика. 1981
25. Интернет желісі www. google.ru. «Интерактивное обучение»
26. Шамова Т.И. Активизация учения школьников. Москва: Педагогика. 1982
27. Караев Ж.А., Жадрина М.Ж. Теоретические основы развития школьного
образования в Казахстане. Алматы: РИК, 1999
28. «Мектеп және жоғары оқу орындары: Ой қозғағыштар, ізденістер,
табыстар» // Алматы. «Кәсіби даму мектебі» 2005ж
1. «Химия мектепте» жураналы сәуір-мамыр 2003ж
2. Жалпы білім берудің мектептің ұлттық моделінің қалыптасу
жағдайындағы дамуы. Ғылыми басылым, І бөлім. А.: ЖШС Мерсал 2003
3. Шаталов В. Ф. Баршаны да, әркімді де оқыта білейік. // Педагогикалық
ізденіс.- А.:- 166 б.
4. К.¤стеміров, А.Айтбаева // Қазіргі білім беру технологиялары.
Алматы.2006 ж. 1560 б
5. «Химия мектепте» жураналы 2007ж. №4.
6. « Химия мектепте » журналы 2006ж-5. 31 бет.
7. « Химия мектепте » журналы 2006ж-2. 44 – 64 бет.
8. Жұматаева Б.Деңгейлеп, саралап оқыту технологиясы. // Биология және
салауаттылық негізі-2005.-№2.- Б.34-44.
9. Ж. Мұханбетов «Топқа бөліп оқыту» Алматы №5 2005ж. 16 – 18б.
10. Тұрғынбаева Б.А. Дамыта оқыту технологиялары. – Алматы: Кітап, 2000. – 87б.
11. К.Ж.Бұзаубақова // Жаңа педагогикалық технология.
Алматы. 2004 ж. 208 б.
12. Кобдикова Ж.У. Орта мектепте білім алуды технологияландыру.
13. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р. М. Педагогика .- А.: - 2000.- 206-207-208 б
14. «Химия мектепте» жураналы 2007. №4 54 бет.
15. Омарова Р.С. Оқу процесінде студенттердің ізденімпаздығын
қалыптастыру. Алматы – 1998
16. Баженова И.Н. құрастырушы. Педагогикалық ізденіс - А; Рауан, 1990
17. А.Мырзабайұлы. химияны оқыту әдістемесінің педагогикалық
негіздері. – А.: Білім, 2004.- 224 бет.
18. Педагогический поиск. Москва: Педагогика. 1987.
19. И.Б.Жексенбаева «Балалардың дарындылығын диогностикалау»
// Әдістемелік құрал. Алматы. «Радиал» 2005 ж
20. Махмутов М.М. Проблемное обучение. Основные теории.
Москва:Педагогика.1975
21.« Химия мектепте » журналы 2005ж-4. 69 – 70 бет.
22.М.М.Жанпейісова // Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту
құралы ретінде. Алматы. 2002 ж
23. « Химия мектепте » журналы 2006ж-3. 25 бет.
24. Лернер И.Я. Дидактические основы методов обучения. Москва:
Педагогика. 1981
25. Интернет желісі www. google.ru. «Интерактивное обучение»
26. Шамова Т.И. Активизация учения школьников. Москва: Педагогика. 1982
27. Караев Ж.А., Жадрина М.Ж. Теоретические основы развития школьного
образования в Казахстане. Алматы: РИК, 1999
28. «Мектеп және жоғары оқу орындары: Ой қозғағыштар, ізденістер,
табыстар» // Алматы. «Кәсіби даму мектебі» 2005ж
М А З М Ұ Н Ы
I
КІРІСПЕ
1.1
Әдеби шолу
7
II
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1
Білім беру жүйесіндегі жаңаша бағыттардың теориялық негіздері
9
2.2
Орта мектептің химия курсында Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқытуды зерттеу
12
III
ҚОРЫТЫНДЫ
50
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
51
ҚОСЫМШАЛАР
54
Нормативтік сілтемелер
1. Қазақстан Республикасы 2004 жылғы 111 қазандағы№ 1459 Жарлығымен бекітілген Қазақстанда білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
2. ҚРМЖБС 3.09.2006. Кәсіби жоғары білім. Бакалавриат. 050112-Химия мамандығы.-Астана,2006ж
3. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Мектеп деңгейіндегі тәрбие мен оқыту. Негізгі ережелер 29.11.08ж.
4. Ағартудың қазіргі заманғы педагогикалық теория мен практикаға дейінгі жетістіктері, ҚР Білім және ғылым Министрінің 2008 жылғы 15 қыркүйектегі,№ 518 бұйрығы;
5. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319-III ЗРК Білім туралы Заңы;
Анықтамалар
1. Инновациялық процесс латынның in-novus деген сөзінен шыққан жаңарту, өзгерту мағынасында, Инновация дегеніміз - білім беру мен тәрбиелеу жұмысын жаңалықты енгізу, яғни жаңа әдіс-тәсілдер мен амалдарды қолдану болып табылады.
2. Интерактивті (interaction) деген ұғым латын тілінен аударғанда - өзара байланыс деген сөзден шыққан, жеке дара тұлғаның өзіндік идеясын өзге адамдардың ой-тұжырымымен байланыстыру.
3. SMART қамтамасыз етілген арнайы бағдарлама, ол бағдарламамен қолдан жазылған жазбаны, терілген жазба мәтінге айналдыруға немесе экран клавиатурасының көмегімен жазбаны қосуға, аудио-видеожазбалармен, мәтіндер мен объектілермен жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
4. SMART Board 600 тікелей проекциялы интерактивті тақта.
Белгілеулер мен қысқартулар
DVIT - Digital Vision Touch
ҚР МЖМБС - Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына
Мұғалім-өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім, оқуды, ізденуді тоқтатысымен оның мұғалімдігі де жойылады.
К.Д.Ушинский
I К І Р І С П Е
Елімізде қазіргі кезеңде білім берудің жаңа ұлттық жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағытталған жұмыстар іске асырылуда. Бұл оқыту теориясы мен оқу - тәрбие үрдісіндегі жаңашылдыққа байланысты болып отыр: білім беру парадигмасын өзгертіп, білім берудің мазмұны жаңартылып, жаңа көзқарас, жаңаша қарым - қатынас пайда болды.
Білім беру саласы қызметкерлерінің алдында қойылып отырған басты міндеттердің бірі - оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды меңгеріп, заман талабына сай қолдана білу.
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекеттің ғылыми - педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі. Өйткені жаңа педагогикалық технологияны меңгеруге мұғалімдерді даярлау - оларды кәсіби білімін көтеруге дайындау аспектісінің бірі және тұлғасын қалыптастыру үрдісіндегі іс-әрекеттің нәтижесі болып табылады. Жаңа педагогикалық технологиялар - бұл білімнің басында мақсаттарымен біріктірілген пәндер мен әдістемелердің, оқу - тәрбие үрдісін ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырымдамасымен байланысқан міндеттерінің, мазмұнының, формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері, мұнда іс-әрекет оқушының дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды.
Оқытудың жаңа технологияларының принциптері - оқытудың ізгілендіру, өздігінен дамитын, дұрыс шешім қабылдай алатын, өзін-өзі жетілдіріп, өсіруші, тәрбиелеуші жеке тұлға қалыптастыру болып табылады.
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық жаңа технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты жетік маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің өзін-өзі дамытып, оқу - тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастырылуына көмектеседі. Қазіргі ғылым мен техниканың дамыған заманында оқытудың жаңа технологиялық әдістерін пайдалану арқылы оқушылардың білім деңгейін заман талабына сай арттырады. Осындай әдістердің бірі - конструкциялық технология арқылы оқыту әдісі. Конструкциялық технология нәтижесінде сабаққа қатысушылар тірек-сызбалар, көрнекілік, көмек-нұсқаулар арқылы ұжым болып бір-бірімен байланыса отырып, мәселелерді шешеді.
Жұмыстың мақсаты: Орта мектептің химия курсын оқытуда конструкциялық технологияны қолданып, оқушылардың білімі мен біліктілігін қалыптастыру және оқушылардың пәнге деген белсенділігін арттыру.
Міндеттері:
Орта мектептің химия курсында Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқушылардың білімі мен біліктілігін қалыптастыру;
конструкциялық технологияны пайдаланып, оқушылардың танымдық қызығушылығын және білім сапасын арттыру;
конструкциялық технологияны пайдалану арқылы мұғалімнің уақытын үдемдеу және химияны оқытуда тиімді пайдалану.
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Тапсырманың дұрыс және сапалы орындалуы оның мазмұнына тікелей байланысты болады. Сондықтан, ақыл-ойдың кезең-кезеңмен қалыптасу теориясына сүйене отырып әрбір тақырыпқа сәйкес, оқытудың психологиялық және педагогикалық талаптары мен дидактикалық принциптеріне сай тапсырмалар жүйесін жасау.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы мен ғылыми жаңалығы. Орта мектептің химия курсында Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқытудың әдістемесі жасалды;
Зерттеу жұмысының мақсаты. химия пәнiн оқытуда оқушылардың химиялық білімдерін, ғылыми ұғымдарын, практикалық біліктері мен дағдыларын қалыптастыруда әр түрлі әдіс-тәсілдердің мүмкiндiгiн айқындау. Оқушылардың Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі туралы ілімді игере отырып негізгі ұғымдарды қалыптастыруда озық әдістемелерді пайдаланудың тиiмдi жолдары мен әдiстерiн анықтау.
Зерттеу жұмысының әдiстерi - педагогикалық әдебиеттерге, ғылыми зерттеулерге, оқулықтар мен бағдарламалаларға, әдiстемелiк құралдарға шолу жасау; химия пәнiнiң оқыту үрдiсiн бақылау; оқушылардың химиялық бiлiмi мен бiлiгiн саралайтын диагностикалық сауалнамалар жүргiзу, алынған нәтижелердi қорытындылау, талдау жасау;педагогикалық эксперимент жүргiзу және оның нәтижесiн сандық және сапалық талдау.
Зерттеудің ғылыми болжамы - жүйелі және нақты жасалған тапсырмаларды орындау оқушының белсенділігі мен логикалық ойлау қабілетін арттырады.
Зерттеудің маңыздылығы: жас ерекшеліктеріне сәйкес, педагогикалық, психологиялық және дидактикалық талаптарға сай оқыту әдістемесі оқушылардың танымдық іс-әрекетін дамытады.
1. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
Кез-келген мемлекеттің негізгі даму тірегі бұл - білімді де білікті, іскер де, де белсенді адамдар болып табылады. Біздің балаларымыз білімі жоғары жұмысшылар мен фирмалар, инженерлер, банкирлер және өнер қайраткерлері, мұғалімдер мен дәрігерлер, зауыттар мен биржалардың иелері болады[1].
Қоғам талабына сай қоғамды көркейтетін, дамытатын жастарды тәрбиелеу ең маңызды мәселе екені даусыз. Қоғамның дамуына қарай ғылым мен техниканың деңгейі де, оны басқару жүйесі де өзгеріп отыратыны белгілі. Осыған орай маман қызметінің мазмұны жаңарып, жаңа мақсат, жаңа көзқарас, жаңа шешімдер мен жаңа мүмкіншіліктерді қажет етеді. Ондай мүмкіншілік тек білім арқылы келеді [2].
Білім беру саласындағы мұғалімге біліктілігін үнемі арттыру қажет, ол өз кезегінде педагоаг маманның артта қалушылығын еңсерудің факторына айналады[3].
Кез-келген салада өз ісінің мықтылары қашанда сұранысқа ие, сондықтан жас маманның толық игеруі қажет әдіс-тәсілдерді зерделеу, олардың тиімділерін оқу үдерісне енгізу, анықтау- заман талабы[4].
Білім беру жүйесі реформасының орталық буыны осы заманғы ақпараттық технологиялар мен білім беру үдерістерін жаппай ендіру болуы тиіс. Бұл кезеңде негізгі назарды оқытушыларды қайта даярлау мен біліктілігін арттыру қажеттігіне аударған жөн. Бұған қоса оқу бағдарламаларын олардың халықарарлық стандарттар мен осы заманғы әлемнің талаптарына сәйкестігі тұрғысынан қайта қарастыру керек.
Бәсекеге қабілеттілік мәселесі - бұл, ең алдымен, сапа мәселесі.
Қандайлық жақсы және кәсіби болса-дағы бір де бір оқытушы егер оқушының өзі білімге ұмытылмаса, егер оқушының өзі кәсіби, жоғары білікті маман болғысы келмесе, оны ештеңеге үйрете алмайды. [5].
Білім - қоғамды әлеуметтік, мәдени - ғылыми прогреспен қамтамасыз ететін ғажайып құбылыс, адам үшін де, қоғам үшін де ең жоғары құндылық. Оның ең негізгі қызметі - адамның менталитетін, адамгершілігін, творчествалық қабілетін қалыптастыру, дамыту. Осыған орай егеменді еліміз өзінің дамуының ең басты алғы шарты - білім беру жүйесінің Білім ғасырындағы міндеті мен мазмұнын айқындап берді [6].
Білім беру сатыларының сабақтастығын қамтамасыз ететін білім беру процесінің үздіксіздігі, оқу мен тәрбиенің бірлігі, білім беруді басқарудың демократиялық сипаты,білімнің, ғылымның және өндірістің интеграциялануы, ақпараттануы, оқушыларды кәсіптік бағдарлау, білім беруді саралау, ізгілендіру, гуманитарландыру және т.б. - білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі принцптері.Сонымен қатар Қазақстан Республикасының ғылым және ғылыми - техникалық саясат тұжырымдамасында да ғылымды демократияландыру, интеграциялау, инновациялық процестің білім, ғылым саласында кең өріс алуы да атап көрсетілген [3].
Білім жүйесін дамыту стратегиясының басты мақсаты - ұлттық білім моделін жасау. Ұлттық білім үлгісінің негізгі бағыты - адамды қоғамның ең негізгі құндылығы ретінде тану, оның қоғамдағы орны мен рөліне, әлеуметтік жағдайына, психикалық даму ерекшелігіне мән беру, сол арқылы оның рухани жан - дүниесінің байуына, саяси көзқарасының, творчествалық еркіндігі мен белсенділігінің, кәсіби іскерлігінің қалыптасуына жағдай жасау, мүмкіндік беру. Яғни, ХХI ғасырдың маманы - жаратылыстану мен гуманитарлық ғылымдар бойынша ой - өрісі кең, жан - дүниесі бай, ұлттық менталитеті жоғары, кәсіби білікті маман, адамдармен дұрыс қарым - қатынас жасай алатын, басқаның пікірімен санасатын, кез - келген ситуациядан шығудың жолын таба алатын, жауапкершілік сезімі жоғары, қоғамда белгілі бір рөл атқаратын, қайталанбайтын дара тұлға болуы тиіс. Ал мұндай мүмкіндіктің негізі - жоғары білімде. ¤йткені жоғары білім - үздіксіз білім беру жүйесінің шешуші тетігі. Сондықтан білімгерді тек маман ретінде ғана қарамай, оны өз қоғамының азаматы, жеке тұлға, келешектің иесі, тірегі ретінде тану, соған мүмкіндік жасау қажет [4].
Еліміздің егемендік алып, қоғамдық өмірдің барлық, соның ішінде білім беру саласында жүріп жатқан демократияландыру мен ізгілендіру мектепті осы кезге дейінгі дағдарыстан шығаратын қуатты талпыныстарға жол ашты.
Білім мазмұны жаңа үрдістік біліктермен, ақпаратты қабылдау қабілеттерінің дамуымен, ғылымдағы шығармашылық және нарық жағдайындағы білім беру бағдарламаларының нақтылануымен баий түсуде. Атап айтқанда:
oo Есте сақтауға негізделген оқып білім алудан, бұрынғы меңгергендерді пайдалана отырып, ақыл - ой дамытатын оқуға көшу;
oo Білімнің статистикалық үлгісінен ақыл - ой әрекетінің динамикалық құрылым жүйесіне көшу;
oo Оқушыға орташа деңгейде білім беретін бағдарламадан жекелеп, саралап оқыту бағдарламасына көшу [5].
Кез - келген елдің экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгейінің жоғарлылығы, дүние жүзілік қауымдастықтағы орны мен салмағы сол елдің технологиялық даму деңгейімен анықталмақ. Жалпы қоғам дамуы мен жаңа технологияны енгізу сапалығы осы елдегі білім беру ісінің жолға қойылғандығы мен осы саланы ақпараттандыру деңгейіне келіп тіреледі. Экономикалық күшті дамыған елдердің тәжірибесі экономика, ғылым және мәдениеттің қарқанды дамуының екендігін көрсетіп отыр. Ендеше қазіргі заманның жаңа технологиясын игеру міндетіміз [6].
Білімді даралап, саралап берудің басты бір бағыттарының бірі - дарынды, талантты балалар мен жас өспірімдерді оқыту. Кейінгі кезде мұндай өзекті мәселеге әлемдік педагогикалық қызығушылық бары байқалады. Ел Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында Біздің балаларымыз біліктілігі жоғары мамандар болады, оларға жағдай жасау керек делінген. Танымал француз педагогы дұрыс атап көрсеткеніндей: "Оқыту, дегеніміз - екі есе оқу". Шын мәнінде, мұғалімдердің үздіксіз оқу және дайындалуынсыз жақсы нәтиже күтуге болмайды. Данышпан ұстаз Ыбырай Алтынсарин бұдан ғасырдан астам уақыт бұрын "Бір Аллаға сыйынып, кел, балалар, оқылық" деген екен. Бұл сөзді бүгін қайталаушы біздер жас бүлдіршіндерге: "мемлекет сендердің жақсы білім алуларыңа қолайлы жағдай туғызды, енді сіздер сол қамқорлыққа жақсы оқуларыңызбен жауап беріңіздер" демекпіз. ¤йткені білімділер ғана бар мақсатына жетеді [7].
Әлемдік педагогиканың, көбінесе, жүгінетіні - Л.С.Выготскийдің идеяларына негізделген В.В.Давыдов пен Д.В.Эльконин және Л.В.Занковтың дамыта оқыту жүйелері. Дамыта оқыту - білім беру мекемесінің әрбір сабақта, күнделікті қарым - қатынаста,мектепте және мектептен тыс істе асырылатын өзекті мақсаты, сонымен қатар, болашақты болжаған оқушы тұлғасын өзіндік жетілдіруіне, өзіндік қалыптасуына жеткізетін амал.
Мектептің педагогикалық құрылымда негізгі құндылық - оқушы және оның жеке тұлғасы. Педагогика ғылымының докторы, Ж.Қараевтың деңгейлік оқыту жүйесі туралы іліміне сүйеніп, әр пән бойынша деңгейлік тапсырмалар дайындауға болады. Өйткені қазіргі экономикалық жағдай оқушының жаңа үрдістерін талап етуде.
Соңғы жылдары компьютерлік технологиялар деген ұғым ақпараттық технологиялар терминімен алмастырылуда. Бүкіл ақпараттық технологиялар компьютерлік оқытумен байланысты. Қазіргі күннің қажеттілігі - қарқынды күшейте (интенсивті) оқытудың ашық жүйелерін жасау және қолдану. Бұл жүйелер оқушыға өзіне тиімді оқыту технологиясын таңдап алуына және жеке даму бағдарламасын құруына мүмкіндік береді.
"Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту" - педагогикалық технолгияның бір саласы болып табылады. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы әлемнің түпкір-түпкірінен жиналған білім берушілердің еңбегі. Бұл технологияны жүйеге келтірушілер: Джинни Стил, Курт Мередит, Чарлз Темпл.
II НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқыту
Қазақстан Республикасыныңң "Білім туралы" заңыныңң 5-тарауындағы 41-баптың 1-бөліміндегі "педагог қызметкерлер өз біліктілігін арттыруға міндетті" деп көрсетілуі, "Қазақстан-2030" стратегиялық бағдарламасында елбасыныңң "біз балаларымызға өзіміздің жақын және алыс көршілерімізбен достық қарым-қатынасымызды мұра етіп қалдыруымыз керек" деген сөзі бүкіл ағартушы қауым алдында "Оқу тәрбие үрдісіне жаңа педагогикалық технологияларды енгізу арқылы оқушылардың білім сапасын арттыру, шығармашылық қабілетін дамыту" өзекті мәселелер енгізіп отырғаны белгілі. Осы мақсатты жүзеге асыруда мектеп басшысы, ұжымдағы мұғалімдердің кәсіби шеберлігі мен шығармашылық ізденісін дамытуға аса мән беру қажет. Тәуелсіздік алуымызға байланысты, өз ұлтымыздың кәсіби шебер, ұлттық мамандар даярлау ісі-өкіметіміздің алдындағы үлкен міндет. Сондықтан да соңғы жылдар білім реформасын жүргізу мәселесі күн тәртібіндегі өзекті мәселе болып отыр[33].
Ұстаз міндеті - оқушыға кез келген білім саласын меңгертудің жеңіл де тиімді жолдарын тауып, шығармашылықпен жұмыс істей білуге үйрету. Сабақ - мұғалімнің педагогикалық мәдениетінің айнасы деген болатын. Пән мұғалімі оқулық көлемінде ғана шектелмей, тың жаңалықтарды қолдана білсе, сабақтың қызықты да тартымды болуы сөзсіз. Сабақта әр түрлі карточкалар, көрнекіліктерді тиімді пайдалану, газет-журнал жаңалықтарын, теледидар көріністерін дұрыс қолдану арқылы оқушыларға көп нәрсені үйретіп, талдай білуге тәрбиелей аламыз. Уақыт өткен сайын сабақ үрдісін жетілдірудің жолдары мен әдістері үнемі өзгеріп, жаңаруда. Соның ішінде менің тоқталып кететінім Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқыту. Конструкциялық технология арқылы сабақтарды өткізуді дәстүрге айналдыру қажет. Интерактивті тақта арқылы пәндік көрнекі құралдарды бейнематериалдар арқылы көрсетуге болады. [34].
Ұлы ойшыл Плутарих кезінде былай депті: "...Көптеген табиғи талант дарынсыз ұстаздардың кесірінен жойылып кетеді. Олар дарынның табиғи құбылысына терең бойлай алмай, құртып тынады". Міне, ұстаз осындай келеңсіздікке жол бермеуі керек.
Әр педагог мектептегі моральдік-психологиялық ахуалға жауапты екенін түсіну керек, одан көбінесе алдында отырған жасөспірім қалай өсіп шығатыны байланысты. Бүгін ол- бала, ертең- біздің еліміздің азаматы.
Мұғалімнің қызметі ең қайырымды мамандықтардың бірі. Өзінің күнделікті көп еңбегінің арқасында адамгершілік негіздегі жеке тұлғаны қалыптастырады, оған біздің ертеңіміз тәуелді.Оқушылардың шығармашылық қабілетін арттырып, ынталандыру үшін сабақтарды мынадай жолдармен өткізуге болады:
1. Сабақта кең көлемде көрнекі құралдарды пайдалану;
2. Сабақты түрлендіріп өткізу;
3. Сабақта конструкциялық технологияларды, суреттерді, схемаларды пайдалану;
4. Техникалық құралдарды тиімді қолдану;
5. Сабаққа қатысты бейнетаспаларды, фильмдерді көрсету.
Сабақ жүргізу барсында интерактивті әдіс, тәсілдердің бірнеше түрлерін пайдаландым. Ерекшелігі: оқушылар сабақ мазмұнын өздерінің бұрынғы білімдерімен салыстырып байланыстырады. Оқушылар тақырып бойынша сұрақтар қалыптастырып, өз мақсаттарын айқындайды.
Сабақтың бастапқы кезеңінде (мақсатты айқындау) қолдануға болатын тәсілдер байланыстырады. Оқытушының бұл кезеңдегі басты мақсаты-оқушыларға жаңа білім қабалдауға және игеруге белсенділендіру. оқушылар тақырып бойынша сұрақтар қалыптастырып, өз мақсаттарын айқындайды. Сабақтың бұл кезеңінде оқушылар не білемін?, не білгім келеді?, жаңа білімнің маған берер пайдасы қандай болмақ? деген сұрақтарға жауап беруге ұмтылады. [35].
Қазіргі кезде педагогика саласында тың үрдіс белең алып, сабақ жүргізу түрлері әр қилы болып өткізілуде. Соның бір түрі конструкциялық технология арқылы оқыту.
:: конструкциялық технологияны пайдалана отырып, оқушыларға бағыт -
бағдар беру;
:: адамдардың арасындағы қатынас өмірдің басты қажеттілігі екенін
мойындау;
:: барлық оқушыға тең мүмкіндік жасау;
:: әлеуметтік - психологиялық кезеңдерде тиімді әдіске топтың даяр болуы;
:: топпен жұмыс істей білу;
:: оқу материалын игеруде және іс - әрекеттерінде жете ұғынуға
талпындыру;
:: белгілі бір мәселе шешуде оқушылардың ынтымақтастығын, серіктестігін
ұйымдастыру.
Осы әдіспен өткізілген сабақтың үлгілері төмендегідей:.
Химиялық элементтердің периодтық жүйедегі орны және олардың электрондық құрылысы тақырыбында өткізілді.
Тапсырма:
1. Оқушылар периодтық жүйедегі элементтердің орны, құрылысы туралы білімдерін жүйелейді, элементтердің жеке дара ерекшеліктерін анықтайды.
2. Ең негізін анықтап, талдау жасайды, топтастырады,салыстыруды үйренеді.
3.Табиғатқа деген сүіспеншіліктерін арттырады, бір - бірін сыйлауға
тәрбиеленеді. Өз ойларын ашық айтуға дағдыланады.
Бағалау: Мәтінді талдау арқылы элементтер туралы білімдерін пайдаланып, кестедегі тор көздерді толтырады, топтастырады, Венн диаграммасын толтыру кезеңін жасайды.Топпен, жұппен жұмыс істегенде қолданған стратегиялар - ой қозғау, Венн диаграммасы, СТО стратегисы INSERT, химиялық лото ойыны т.б. әдістері қолданылады.
Сабақтың барысы.
I кезең. Ой қозғау.
Кесте 3 - Кім тез, кім жылдам
Элементтің аты
Сипаттамасы, физикалық қасиеті
Химиялық қасиеті
Алу әдісі
Маңызы
Оттек
Сутек
II кезең. INSERT ( АҚПАРАТТЫ ТАҢДАУ ) СРАТЕГИЯСЫ.
Бұл кезеңде оқушылар бейметалдар жайлы білгендерін өз беттерінше жеке-жеке толтырады. Берілген мәтінді түсініп, негізгі ойын жазады. Алғашқы қатарға бұрыннан білгендерін жазады, жаңа ақпаратқа өз түсінгендерін толтырады. Білгім келеді қатарын толтырғанда оқушылар бір-бірінен білмегендерін сұрайды, кейін ол қатарды мұғалімімен толықтырады.
Кесте 4- INSERT ( АҚПАРАТТЫ ТАҢДАУ ) СРАТЕГИЯСЫ
V
+
-
?
"Бұрыннан білемін"
Мұнда оқушылар сабақта кездескен бұрыннан білетін мәліметтерді келтіреді.
"Жаңа ақпарат"
Бұл жерде оқушылар осы сабақта жаңадан білгенін жазады.
"Менің ойлағаныма қайшы"
Мұнда оқушылар бұрынғы білімдеріне қарама-қайшы сабақта келтірілген мәліметтерді келтіреді.
"Білгім келеді"
Бұл бағанда оқушылар өздері келіспейтін немесе түсініксіз болған, тағы да білгісі келетін мәліметтің тұстарын жазады.
Сызба сурет 1 - Химиялық лото ойыны
1. Парларын тап? Бос торкөздерге әрбір реакция теңдеуі дұрыс құрылатындай берілген карточкалардағы (үлестірме) химиялық қосылыстарды дұрыс орналастыру.
+
+
+
+
+
+
+
Жауаптары: CaC2 N2 CaCN2 C
2NaCl 2H2O Cl2 2NaOH H2
SO2 2C 2CO S
2. Бос торкөздердегі сұрақ белгісінің орнына тиісті реактивтерді жазу. Бейметалдарды алу қасиеттеріне құрастырылған [36].
III кезең. Рефлексия. Текшенің 2-қырына оттегі мен күкіртті жазылып, периодтық жүйенің үлгілесі ілініп, салыстырыңдар деген тапсырма ұсынылады. Бұл жерде Венн диаграммасы толтырылады.
Сурет 2 - Венн диаграммасы
O2
О2 II период VI топ, суда құм, ауа, - 180[0] сұйытылады,-218[0] қату температурасы. Өнеркәсіпте ауадан, H2O, HgO, KClO3, KMnO4 қопару, авиация, тыныс алу, металлургия қолданылады. Шееле швед химигі, Пристли ағылшын ғалымы зерттеген
S
S, III-топ, реттік номері 16, тотығу дғрежесі +2,-2,+4,+6 валенттілігі +II,-II, +YI, ZnS,Cu2S,Fe2S,H2S,
CaSO4*2H2O MgSO4*7H2O
Na2SO4*10H2O,иілімді, кристалды, сіріңке, күкірт көміртек өндірісінде, каучукті вулканизациялауда, өсімдік зиянкестеріне қарсы күресте.
Ұқсастығы
Газ,XS2, YP4 жай зат, химиялық элемент, YI топ, негізгі топша жер қыртысында минералдарда, органикалық қосылыстардыњ құрамында , аллотропиялық түр өзгерістері бар, медицинада, металлург кейбір бейметалдармен ғрекеттеседі.
Топтар бір-бірін толықтырады. Текшенің 3-қыры - иә, жоқ. Егер
оттегі болмаса адам тіршілік ете алар ма еді? Бір топ иә, екінші топ жоқ деген пікірлерді дәлелдейді. Сабақтың соңында оқушылардың іс-әрекеттері, білімдері бағаланады. Үй тапсырмасы беріледі. Жаңа оқыту технологияларын пайдалану оқушылардың белсенділігін, білім сапасын заман талабына сай арттырады. Оқушының талдап, салыстыруға, танымдық қабілетін танытуға, ұмтылдырады.
2.2 Элементтердің периодты жүйедегі орны және электрондық құрылысы тақырыбында кубизм әдісі элементтерін пайдалану
1. Кубизм әдісі
2. Қызығушылықты ояту әдісі
3. Топтастыру әдісі
4. Эссе жазу әдісі (Еркін жазу)
5. Инсерт әдісі және түртіп алу әдісі
6. РАФТ әдісі
7. Танымдық сұрақтар
1.Кубизм әдісі Сутек
1. Суреттеу
4. Саралау
2. Салыстыру 5. Қолдану
3. Ойынмен байланыстыру 6. Талқылау
Суреттеу. Сутек химиялық элемент, жай зат, молекуласы екі атом, сутектен тұрады, өте жеңіл, суда ерімейді. Салыстырмалы атомдық массасы- 1,008, валенттілігі- 1.
Салыстыру. Оттек пен сутекті салыстырып сипаттау.
Ойынмен байланыстыру. Оттекке ұқсаз газ, түссіз, иіссіз, дәмсіз, ауада жанады, жануды қуаттайды. Оттек пен сутектің химиялық қасиеттері Венн диаграммасын сызу.
Саралау. Сутек ерекше жеңіл газ, қопарылыс беріп жанады.
Қолданылуы. Сутекті металдарды кесуде, пісіруде, аммиак, азот қышқылын алу, ауа шарын толтыру да қолданылады.
Талқылау. ¤те жеңіл улы емес, қопарылыс береді. А
2. Қызығушылықты ояту әдісі
Тапсырма: Галогендер деген сөздің мағынасын ашу.
3. Топтастыру әдісі
Сызба сурет 2-Галогендер
4. Эссе жазу әдісі (Еркін жазу)
Оқушыларға тақтадағы топтастыру әдісінде жазылған сөздерді бір - бірімен байланыстырып эссе жазады.
Кесте 5 - Инсерт әдісі немесе түртіп алу әдісі
V білемін
+ жаңа мәлімет
- білмеймін
? сұрақ туды
Бұл әдісте жаңа тақырыпты оқушылар өздері оқып, әр абзацқа белгі қойып отырады. Оқып болған соң дәптерлеріне кестені толтырады. Галогендер туралы бұрыннан білетіндерін V - қанатша белгісі бар қатарға жазады, ал + қосу белгісі бар қатарға бұрыннан біледі, сонда да қазір оқығаннан толықтырған білімін жазады, - алу және ? сұрақ белгісі қойылған қатарға білмейтін мәліметтер мен термин сөздер немесе сұрап білгісі келген мәліметтерді жазады.
Дәптерлеріне жазып болған соң тақтадағы, кестені толтырып, ондағы - алу және ? сұрақ белгісі тұрған қатарға жазылған мәліметтер жайлы мұғалім түсінік береді. Мысалы: Вром табиғатта сұйық түрінде кездесетін элемент. Қоңыр түсті болады. Иісі өте нашар сасық болады. Фото, кино пленкаларын жасағанда және жүйке ауруларын емдеуге қолданылады [37].
1. РАФТ әдісі.
Р - рөл, А - аудитория, Ф - форма, Т - тақырып
Мұғалім рөл ретінде тақырыпты айтады, әр топ өз тапсырмасын орындайды
1-топ - аудитория, яғни тақырыпқа сипаттама.
2-топ - форма, сол тақырып бойынша өлең, хат, шығарма т.б. жазып оқиды.
3-топ - тақырып, берілген тапсырмаға тақырып қойып, соны қорғап шығады.
2. Танымдық сұрақтар.
Әр топқа 3 сұрақтан беріледі.
1- топқа:
1. Бейметалдардың металдардан негізгі қандай ерекшеліктері бар?
2. Галогендер қай периодтың қатарына жатқызылады?
3. Қазақстанда бейметалдарды қандай жерлерде кездестіреміз?
2 - топқа:
1. Инертті газдарға жататын элементтерді қазақша қалай атаймыз?
2. VI топ бейметалдарының қандай ерекшеліктері бар?
3. 2 периодтың IV тобына қандай элементтержатады?
3 - топқа:
1. Күнделікті медицинада қолданылатын бейметалдар?
2. V топ бейметалдардың бір-бірінен айырмашылығы?
3. I, H, O, P, N, S, Ne, Ar бұлар қандай элементтер?
Сабақ басталғанда әр топқа бағалау парағы таратылып беріледі. Сол бағалау парағына оқушылар өздерін бағалап мұғалімге береді. Бағалау парағына қарап мұғалім оқушыларды бағалайды. Бағаларға мұғалім келіспесе, бағасы төмен немесе жоғары оқушыларға сұрақ қою арқылы толықтырады.
1. Осындай ізденіс сабақтары оқушылардың білімін шыңдауға көп септігін тигізеді [38].
2.3. Білім стратегі атты педагогика - психологиялық ойынды
пайдаланып Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесіндегі элементтер және олардың қосылыстары тақырыбында сабақ өткізу
Қазіргі кездегі білім берудегі негізгі мақсат -- жан-жақты білімді, өмір сүруге бейім, іскер, өзіндік ой-талғамы бар, адамгершілігі жоғары, қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру. Оқушылардың білім сапасын көтеру мақсатында әрбір сабақта қолданылатын оқытудың жаңа формалары мен технологиялары оқушылардың пәнге қызығуын, ізденімпаздығын байқау, қабілеттерін жетілдіруге, білім сапасын көтеруге мүмкіндік береді. Бұл технологияның негізгі мақсаты -- баланың қабілетін ашу, дамыта оқыту белсенділігін арттыру, өзіне деген сенімін арттыру, іздендіру, қосымша материалдарды жүйелі түрде пайдалану. Осы мақсатпен 9-сыныпта Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесіндегі элементтер және олардың қосылыстары такырыбында Білім стратегі деген психологиялық ойын сабағы өткізілді. Сынып оқушылары 3 топқа бөлініп, сабақ кесте бойынша жүргізілді.
Нәтижені бағалаймын
V рефлекция
Сызба сурет 3. Еркін таңдау жасаймын
IV
коорекция
Өзімнің іс-әрекетімді болжаймын
Ш
экспликация
Басқа жеке
тұлғамен
диалог
II
экспликация
Мен жеке тұлғамын
І
эпилог, пролог
Оқушылардың колында сигналды белгілер болады.
Қызыл - көмек керек, түсінбеген.
Жасыл - тапсырманы орындап дайын болған.
Кесте 6- Бағалау парағы
Оқушының аты-жөні
Пролог эпилог
Экспли - кация
Коррекция
Рефликация
Жалпы бион саны
Баға
I
II III
ІV
V
VI
VII
■
1. ПРОЛОГ, ЭПИЛОГ. а). ‡й тапсырмасын тексеру кезеңі. Сен білесің бе?
б). Үй тапсырмасын бекіту. Ішкі сәуле ойыны
Сен білесің бе? бөлімінде оқушылар бейметалдардың сан алуандығы жөнінде мәліметтер жинақтап, өз ойларын ортаға салады. ‡й тапсырмасы Ішкі сәуле ойыны арқылы бекітілді. Оқушылар бір-біріне қарама-қарсы сұрақ қояды. Бұл ойынның басты мақсаты - сұраққа нақты жауап беру.
2. ЭКСПЛИКАЦИЯ II -- оқушылардың даму динамикасын, ынтасын, есте сақтауын арттыру мақсатында оқушыларға лездік сұрақтар қойылады. Сол сұрақтар арқылы жаңа сабақтың тақырыбы ашылады. Әр оқушының ой-өрісі кеңейеді.
3. ЭКСПЛИКАЦИЯ III -- кесте сурет арқылы жаңа сабақ түсіндіріледі
I. Жаңа сабақтың жоспары:
а) Бейметалдарға жалпы сипаттама (кесте, суретті плакат арқылы түсінік беру);
ә) инертті газдардың сан алуандығы. (сурет арқылы түсінік беру);
б) галогендердің тіршіліктегі маңызы. (тірек-сызба, суреттер арқылы түсінік
беру) [38].
А. Кесте 7- Жалпы сипаттама.
Бейметалдар туралы біліміңізді пайдаланып кестедегі торкөздерді толтырыңыз. Ерекшелеп жазылған атом топтары қалай аталады.
Бейметалдар атауы
Таңбалануы
қосылыстары
Сәйкес қышқыл немесе тұздарының атауы
Формуласы
валенттігі
F
Азот
HNO3
V
Нитрат
Si
Хлор
NaCl
хлорид
C
II
H2S
сульфид
Фосфор
III
Ә. Инертті газдардың сан алуандығы. Бұл бөлімде инертті газдардың сан алуандығы және олардың басқа газдардан айырмашылығы туралы сабақ түсіндіріледі.
Б. галогендердің тіршіліктегі маңызы. Сабақтың бұл бөлімі тірек-сызба арқылы түсіндіріледі.
Кесте 8- галогендердің тіршіліктегі маңызы
Маңызы
Бактерияны жою, суды хлорлау, мата мен қаѓазды аѓарту, тоњазытқыш жасайды, фото, кино. Ж%.йке ауруларын емдеуге қолданылады.
F-жетіспесе тіс ауырады
Br-жүйке ауруларында қол-
Данылады, I-жетпесе бұ-
ғақ ауруына ұшырайды.
Медицинада адамның өсуін
тездететін гармон түзеді,қал-
қанша безде болады.
II. Жаңа сабақты бекіту.
а) периодтық кестемен жұмыс (H, O, C, P, B, S, Cl- таңбалары беріліп, сұрақтарға жауап беру)
б) дидактикалық үлестірмелер 3 топқа тапсырмалар беріледі.
І топтың тапсырмасы.
Сутектің, оттектің химиялық қасиеттері туралы түсінік беру.
ІІ топтың тапсырмасы.
Азоттың, күкірттің, фосфордың тіршіліктегі маңызы, зияны туралы туралы түсінік беру [39].
ІІІ топтың тапсырмасы.
Бор, көміртектің қосылыстары, физ-химиялық мағынасын ашу.
4. КОРРЕКЦИЯ IV. Зертханалық жұмыс.
Мақсаты: Кипп аппаратымен сутекті алу, оның құрылысы, козғалысы және қолданылуы.
Бұл бөлімде зертханалық жұмыс арқылы оқушының оқу материа - лын қалай қабылдап, оны мән бере ұғынып есте сақтауын, білімді шебер қолдана алуын түсінуге мүмкіндік табылады. Оқушыдардың білімі мен икемдігін тексеру кезінде, оқу-танымдық әрекеті шыңдалады.
5. РЕФЛЕКСИЯ V. Сабақты қорытындылау кезеңі. Сабақтың нәтижесін сараптап, талдау. Жалпы бейметалдар санын жинақтап, бағалау. Бұл сабақтың нәтижесін семантикалық карта арқылы оқушының кай жер - де қате жібергенін білуге болады.‡йге тапсырма ретінде оқушыларға сурет дәптерлеріне зертхана - лық жұмыста байқаған құбылыстарды салу. Жекелеген оқушыларға тест құрастыру тапсырылады.
Оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру, ойлау, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, қоршаған ортаға деген жауапкершілігін арттыруда сабақтың берері мол болады [40].
2.4 Химия сабақтарын өткізуде пайдаланған интерактивті әдіс тәсілдердің зерттеу нәтижелері
9а және 9ә сыныптарға химия сабақтарын жүргізу барысында 9 а сыныптарын бақылау, ал 9б сыныптарын зерттеу сыныптары ретінде алынды. Бақылау сыныптарына дәстүрлі әдістермен сабақ өтілсе, тәжірибе сыныптарына интерактивті әдістерді қолдану арқылы сабақ жүргізілді. ¤тілген интерактивті сабақтардың жалпы көрсеткіші мынадай нәтижиелер көрсетті. Бейметалдар тақырыбын күнделікті сабақ жоспары бойынша өткізу әдісі.
Пән аты: Химия
Сабақтың тақырыбы: Бейметалдардың периодтық жүйедегі орны және
электрондық құрылысы.
Сабақтың мақсаты : Бейметалдармен танысу, оларға жалпы сиипаттама. Нағыз бейметалдар негізгі топша элементтері болады,сыртқы электрондық қабаттары аяқталуға жақын және атомдық радиустері кіші болып келеді.бейметалдардың жалпы саны қазіргі таңда 22-болып келеді.
Білімділік: Бейметалдар қандай түрде кездеседі? Олардың қосылыстарының
Тәрбиелік: Химия пәні талап ететін ұқыптылық пен жауапкершілікке баулу
Дамыту: Бейметалдардың күнделікті өмір мен қоршаған ортада қолданылуы, оқушыларды қосымша әдебиеттермен таныстыру жұмысын жетілдіру. Жалпы химия, Химия мектепте, Химиялық элементтер әлемінде.
Сабақтың көрнекілігі: Менделеевтің таблицасы, карточка, схема, өлең, оқулықтар.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Пән аралық байланыс: биология, медицина, тарих, география,физика ж\е т.б
Сабақтың барысы
1. йымдастыру кезеңі: ( 1-3 ) мин.
Оқушылармен сәлемдесу, кезекші оқушымен жұмыс және қалған оқушыларды түгелдеу.
2. ‡й тапсырмасын сұрау : ( 15-мин )
Оқушылардан үй тапсырмасын сұрау, алдынғы сабақты қалай түсінгенін байқау.
3. Жаңа сабақты түсіндіру ( 20-мин )
Жаңа сабақты өмірмен байланыстыру, бейметалдардың қандай қоспалары бар ? Не себепті бейметалдар деп аталады ? олардың периодтық жүйедегі алатын орны қандай екенін түсіндіру. Бейметалдардың жер бетінде таралуы, табиғатта қолданылуы. Қазақстандағы кен байыту орындары [41].
Кесте 9-Бейметалдардың Қазақстан аймақтарында таралуы.
Элемент
таралуы
Қазақстанның қай аймақтарында кездеседі?
C
Алмаз,графит, карбин
Карбонаттар мен гидрокарбонаттар. Мұнай,тас көмір,газ
Маңқыстау, Екібастұз,
Қарағанды
N
Ауаның 78 % N2
Селитраларда, нәруызда, нуклейін қышқылында
Ақтауда
P
Қызыл фосфор P4
Фосфорит Ca3(PO4)2
Апатит Ca5(PO4)3OH
Нуклейін қышқылдарында
Ақтөбе, Қаратау, Шымкент
S
Вулкан газдарында
Сульфидтер FeS, Cu2S ZnS
Сульфаттар CaSO4*2H2O, MgSO4*7H2O,Na2 SO4*102O,
Балқаш,Шығыс Қазақстан,Маңғыстау,Қостанай,Павлод ар
Si
Жер қыртысында
SiO2 (кварц)силикаттар
Қостанай,Жетіқара.
4. Жаңа сабақты бекіту: ( 5- мин )
Бейметалдар әр түрлі агрегаттық күйде кездеседі. S, P, C қатты күйде кездеседі. O2, H2, N2, Cl2 газ күйінде жүреді.олардың кей біреуі бос күйінде кездеседі, ал көпшілігі қосылыстар күйінде жүреді [42].
5. Сабақты қорытындылау. (2-мин )
‡йге тапсырма беру. Сұрақтар мен жаттығулар
Соңғы кезде еліміздің білім беру ісінде түбірлі өзгерістер болып жатқаны мәлім. Соның ішінде ең бастысы, әлемдік білім кеңістігіне ену мақсатындағы алғашқы қадамдар. Қазіргі таңда ұстазға қойылар талап та ерекше болып отыр. Мемлекеттік білім саясаты да осы ұстаз арқылы жүзеге аспақ. Ал бүгінгі таңда мектептің, мұғалімнің ең қасиетті міндеті - рухани бай, жан-жақты дамыған жеке, дарынды тұлға қалыптастыру.
Әр мұғалімнің алдыңғы сәулелі мұраты - өз пәнінен білім беріп қана қоймай, әр баланың менін ашу, сол менді шығармашылық тұлғаға жетелеу.
Баланың өзіне деген сенімін туғызу, өзінен шығармашылық қасиет, қабілет іздете білу, өмірден өз орнын тапқыза білу қаншалықты қиын екені түсінікті. өзіне-өзі таба алмай, өз мүмкіндіктерін дұрыс пайдалана алмай, өзін-өзі тұншықтырып жүргендер, басқа жолға түсіп адасушылықтың негізгі себебі, ең алдымен, бір кездегі ұстаздары, мектебінде жатқан жоқ па деген сауалдар мұғалімді ойлантқаны жөн.
Технология оқытудың тың әдістемесі немесе мүлде жаңаша жолдарын қарастырады деген түсінік артықтау. Оқыту мен тәрбие беру үрдістері ешқандай науқандық, өтпелікті көтере алмайтыны белгілі. Керісінше, адамзат баласының өз ұрпағын оқыту, тәрбилеудегі ең озық, тиімді ізденістерін, тәжірибелерін жалғастырып, тағы да тың жолдар іздеу, классикалық педагогиканың озық үлгілерін жаңа заман талабына сай дамыта отырып еңбектену жалғаса бермек.
Педагогикалық технология дегеніміз не? Бұл жөніндегі В.П.Беспалько өзінің Слагаемое пед технология деген еңбегінде былай дейді: Оқу-тәрбие үрдісінің алдын-ала жүйелі түрде жоспарлануы және оның жүзеге асу жобасы. Демек, технология қарапайым тілмен айтқанда, жүзеге асатын, нақты мақсаттардың алдын-ала ойластырылған нақты жобасы, яғни, белгілі педагогикалық жүйенің тәжірибеде жүзеге асатын жобасы.
Орыс ғалымы С.А. Смирнов өзінің Технология как средство обучения второго поколения еңбегінде ол сөздің өндірістен келгенін, яғни шикізатты өңдеу, жасаудың амалдары екеніне тоқталады да оған өзіндік анықтамасын береді. Инновациялық технологиядан іздену - ұзақ жылдар бойы таптаурын болып қалған өнімсіз іс-әрекеттерден арылудың бірден-бір жолы. Технология туралы өз пайымдауымызға келсек, ол ең біріншіден, диагностиканы басшылыққа алған, жеке тұлғаға қарай бағытталған мақсатты, сапалы оқу әрекетін ұйымдастыру. Жеке тұлға ең алдымен өз әрекеті арқылы ғана дамиды. Ал әрекет іс-қимылдарымен жүреді. Технология оқытудың, білім берудің, жеке тұлғаны жан-жақты дамытудың жаңа ізденістерін, нәтижелі ізденістерін талап етеді. Баланың білім алу, даму, т.б. іс-әрекеттерін мақсатты түрде ұйымдастыра білу, оған басшылық ету, білімді өз белсенділіктерімен алуларына түрткі жасау технологияның басты белгілері болып табылады.
Химия пәні физика, биология, география пәндері сияқты, жаратылыстану пәндерінің қатарына жатады, өйткені ол да табиғаттың құпия сырларын түсінуге көмектеседі. Жаратылыстану пәндерінің ішінде химия мен физика өзара тығыз байланысты. Физика пәні денелерді қарастырса, ал химия пәні сол денелерді құрайтын заттарды басты нысана етіп алады.
Біз өз технологиямызда оқушылардың пәннің өзіндік ерекшеліктерін сезіне отырып, баланың дербес ізденісі, жаңа білімді өз белсенділіктерімен алу іс-әрекеттерін ұйымдастыруға ерекше көңіл бөлеміз.
1. Алдын-ала тапсырмалар беру.
Мақсат: баланың өз бетімен өзіндік, яғни оқушы деңгейіндегі білімін қолдану, анализ, синтез, баға деңгейіне дейін жетелеу іс-әрекеттерін ұйымдастыру. Мақсат ұсыну. Оқушыларға өз мақсатын қойғызу.
2. Мақсатқа жету үшін көмек-бағдар, бағыт ұсыну. Эвристикалық жобалау технологиясына жүгіну.
3. Жаңа сабақта ең алдымен олардың өз жұмыстарын тыңдау, алдарындағы өзіндік мақсаттарын саралау, мұғалім қойған мақсаттардың орындалуына назар аудару. Ұжым болып талдау, жеткен жетістіктерін талдау. Бұл әрекет диагностика үшін де қажет.
4. Жаңа білімді меңгеру кезінде оқушылардың осы өзіндік жетістіктері тереңдей түседі, мұғалім коррекциялық та жұмыстар атқарады.
Жапондық ғалым-педагог Т.Сакомото тұжырымдамасында педагогикалық технология- педагогикаға жүйелі ойлау тәсілдерін ендіру немесе білімді жүйелеу, сыныптағы оқытуды жүйелеу болып табылады. Әрине, жүйе, жүйелілік ғылымының қол жеткен соңғы жаңалығы емес, жүйелілік әлемге тән қасиет, ол адамзат тәжірибесі мен ойына да тән қасиет. Адам қызметі жүйесіндегі мәселелердің туындауы - жүйеліліктің жеткіліксіздігін, ал ділгірлікті шешу жүйені технологияландыру арқылы жүзеге асатындығына көз жеткізу қиын емес.
Моделдің тиімділігі сол, орта мектептің химия курсында Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқыту туралы берілетін көлемді түсініктерді, ұғымдарды тұжырымды түрде, көрнекті түрде ғана жинақы етіп бере білуінде. Химия - эксперимент сабағы, көбінде тәжірибелік әдістер арқылы оқушыны қызықтырып, сабақты қызықты, нәрлі, нәтижелі етуге болады. Осы тұрғыда тарауды конструкциялық технология арқылы балаға жеткізу негізге алынды. Конструкциялық технология әр оқушының алдында жатады. Ол Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауы бойынша білім алудың бағдаршамындай, оқушылар оған қарап, әр түрлі іздену, зерттеу жұмыстарын орындайды. Бұл модель әрі тірек карточкасы, әрі көрнекілік, әрі көмек-нұсқау рөлін де атқарады. Модель оқушы іс-әрекетін де белгілі бір мақсатқа жүйелейді, бағыттайды, тәртіпке салады. Оқулық, ғылыми еңбектермен жұмыс істеуге баулиды. Өз беттерімен де модель жасауға ықпал етеді. Ең бастысы, терең, тиянақты білім алуға (өз беттерімен) өнімді, нәтижелі жұмыс жасауға көмек береді. Сызба-модель мұғалімнің де жұмысын жеңілдетеді. Оның әр тармағы бойынша жеке жұмыстар, топтық жұмыстар, жұптық жұмыстар беріп, оқушының білім деңгейін шығармашылық деңгейге дейін алып келуге, түсініктен анализ, синтез, бағаға дейін көтеруге болады. Бала білім тексеру, бағалау, жинақтауда тесттің де орнына жүреді. Мұғалім басқа тапсырма орындатпай-ақ, сызбадағы берілген тұжырымдарға тапсырма берсе де жеткілікті. Модель бойынша жұмыс дұрыс ұйымдастырылса, онда Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі туралы кең әрі терең де толық білім қамтамасыз етіледі деп болжауға болады. Бұл жоба жаңа тақырыпты игертуге де қолайлы, әсіресе диагностика үшін.
Сондай-ақ, шығармашылыққа жетелейтін тапсырмалар жүйесін (кейстерді) де ұсынуға болады. Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын қарастырғанда, конструкциялау технология бойынша жекелеген модельдер де жасалды. Химиялық элементтер өздерінің атауларына сәйкес белгілі бір таңбамен белгіленеді, химиялық элемент - атомдардың белгіл бір түрі. Табиғатта кездесетін атомдар түрі шектеулі, бірақ олардың әр түрлі комбинациямен бірігуінен көптеген заттар түзіледі. Бір ғана элементтің атомдарынан құралған заттар - жай заттарға, әр түрлі элементтің атомдарынан құралған заттар - күрделі заттарға жатады, яғни бұл мәліметтердің барлығы конструкциялық сызбалар арқылы бала санасына тез сіңеді. Тек мұғалім дұрыс бағыт-бағдар берсе болғаны.
Төменде тапсырмалар жүйесін беріп отырмыз:
Оттек. Оксидтер. Жану.Алыну жолдарыЗаттардың жануы Күрделі заттардың айырылуы Жай зат жанғанда4P+O2= 2P 2O5 Күрделі зат жанғанда 2C 2H 2+5O2=4CO 2+2H 2O Ерімейтін негіз Cu(OH)2 =CuO+H 2O ҚышқылH 2SO 4 =SO 3+H 2O Тұздар CaCO3 = CaO+CO2 Оксидтердің аталуы
КүрделіЗаттарЖайбейметалдартұздарқы ш-қылдарнегіздероксидтерНегіздікCaO CuOЕкідайлыAL 2O3ZnOҚышқылдықSO3CO2
Жазылуы
аталуы
CO2
КӨМІРТЕК (ІҮ) ОКСИДІ
N 2O5
АЗОТ (Ү) ОКСИДІ
SO2
КҮКІРТ (ІҮ) оксиді
SO3
КҮКІРТ (ҮІ) ОКСИДІ
CuO
МЫС (ІІ) ОКСИДІ
Al 2O3
АЛЮМИНИЙ (ІІІ) ОКСИДІ
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I
КІРІСПЕ
1.1
Әдеби шолу
7
II
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1
Білім беру жүйесіндегі жаңаша бағыттардың теориялық негіздері
9
2.2
Орта мектептің химия курсында Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқытуды зерттеу
12
III
ҚОРЫТЫНДЫ
50
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
51
ҚОСЫМШАЛАР
54
Нормативтік сілтемелер
1. Қазақстан Республикасы 2004 жылғы 111 қазандағы№ 1459 Жарлығымен бекітілген Қазақстанда білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
2. ҚРМЖБС 3.09.2006. Кәсіби жоғары білім. Бакалавриат. 050112-Химия мамандығы.-Астана,2006ж
3. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Мектеп деңгейіндегі тәрбие мен оқыту. Негізгі ережелер 29.11.08ж.
4. Ағартудың қазіргі заманғы педагогикалық теория мен практикаға дейінгі жетістіктері, ҚР Білім және ғылым Министрінің 2008 жылғы 15 қыркүйектегі,№ 518 бұйрығы;
5. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319-III ЗРК Білім туралы Заңы;
Анықтамалар
1. Инновациялық процесс латынның in-novus деген сөзінен шыққан жаңарту, өзгерту мағынасында, Инновация дегеніміз - білім беру мен тәрбиелеу жұмысын жаңалықты енгізу, яғни жаңа әдіс-тәсілдер мен амалдарды қолдану болып табылады.
2. Интерактивті (interaction) деген ұғым латын тілінен аударғанда - өзара байланыс деген сөзден шыққан, жеке дара тұлғаның өзіндік идеясын өзге адамдардың ой-тұжырымымен байланыстыру.
3. SMART қамтамасыз етілген арнайы бағдарлама, ол бағдарламамен қолдан жазылған жазбаны, терілген жазба мәтінге айналдыруға немесе экран клавиатурасының көмегімен жазбаны қосуға, аудио-видеожазбалармен, мәтіндер мен объектілермен жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
4. SMART Board 600 тікелей проекциялы интерактивті тақта.
Белгілеулер мен қысқартулар
DVIT - Digital Vision Touch
ҚР МЖМБС - Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына
Мұғалім-өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім, оқуды, ізденуді тоқтатысымен оның мұғалімдігі де жойылады.
К.Д.Ушинский
I К І Р І С П Е
Елімізде қазіргі кезеңде білім берудің жаңа ұлттық жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағытталған жұмыстар іске асырылуда. Бұл оқыту теориясы мен оқу - тәрбие үрдісіндегі жаңашылдыққа байланысты болып отыр: білім беру парадигмасын өзгертіп, білім берудің мазмұны жаңартылып, жаңа көзқарас, жаңаша қарым - қатынас пайда болды.
Білім беру саласы қызметкерлерінің алдында қойылып отырған басты міндеттердің бірі - оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды меңгеріп, заман талабына сай қолдана білу.
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекеттің ғылыми - педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі. Өйткені жаңа педагогикалық технологияны меңгеруге мұғалімдерді даярлау - оларды кәсіби білімін көтеруге дайындау аспектісінің бірі және тұлғасын қалыптастыру үрдісіндегі іс-әрекеттің нәтижесі болып табылады. Жаңа педагогикалық технологиялар - бұл білімнің басында мақсаттарымен біріктірілген пәндер мен әдістемелердің, оқу - тәрбие үрдісін ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырымдамасымен байланысқан міндеттерінің, мазмұнының, формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері, мұнда іс-әрекет оқушының дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды.
Оқытудың жаңа технологияларының принциптері - оқытудың ізгілендіру, өздігінен дамитын, дұрыс шешім қабылдай алатын, өзін-өзі жетілдіріп, өсіруші, тәрбиелеуші жеке тұлға қалыптастыру болып табылады.
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық жаңа технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты жетік маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің өзін-өзі дамытып, оқу - тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастырылуына көмектеседі. Қазіргі ғылым мен техниканың дамыған заманында оқытудың жаңа технологиялық әдістерін пайдалану арқылы оқушылардың білім деңгейін заман талабына сай арттырады. Осындай әдістердің бірі - конструкциялық технология арқылы оқыту әдісі. Конструкциялық технология нәтижесінде сабаққа қатысушылар тірек-сызбалар, көрнекілік, көмек-нұсқаулар арқылы ұжым болып бір-бірімен байланыса отырып, мәселелерді шешеді.
Жұмыстың мақсаты: Орта мектептің химия курсын оқытуда конструкциялық технологияны қолданып, оқушылардың білімі мен біліктілігін қалыптастыру және оқушылардың пәнге деген белсенділігін арттыру.
Міндеттері:
Орта мектептің химия курсында Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқушылардың білімі мен біліктілігін қалыптастыру;
конструкциялық технологияны пайдаланып, оқушылардың танымдық қызығушылығын және білім сапасын арттыру;
конструкциялық технологияны пайдалану арқылы мұғалімнің уақытын үдемдеу және химияны оқытуда тиімді пайдалану.
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Тапсырманың дұрыс және сапалы орындалуы оның мазмұнына тікелей байланысты болады. Сондықтан, ақыл-ойдың кезең-кезеңмен қалыптасу теориясына сүйене отырып әрбір тақырыпқа сәйкес, оқытудың психологиялық және педагогикалық талаптары мен дидактикалық принциптеріне сай тапсырмалар жүйесін жасау.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы мен ғылыми жаңалығы. Орта мектептің химия курсында Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқытудың әдістемесі жасалды;
Зерттеу жұмысының мақсаты. химия пәнiн оқытуда оқушылардың химиялық білімдерін, ғылыми ұғымдарын, практикалық біліктері мен дағдыларын қалыптастыруда әр түрлі әдіс-тәсілдердің мүмкiндiгiн айқындау. Оқушылардың Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі туралы ілімді игере отырып негізгі ұғымдарды қалыптастыруда озық әдістемелерді пайдаланудың тиiмдi жолдары мен әдiстерiн анықтау.
Зерттеу жұмысының әдiстерi - педагогикалық әдебиеттерге, ғылыми зерттеулерге, оқулықтар мен бағдарламалаларға, әдiстемелiк құралдарға шолу жасау; химия пәнiнiң оқыту үрдiсiн бақылау; оқушылардың химиялық бiлiмi мен бiлiгiн саралайтын диагностикалық сауалнамалар жүргiзу, алынған нәтижелердi қорытындылау, талдау жасау;педагогикалық эксперимент жүргiзу және оның нәтижесiн сандық және сапалық талдау.
Зерттеудің ғылыми болжамы - жүйелі және нақты жасалған тапсырмаларды орындау оқушының белсенділігі мен логикалық ойлау қабілетін арттырады.
Зерттеудің маңыздылығы: жас ерекшеліктеріне сәйкес, педагогикалық, психологиялық және дидактикалық талаптарға сай оқыту әдістемесі оқушылардың танымдық іс-әрекетін дамытады.
1. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
Кез-келген мемлекеттің негізгі даму тірегі бұл - білімді де білікті, іскер де, де белсенді адамдар болып табылады. Біздің балаларымыз білімі жоғары жұмысшылар мен фирмалар, инженерлер, банкирлер және өнер қайраткерлері, мұғалімдер мен дәрігерлер, зауыттар мен биржалардың иелері болады[1].
Қоғам талабына сай қоғамды көркейтетін, дамытатын жастарды тәрбиелеу ең маңызды мәселе екені даусыз. Қоғамның дамуына қарай ғылым мен техниканың деңгейі де, оны басқару жүйесі де өзгеріп отыратыны белгілі. Осыған орай маман қызметінің мазмұны жаңарып, жаңа мақсат, жаңа көзқарас, жаңа шешімдер мен жаңа мүмкіншіліктерді қажет етеді. Ондай мүмкіншілік тек білім арқылы келеді [2].
Білім беру саласындағы мұғалімге біліктілігін үнемі арттыру қажет, ол өз кезегінде педагоаг маманның артта қалушылығын еңсерудің факторына айналады[3].
Кез-келген салада өз ісінің мықтылары қашанда сұранысқа ие, сондықтан жас маманның толық игеруі қажет әдіс-тәсілдерді зерделеу, олардың тиімділерін оқу үдерісне енгізу, анықтау- заман талабы[4].
Білім беру жүйесі реформасының орталық буыны осы заманғы ақпараттық технологиялар мен білім беру үдерістерін жаппай ендіру болуы тиіс. Бұл кезеңде негізгі назарды оқытушыларды қайта даярлау мен біліктілігін арттыру қажеттігіне аударған жөн. Бұған қоса оқу бағдарламаларын олардың халықарарлық стандарттар мен осы заманғы әлемнің талаптарына сәйкестігі тұрғысынан қайта қарастыру керек.
Бәсекеге қабілеттілік мәселесі - бұл, ең алдымен, сапа мәселесі.
Қандайлық жақсы және кәсіби болса-дағы бір де бір оқытушы егер оқушының өзі білімге ұмытылмаса, егер оқушының өзі кәсіби, жоғары білікті маман болғысы келмесе, оны ештеңеге үйрете алмайды. [5].
Білім - қоғамды әлеуметтік, мәдени - ғылыми прогреспен қамтамасыз ететін ғажайып құбылыс, адам үшін де, қоғам үшін де ең жоғары құндылық. Оның ең негізгі қызметі - адамның менталитетін, адамгершілігін, творчествалық қабілетін қалыптастыру, дамыту. Осыған орай егеменді еліміз өзінің дамуының ең басты алғы шарты - білім беру жүйесінің Білім ғасырындағы міндеті мен мазмұнын айқындап берді [6].
Білім беру сатыларының сабақтастығын қамтамасыз ететін білім беру процесінің үздіксіздігі, оқу мен тәрбиенің бірлігі, білім беруді басқарудың демократиялық сипаты,білімнің, ғылымның және өндірістің интеграциялануы, ақпараттануы, оқушыларды кәсіптік бағдарлау, білім беруді саралау, ізгілендіру, гуманитарландыру және т.б. - білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі принцптері.Сонымен қатар Қазақстан Республикасының ғылым және ғылыми - техникалық саясат тұжырымдамасында да ғылымды демократияландыру, интеграциялау, инновациялық процестің білім, ғылым саласында кең өріс алуы да атап көрсетілген [3].
Білім жүйесін дамыту стратегиясының басты мақсаты - ұлттық білім моделін жасау. Ұлттық білім үлгісінің негізгі бағыты - адамды қоғамның ең негізгі құндылығы ретінде тану, оның қоғамдағы орны мен рөліне, әлеуметтік жағдайына, психикалық даму ерекшелігіне мән беру, сол арқылы оның рухани жан - дүниесінің байуына, саяси көзқарасының, творчествалық еркіндігі мен белсенділігінің, кәсіби іскерлігінің қалыптасуына жағдай жасау, мүмкіндік беру. Яғни, ХХI ғасырдың маманы - жаратылыстану мен гуманитарлық ғылымдар бойынша ой - өрісі кең, жан - дүниесі бай, ұлттық менталитеті жоғары, кәсіби білікті маман, адамдармен дұрыс қарым - қатынас жасай алатын, басқаның пікірімен санасатын, кез - келген ситуациядан шығудың жолын таба алатын, жауапкершілік сезімі жоғары, қоғамда белгілі бір рөл атқаратын, қайталанбайтын дара тұлға болуы тиіс. Ал мұндай мүмкіндіктің негізі - жоғары білімде. ¤йткені жоғары білім - үздіксіз білім беру жүйесінің шешуші тетігі. Сондықтан білімгерді тек маман ретінде ғана қарамай, оны өз қоғамының азаматы, жеке тұлға, келешектің иесі, тірегі ретінде тану, соған мүмкіндік жасау қажет [4].
Еліміздің егемендік алып, қоғамдық өмірдің барлық, соның ішінде білім беру саласында жүріп жатқан демократияландыру мен ізгілендіру мектепті осы кезге дейінгі дағдарыстан шығаратын қуатты талпыныстарға жол ашты.
Білім мазмұны жаңа үрдістік біліктермен, ақпаратты қабылдау қабілеттерінің дамуымен, ғылымдағы шығармашылық және нарық жағдайындағы білім беру бағдарламаларының нақтылануымен баий түсуде. Атап айтқанда:
oo Есте сақтауға негізделген оқып білім алудан, бұрынғы меңгергендерді пайдалана отырып, ақыл - ой дамытатын оқуға көшу;
oo Білімнің статистикалық үлгісінен ақыл - ой әрекетінің динамикалық құрылым жүйесіне көшу;
oo Оқушыға орташа деңгейде білім беретін бағдарламадан жекелеп, саралап оқыту бағдарламасына көшу [5].
Кез - келген елдің экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгейінің жоғарлылығы, дүние жүзілік қауымдастықтағы орны мен салмағы сол елдің технологиялық даму деңгейімен анықталмақ. Жалпы қоғам дамуы мен жаңа технологияны енгізу сапалығы осы елдегі білім беру ісінің жолға қойылғандығы мен осы саланы ақпараттандыру деңгейіне келіп тіреледі. Экономикалық күшті дамыған елдердің тәжірибесі экономика, ғылым және мәдениеттің қарқанды дамуының екендігін көрсетіп отыр. Ендеше қазіргі заманның жаңа технологиясын игеру міндетіміз [6].
Білімді даралап, саралап берудің басты бір бағыттарының бірі - дарынды, талантты балалар мен жас өспірімдерді оқыту. Кейінгі кезде мұндай өзекті мәселеге әлемдік педагогикалық қызығушылық бары байқалады. Ел Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында Біздің балаларымыз біліктілігі жоғары мамандар болады, оларға жағдай жасау керек делінген. Танымал француз педагогы дұрыс атап көрсеткеніндей: "Оқыту, дегеніміз - екі есе оқу". Шын мәнінде, мұғалімдердің үздіксіз оқу және дайындалуынсыз жақсы нәтиже күтуге болмайды. Данышпан ұстаз Ыбырай Алтынсарин бұдан ғасырдан астам уақыт бұрын "Бір Аллаға сыйынып, кел, балалар, оқылық" деген екен. Бұл сөзді бүгін қайталаушы біздер жас бүлдіршіндерге: "мемлекет сендердің жақсы білім алуларыңа қолайлы жағдай туғызды, енді сіздер сол қамқорлыққа жақсы оқуларыңызбен жауап беріңіздер" демекпіз. ¤йткені білімділер ғана бар мақсатына жетеді [7].
Әлемдік педагогиканың, көбінесе, жүгінетіні - Л.С.Выготскийдің идеяларына негізделген В.В.Давыдов пен Д.В.Эльконин және Л.В.Занковтың дамыта оқыту жүйелері. Дамыта оқыту - білім беру мекемесінің әрбір сабақта, күнделікті қарым - қатынаста,мектепте және мектептен тыс істе асырылатын өзекті мақсаты, сонымен қатар, болашақты болжаған оқушы тұлғасын өзіндік жетілдіруіне, өзіндік қалыптасуына жеткізетін амал.
Мектептің педагогикалық құрылымда негізгі құндылық - оқушы және оның жеке тұлғасы. Педагогика ғылымының докторы, Ж.Қараевтың деңгейлік оқыту жүйесі туралы іліміне сүйеніп, әр пән бойынша деңгейлік тапсырмалар дайындауға болады. Өйткені қазіргі экономикалық жағдай оқушының жаңа үрдістерін талап етуде.
Соңғы жылдары компьютерлік технологиялар деген ұғым ақпараттық технологиялар терминімен алмастырылуда. Бүкіл ақпараттық технологиялар компьютерлік оқытумен байланысты. Қазіргі күннің қажеттілігі - қарқынды күшейте (интенсивті) оқытудың ашық жүйелерін жасау және қолдану. Бұл жүйелер оқушыға өзіне тиімді оқыту технологиясын таңдап алуына және жеке даму бағдарламасын құруына мүмкіндік береді.
"Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту" - педагогикалық технолгияның бір саласы болып табылады. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы әлемнің түпкір-түпкірінен жиналған білім берушілердің еңбегі. Бұл технологияны жүйеге келтірушілер: Джинни Стил, Курт Мередит, Чарлз Темпл.
II НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқыту
Қазақстан Республикасыныңң "Білім туралы" заңыныңң 5-тарауындағы 41-баптың 1-бөліміндегі "педагог қызметкерлер өз біліктілігін арттыруға міндетті" деп көрсетілуі, "Қазақстан-2030" стратегиялық бағдарламасында елбасыныңң "біз балаларымызға өзіміздің жақын және алыс көршілерімізбен достық қарым-қатынасымызды мұра етіп қалдыруымыз керек" деген сөзі бүкіл ағартушы қауым алдында "Оқу тәрбие үрдісіне жаңа педагогикалық технологияларды енгізу арқылы оқушылардың білім сапасын арттыру, шығармашылық қабілетін дамыту" өзекті мәселелер енгізіп отырғаны белгілі. Осы мақсатты жүзеге асыруда мектеп басшысы, ұжымдағы мұғалімдердің кәсіби шеберлігі мен шығармашылық ізденісін дамытуға аса мән беру қажет. Тәуелсіздік алуымызға байланысты, өз ұлтымыздың кәсіби шебер, ұлттық мамандар даярлау ісі-өкіметіміздің алдындағы үлкен міндет. Сондықтан да соңғы жылдар білім реформасын жүргізу мәселесі күн тәртібіндегі өзекті мәселе болып отыр[33].
Ұстаз міндеті - оқушыға кез келген білім саласын меңгертудің жеңіл де тиімді жолдарын тауып, шығармашылықпен жұмыс істей білуге үйрету. Сабақ - мұғалімнің педагогикалық мәдениетінің айнасы деген болатын. Пән мұғалімі оқулық көлемінде ғана шектелмей, тың жаңалықтарды қолдана білсе, сабақтың қызықты да тартымды болуы сөзсіз. Сабақта әр түрлі карточкалар, көрнекіліктерді тиімді пайдалану, газет-журнал жаңалықтарын, теледидар көріністерін дұрыс қолдану арқылы оқушыларға көп нәрсені үйретіп, талдай білуге тәрбиелей аламыз. Уақыт өткен сайын сабақ үрдісін жетілдірудің жолдары мен әдістері үнемі өзгеріп, жаңаруда. Соның ішінде менің тоқталып кететінім Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқыту. Конструкциялық технология арқылы сабақтарды өткізуді дәстүрге айналдыру қажет. Интерактивті тақта арқылы пәндік көрнекі құралдарды бейнематериалдар арқылы көрсетуге болады. [34].
Ұлы ойшыл Плутарих кезінде былай депті: "...Көптеген табиғи талант дарынсыз ұстаздардың кесірінен жойылып кетеді. Олар дарынның табиғи құбылысына терең бойлай алмай, құртып тынады". Міне, ұстаз осындай келеңсіздікке жол бермеуі керек.
Әр педагог мектептегі моральдік-психологиялық ахуалға жауапты екенін түсіну керек, одан көбінесе алдында отырған жасөспірім қалай өсіп шығатыны байланысты. Бүгін ол- бала, ертең- біздің еліміздің азаматы.
Мұғалімнің қызметі ең қайырымды мамандықтардың бірі. Өзінің күнделікті көп еңбегінің арқасында адамгершілік негіздегі жеке тұлғаны қалыптастырады, оған біздің ертеңіміз тәуелді.Оқушылардың шығармашылық қабілетін арттырып, ынталандыру үшін сабақтарды мынадай жолдармен өткізуге болады:
1. Сабақта кең көлемде көрнекі құралдарды пайдалану;
2. Сабақты түрлендіріп өткізу;
3. Сабақта конструкциялық технологияларды, суреттерді, схемаларды пайдалану;
4. Техникалық құралдарды тиімді қолдану;
5. Сабаққа қатысты бейнетаспаларды, фильмдерді көрсету.
Сабақ жүргізу барсында интерактивті әдіс, тәсілдердің бірнеше түрлерін пайдаландым. Ерекшелігі: оқушылар сабақ мазмұнын өздерінің бұрынғы білімдерімен салыстырып байланыстырады. Оқушылар тақырып бойынша сұрақтар қалыптастырып, өз мақсаттарын айқындайды.
Сабақтың бастапқы кезеңінде (мақсатты айқындау) қолдануға болатын тәсілдер байланыстырады. Оқытушының бұл кезеңдегі басты мақсаты-оқушыларға жаңа білім қабалдауға және игеруге белсенділендіру. оқушылар тақырып бойынша сұрақтар қалыптастырып, өз мақсаттарын айқындайды. Сабақтың бұл кезеңінде оқушылар не білемін?, не білгім келеді?, жаңа білімнің маған берер пайдасы қандай болмақ? деген сұрақтарға жауап беруге ұмтылады. [35].
Қазіргі кезде педагогика саласында тың үрдіс белең алып, сабақ жүргізу түрлері әр қилы болып өткізілуде. Соның бір түрі конструкциялық технология арқылы оқыту.
:: конструкциялық технологияны пайдалана отырып, оқушыларға бағыт -
бағдар беру;
:: адамдардың арасындағы қатынас өмірдің басты қажеттілігі екенін
мойындау;
:: барлық оқушыға тең мүмкіндік жасау;
:: әлеуметтік - психологиялық кезеңдерде тиімді әдіске топтың даяр болуы;
:: топпен жұмыс істей білу;
:: оқу материалын игеруде және іс - әрекеттерінде жете ұғынуға
талпындыру;
:: белгілі бір мәселе шешуде оқушылардың ынтымақтастығын, серіктестігін
ұйымдастыру.
Осы әдіспен өткізілген сабақтың үлгілері төмендегідей:.
Химиялық элементтердің периодтық жүйедегі орны және олардың электрондық құрылысы тақырыбында өткізілді.
Тапсырма:
1. Оқушылар периодтық жүйедегі элементтердің орны, құрылысы туралы білімдерін жүйелейді, элементтердің жеке дара ерекшеліктерін анықтайды.
2. Ең негізін анықтап, талдау жасайды, топтастырады,салыстыруды үйренеді.
3.Табиғатқа деген сүіспеншіліктерін арттырады, бір - бірін сыйлауға
тәрбиеленеді. Өз ойларын ашық айтуға дағдыланады.
Бағалау: Мәтінді талдау арқылы элементтер туралы білімдерін пайдаланып, кестедегі тор көздерді толтырады, топтастырады, Венн диаграммасын толтыру кезеңін жасайды.Топпен, жұппен жұмыс істегенде қолданған стратегиялар - ой қозғау, Венн диаграммасы, СТО стратегисы INSERT, химиялық лото ойыны т.б. әдістері қолданылады.
Сабақтың барысы.
I кезең. Ой қозғау.
Кесте 3 - Кім тез, кім жылдам
Элементтің аты
Сипаттамасы, физикалық қасиеті
Химиялық қасиеті
Алу әдісі
Маңызы
Оттек
Сутек
II кезең. INSERT ( АҚПАРАТТЫ ТАҢДАУ ) СРАТЕГИЯСЫ.
Бұл кезеңде оқушылар бейметалдар жайлы білгендерін өз беттерінше жеке-жеке толтырады. Берілген мәтінді түсініп, негізгі ойын жазады. Алғашқы қатарға бұрыннан білгендерін жазады, жаңа ақпаратқа өз түсінгендерін толтырады. Білгім келеді қатарын толтырғанда оқушылар бір-бірінен білмегендерін сұрайды, кейін ол қатарды мұғалімімен толықтырады.
Кесте 4- INSERT ( АҚПАРАТТЫ ТАҢДАУ ) СРАТЕГИЯСЫ
V
+
-
?
"Бұрыннан білемін"
Мұнда оқушылар сабақта кездескен бұрыннан білетін мәліметтерді келтіреді.
"Жаңа ақпарат"
Бұл жерде оқушылар осы сабақта жаңадан білгенін жазады.
"Менің ойлағаныма қайшы"
Мұнда оқушылар бұрынғы білімдеріне қарама-қайшы сабақта келтірілген мәліметтерді келтіреді.
"Білгім келеді"
Бұл бағанда оқушылар өздері келіспейтін немесе түсініксіз болған, тағы да білгісі келетін мәліметтің тұстарын жазады.
Сызба сурет 1 - Химиялық лото ойыны
1. Парларын тап? Бос торкөздерге әрбір реакция теңдеуі дұрыс құрылатындай берілген карточкалардағы (үлестірме) химиялық қосылыстарды дұрыс орналастыру.
+
+
+
+
+
+
+
Жауаптары: CaC2 N2 CaCN2 C
2NaCl 2H2O Cl2 2NaOH H2
SO2 2C 2CO S
2. Бос торкөздердегі сұрақ белгісінің орнына тиісті реактивтерді жазу. Бейметалдарды алу қасиеттеріне құрастырылған [36].
III кезең. Рефлексия. Текшенің 2-қырына оттегі мен күкіртті жазылып, периодтық жүйенің үлгілесі ілініп, салыстырыңдар деген тапсырма ұсынылады. Бұл жерде Венн диаграммасы толтырылады.
Сурет 2 - Венн диаграммасы
O2
О2 II период VI топ, суда құм, ауа, - 180[0] сұйытылады,-218[0] қату температурасы. Өнеркәсіпте ауадан, H2O, HgO, KClO3, KMnO4 қопару, авиация, тыныс алу, металлургия қолданылады. Шееле швед химигі, Пристли ағылшын ғалымы зерттеген
S
S, III-топ, реттік номері 16, тотығу дғрежесі +2,-2,+4,+6 валенттілігі +II,-II, +YI, ZnS,Cu2S,Fe2S,H2S,
CaSO4*2H2O MgSO4*7H2O
Na2SO4*10H2O,иілімді, кристалды, сіріңке, күкірт көміртек өндірісінде, каучукті вулканизациялауда, өсімдік зиянкестеріне қарсы күресте.
Ұқсастығы
Газ,XS2, YP4 жай зат, химиялық элемент, YI топ, негізгі топша жер қыртысында минералдарда, органикалық қосылыстардыњ құрамында , аллотропиялық түр өзгерістері бар, медицинада, металлург кейбір бейметалдармен ғрекеттеседі.
Топтар бір-бірін толықтырады. Текшенің 3-қыры - иә, жоқ. Егер
оттегі болмаса адам тіршілік ете алар ма еді? Бір топ иә, екінші топ жоқ деген пікірлерді дәлелдейді. Сабақтың соңында оқушылардың іс-әрекеттері, білімдері бағаланады. Үй тапсырмасы беріледі. Жаңа оқыту технологияларын пайдалану оқушылардың белсенділігін, білім сапасын заман талабына сай арттырады. Оқушының талдап, салыстыруға, танымдық қабілетін танытуға, ұмтылдырады.
2.2 Элементтердің периодты жүйедегі орны және электрондық құрылысы тақырыбында кубизм әдісі элементтерін пайдалану
1. Кубизм әдісі
2. Қызығушылықты ояту әдісі
3. Топтастыру әдісі
4. Эссе жазу әдісі (Еркін жазу)
5. Инсерт әдісі және түртіп алу әдісі
6. РАФТ әдісі
7. Танымдық сұрақтар
1.Кубизм әдісі Сутек
1. Суреттеу
4. Саралау
2. Салыстыру 5. Қолдану
3. Ойынмен байланыстыру 6. Талқылау
Суреттеу. Сутек химиялық элемент, жай зат, молекуласы екі атом, сутектен тұрады, өте жеңіл, суда ерімейді. Салыстырмалы атомдық массасы- 1,008, валенттілігі- 1.
Салыстыру. Оттек пен сутекті салыстырып сипаттау.
Ойынмен байланыстыру. Оттекке ұқсаз газ, түссіз, иіссіз, дәмсіз, ауада жанады, жануды қуаттайды. Оттек пен сутектің химиялық қасиеттері Венн диаграммасын сызу.
Саралау. Сутек ерекше жеңіл газ, қопарылыс беріп жанады.
Қолданылуы. Сутекті металдарды кесуде, пісіруде, аммиак, азот қышқылын алу, ауа шарын толтыру да қолданылады.
Талқылау. ¤те жеңіл улы емес, қопарылыс береді. А
2. Қызығушылықты ояту әдісі
Тапсырма: Галогендер деген сөздің мағынасын ашу.
3. Топтастыру әдісі
Сызба сурет 2-Галогендер
4. Эссе жазу әдісі (Еркін жазу)
Оқушыларға тақтадағы топтастыру әдісінде жазылған сөздерді бір - бірімен байланыстырып эссе жазады.
Кесте 5 - Инсерт әдісі немесе түртіп алу әдісі
V білемін
+ жаңа мәлімет
- білмеймін
? сұрақ туды
Бұл әдісте жаңа тақырыпты оқушылар өздері оқып, әр абзацқа белгі қойып отырады. Оқып болған соң дәптерлеріне кестені толтырады. Галогендер туралы бұрыннан білетіндерін V - қанатша белгісі бар қатарға жазады, ал + қосу белгісі бар қатарға бұрыннан біледі, сонда да қазір оқығаннан толықтырған білімін жазады, - алу және ? сұрақ белгісі қойылған қатарға білмейтін мәліметтер мен термин сөздер немесе сұрап білгісі келген мәліметтерді жазады.
Дәптерлеріне жазып болған соң тақтадағы, кестені толтырып, ондағы - алу және ? сұрақ белгісі тұрған қатарға жазылған мәліметтер жайлы мұғалім түсінік береді. Мысалы: Вром табиғатта сұйық түрінде кездесетін элемент. Қоңыр түсті болады. Иісі өте нашар сасық болады. Фото, кино пленкаларын жасағанда және жүйке ауруларын емдеуге қолданылады [37].
1. РАФТ әдісі.
Р - рөл, А - аудитория, Ф - форма, Т - тақырып
Мұғалім рөл ретінде тақырыпты айтады, әр топ өз тапсырмасын орындайды
1-топ - аудитория, яғни тақырыпқа сипаттама.
2-топ - форма, сол тақырып бойынша өлең, хат, шығарма т.б. жазып оқиды.
3-топ - тақырып, берілген тапсырмаға тақырып қойып, соны қорғап шығады.
2. Танымдық сұрақтар.
Әр топқа 3 сұрақтан беріледі.
1- топқа:
1. Бейметалдардың металдардан негізгі қандай ерекшеліктері бар?
2. Галогендер қай периодтың қатарына жатқызылады?
3. Қазақстанда бейметалдарды қандай жерлерде кездестіреміз?
2 - топқа:
1. Инертті газдарға жататын элементтерді қазақша қалай атаймыз?
2. VI топ бейметалдарының қандай ерекшеліктері бар?
3. 2 периодтың IV тобына қандай элементтержатады?
3 - топқа:
1. Күнделікті медицинада қолданылатын бейметалдар?
2. V топ бейметалдардың бір-бірінен айырмашылығы?
3. I, H, O, P, N, S, Ne, Ar бұлар қандай элементтер?
Сабақ басталғанда әр топқа бағалау парағы таратылып беріледі. Сол бағалау парағына оқушылар өздерін бағалап мұғалімге береді. Бағалау парағына қарап мұғалім оқушыларды бағалайды. Бағаларға мұғалім келіспесе, бағасы төмен немесе жоғары оқушыларға сұрақ қою арқылы толықтырады.
1. Осындай ізденіс сабақтары оқушылардың білімін шыңдауға көп септігін тигізеді [38].
2.3. Білім стратегі атты педагогика - психологиялық ойынды
пайдаланып Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесіндегі элементтер және олардың қосылыстары тақырыбында сабақ өткізу
Қазіргі кездегі білім берудегі негізгі мақсат -- жан-жақты білімді, өмір сүруге бейім, іскер, өзіндік ой-талғамы бар, адамгершілігі жоғары, қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру. Оқушылардың білім сапасын көтеру мақсатында әрбір сабақта қолданылатын оқытудың жаңа формалары мен технологиялары оқушылардың пәнге қызығуын, ізденімпаздығын байқау, қабілеттерін жетілдіруге, білім сапасын көтеруге мүмкіндік береді. Бұл технологияның негізгі мақсаты -- баланың қабілетін ашу, дамыта оқыту белсенділігін арттыру, өзіне деген сенімін арттыру, іздендіру, қосымша материалдарды жүйелі түрде пайдалану. Осы мақсатпен 9-сыныпта Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесіндегі элементтер және олардың қосылыстары такырыбында Білім стратегі деген психологиялық ойын сабағы өткізілді. Сынып оқушылары 3 топқа бөлініп, сабақ кесте бойынша жүргізілді.
Нәтижені бағалаймын
V рефлекция
Сызба сурет 3. Еркін таңдау жасаймын
IV
коорекция
Өзімнің іс-әрекетімді болжаймын
Ш
экспликация
Басқа жеке
тұлғамен
диалог
II
экспликация
Мен жеке тұлғамын
І
эпилог, пролог
Оқушылардың колында сигналды белгілер болады.
Қызыл - көмек керек, түсінбеген.
Жасыл - тапсырманы орындап дайын болған.
Кесте 6- Бағалау парағы
Оқушының аты-жөні
Пролог эпилог
Экспли - кация
Коррекция
Рефликация
Жалпы бион саны
Баға
I
II III
ІV
V
VI
VII
■
1. ПРОЛОГ, ЭПИЛОГ. а). ‡й тапсырмасын тексеру кезеңі. Сен білесің бе?
б). Үй тапсырмасын бекіту. Ішкі сәуле ойыны
Сен білесің бе? бөлімінде оқушылар бейметалдардың сан алуандығы жөнінде мәліметтер жинақтап, өз ойларын ортаға салады. ‡й тапсырмасы Ішкі сәуле ойыны арқылы бекітілді. Оқушылар бір-біріне қарама-қарсы сұрақ қояды. Бұл ойынның басты мақсаты - сұраққа нақты жауап беру.
2. ЭКСПЛИКАЦИЯ II -- оқушылардың даму динамикасын, ынтасын, есте сақтауын арттыру мақсатында оқушыларға лездік сұрақтар қойылады. Сол сұрақтар арқылы жаңа сабақтың тақырыбы ашылады. Әр оқушының ой-өрісі кеңейеді.
3. ЭКСПЛИКАЦИЯ III -- кесте сурет арқылы жаңа сабақ түсіндіріледі
I. Жаңа сабақтың жоспары:
а) Бейметалдарға жалпы сипаттама (кесте, суретті плакат арқылы түсінік беру);
ә) инертті газдардың сан алуандығы. (сурет арқылы түсінік беру);
б) галогендердің тіршіліктегі маңызы. (тірек-сызба, суреттер арқылы түсінік
беру) [38].
А. Кесте 7- Жалпы сипаттама.
Бейметалдар туралы біліміңізді пайдаланып кестедегі торкөздерді толтырыңыз. Ерекшелеп жазылған атом топтары қалай аталады.
Бейметалдар атауы
Таңбалануы
қосылыстары
Сәйкес қышқыл немесе тұздарының атауы
Формуласы
валенттігі
F
Азот
HNO3
V
Нитрат
Si
Хлор
NaCl
хлорид
C
II
H2S
сульфид
Фосфор
III
Ә. Инертті газдардың сан алуандығы. Бұл бөлімде инертті газдардың сан алуандығы және олардың басқа газдардан айырмашылығы туралы сабақ түсіндіріледі.
Б. галогендердің тіршіліктегі маңызы. Сабақтың бұл бөлімі тірек-сызба арқылы түсіндіріледі.
Кесте 8- галогендердің тіршіліктегі маңызы
Маңызы
Бактерияны жою, суды хлорлау, мата мен қаѓазды аѓарту, тоњазытқыш жасайды, фото, кино. Ж%.йке ауруларын емдеуге қолданылады.
F-жетіспесе тіс ауырады
Br-жүйке ауруларында қол-
Данылады, I-жетпесе бұ-
ғақ ауруына ұшырайды.
Медицинада адамның өсуін
тездететін гармон түзеді,қал-
қанша безде болады.
II. Жаңа сабақты бекіту.
а) периодтық кестемен жұмыс (H, O, C, P, B, S, Cl- таңбалары беріліп, сұрақтарға жауап беру)
б) дидактикалық үлестірмелер 3 топқа тапсырмалар беріледі.
І топтың тапсырмасы.
Сутектің, оттектің химиялық қасиеттері туралы түсінік беру.
ІІ топтың тапсырмасы.
Азоттың, күкірттің, фосфордың тіршіліктегі маңызы, зияны туралы туралы түсінік беру [39].
ІІІ топтың тапсырмасы.
Бор, көміртектің қосылыстары, физ-химиялық мағынасын ашу.
4. КОРРЕКЦИЯ IV. Зертханалық жұмыс.
Мақсаты: Кипп аппаратымен сутекті алу, оның құрылысы, козғалысы және қолданылуы.
Бұл бөлімде зертханалық жұмыс арқылы оқушының оқу материа - лын қалай қабылдап, оны мән бере ұғынып есте сақтауын, білімді шебер қолдана алуын түсінуге мүмкіндік табылады. Оқушыдардың білімі мен икемдігін тексеру кезінде, оқу-танымдық әрекеті шыңдалады.
5. РЕФЛЕКСИЯ V. Сабақты қорытындылау кезеңі. Сабақтың нәтижесін сараптап, талдау. Жалпы бейметалдар санын жинақтап, бағалау. Бұл сабақтың нәтижесін семантикалық карта арқылы оқушының кай жер - де қате жібергенін білуге болады.‡йге тапсырма ретінде оқушыларға сурет дәптерлеріне зертхана - лық жұмыста байқаған құбылыстарды салу. Жекелеген оқушыларға тест құрастыру тапсырылады.
Оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру, ойлау, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, қоршаған ортаға деген жауапкершілігін арттыруда сабақтың берері мол болады [40].
2.4 Химия сабақтарын өткізуде пайдаланған интерактивті әдіс тәсілдердің зерттеу нәтижелері
9а және 9ә сыныптарға химия сабақтарын жүргізу барысында 9 а сыныптарын бақылау, ал 9б сыныптарын зерттеу сыныптары ретінде алынды. Бақылау сыныптарына дәстүрлі әдістермен сабақ өтілсе, тәжірибе сыныптарына интерактивті әдістерді қолдану арқылы сабақ жүргізілді. ¤тілген интерактивті сабақтардың жалпы көрсеткіші мынадай нәтижиелер көрсетті. Бейметалдар тақырыбын күнделікті сабақ жоспары бойынша өткізу әдісі.
Пән аты: Химия
Сабақтың тақырыбы: Бейметалдардың периодтық жүйедегі орны және
электрондық құрылысы.
Сабақтың мақсаты : Бейметалдармен танысу, оларға жалпы сиипаттама. Нағыз бейметалдар негізгі топша элементтері болады,сыртқы электрондық қабаттары аяқталуға жақын және атомдық радиустері кіші болып келеді.бейметалдардың жалпы саны қазіргі таңда 22-болып келеді.
Білімділік: Бейметалдар қандай түрде кездеседі? Олардың қосылыстарының
Тәрбиелік: Химия пәні талап ететін ұқыптылық пен жауапкершілікке баулу
Дамыту: Бейметалдардың күнделікті өмір мен қоршаған ортада қолданылуы, оқушыларды қосымша әдебиеттермен таныстыру жұмысын жетілдіру. Жалпы химия, Химия мектепте, Химиялық элементтер әлемінде.
Сабақтың көрнекілігі: Менделеевтің таблицасы, карточка, схема, өлең, оқулықтар.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Пән аралық байланыс: биология, медицина, тарих, география,физика ж\е т.б
Сабақтың барысы
1. йымдастыру кезеңі: ( 1-3 ) мин.
Оқушылармен сәлемдесу, кезекші оқушымен жұмыс және қалған оқушыларды түгелдеу.
2. ‡й тапсырмасын сұрау : ( 15-мин )
Оқушылардан үй тапсырмасын сұрау, алдынғы сабақты қалай түсінгенін байқау.
3. Жаңа сабақты түсіндіру ( 20-мин )
Жаңа сабақты өмірмен байланыстыру, бейметалдардың қандай қоспалары бар ? Не себепті бейметалдар деп аталады ? олардың периодтық жүйедегі алатын орны қандай екенін түсіндіру. Бейметалдардың жер бетінде таралуы, табиғатта қолданылуы. Қазақстандағы кен байыту орындары [41].
Кесте 9-Бейметалдардың Қазақстан аймақтарында таралуы.
Элемент
таралуы
Қазақстанның қай аймақтарында кездеседі?
C
Алмаз,графит, карбин
Карбонаттар мен гидрокарбонаттар. Мұнай,тас көмір,газ
Маңқыстау, Екібастұз,
Қарағанды
N
Ауаның 78 % N2
Селитраларда, нәруызда, нуклейін қышқылында
Ақтауда
P
Қызыл фосфор P4
Фосфорит Ca3(PO4)2
Апатит Ca5(PO4)3OH
Нуклейін қышқылдарында
Ақтөбе, Қаратау, Шымкент
S
Вулкан газдарында
Сульфидтер FeS, Cu2S ZnS
Сульфаттар CaSO4*2H2O, MgSO4*7H2O,Na2 SO4*102O,
Балқаш,Шығыс Қазақстан,Маңғыстау,Қостанай,Павлод ар
Si
Жер қыртысында
SiO2 (кварц)силикаттар
Қостанай,Жетіқара.
4. Жаңа сабақты бекіту: ( 5- мин )
Бейметалдар әр түрлі агрегаттық күйде кездеседі. S, P, C қатты күйде кездеседі. O2, H2, N2, Cl2 газ күйінде жүреді.олардың кей біреуі бос күйінде кездеседі, ал көпшілігі қосылыстар күйінде жүреді [42].
5. Сабақты қорытындылау. (2-мин )
‡йге тапсырма беру. Сұрақтар мен жаттығулар
Соңғы кезде еліміздің білім беру ісінде түбірлі өзгерістер болып жатқаны мәлім. Соның ішінде ең бастысы, әлемдік білім кеңістігіне ену мақсатындағы алғашқы қадамдар. Қазіргі таңда ұстазға қойылар талап та ерекше болып отыр. Мемлекеттік білім саясаты да осы ұстаз арқылы жүзеге аспақ. Ал бүгінгі таңда мектептің, мұғалімнің ең қасиетті міндеті - рухани бай, жан-жақты дамыған жеке, дарынды тұлға қалыптастыру.
Әр мұғалімнің алдыңғы сәулелі мұраты - өз пәнінен білім беріп қана қоймай, әр баланың менін ашу, сол менді шығармашылық тұлғаға жетелеу.
Баланың өзіне деген сенімін туғызу, өзінен шығармашылық қасиет, қабілет іздете білу, өмірден өз орнын тапқыза білу қаншалықты қиын екені түсінікті. өзіне-өзі таба алмай, өз мүмкіндіктерін дұрыс пайдалана алмай, өзін-өзі тұншықтырып жүргендер, басқа жолға түсіп адасушылықтың негізгі себебі, ең алдымен, бір кездегі ұстаздары, мектебінде жатқан жоқ па деген сауалдар мұғалімді ойлантқаны жөн.
Технология оқытудың тың әдістемесі немесе мүлде жаңаша жолдарын қарастырады деген түсінік артықтау. Оқыту мен тәрбие беру үрдістері ешқандай науқандық, өтпелікті көтере алмайтыны белгілі. Керісінше, адамзат баласының өз ұрпағын оқыту, тәрбилеудегі ең озық, тиімді ізденістерін, тәжірибелерін жалғастырып, тағы да тың жолдар іздеу, классикалық педагогиканың озық үлгілерін жаңа заман талабына сай дамыта отырып еңбектену жалғаса бермек.
Педагогикалық технология дегеніміз не? Бұл жөніндегі В.П.Беспалько өзінің Слагаемое пед технология деген еңбегінде былай дейді: Оқу-тәрбие үрдісінің алдын-ала жүйелі түрде жоспарлануы және оның жүзеге асу жобасы. Демек, технология қарапайым тілмен айтқанда, жүзеге асатын, нақты мақсаттардың алдын-ала ойластырылған нақты жобасы, яғни, белгілі педагогикалық жүйенің тәжірибеде жүзеге асатын жобасы.
Орыс ғалымы С.А. Смирнов өзінің Технология как средство обучения второго поколения еңбегінде ол сөздің өндірістен келгенін, яғни шикізатты өңдеу, жасаудың амалдары екеніне тоқталады да оған өзіндік анықтамасын береді. Инновациялық технологиядан іздену - ұзақ жылдар бойы таптаурын болып қалған өнімсіз іс-әрекеттерден арылудың бірден-бір жолы. Технология туралы өз пайымдауымызға келсек, ол ең біріншіден, диагностиканы басшылыққа алған, жеке тұлғаға қарай бағытталған мақсатты, сапалы оқу әрекетін ұйымдастыру. Жеке тұлға ең алдымен өз әрекеті арқылы ғана дамиды. Ал әрекет іс-қимылдарымен жүреді. Технология оқытудың, білім берудің, жеке тұлғаны жан-жақты дамытудың жаңа ізденістерін, нәтижелі ізденістерін талап етеді. Баланың білім алу, даму, т.б. іс-әрекеттерін мақсатты түрде ұйымдастыра білу, оған басшылық ету, білімді өз белсенділіктерімен алуларына түрткі жасау технологияның басты белгілері болып табылады.
Химия пәні физика, биология, география пәндері сияқты, жаратылыстану пәндерінің қатарына жатады, өйткені ол да табиғаттың құпия сырларын түсінуге көмектеседі. Жаратылыстану пәндерінің ішінде химия мен физика өзара тығыз байланысты. Физика пәні денелерді қарастырса, ал химия пәні сол денелерді құрайтын заттарды басты нысана етіп алады.
Біз өз технологиямызда оқушылардың пәннің өзіндік ерекшеліктерін сезіне отырып, баланың дербес ізденісі, жаңа білімді өз белсенділіктерімен алу іс-әрекеттерін ұйымдастыруға ерекше көңіл бөлеміз.
1. Алдын-ала тапсырмалар беру.
Мақсат: баланың өз бетімен өзіндік, яғни оқушы деңгейіндегі білімін қолдану, анализ, синтез, баға деңгейіне дейін жетелеу іс-әрекеттерін ұйымдастыру. Мақсат ұсыну. Оқушыларға өз мақсатын қойғызу.
2. Мақсатқа жету үшін көмек-бағдар, бағыт ұсыну. Эвристикалық жобалау технологиясына жүгіну.
3. Жаңа сабақта ең алдымен олардың өз жұмыстарын тыңдау, алдарындағы өзіндік мақсаттарын саралау, мұғалім қойған мақсаттардың орындалуына назар аудару. Ұжым болып талдау, жеткен жетістіктерін талдау. Бұл әрекет диагностика үшін де қажет.
4. Жаңа білімді меңгеру кезінде оқушылардың осы өзіндік жетістіктері тереңдей түседі, мұғалім коррекциялық та жұмыстар атқарады.
Жапондық ғалым-педагог Т.Сакомото тұжырымдамасында педагогикалық технология- педагогикаға жүйелі ойлау тәсілдерін ендіру немесе білімді жүйелеу, сыныптағы оқытуды жүйелеу болып табылады. Әрине, жүйе, жүйелілік ғылымының қол жеткен соңғы жаңалығы емес, жүйелілік әлемге тән қасиет, ол адамзат тәжірибесі мен ойына да тән қасиет. Адам қызметі жүйесіндегі мәселелердің туындауы - жүйеліліктің жеткіліксіздігін, ал ділгірлікті шешу жүйені технологияландыру арқылы жүзеге асатындығына көз жеткізу қиын емес.
Моделдің тиімділігі сол, орта мектептің химия курсында Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын конструкциялық технология арқылы оқыту туралы берілетін көлемді түсініктерді, ұғымдарды тұжырымды түрде, көрнекті түрде ғана жинақы етіп бере білуінде. Химия - эксперимент сабағы, көбінде тәжірибелік әдістер арқылы оқушыны қызықтырып, сабақты қызықты, нәрлі, нәтижелі етуге болады. Осы тұрғыда тарауды конструкциялық технология арқылы балаға жеткізу негізге алынды. Конструкциялық технология әр оқушының алдында жатады. Ол Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауы бойынша білім алудың бағдаршамындай, оқушылар оған қарап, әр түрлі іздену, зерттеу жұмыстарын орындайды. Бұл модель әрі тірек карточкасы, әрі көрнекілік, әрі көмек-нұсқау рөлін де атқарады. Модель оқушы іс-әрекетін де белгілі бір мақсатқа жүйелейді, бағыттайды, тәртіпке салады. Оқулық, ғылыми еңбектермен жұмыс істеуге баулиды. Өз беттерімен де модель жасауға ықпал етеді. Ең бастысы, терең, тиянақты білім алуға (өз беттерімен) өнімді, нәтижелі жұмыс жасауға көмек береді. Сызба-модель мұғалімнің де жұмысын жеңілдетеді. Оның әр тармағы бойынша жеке жұмыстар, топтық жұмыстар, жұптық жұмыстар беріп, оқушының білім деңгейін шығармашылық деңгейге дейін алып келуге, түсініктен анализ, синтез, бағаға дейін көтеруге болады. Бала білім тексеру, бағалау, жинақтауда тесттің де орнына жүреді. Мұғалім басқа тапсырма орындатпай-ақ, сызбадағы берілген тұжырымдарға тапсырма берсе де жеткілікті. Модель бойынша жұмыс дұрыс ұйымдастырылса, онда Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі туралы кең әрі терең де толық білім қамтамасыз етіледі деп болжауға болады. Бұл жоба жаңа тақырыпты игертуге де қолайлы, әсіресе диагностика үшін.
Сондай-ақ, шығармашылыққа жетелейтін тапсырмалар жүйесін (кейстерді) де ұсынуға болады. Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі тарауын қарастырғанда, конструкциялау технология бойынша жекелеген модельдер де жасалды. Химиялық элементтер өздерінің атауларына сәйкес белгілі бір таңбамен белгіленеді, химиялық элемент - атомдардың белгіл бір түрі. Табиғатта кездесетін атомдар түрі шектеулі, бірақ олардың әр түрлі комбинациямен бірігуінен көптеген заттар түзіледі. Бір ғана элементтің атомдарынан құралған заттар - жай заттарға, әр түрлі элементтің атомдарынан құралған заттар - күрделі заттарға жатады, яғни бұл мәліметтердің барлығы конструкциялық сызбалар арқылы бала санасына тез сіңеді. Тек мұғалім дұрыс бағыт-бағдар берсе болғаны.
Төменде тапсырмалар жүйесін беріп отырмыз:
Оттек. Оксидтер. Жану.Алыну жолдарыЗаттардың жануы Күрделі заттардың айырылуы Жай зат жанғанда4P+O2= 2P 2O5 Күрделі зат жанғанда 2C 2H 2+5O2=4CO 2+2H 2O Ерімейтін негіз Cu(OH)2 =CuO+H 2O ҚышқылH 2SO 4 =SO 3+H 2O Тұздар CaCO3 = CaO+CO2 Оксидтердің аталуы
КүрделіЗаттарЖайбейметалдартұздарқы ш-қылдарнегіздероксидтерНегіздікCaO CuOЕкідайлыAL 2O3ZnOҚышқылдықSO3CO2
Жазылуы
аталуы
CO2
КӨМІРТЕК (ІҮ) ОКСИДІ
N 2O5
АЗОТ (Ү) ОКСИДІ
SO2
КҮКІРТ (ІҮ) оксиді
SO3
КҮКІРТ (ҮІ) ОКСИДІ
CuO
МЫС (ІІ) ОКСИДІ
Al 2O3
АЛЮМИНИЙ (ІІІ) ОКСИДІ
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz