Орта мектепте «жарық дисперсиясы» тақырыбын оқыту әдістемесі
ЖОСПАР
1. КІРІСПЕ 3
2. «Жарық дисперсиясы» тақырыбын оқыту әдістемесі Физиканы оқыту әдістемесіне жалпы мағлұмат 5
2.1.1.Қазіргі заман ғылыми . техникалық прогрестегі ФОӘ .нің алатын алатын орны 5
2.1.2 Физиканы оқыту әдістемесі (ФОӘ) дегеніміз не ?
2.1.3. ФОӘ .ның негізгі функциялары 6
2.1.4 ФОӘ .не қойылатын есептер
2.1.5 ФОӘ .нің негізгі құрылымдары 7
2.2 Жаңа сабақты түсіндуіру әдістемесі.
2.2.1. Орта мектепте білім жүйесі құрылымы: «Жарық дисперсиясы» тақырыбының маңызы. 9
2.2.2 Физика сабағы бойынша 11.сыныптың тақырыптық жоспары 1 2 2.3 «Жарық дисперсиясы» тақырыбына сабақтық жоспар
2.3.1 Ұйымдастыру кезеңі 1 9 2.3.2. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:
а)әңгімелеу, 20
ә) POWER POINT бағдарламасында дайындалған презентация арқылы жаңа тақырыпты қысқаша демонстрациялау.
2.3.3 .Жаңа материалды бекіту кезеңі 21
2.3.4.Үй тапсырмасын тексеру;беру кезеңі 2 2
2.3.5 Қорытындылау, бағалау кезеңі 2 3
3. ҚОРЫТЫНДЫ 2 4
4. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 2 5 5.
ҚОСЫМША2 2 6
1. КІРІСПЕ 3
2. «Жарық дисперсиясы» тақырыбын оқыту әдістемесі Физиканы оқыту әдістемесіне жалпы мағлұмат 5
2.1.1.Қазіргі заман ғылыми . техникалық прогрестегі ФОӘ .нің алатын алатын орны 5
2.1.2 Физиканы оқыту әдістемесі (ФОӘ) дегеніміз не ?
2.1.3. ФОӘ .ның негізгі функциялары 6
2.1.4 ФОӘ .не қойылатын есептер
2.1.5 ФОӘ .нің негізгі құрылымдары 7
2.2 Жаңа сабақты түсіндуіру әдістемесі.
2.2.1. Орта мектепте білім жүйесі құрылымы: «Жарық дисперсиясы» тақырыбының маңызы. 9
2.2.2 Физика сабағы бойынша 11.сыныптың тақырыптық жоспары 1 2 2.3 «Жарық дисперсиясы» тақырыбына сабақтық жоспар
2.3.1 Ұйымдастыру кезеңі 1 9 2.3.2. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:
а)әңгімелеу, 20
ә) POWER POINT бағдарламасында дайындалған презентация арқылы жаңа тақырыпты қысқаша демонстрациялау.
2.3.3 .Жаңа материалды бекіту кезеңі 21
2.3.4.Үй тапсырмасын тексеру;беру кезеңі 2 2
2.3.5 Қорытындылау, бағалау кезеңі 2 3
3. ҚОРЫТЫНДЫ 2 4
4. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 2 5 5.
ҚОСЫМША2 2 6
КІРІСПЕ.
Курстық жұмыстың мақсаты: Орта мектепте «Жарықтың дисперсиясы» тақырыбын оқыту әдістемесінің жаңа нұсқасын беру, физиканы оқытуда оқушылардың шығармашылық, ұйымдастырушылық, ұжымшылдық қабілетін арттыру,
9 және 10 – сынып физика курстарында классикалық физика оқытылады. 11-сынып курсының біршама бөлігі - қазіргі заман физикасына арналған. Бұл жерде салыстырмалылық теориясы, кванттық теория, атом ядросы және элементар бөлшектер физикасы туралы түсініктер берілген.
11- сыныптық мектеп бағдарламасында «Оптика » деген нақты бөлім жоқ, бірақ осы курстық бөлімдері әр түрлі сыныптарда оқытылады.
Ал «Дисперсия» ұғымы «Жарық толқынының қасиеттері» бөлімінде қарастырылады. Жарық дисперсиясы ұғымымен оқушыларды таныстырмас бұрын, оларды «монохроматтық сәуле шығару» және «геометриялық оптика» бөлімінде қарастырылатын «заттың сыну көрсеткіші» ұғымымен таныстыру қажет.
11-сыныптық мектеп бағдарламасында «Жарық дисперсиясы» тақырыбына бір сағат (45-мин.) бөлінген. Мектепте мұғалім оқушыға білім ғана беріп қоймай, іскерлікке, шапшаңдыққа, жекеше, өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеуі керек. Бұл істі жүзеге асыру үшін оқушының жеке басының белсенділігін дамыту қажет. Үнемі бір дағдымен ғана өткізілген сабақ оқушыны салғырттыққа ұшыратады. Сондықтан ұстаз сабақтың тақырыпқа сай түрлерін таңдай отыра, олардың тиянақты білім алуын ескеріп отырған жөн. Сол себепті физиканы оқыту процесін жетілдіру оқушылардың танымдық қызметі барысында оқушылар қажетті көлемдегі білімді игеріп қана қоймай, олардың танымдық қабілеті мен шығармашылық ойлауы да дамытылады. Осы бағытты ұйғаруда аралас сабақтың жоспарын келтірдім..
Мұғалім сабақты өткізер алдында мына мәселелерге көңіл аударған дұрыс:
1) Іскерлік пен дағдының жаңа түрлерін қалыптастыра отырып, бұрын қалыптасқанкейбір тәсілдерін пысықтау.
2) Сабақтың мақсатын жүзеге асыратын үй тапсырмасының көлемі мен оның орындалуы.
3) Сабақтың өту барысында оқушы қандай білім меңгеруі керек.
4) Тәрбие жұмысының қатар жүргізілуі.
Мен аралас сабаққа жаңа тақырыпты әңгімелеу арқылы, табиғатта кездесетін қарапайым мысалдар арқылы, қолда бар құралдармен демонстрациялау арқылы түсіндірдім, ойын элементтерін енгіздім. Оқушылардың білім ынтасын, ықыласын, қызығушылығын арттырудың ең жақсы жолы –сабақта ойындарды қолдану болып табылады. Физика сабақтарында ойынды ұйымдастырғанда, оқушылар бір – біріне көмектесетіндей, бір – бірімен бірігетіндей жағдай жасау керек. Сонда сабақ тек білім беру қызметін ғана емес, тәрбиелеу қызметін де атқарады. Мұндай сабақтардың өтілуі нәтижесінде оқушыларда бір – бірімен сөйлесе білу мәдениеті, тәртіптілік, топқа және бір – біріне жауапкершілік сезімінің болуы, менмендік және жалқаулықтан безу қасиеттері қалыптасады.
Курстық жұмыстың мақсаты: Орта мектепте «Жарықтың дисперсиясы» тақырыбын оқыту әдістемесінің жаңа нұсқасын беру, физиканы оқытуда оқушылардың шығармашылық, ұйымдастырушылық, ұжымшылдық қабілетін арттыру,
9 және 10 – сынып физика курстарында классикалық физика оқытылады. 11-сынып курсының біршама бөлігі - қазіргі заман физикасына арналған. Бұл жерде салыстырмалылық теориясы, кванттық теория, атом ядросы және элементар бөлшектер физикасы туралы түсініктер берілген.
11- сыныптық мектеп бағдарламасында «Оптика » деген нақты бөлім жоқ, бірақ осы курстық бөлімдері әр түрлі сыныптарда оқытылады.
Ал «Дисперсия» ұғымы «Жарық толқынының қасиеттері» бөлімінде қарастырылады. Жарық дисперсиясы ұғымымен оқушыларды таныстырмас бұрын, оларды «монохроматтық сәуле шығару» және «геометриялық оптика» бөлімінде қарастырылатын «заттың сыну көрсеткіші» ұғымымен таныстыру қажет.
11-сыныптық мектеп бағдарламасында «Жарық дисперсиясы» тақырыбына бір сағат (45-мин.) бөлінген. Мектепте мұғалім оқушыға білім ғана беріп қоймай, іскерлікке, шапшаңдыққа, жекеше, өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеуі керек. Бұл істі жүзеге асыру үшін оқушының жеке басының белсенділігін дамыту қажет. Үнемі бір дағдымен ғана өткізілген сабақ оқушыны салғырттыққа ұшыратады. Сондықтан ұстаз сабақтың тақырыпқа сай түрлерін таңдай отыра, олардың тиянақты білім алуын ескеріп отырған жөн. Сол себепті физиканы оқыту процесін жетілдіру оқушылардың танымдық қызметі барысында оқушылар қажетті көлемдегі білімді игеріп қана қоймай, олардың танымдық қабілеті мен шығармашылық ойлауы да дамытылады. Осы бағытты ұйғаруда аралас сабақтың жоспарын келтірдім..
Мұғалім сабақты өткізер алдында мына мәселелерге көңіл аударған дұрыс:
1) Іскерлік пен дағдының жаңа түрлерін қалыптастыра отырып, бұрын қалыптасқанкейбір тәсілдерін пысықтау.
2) Сабақтың мақсатын жүзеге асыратын үй тапсырмасының көлемі мен оның орындалуы.
3) Сабақтың өту барысында оқушы қандай білім меңгеруі керек.
4) Тәрбие жұмысының қатар жүргізілуі.
Мен аралас сабаққа жаңа тақырыпты әңгімелеу арқылы, табиғатта кездесетін қарапайым мысалдар арқылы, қолда бар құралдармен демонстрациялау арқылы түсіндірдім, ойын элементтерін енгіздім. Оқушылардың білім ынтасын, ықыласын, қызығушылығын арттырудың ең жақсы жолы –сабақта ойындарды қолдану болып табылады. Физика сабақтарында ойынды ұйымдастырғанда, оқушылар бір – біріне көмектесетіндей, бір – бірімен бірігетіндей жағдай жасау керек. Сонда сабақ тек білім беру қызметін ғана емес, тәрбиелеу қызметін де атқарады. Мұндай сабақтардың өтілуі нәтижесінде оқушыларда бір – бірімен сөйлесе білу мәдениеті, тәртіптілік, топқа және бір – біріне жауапкершілік сезімінің болуы, менмендік және жалқаулықтан безу қасиеттері қалыптасады.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. С.Е.Каменецкий «Методы преподавании физики в средней школе»
2. Рымкевич «Физика есептер жинағы»
3. «Физика және астрономия » журналы №5 2006жыл
4. «Физика және астрономия» журналы №4 2006жыл
5. «ИФМ» журналы қараша – желтоқсан №6 1998 жыл
6. «Математика және Физика » №3 2006 жыл
7. «Математика және Физика » №4 2006 жыл
8. «Математика және Физика » №1 2006 жыл
9. «Математика және Физика » №2 2006 жыл
10. «Физика» 11 – сынып оқулығы
1. С.Е.Каменецкий «Методы преподавании физики в средней школе»
2. Рымкевич «Физика есептер жинағы»
3. «Физика және астрономия » журналы №5 2006жыл
4. «Физика және астрономия» журналы №4 2006жыл
5. «ИФМ» журналы қараша – желтоқсан №6 1998 жыл
6. «Математика және Физика » №3 2006 жыл
7. «Математика және Физика » №4 2006 жыл
8. «Математика және Физика » №1 2006 жыл
9. «Математика және Физика » №2 2006 жыл
10. «Физика» 11 – сынып оқулығы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
МАТЕМАТИКА, ФИЗИКА,ТЕХНИКА және АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ
ФИЗИКА КАФЕДРАСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСЫ:
Тақырыбы: Орта мектепте Жарық дисперсиясы тақырыбын оқыту
әдістемесі.
ЖОСПАР
1. КІРІСПЕ 3
2. Жарық дисперсиясы тақырыбын оқыту әдістемесі
Физиканы оқыту әдістемесіне жалпы мағлұмат 5
2.1.1.Қазіргі заман ғылыми – техникалық прогрестегі
ФОӘ -нің алатын алатын орны
5
2.1.2 Физиканы оқыту әдістемесі (ФОӘ) дегеніміз не ?
2.1.3. ФОӘ -ның негізгі функциялары 6
2.1.4 ФОӘ -не қойылатын есептер
2.1.5 ФОӘ -нің негізгі құрылымдары 7
2.2 Жаңа сабақты түсіндуіру әдістемесі.
2.2.1. Орта мектепте білім жүйесі құрылымы: Жарық
дисперсиясы тақырыбының маңызы. 9
2.2.2 Физика сабағы бойынша 11-сыныптың тақырыптық жоспары
1 2 2.3
Жарық дисперсиясы тақырыбына сабақтық жоспар
2.3.1 Ұйымдастыру кезеңі
1 9 2.3.2. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:
а)әңгімелеу,
20
ә) POWER POINT бағдарламасында дайындалған презентация арқылы
жаңа тақырыпты қысқаша демонстрациялау.
2.3.3 .Жаңа материалды бекіту кезеңі
21
2.3.4.Үй тапсырмасын тексеру;беру кезеңі
2 2
2.3.5 Қорытындылау, бағалау кезеңі
2 3
3. ҚОРЫТЫНДЫ 2 4
4. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 2 5
5. ҚОСЫМША2 2 6
КІРІСПЕ.
Курстық жұмыстың мақсаты: Орта мектепте Жарықтың дисперсиясы
тақырыбын оқыту әдістемесінің жаңа нұсқасын беру, физиканы оқытуда
оқушылардың шығармашылық, ұйымдастырушылық, ұжымшылдық қабілетін арттыру,
9 және 10 – сынып физика курстарында классикалық физика оқытылады.
11-сынып курсының біршама бөлігі - қазіргі заман физикасына арналған. Бұл
жерде салыстырмалылық теориясы, кванттық теория, атом ядросы және
элементар бөлшектер физикасы туралы түсініктер берілген.
11- сыныптық мектеп бағдарламасында Оптика деген нақты бөлім
жоқ, бірақ осы курстық бөлімдері әр түрлі сыныптарда оқытылады.
Ал Дисперсия ұғымы Жарық толқынының қасиеттері бөлімінде
қарастырылады. Жарық дисперсиясы ұғымымен оқушыларды таныстырмас бұрын,
оларды монохроматтық сәуле шығару және геометриялық оптика бөлімінде
қарастырылатын заттың сыну көрсеткіші ұғымымен таныстыру қажет.
11-сыныптық мектеп бағдарламасында Жарық дисперсиясы тақырыбына
бір сағат (45-мин.) бөлінген. Мектепте мұғалім оқушыға білім ғана беріп
қоймай, іскерлікке, шапшаңдыққа, жекеше, өз бетімен жұмыс істеуге
тәрбиелеуі керек. Бұл істі жүзеге асыру үшін оқушының жеке басының
белсенділігін дамыту қажет. Үнемі бір дағдымен ғана өткізілген сабақ
оқушыны салғырттыққа ұшыратады. Сондықтан ұстаз сабақтың тақырыпқа сай
түрлерін таңдай отыра, олардың тиянақты білім алуын ескеріп отырған жөн.
Сол себепті физиканы оқыту процесін жетілдіру оқушылардың танымдық қызметі
барысында оқушылар қажетті көлемдегі білімді игеріп қана қоймай, олардың
танымдық қабілеті мен шығармашылық ойлауы да дамытылады. Осы бағытты
ұйғаруда аралас сабақтың жоспарын келтірдім..
Мұғалім сабақты өткізер алдында мына мәселелерге көңіл аударған
дұрыс:
1) Іскерлік пен дағдының жаңа түрлерін қалыптастыра отырып, бұрын
қалыптасқанкейбір тәсілдерін пысықтау.
2) Сабақтың мақсатын жүзеге асыратын үй тапсырмасының көлемі мен оның
орындалуы.
3) Сабақтың өту барысында оқушы қандай білім меңгеруі керек.
4) Тәрбие жұмысының қатар жүргізілуі.
Мен аралас сабаққа жаңа тақырыпты әңгімелеу арқылы, табиғатта
кездесетін қарапайым мысалдар арқылы, қолда бар құралдармен
демонстрациялау арқылы түсіндірдім, ойын элементтерін енгіздім.
Оқушылардың білім ынтасын, ықыласын, қызығушылығын арттырудың ең жақсы
жолы –сабақта ойындарды қолдану болып табылады. Физика сабақтарында ойынды
ұйымдастырғанда, оқушылар бір – біріне көмектесетіндей, бір – бірімен
бірігетіндей жағдай жасау керек. Сонда сабақ тек білім беру қызметін ғана
емес, тәрбиелеу қызметін де атқарады. Мұндай сабақтардың өтілуі
нәтижесінде оқушыларда бір – бірімен сөйлесе білу мәдениеті, тәртіптілік,
топқа және бір – біріне жауапкершілік сезімінің болуы, менмендік және
жалқаулықтан безу қасиеттері қалыптасады.
Жарық дисперсиясы тақырыбын оқыту әдістемесі.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында көрсетілгендей,
алдағы тұрған оқу – тәрбие жүйесіндегі сапалық және сандық өзгерістер,
жоғары оқу рындарын базалық мектеппен байланыстыратын орта мектептердің
сан алуан түрлері мен жаңа үлгілерін құру мектеп физикасын түбегейлі қайта
құруды қажет ететін объективті болып табылады.
Қазіргі ғылыми техникалық прогресс заманындағы нарықтық
қатынастардың талабына сай бизнес пен коммерцияның, кооператив пен жеке
кәсіпорынның, әр түрлі формаларын қарқынмен дамытудың қажеттілігі болашақ
кадрлардан жаңаша ойлауға бейімділікті, тапқырлық пен ізденімпаздықты,
шеберлік және іскерлік қасиеттерді талап етеді. Мұндай экономикалық және
әлеуметтік маңызы зор істі мектептен бастап, жастарға өнертапқыштық
шығармашылықтың негізін үйретуіміз керек.Бұған физика сабақтарының мол
мүмкіндіктерін пайдалануымыз керек .
Физика – жеке тұлғаның ақыл-ой қабілетінің көзін ашу және оның
үздіксіз дамуы мен жетілуін қамтамасыз ететін пәндердің бірі.
Физиканы оқытуда оқушылардың шығармашылық қабілетін арттыру олардың
физикалық ойлауын дамытудың құрамдас бөлігінің бірі болып табылады. Жас
жеткіншектердің шығармашылық қабілетін дамытудың әдістемесі ғылыми-
техникалық шығармашылық процесінің заңдылықтарына негізделіп жүргізілуі
керек.
Атақты физик-ғалымдардың (А.Эйнштейн, Н.Бор, М.Планк, Н.Курчатов
т.с.с.) ғылыми өмір тәжірибесін қорытып, ой- пікірлерін талдап қарасақ,
ғылыми - техникалық шығармашылықтың элементтері мынадай цикл түрінде
құрылатындығы белгілі: фактілерді жинақтау – гипотеза ұсыну – идеяны шешу
– теориялық слдарларды қорыту – оларды теориялық салдарларды қорыту –
оларды эксперимент жүзінде тексеріп көру.
Мектепте оқыту процесінде жаңа ақпараттық педагогикалық технология
элементтерін, соның ішінде ЭЕМ–сын пайдалану қазіргі кездегі негізгі
талаптардың бірі.
Оқу процесінің машиналы графиканы пайдалана отырып, кейбір физикалық
процестерді демонстрациялап көрсетуге, қазіргі ақпараттық программалау
(бағдарламалау) технологиясын меңгере отырып, физика есептерін
программалау арқылы шығаруға болады.
Visual Basic, QBasic тілдерін пайдаланып, шығарылуы күрделі, көп
уақытты қажет ететін, бірнеше рет қайталап есептерді компьютердің
көмегімен тез орындауға болады.
Физиканы оқыту әдістемесі - бұл физикадағы оқу процесін зерттеу
Орта мектептердің алдына қойылатын есептеріне байланысты физиканы
оқытуда үш негізгі функцияны орындау керек:
1)білімділік
2)дамытушылық
3)тәрбиелік
Білімділік функция - ең негізгі функция. Оны іске асыру оқушылар
физика негізімен білім алады, іскерлік пен дағдыларын және алған
білімділікті практикада қолданады.
Дамытушылық функция – оқушылардың танымдық мүмкіндігін арттыруды
қарастырады.
Тәрбиелік функция - оқытуға комплекстік жақындату компоненті.
Физиканы оқыту әдістемесіне мынадай есептер қойылады:
1) Физиканы оқытудағы мақсаттарды негіздеу
2) Мектептің физика курсының мазмұны мен құрылымын анықтау және жүйелік
жаңалық енгізу
3) Оқытуға тиімді тәсілдерін практикада тексеру және енгізу.
Физиканы оқыту әдістемесіне дидактика бойынша зерттеу барысында
қысқаша мынадай есептер қоюға болады:
1) Физиканы не үшін оқытады?
Физиканы оқытудың мақсаты - физика курсының құрылымы мен мазмұнын
құру үшін өте маңызды.
2) Нені оқытады?
Оқу пәні ғылым жүйесімен ұрпақтарды тәрбиелеу және білім берудің
жалпы мақсаттары бойынша құрылады.
3) Қалай оқыту керек ?
4) Мектептегі физикалық эксперимент үшін қандай құрылғы тиімді?
Мектептегі физикалық экспериментте физика мен техниканың жаңа
жетістіктері қолданылады.
5) Оқушылар қалай оқиды?
Оқушылардың сабақққа белсенді араласуы маңызды .
Сонымен, физика әдістемесі – бұл заңдылықтарды тәрбиелеу және
дамытуды физиканың оқу процесінде зерттейтін педагогикалық ғылым.
Физикада оқу материалын таңдау негізінде келесі талаптар қойылады:
1) Мазмұнның ғылымдылығы және оның методологиялық бағыты
2) Теория мен практикалық бірлігі, өмірмен, практикамен байланысы
3) Физиканы оқыту және басқа оқу пәндерімен байланыстылығын
қамтамасыз ету.
Оқу материалын үйлестіруінен тәуелді курсты құрудың үш варианты
бар:
1) Радиалдық
2) Концентрлік
3) Сатылық
Радиалдық (Сызықтық) құрылым.Физика курсының құрылымында оқу
материалы құрылады – бағдарламаның бөлімдері, тақырыптары мен сұрақтары
оқыту периодында бір рет оқытылады, әрбір бөлімнің мазмұнын толығымен
қарастырады және оған қайта оралмайды.
Концентрлік құрылым радиалдық құрылымға кері пайда болады.Оқу
материалды үлестіру кезінде физиканың әрбір бөлімі мектепте екі рет
оқытылады.Барлық оқу материалы екі концентрге бөлінеді:
1) Курстық барлық бөлімдері бойынша бастапқы элементарлық мәліметтер
жүйесі ;
2) Бірінші концентрдің толығымен оқу материалын кіргізе отырып,
барлық курс бойынша білімдер жүйесі.
Сатылық құрылым радиалдық құрылымның тиімді жағын, концентрлік
құрылымның курстың құру тәсілдерін біріктіреді: радиалдық құрылымнан -
материалды баяндаудың жүйелілігін алады;ал концентрлік құрылымнан –
оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеруді алады.
Жарық дисперсиясы тақырыбын оқыту әдістемесі.
Орта мектепте физикалық білім жүйесі құрастырылады:
а) дайындық периоды. Физика элементтерін 4 – 6 сыныптарда
табиғаттану, физикалық география, еңбек сабақтарында оқыту;
б) Курстың бірінші сатысы – 7 – 8 сыныптарда оқыту;
в)Курстың екінші сатысы – 9 – 11 сыныптарда оқыту;
г)Факультативтік сабақтар - физикаға қызығушылығы туған оқушыларға
пәнді тереңдетіп оқыту.
Курстың екінші сатысында физиканы оқыту материя қозғалысының
күрделене бастаған мынадай реттегі жүйелік курстан тұрады: механика,
молекулалық физика, электродинамика, оптика, атом физикасы.
Оптиканы оқыту барысында жарықтың электромагниттік табиғаты мен оның
корпускулалық – толқындық қасиеті ашылады.
11 - сыныптық мектеп бағдарламасына Электромагниттік толқындар
бөлімі көптеген сұрақтарды қарастырады. Электромагниттік толқындар және
олардың қасиеттері, жарық толқындары және әр түрлі толқын ұзындықтарындағы
электромагниттік сәуле шығару. Бағдарламада Оптика деген нақты бөлім
жоқ, бірақ осы курстық бөлімдері әр түрлі сыныптарда оқытылады.
Мыс.;геометриялық оптика – 7-сыныпта, жарық толқындары – 11- сыныпта
оқытылады т.с.с.
Ал Дисперсия ұғымы Жарық толқынының қасиеттері бөлімінде
қарастырылады. Жарық дисперсиясы ұғымымен оқушыларды таныстырмас бұрын,
оларды монохроматтық сәуле шығару және геометриялық оптика бөлімінде
қарастырылатын заттың сыну көрсеткіші ұғымымен таныстыру қажет.
Монохроматтық сәуле шығару – оптикалық құбылыстарды түсіндіруге
арналған идеализация. Бұл ұғымды тікелей түсінетін болсақ, ол – бір түсті
сәуле шығару дегенді, ал физикалық мағынасы – қандай да бір жиілікпен
шексіз ұзақ жарық толқындары дегенді білдіреді.
Нақты монохроматтық сәуле шығару болмайды, себебі, кез келген сәуле
шығару белгілі бір жиілікпен шектелген болады: шарты бойынша
электромагниттік сәуле шығаруды квазимонохроматтық сәуле шығару деп
аталады. Электромагниттік сәуле шығарудың барлық көздерінен монохроматтық
сәуле шығаруға жақын кванттық генератор болып табылады.
Әдетте орта мектеп оқушылардың призмадағы жарықтың спектрлік
бөлінуі, яғни дисперсия әсерінен толқынның жиілік бойынша кеңістіктік
бөлінуін оқытуда алдымен, жарықтың спектрлік бөлінуімен таныстыру қажет.
Осылай түсіндіруде оқушылар спектрлік бөліну ұғымын дисперсия ұғымымен
шатастырып, спектр ұғымын призма арқылы өткен ақ түстің негізіндегі
түрлі- түсті сурет ретінде ғана елестетеді.
Бұл ретте жарық дисперсиясы – бұл заттағы жарықтың таралу
жылдамдығы жарық толқындары жиіліктерінің функциясы болып табылатын
құбылыс.
Бір ортадан екінші ортаға өткен жарықтың жылдамдығы өзгерісі шамасы
ретінде осы орталардың сыну көрсеткіші қызмет атқарады. Сыну көрсеткіші
ұғымы оқушыларға геометриялық оптика бөлімінде оқытылып қоюы керек. Егер
8 – сыныпта жарықтың сыну және шағылу құбылыстарын эксперименттік факт
ретінде қарастырса, онда 11- сыныпта электромагниттік толқындар
тақырыбында осы құбылыстарды жарықтың толқындық қасиеттерінің затпен өзара
байланысының болуымен қарастырылады.
Жарықтың шағылу және сыну заңдарының теориялық қорытындылауы Гюйгенс
принципі негізінде түсіндіріледі.
Демек, жарықтың сыну көрсеткіші жиіліктің функциясы болып табылады .
Дисперсия вакуумда ғана болмайды, ал жарықтың спектрге бөлінуі
барлық жағдайда бақыланбаса да заттарда ол өз орнын табады.Мыс;ақ түс екі
орта бөлімінің шекарасына бөлім жазықтығына нормаль түседі, кеңістіктік
бөліну байқалмайды, бірақ жарық дисперсиясының бұл жағдайда да орны бар.Ол
қызыл түстің күлгін түсті қуалауында болып табылады (яғни 2 - ортаның
сыну көрсеткіші 1 - ортаның сыну көрсеткішінен үлкен болады). Күлгін
түстің қалып қоюы секундтың миллиардталған бөлігімен көрінеді; бірақ ол
бақылаушының көзіне фиксирленбейді.
Осылайша, оқушыларды жарықтың спектрлік бөлінуімен бірінші рет
таныстырғанда, оқушылардың ынтасын жарық толқындарының жиілігі жарық
шоғының түсін анықтайтындығына аудару керек.
Жарықтың дисперсиясы және призмадағы спектрлік бөлінуін оқытуда
монохроматты сәуленің бір ортадан екінші ортаға өткенде жарық толқынының
жиілігі өзгермейтініне көңіл аудару керек.
Монохроматты емес жарықта спектрлік бөліну пайда болады. Спектрлік
бөліну интерференция мен дифракция жағдайында да пайда болады. Бірақ
призмалық (диперсиялық) және дифракциялық спектрлер бір – бірінен өзгеше.
Дифракциялық спектр – бірқалыпты(нормальді деп те аталады), ал диперсиялық
спектр – бірқалыпты емес (ол ұзын толқынды бөлігінде сығылған, және қысқа
толқынды бөлігінде созылған). Дифракциялық спектрде түстердің орналасу
реті (бұрыщ бойынша ауытқу) дисперсиялық (призмалық) спектрдегіге
керісінше. Бұл былайша түсіндіріледі : қызыл түс үшін сыну көрсеткіші
; күлгін түс үшін сыну көрсеткішінен аз; себебі олардың
жылдамдықтары әртүрлі (). Сондықтан спектрдің ұзынтолқынды бөлігі
дисперсиялық ортада қысқатолқындыға қарағанда аз бұрышқа ауытқиды.
Физика сабағы бойынша тақырыптық жоспар
11- сынып (аптасына 2 сағат, барлығы 68 сағат)
Сабақтың тақырыбы Негізгі материал Бөлінетін уақыт
Электродинамика (42 сағ.)
Электромагнитті индукция (10 сағ.)
Магнит индукция құбылысы. Фарадей тәжірибесі. Магнитті1-сағат
Магнитті ағын. ағын.Магнитті ағын
бірліктері.
Индукциялық ток бағыты. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
МАТЕМАТИКА, ФИЗИКА,ТЕХНИКА және АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ
ФИЗИКА КАФЕДРАСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСЫ:
Тақырыбы: Орта мектепте Жарық дисперсиясы тақырыбын оқыту
әдістемесі.
ЖОСПАР
1. КІРІСПЕ 3
2. Жарық дисперсиясы тақырыбын оқыту әдістемесі
Физиканы оқыту әдістемесіне жалпы мағлұмат 5
2.1.1.Қазіргі заман ғылыми – техникалық прогрестегі
ФОӘ -нің алатын алатын орны
5
2.1.2 Физиканы оқыту әдістемесі (ФОӘ) дегеніміз не ?
2.1.3. ФОӘ -ның негізгі функциялары 6
2.1.4 ФОӘ -не қойылатын есептер
2.1.5 ФОӘ -нің негізгі құрылымдары 7
2.2 Жаңа сабақты түсіндуіру әдістемесі.
2.2.1. Орта мектепте білім жүйесі құрылымы: Жарық
дисперсиясы тақырыбының маңызы. 9
2.2.2 Физика сабағы бойынша 11-сыныптың тақырыптық жоспары
1 2 2.3
Жарық дисперсиясы тақырыбына сабақтық жоспар
2.3.1 Ұйымдастыру кезеңі
1 9 2.3.2. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі:
а)әңгімелеу,
20
ә) POWER POINT бағдарламасында дайындалған презентация арқылы
жаңа тақырыпты қысқаша демонстрациялау.
2.3.3 .Жаңа материалды бекіту кезеңі
21
2.3.4.Үй тапсырмасын тексеру;беру кезеңі
2 2
2.3.5 Қорытындылау, бағалау кезеңі
2 3
3. ҚОРЫТЫНДЫ 2 4
4. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 2 5
5. ҚОСЫМША2 2 6
КІРІСПЕ.
Курстық жұмыстың мақсаты: Орта мектепте Жарықтың дисперсиясы
тақырыбын оқыту әдістемесінің жаңа нұсқасын беру, физиканы оқытуда
оқушылардың шығармашылық, ұйымдастырушылық, ұжымшылдық қабілетін арттыру,
9 және 10 – сынып физика курстарында классикалық физика оқытылады.
11-сынып курсының біршама бөлігі - қазіргі заман физикасына арналған. Бұл
жерде салыстырмалылық теориясы, кванттық теория, атом ядросы және
элементар бөлшектер физикасы туралы түсініктер берілген.
11- сыныптық мектеп бағдарламасында Оптика деген нақты бөлім
жоқ, бірақ осы курстық бөлімдері әр түрлі сыныптарда оқытылады.
Ал Дисперсия ұғымы Жарық толқынының қасиеттері бөлімінде
қарастырылады. Жарық дисперсиясы ұғымымен оқушыларды таныстырмас бұрын,
оларды монохроматтық сәуле шығару және геометриялық оптика бөлімінде
қарастырылатын заттың сыну көрсеткіші ұғымымен таныстыру қажет.
11-сыныптық мектеп бағдарламасында Жарық дисперсиясы тақырыбына
бір сағат (45-мин.) бөлінген. Мектепте мұғалім оқушыға білім ғана беріп
қоймай, іскерлікке, шапшаңдыққа, жекеше, өз бетімен жұмыс істеуге
тәрбиелеуі керек. Бұл істі жүзеге асыру үшін оқушының жеке басының
белсенділігін дамыту қажет. Үнемі бір дағдымен ғана өткізілген сабақ
оқушыны салғырттыққа ұшыратады. Сондықтан ұстаз сабақтың тақырыпқа сай
түрлерін таңдай отыра, олардың тиянақты білім алуын ескеріп отырған жөн.
Сол себепті физиканы оқыту процесін жетілдіру оқушылардың танымдық қызметі
барысында оқушылар қажетті көлемдегі білімді игеріп қана қоймай, олардың
танымдық қабілеті мен шығармашылық ойлауы да дамытылады. Осы бағытты
ұйғаруда аралас сабақтың жоспарын келтірдім..
Мұғалім сабақты өткізер алдында мына мәселелерге көңіл аударған
дұрыс:
1) Іскерлік пен дағдының жаңа түрлерін қалыптастыра отырып, бұрын
қалыптасқанкейбір тәсілдерін пысықтау.
2) Сабақтың мақсатын жүзеге асыратын үй тапсырмасының көлемі мен оның
орындалуы.
3) Сабақтың өту барысында оқушы қандай білім меңгеруі керек.
4) Тәрбие жұмысының қатар жүргізілуі.
Мен аралас сабаққа жаңа тақырыпты әңгімелеу арқылы, табиғатта
кездесетін қарапайым мысалдар арқылы, қолда бар құралдармен
демонстрациялау арқылы түсіндірдім, ойын элементтерін енгіздім.
Оқушылардың білім ынтасын, ықыласын, қызығушылығын арттырудың ең жақсы
жолы –сабақта ойындарды қолдану болып табылады. Физика сабақтарында ойынды
ұйымдастырғанда, оқушылар бір – біріне көмектесетіндей, бір – бірімен
бірігетіндей жағдай жасау керек. Сонда сабақ тек білім беру қызметін ғана
емес, тәрбиелеу қызметін де атқарады. Мұндай сабақтардың өтілуі
нәтижесінде оқушыларда бір – бірімен сөйлесе білу мәдениеті, тәртіптілік,
топқа және бір – біріне жауапкершілік сезімінің болуы, менмендік және
жалқаулықтан безу қасиеттері қалыптасады.
Жарық дисперсиясы тақырыбын оқыту әдістемесі.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында көрсетілгендей,
алдағы тұрған оқу – тәрбие жүйесіндегі сапалық және сандық өзгерістер,
жоғары оқу рындарын базалық мектеппен байланыстыратын орта мектептердің
сан алуан түрлері мен жаңа үлгілерін құру мектеп физикасын түбегейлі қайта
құруды қажет ететін объективті болып табылады.
Қазіргі ғылыми техникалық прогресс заманындағы нарықтық
қатынастардың талабына сай бизнес пен коммерцияның, кооператив пен жеке
кәсіпорынның, әр түрлі формаларын қарқынмен дамытудың қажеттілігі болашақ
кадрлардан жаңаша ойлауға бейімділікті, тапқырлық пен ізденімпаздықты,
шеберлік және іскерлік қасиеттерді талап етеді. Мұндай экономикалық және
әлеуметтік маңызы зор істі мектептен бастап, жастарға өнертапқыштық
шығармашылықтың негізін үйретуіміз керек.Бұған физика сабақтарының мол
мүмкіндіктерін пайдалануымыз керек .
Физика – жеке тұлғаның ақыл-ой қабілетінің көзін ашу және оның
үздіксіз дамуы мен жетілуін қамтамасыз ететін пәндердің бірі.
Физиканы оқытуда оқушылардың шығармашылық қабілетін арттыру олардың
физикалық ойлауын дамытудың құрамдас бөлігінің бірі болып табылады. Жас
жеткіншектердің шығармашылық қабілетін дамытудың әдістемесі ғылыми-
техникалық шығармашылық процесінің заңдылықтарына негізделіп жүргізілуі
керек.
Атақты физик-ғалымдардың (А.Эйнштейн, Н.Бор, М.Планк, Н.Курчатов
т.с.с.) ғылыми өмір тәжірибесін қорытып, ой- пікірлерін талдап қарасақ,
ғылыми - техникалық шығармашылықтың элементтері мынадай цикл түрінде
құрылатындығы белгілі: фактілерді жинақтау – гипотеза ұсыну – идеяны шешу
– теориялық слдарларды қорыту – оларды теориялық салдарларды қорыту –
оларды эксперимент жүзінде тексеріп көру.
Мектепте оқыту процесінде жаңа ақпараттық педагогикалық технология
элементтерін, соның ішінде ЭЕМ–сын пайдалану қазіргі кездегі негізгі
талаптардың бірі.
Оқу процесінің машиналы графиканы пайдалана отырып, кейбір физикалық
процестерді демонстрациялап көрсетуге, қазіргі ақпараттық программалау
(бағдарламалау) технологиясын меңгере отырып, физика есептерін
программалау арқылы шығаруға болады.
Visual Basic, QBasic тілдерін пайдаланып, шығарылуы күрделі, көп
уақытты қажет ететін, бірнеше рет қайталап есептерді компьютердің
көмегімен тез орындауға болады.
Физиканы оқыту әдістемесі - бұл физикадағы оқу процесін зерттеу
Орта мектептердің алдына қойылатын есептеріне байланысты физиканы
оқытуда үш негізгі функцияны орындау керек:
1)білімділік
2)дамытушылық
3)тәрбиелік
Білімділік функция - ең негізгі функция. Оны іске асыру оқушылар
физика негізімен білім алады, іскерлік пен дағдыларын және алған
білімділікті практикада қолданады.
Дамытушылық функция – оқушылардың танымдық мүмкіндігін арттыруды
қарастырады.
Тәрбиелік функция - оқытуға комплекстік жақындату компоненті.
Физиканы оқыту әдістемесіне мынадай есептер қойылады:
1) Физиканы оқытудағы мақсаттарды негіздеу
2) Мектептің физика курсының мазмұны мен құрылымын анықтау және жүйелік
жаңалық енгізу
3) Оқытуға тиімді тәсілдерін практикада тексеру және енгізу.
Физиканы оқыту әдістемесіне дидактика бойынша зерттеу барысында
қысқаша мынадай есептер қоюға болады:
1) Физиканы не үшін оқытады?
Физиканы оқытудың мақсаты - физика курсының құрылымы мен мазмұнын
құру үшін өте маңызды.
2) Нені оқытады?
Оқу пәні ғылым жүйесімен ұрпақтарды тәрбиелеу және білім берудің
жалпы мақсаттары бойынша құрылады.
3) Қалай оқыту керек ?
4) Мектептегі физикалық эксперимент үшін қандай құрылғы тиімді?
Мектептегі физикалық экспериментте физика мен техниканың жаңа
жетістіктері қолданылады.
5) Оқушылар қалай оқиды?
Оқушылардың сабақққа белсенді араласуы маңызды .
Сонымен, физика әдістемесі – бұл заңдылықтарды тәрбиелеу және
дамытуды физиканың оқу процесінде зерттейтін педагогикалық ғылым.
Физикада оқу материалын таңдау негізінде келесі талаптар қойылады:
1) Мазмұнның ғылымдылығы және оның методологиялық бағыты
2) Теория мен практикалық бірлігі, өмірмен, практикамен байланысы
3) Физиканы оқыту және басқа оқу пәндерімен байланыстылығын
қамтамасыз ету.
Оқу материалын үйлестіруінен тәуелді курсты құрудың үш варианты
бар:
1) Радиалдық
2) Концентрлік
3) Сатылық
Радиалдық (Сызықтық) құрылым.Физика курсының құрылымында оқу
материалы құрылады – бағдарламаның бөлімдері, тақырыптары мен сұрақтары
оқыту периодында бір рет оқытылады, әрбір бөлімнің мазмұнын толығымен
қарастырады және оған қайта оралмайды.
Концентрлік құрылым радиалдық құрылымға кері пайда болады.Оқу
материалды үлестіру кезінде физиканың әрбір бөлімі мектепте екі рет
оқытылады.Барлық оқу материалы екі концентрге бөлінеді:
1) Курстық барлық бөлімдері бойынша бастапқы элементарлық мәліметтер
жүйесі ;
2) Бірінші концентрдің толығымен оқу материалын кіргізе отырып,
барлық курс бойынша білімдер жүйесі.
Сатылық құрылым радиалдық құрылымның тиімді жағын, концентрлік
құрылымның курстың құру тәсілдерін біріктіреді: радиалдық құрылымнан -
материалды баяндаудың жүйелілігін алады;ал концентрлік құрылымнан –
оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеруді алады.
Жарық дисперсиясы тақырыбын оқыту әдістемесі.
Орта мектепте физикалық білім жүйесі құрастырылады:
а) дайындық периоды. Физика элементтерін 4 – 6 сыныптарда
табиғаттану, физикалық география, еңбек сабақтарында оқыту;
б) Курстың бірінші сатысы – 7 – 8 сыныптарда оқыту;
в)Курстың екінші сатысы – 9 – 11 сыныптарда оқыту;
г)Факультативтік сабақтар - физикаға қызығушылығы туған оқушыларға
пәнді тереңдетіп оқыту.
Курстың екінші сатысында физиканы оқыту материя қозғалысының
күрделене бастаған мынадай реттегі жүйелік курстан тұрады: механика,
молекулалық физика, электродинамика, оптика, атом физикасы.
Оптиканы оқыту барысында жарықтың электромагниттік табиғаты мен оның
корпускулалық – толқындық қасиеті ашылады.
11 - сыныптық мектеп бағдарламасына Электромагниттік толқындар
бөлімі көптеген сұрақтарды қарастырады. Электромагниттік толқындар және
олардың қасиеттері, жарық толқындары және әр түрлі толқын ұзындықтарындағы
электромагниттік сәуле шығару. Бағдарламада Оптика деген нақты бөлім
жоқ, бірақ осы курстық бөлімдері әр түрлі сыныптарда оқытылады.
Мыс.;геометриялық оптика – 7-сыныпта, жарық толқындары – 11- сыныпта
оқытылады т.с.с.
Ал Дисперсия ұғымы Жарық толқынының қасиеттері бөлімінде
қарастырылады. Жарық дисперсиясы ұғымымен оқушыларды таныстырмас бұрын,
оларды монохроматтық сәуле шығару және геометриялық оптика бөлімінде
қарастырылатын заттың сыну көрсеткіші ұғымымен таныстыру қажет.
Монохроматтық сәуле шығару – оптикалық құбылыстарды түсіндіруге
арналған идеализация. Бұл ұғымды тікелей түсінетін болсақ, ол – бір түсті
сәуле шығару дегенді, ал физикалық мағынасы – қандай да бір жиілікпен
шексіз ұзақ жарық толқындары дегенді білдіреді.
Нақты монохроматтық сәуле шығару болмайды, себебі, кез келген сәуле
шығару белгілі бір жиілікпен шектелген болады: шарты бойынша
электромагниттік сәуле шығаруды квазимонохроматтық сәуле шығару деп
аталады. Электромагниттік сәуле шығарудың барлық көздерінен монохроматтық
сәуле шығаруға жақын кванттық генератор болып табылады.
Әдетте орта мектеп оқушылардың призмадағы жарықтың спектрлік
бөлінуі, яғни дисперсия әсерінен толқынның жиілік бойынша кеңістіктік
бөлінуін оқытуда алдымен, жарықтың спектрлік бөлінуімен таныстыру қажет.
Осылай түсіндіруде оқушылар спектрлік бөліну ұғымын дисперсия ұғымымен
шатастырып, спектр ұғымын призма арқылы өткен ақ түстің негізіндегі
түрлі- түсті сурет ретінде ғана елестетеді.
Бұл ретте жарық дисперсиясы – бұл заттағы жарықтың таралу
жылдамдығы жарық толқындары жиіліктерінің функциясы болып табылатын
құбылыс.
Бір ортадан екінші ортаға өткен жарықтың жылдамдығы өзгерісі шамасы
ретінде осы орталардың сыну көрсеткіші қызмет атқарады. Сыну көрсеткіші
ұғымы оқушыларға геометриялық оптика бөлімінде оқытылып қоюы керек. Егер
8 – сыныпта жарықтың сыну және шағылу құбылыстарын эксперименттік факт
ретінде қарастырса, онда 11- сыныпта электромагниттік толқындар
тақырыбында осы құбылыстарды жарықтың толқындық қасиеттерінің затпен өзара
байланысының болуымен қарастырылады.
Жарықтың шағылу және сыну заңдарының теориялық қорытындылауы Гюйгенс
принципі негізінде түсіндіріледі.
Демек, жарықтың сыну көрсеткіші жиіліктің функциясы болып табылады .
Дисперсия вакуумда ғана болмайды, ал жарықтың спектрге бөлінуі
барлық жағдайда бақыланбаса да заттарда ол өз орнын табады.Мыс;ақ түс екі
орта бөлімінің шекарасына бөлім жазықтығына нормаль түседі, кеңістіктік
бөліну байқалмайды, бірақ жарық дисперсиясының бұл жағдайда да орны бар.Ол
қызыл түстің күлгін түсті қуалауында болып табылады (яғни 2 - ортаның
сыну көрсеткіші 1 - ортаның сыну көрсеткішінен үлкен болады). Күлгін
түстің қалып қоюы секундтың миллиардталған бөлігімен көрінеді; бірақ ол
бақылаушының көзіне фиксирленбейді.
Осылайша, оқушыларды жарықтың спектрлік бөлінуімен бірінші рет
таныстырғанда, оқушылардың ынтасын жарық толқындарының жиілігі жарық
шоғының түсін анықтайтындығына аудару керек.
Жарықтың дисперсиясы және призмадағы спектрлік бөлінуін оқытуда
монохроматты сәуленің бір ортадан екінші ортаға өткенде жарық толқынының
жиілігі өзгермейтініне көңіл аудару керек.
Монохроматты емес жарықта спектрлік бөліну пайда болады. Спектрлік
бөліну интерференция мен дифракция жағдайында да пайда болады. Бірақ
призмалық (диперсиялық) және дифракциялық спектрлер бір – бірінен өзгеше.
Дифракциялық спектр – бірқалыпты(нормальді деп те аталады), ал диперсиялық
спектр – бірқалыпты емес (ол ұзын толқынды бөлігінде сығылған, және қысқа
толқынды бөлігінде созылған). Дифракциялық спектрде түстердің орналасу
реті (бұрыщ бойынша ауытқу) дисперсиялық (призмалық) спектрдегіге
керісінше. Бұл былайша түсіндіріледі : қызыл түс үшін сыну көрсеткіші
; күлгін түс үшін сыну көрсеткішінен аз; себебі олардың
жылдамдықтары әртүрлі (). Сондықтан спектрдің ұзынтолқынды бөлігі
дисперсиялық ортада қысқатолқындыға қарағанда аз бұрышқа ауытқиды.
Физика сабағы бойынша тақырыптық жоспар
11- сынып (аптасына 2 сағат, барлығы 68 сағат)
Сабақтың тақырыбы Негізгі материал Бөлінетін уақыт
Электродинамика (42 сағ.)
Электромагнитті индукция (10 сағ.)
Магнит индукция құбылысы. Фарадей тәжірибесі. Магнитті1-сағат
Магнитті ағын. ағын.Магнитті ағын
бірліктері.
Индукциялық ток бағыты. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz