Бухгалтерлiк есептiң формаларының ұғымы және тарихи дамуы

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

Негізгі бөлім

2. 1 Бухгалтерлiк есептiң формаларының ұғымы және тарихи дамуы

2. 2 Бухгалтерлік есептің мемориалді-ордерлі формасы

2. 3. Есептің журнал-ордерлі формасы

2. 4. Есепке алудың қарапайымдалған формасы

2. 5. Есепке алудың автоматтандырылған формасы

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Нарықтық қатынастарға өтумен ұйымдардағы бухгалтерлiк есептiң құрылуының жолдары өзгердi. Есеп процессіндегі мемлекет тарапынан қатал регламентация енді екі жақты келісіммен: мемлекеттік басқару және ұйымдардың өз тарпынан бухгалтерлік есептің құрылуына көшті. Бухгалтерлiк есептiң құрылуының жаңа жолдарының мәнi ұйымның бухгалтерлiк есебiнiң мемлекет қойылған ортақ ережелерiнiң негiзiнде есептің алдына қойылған міндеттерді шешу үшін есептік саясатты қабылдау.

Әр түрлi есеп-қисап тiзiлiмдерi және техникалық құралдардың тiркесуі бухгалтерлiк есептiң әр түрлі формасын құрады. Олардың бiр-бірінен айырмашылығы болады:

- регистрлердің саны, қолданылуы, құрылымы, сыртқы келбеті, мазмұны бойынша;

- синтетикалық және аналитикалық есепте хронологиялық және жүйелілік регистрлердiң өзара байланысымен;

- есептік регистрлерге жазылу тәсілі мен тізімі;

- автоматтандыру дәрежесімен.

Есептiк мәлiметтердiң өңдеуiнің технологиясы және қолданылатын регистрлердiң жүйесі бухгалтерлiк есептiң әдiстерi мен формаларына байланысты. Оны құратын бас бухгалтер. Алғашқы есептiк мәлiметтiң технологиясының өңделуі қолданылатын есеп берудiң, сонымен бiрге мәлiметтi алу және басқару есепке алуға арналған мәлiметтер қалыптастыруға жедел көмектесе алады. Қолданылатын регистрлер мәліметтердің бухгалтерлік есептен басқару есебіне көшуге мүмкіндік береді.

Жұмыстың мақсаты - бухгалтерлiк есептiң формаларын қарастыру, оларды жетiлдiрудiң әдiстерiн зерттеу. Зерттеудiң тақырыбы көкейкестi, өйткенi бухгалтерлiк есептiң формасы туралы сұрақ техникалық есептің маңызды бөлігі болып табылады. Есепке алудың өте тиiмдi форманың қолдануынан оның жеңiлдетілуi және арзандатылуы, есептеушi техниканың қолдануынының мүкіндігіне тәуелдi болады.

Жұмыстың мақсатына сәйкес келесi міндеттер жүктелген:

1. Бухгалтерлiк есептiң формаларының түрлерiн ерекшелеу, түсiнiк беру, мәнін анықтау;

2. Кәсiпорынның тәжірибе мысалындағы есепке алудың қолданылатын формаларын қарастыру;

3. Қазiргi кезеңде есепке алудың формаларының жетiлдiруiнің жолдарын келтiру.

2. 1 Бухгалтерлiк есептiң формаларының ұғымы және тарихи дамуы

Бухгалтерлiк есептiң формалары шаруашылық операцияларының есеп-қисап тiзiлiмi және жазулар әдiстерiнiң тiркесiн біріктіреді. Бухгалтерлiк есептiң формалары, бухгалтерлiк регистрлердiң (кiтап, карточка, жеке парақтар) сырт пiшiнi, санына және құрастырылуы бойынша өзгешеленедi; хронологиялық және жүйелi түрде тiркеудiң өзара байланыстары бойынша; синтетикалық және аналитикалық есепке алудың тiркесі бойынша; жазулардың (қолмен, механикаланған, автоматтандырылған) техникасы бойынша.

Бухгалтерлiк есептiң формасының әбден жетiлдiрілуi, өндiрiс, өндiргiш күштердiң дамуы, тауарлық айырбастың кеңеюiнің өсуіне байланысты болды. Бухгалтерлiк есептiң алғашқы форманың бiрі - екі жақты жазудың италиялық жүйесі. Ол үш кiтаптардың жүргiзуiн ескердi: ұмытылмас, хронологиялық және бас кітап. Жазулар дебетке және кредит есебіне жүргізілді; қажеттілікке қарай есеп беру балансы бойынша қорытынды жасалды. Өндiрiс және сауданың дамыуы, шаруашылық операцияларының санының үлкеюi бастапқы құжаттардың есептiк қызметкерлердiң бөлiсiп еңбектенудiң қажеттiлiгiне, бухгалтерлiк жазуларды дәлелдеулерiн келтiрдi. 17 ғасырда кассалық және мемориал операцияларының есепке алынуы бөлiндi, 18 ғ. бухгалтерлiк есептiң формасының көп журналды түрі жасалып, 19 ғ. есептiк процессті механикаландыруды енгiзуге арналған карточкалар пайда болды. 20ғ. бухгалтерлiк есептiң 15 түрлі формасына дейiн саналды.

Бухгалтерлік есептің формалары кәсіпорынның өз еркімен таңдалады және ол есеп беру кезеңінде өзгертілмеуі тиіс.

Қазіргі кезеңде бухгалтерлік есептің көптеген формалары қолданылады. Олардың кең таралғандары мыналар:

Мемориальді-ордерлі
Журналды-ордерлі
Автоматтандырылған (диалогты)
Қарапайымдалған

2. 2 Бухгалтерлік есептің мемориалды-ордерлі формасы

Мемориал-ордерлі форма қазiр шектелген түрде қолданылады. Оның мәнi: (мысалы, есеп беру еңбекақының есептеп шығаруын тiзiм) әрбiр құрама алғашқы есептiк құжатқа қосымша бөлек құжат беріледі. Онда есептің корреспонденциясы жазылған мемориалды ордер көрсетіледі. Мемориалды ордер бас кiтапты алмастыратын бақылау - шахматты журналға жазылады.

Бастапқыда мемориалды ордер тiркеу журналдарына жазылатын нұсқасы да қолданылады. Бақылау мәнi оны синтетикалық есептер бойынша сырт тізімдемесі есептелген барлық синтетикалық есептердiң дебетке және кредиті бойынша айналымдардың қорытындылары айдың соңында жазылады. Тiркеу журналының мәлiметтерi бас кiтапты толтырудың негізі болады. Дебет және кредит бойынша әрбiр есепке арналған мемориал ордерлерiнiң қорытындыларын толтыру үшiн графалар әрбiр ескерiлген есептiң көрінісін бейнелейді. Бас кiтаптарды синтетикалық есептер бойынша мәлiметтiң сырт сiлтеушi қорытындысы жасалады. Оның қорытындылары балансты құрастыруда қолданылады. Аналитикалық есепке алу бастапқы құжаттардың мәлiметiнiң карточкаларда iске асады.

Мемориальді-ордердің мысалы

Мемориальді ордер № 139

Жазылсын желтоксан 2009 ж

Мемориальді ордер № 139Жазылсын желтоксан 2009 ж: Негіздеме (құжатқа немесе жазба мазмұнына сүйену)

Есептің дебиті бойынша

Есептің кредиті бойынша

Сумма (тенге)

Мемориальді ордер № 139Жазылсын желтоксан 2009 ж:

Төлемдік тізімдеме негізінде жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбекақы есептелді

желтоқсан 2009 ж
негізгі өндіріс жұмысшыларына

900

681

36200

Мемориальді ордер № 139Жазылсын желтоксан 2009 ж: Қосымша өндіріс жұмысшыларына

920

681

2170

Мемориальді ордер № 139Жазылсын желтоксан 2009 ж: Административті-басқару ұжымына

821

681

3020

Мемориальді ордер № 139Жазылсын желтоксан 2009 ж: Сауда жұмысшысына

811

681

860

Мемориальді ордер № 139Жазылсын желтоксан 2009 ж: Қорытынды:
31 желтоқсан 2009.
Гл. бухгалтер Д. Кокшалова
Приложение на 4 листах

42250

Мемориалдық-ордер формасы аналитикалық (талдамалық) есептік кітаптарда, карточкаларда немесе бос беттерде жүргізіледі. Аналитикалық (талдамалық) есеп тіркелімдеріндегі жазбаларды мемориалдық-ордерлерге қоса берілген қүжаттардан алады. Ай соңында аналитикалық (талдамалық) есеп тіркелімдерінің жазбалары негізінде айналым және сальдолық тізімдемелер - сәйкес синтетикалық (топтамалық) шотпен біріктірілген аналитикалық (талдамалық) шот тобына бір тізімдеме құрылады. Бүл тізімдемелердің мәліметтері синтетикалық (топтамалық) шоттармен біріктірілген аналитикалық (талдамалық) шоттардың сальдосы мен айналымдарының қорытындыларын салыстыру үшін қажет.

Есептің мемориалдық-ордерлі нысаны есептік тіркелімдерінің жеңілдігімен және есеп жазбаларының техникасымен ерекшеленеді. Алайда бүл нысанының кемшілігі ретінде - қүжаттардағы бір ғана ақпараттық мәліметтердің тізімдемелерге (ведомостарға), мемориаддық-ордерлерге, журналдарға, синтетикалық (топтамалық) және аналитикалық (талдамалық) есептің тіркелімдеріне бірнеше рет қайталанып жазылуын атап өткен дүрыс.

Басқа нысандарға қарағанда мемориалдық-ордер нысанын жүргізу көп еңбекті керек етеді. Бұнда негізгі есеп тіркелімі карточкалар мен бос беттер емес, бас журнал деп аталады. Ол азғана шоттарды пайдаланатын шағын кәсіпорындарда қолданылады. Оның өзгешелігі кітапта бухгалтерлік жазу хронологиялық және жүйелі түрде ұштастырылып жазылады. Бас журналдың бұлай құрылуы оған жазылған жазуды көзге көрнекті болып және оған шолуды жеңілдетеді. Журналда шығарылған қалдықтар (сальдо) синтетикалық (топтамалық) шоттар бойынша дайын айналым тізімдемесі (ведомосын) жасауды қажет етпейді. Бас журналда алғашқы және соңғы қалдық шығарылып отырылады, сондықтан да кез келген уақытта бас журналдың негізінде баланс жасауға болады. Бас журналды жүргізгенде бөлек немесе біртектес алғашқы құжаттар негізінде мемориалдық - ордерлер жасалады.

Журналда жазбалар мемориалдық ордерлердің нөмерлері мен күнін, корреспонденцияланушы шоттардың кодтарын, жеке және жалпы сомаларды көрсетумен бірге дебит және кредит бойынша жүргізіледі. Содан кейін әрбір шот бойынша бір айдағы айналым есептеліп, соңғы сальдо анықталады. Бас кітаптың көрсеткіштері негізінде синтетикалық шоттар бойынша бухгалтерлік баланс құру үшін қолданылатын айналым тізімдемесі толтырылады.

Бухгалтерлік есептік мемориалды-ордерлі формасы

2. 3. Есептің журнал-ордерлі формасы

Журнал - ордерлі нысанын пайдалану барысында бухгалтерлік есеп ақпараттарын тіркеудің негізгі принципі - жинақталымдық тізімдемелерде (ведомостерде) алғашқы (бастапқы) құжаттардың мәліметтерін жинақтау болып табылады. Бұл нысанның негізгі есеп тіркелімі Журнал - ордер болып табылады. Журнал - ордерлерде алғашқы (бастапқы) құжаттардан немесе жинақталымдық тізімдемелерден алынатын хронологиялық және жүйелік жазбалар біріктіріліп көрсетіледі. Әрбір синтетикалық шотқа арнайы журнал-ордер ашылады, оның ішінде шоттың кредитінен сәйкес шоттардың дебитіне жазылатын шаруашылық операциялар көрсетіледі. Құралдардың (қаражаттардың) қозғалысын бақылауды күшейту үшін журнал-ордердің жинақталымдық тізімдемелері бірге қолданады. Кейбір журнал-ордерлерде синтетикалық және аналитикалық есептердіңде жүргізілуі мүмкін. Бірақ аналитикалық есептің карточкалары қолданылмайды және айналым тізімдемелері құрылмайды. Журнал-ордерлерде типті шот корреспонденциясы қойылуы мүмкін. Бұл тіркелімдерді түсініктірек етіп көрсетеді және қателер санын азайтады.

Әрбiр баған бiр есепке берiледi және екi графада өз кезегiнде: дебет және кредит болады. Егер бас-журналда форма парағының керi бұрылысында болса, мемориалды-ордерлерiнiң тiркелуіне жеткiлiксiз болса, қосымша беттер қолданылады.

Мұндай регистрлердiң көрнекiлiк оңайлық есепке алу, қадырлармен қатар бас-журнал формасы түбегейлi болады: бастапқы құжаттармен және есеп-қисап тiзiлiмдерiнiң арасындағы сөйлеушi аралық звено мемориал ордерлерiнiң бар болуы; аналитикалық есепке алуды; дербес регистрлердiң есептiк жазуларын қайталау; есептiк мәлiметтердiң машина әдiсiнiң енгiзуiндегi қиындықтары және синтетикалық есепке алуды тұрақты артта қалушылық жағдайы.

Белгi соғылған кемшiлiктер есепке алудың журнал формаларының жалғасы болып табылған есепке алудың журнал-ордерлі фортты қолдануында едәуiр мөлшерде шеттейдi.

Журналды-ордерлі форманың келесідей айырмашылықтары бар:

1. Жинақтағыш және топтау тiзiмдерiнiң құрастыруы бастапқы құжаттардың есептiк мәлiметтерiнiң қағида және олардың жүйелеуi жолымен жинақталуы. Бұл принциптің сақталуы есепке алынатын барлық құралдар мен есеп беру мерзіміндегі қаржылық-шаруашылық мамандандырылудың қолдануына байланысты барлық шаруашылық операциялардың көрсетілуі анықталады.

2. Журналдар негiзгi есеп-қисап тiзiлiмдерi - журнал-ордерлер және қосымша тізімдемелер мен арнай кестелер. Журнал-ордер кредит белгiсi бойынша жүргізіледі, яғни экономикалық оқиға бір шоттың кредитінің тiгiнен екінші шоттың дебетімен көлденең тіркеледі. Белгi экономикалық оқиғалар себебіне үлкен мүмкiндiктер ашады. Журнал-ордердегі жазбалар еселеніп кетпес үшін есептік мерзім қорытындыларының тізімдемелеріне сәйкес мәліметтермен жасалады.

Жазулар тiзiмдердегi басқа есептiң қарызы бар есебiнiң дебет белгiсi бойынша iске асады. Нақты шаруашылық операциясының себептi-тергеулi байланысы нақ сонда ашылады. Тiзiмде де, журналда да жазулар шахматты қағида бойынша жазылады, яғни операцияның сомасы бiр жұмыс қабылдауына ерекшелiктiң жолдастың жiберушi дебетке және кредит бойынша жазылады, төлем есебi және бұл есептердiң қарызы бойынша журналдары бар олардың дебетi бойынша тiзiмнiң құрайтын валюталық есеп қаржылардың есептерi бойынша жазуларды тiркеу болып табылады. Мұндай әдiстемелiк кассалық және ерекше беттерiнше (олар ұйымның өте өтiмдiлiк сырт активтерiне әкететiндiгi) мазмұндар және жеткiлiктi банктiк операциялардың бiр жерденiң шағылысуды айырыммен шартталған, сондықтан олардың қозғалысына талап ететiн тиiстi бақылаулары жеткiлiктi. фирмасының бұл дүниенiң бiр бөлiгi дамыған нарықтық экономикалармен елдердегi бекер емес бұл жұмыс капиталы, яғни ең үлкен дәреже сипаттайтын өтiмдiктердi беттерiнше табиғатына қарастырылады.

3. Журналдардағы есептердiң корреспонденциясы алдын ала көрсетiледi, кейбiреулерде және есепке алудың аналитикалық баптарының номенклатурасы қарастырылады.

4. Жаңа есеп-қисап тiзiлiмi парақша пайда болды. Оның тағайындауы тиiстi есептердiң дебет немесе кредит әкетiлетiн сомалар есепке алудың есептерге және аналитикалық баптары бойынша (топтау) айыбын ашу. Парақшаға жазулар - расшифрофка жасап қорытындылармен дебет белгiсi бойынша бiркелкi құжаттар негiзiнде күнiне iске асады немесе бiрнеше күн бұрын жүргізіледі. Әрбiр дебет жасалатын есепке бiр айлық жеке парақша ашылады. Ол қорытындылар тiзiмдер немесе журналдар сәйкес айдың соңында шағылысады.

5. Өзара байланысты синтетикалық бiрнеше экономикалық есептер бiр журналда бiрiгеді. Мысалы, № 3-шi журнал екi есептердiң кредиті бойынша апарады: «Арнайы банктегi есептер» және «жолдағы аудармалар».

6. Есептердiң қатары бойынша жеке журналдардың құрылысы синтетикалық және аналитикалық есепке алуды қосарлануды қамтамасыз етедi. Қысқа мерзiмдерiнде жұптықтан құрастыруға (позициялы ) сызықты жазу көмегiмен мүмкiндiк туғызады.

7. Есеп-қисап тiзiлiмдерiнiң айдың аяқтау бойыншасындағы қорытындылары, журналдардың керi құрастыруында, өйткенi кiтаптың басында жазады. Бас кiтап дебет белгiсi бойынша апарады. Қайтарылған парақ жеке рет ескерiлген әрбiр есептiң дебетi бойынша қорытынды сондықтан әр түрлi журналдардың бiрнеше есептерiнiң қарызынан толып кетедi. Осы есептi қарыз бойынша қорытынды есеп беру тиiстi журналдан сомасымен жазылады. Бұл айдың аяқтау бойыншалары толықтықты және шаруашылық операцияларының таратып беруiн дұрыстықты анықтап алуға мүмкiндiк бередi. Екi есе шығын жазуды мәннен бұл есептердiң кредиті бойынша айналымды қорытындыға берiспеуіен сүйеніп бас кiтап барлық есептердi дебет бойынша айналымдары енгiзiлген.

8. Есепке алуды журнал-ордер форманың негiзгi қағидалары есептеушi техниканың мүмкiндiктерiмен үлкен дәрежеде сәйкес келедi.

9. Басқаруды ұйымның деңгейi жоғарылайды және кәсiпорынның қаражат қожалығы қызметiнiң талдауыны кеңидi. Бас кiтаптың формасы бас кiтап жылға ашылады және әрбiр есеп бойынша тек қана айлық айналымдар, сонымен бiрге бастапқы және түпкi қалдықтарда болады.

Есепке алуды журнал-ордер форманың ортақ схемасы документ айналымының көрсетiлген ұйымын ескередi.

Алғашқы есептiк құжаттармен кiру ақпараты немесе жинақ құжаттарындағы, немесе ордер топтауға душар болады, тиiстi журналдарда жазылады. Егер есеп беру айында бiркелкi шаруашылық операцияларының үлкен саны болса мұндай процедура бiрiншi жағдайда қажеттi. Журналдарда қажеттi топтау және мәлiметтiң қорытындыларды есептеуiнен кейiн тасымалданады - синтетикалық есептер бойынша барлық мәлiмет ордер кейбiреулер бұдан басқа аналитикалық түрде қалыптасады. Кейбiреулерде аналитикалық және синтетикалық сәйкестік мүмкiндiгi есепке алынады, аналитикалық есепке алудың карточкалары осыған байланысты журнал-ордер туралы мәлiметтерi елестетпеген тек қана жеке есептердiң дамытуына ашылады. Бұл мәлiмет есептi мерзiмдер соңында аналитикалық есепке алудың есептерi бойынша сырт сiлтеушiлерi толтыруға мұрындық болады. Олар қорытындылар бас кiтаптың нәтижесiмен салыстырады. Бас кiтаптар мәлiметтермен кассалық кiтаптың саны сонымен бiрге салыстырады.

Бас кiтапта есептiк қайта болатын мәлiмет есеп берудiң тағы басқа формаларын бухгалтерлiк балансты құрастыруға қолданылады.

Есепке алуды журнал-ордер форманың бiр үлгiдегi есеп-қисап тiзiлiмдерiнiң тiзiмi екi блогi болады.

Бiрiншi блок 16 журналдар, 20 шақты тiзiмдер және 15 дәл кестелер қосады. Ол құрам бiртұтас журналды анықтайды - есепке алуды форманың және үлкен кәсiпорындар үшiн арналған. Оның қолдануын кәсiпорын және ұйымдар болып табылады, құрылыс, ғылым, жабдықтау және өткiзу ойлап шығарылған.

Есеп-қисап тiзiлiмдерiнiң екiншi блогi үлкен емес кәсiпорындар және ұйымдарда қолдануға кеңес берген. Ол 8 журналдар қосады - орды және 6 ведомосттер.

Ұйымдар бухгалтерлiк есептiң қойылуын пайда болатын тәжiрибе, қолданылатын регистрлер салалық ерекшелiктi есепке алудың ортақ әдiстемелiк қағидалары сонымен бiрге бұзбай айырбас сақтай және бейiмделуге құқықты.

Айдың соңында бас кітаптың қорытындысы негізінде синтетикалық (топтамалық) есептің шоттары бойынша жай немесе шахматты нысандағы айналым тізімдемесі (ведомосы) қүрылады. Бас кітаптың мәліметтері синтетикалық (топтамалық) және аналитикалық (талдамалық) есептің айналым тізімдемелерін, бухгалтерлік балансты, сонымен қатар есеп берудің басқа нысандарын құру үшін қолданылады.

Бастапқы құжат мәліметтерін жалпы бірыңғай шаруашылық операциялар бойынша журнал-ордерлерге немесе жинақталымдық тізімдемелерге жазады, ал қорытынды көрсеткіштер журнал-ордерлерге көшіріледі. Журналда аналитикалық (талдамалық) есебі жүргізілмейтін шаруашылық операциялар бойынша мәліметтер аналитикалық есептің карточкаларында көрсетіледі (негізгі құралдарды тағы басқаларды есептеу) .

Ай соңында барлық карточкалар журнал-ордерлер және солардың тізімдемелері бойынша қорытынды сомалар есептеледі. Карточкалардың қорытындысы аналитикалық (талдамалық) шот бойынша айналым тізімдемелеріне көшіріледі, ал журнал-ордерлер мен тізімдемелердің қорытындысы басқа журнал-ордерлердің тізімдемелері мен корреспонденцияланушы шоттармен құжаттар (тауарлы және кассалық есеп берулер, банк көшірмесі және тағы басқалар) бойынша салыстырылады. Өзара салыстырудан кейін кредит айналымының ортақ сомасын әрбір журнал-ордерлерден бас кітаптың сәйкес шотына жазады. Бас кітаптың әрбір синтетикалық (топтамалық) шотының дебит бойынша айналымдарын әр түрлі шоттардың кредиті бойынша айналымдар корреспонденциясымен бірге әр түрлі журнал-ордерлерден жинақтайды. Осыдан кейін бас кітаптағы әрбір шоттың дебиті бойынша ортақ қорытынды есептеледі, ай соңындағы қалдық шығарылады және бухгалтерлік баланс пен есеп беру тағы басқа нысандары құрылады. Баланс құрудан бұрын айналым тізімдемелерінің қорытындысын бас кітаптың сәйкес шоттарының қорытындысымен салыстыру қажет.

Бухгалтерлік есептің журнал-ордерлі нысаны есептің бас-журнал нысанымен кейбір ортақ қасиеттеріне ие, арнайы журналдардағы бастапқы құжаттардың мәліметтері бойынша жалпы бірыңғай операциялар туралы ақпарат жинақтау, бір тіркелімде синтетикалық және аналитикалық есепті біріктіру, бас кітапта синтетикалық шоттар мен сальдо және тағы басқалар бойынша ағымдағы айналымдарды көрсету.

Есептің журналды-ордерлі формасының сызбасы

2. 4. Есепке алудың қарапайымдалған формасы

Шағын кәсіпорындар бухгалтерлік есеп нысанының жай немесе жеңілдетілген (кәсіпорын мүлігін есептеу тіркелімдерін пайдалану арқылы) түрін қолдана алады.

Есептің жай нысаны шаруашылық операцияларын есептеу кітабында қарастырылады. Ол кітап кәсіпорындарда қолданылатын барлық шоттарды қамтиды, сондай-ақ синтетикалық (топтамалық) және аналитикалық (талдамалық) есепті біріктіреді, яғни біріктірілген тіркелім болып табылады. Бұл қүжатқа жазылатын ақпараттар алғашқы (бастапқы) құжаттардан алынып, хронологиялық тізбекте бір уақытта шоттар бойынша топтау арқылы жүргізіледі. Бухгалтерлік есептің жай нысанындағы жазбалар сызбасы 2-сызбада көрсетілген.

Кітап ұйымның кез келген уақыттағы (күнгі) мүліктері мен қаржылық міндеттемелерінің барлығын анықтауға, бухгалтерлік есеп құруға мүмкіндік береді. Кәсіпорынның бухгалтерлік есебінің жай нысанындағы аталған есеп тіркелімінен басқа есеп айырысу төлем тізімдемесін ауыстыратын қызметкерлермен есеп айырысу тізімдемесі жүргізіледі.

Есептің бұл нысаны өндірістік емес салалардағы шағын кәсіпорындар үшін қолайлы.

Әрбір тізімдеме әдетте, қолданылатын бухгалтерлік шоттың біреуі бойынша жүрген операцияларды есептеу үшін қолданылады (шоттардың жұмыс жоспарына сай) .

Бастапқы құжаттар (актілер, жүкқұжаттар, есеп-қисап және тағы басқа) негізінде шаруашылық операциялар екі тізімдемеде көрсетіледі: біріншіде - шоттың дебиті бойынша кредиттелуші шот нөмірі, екіншіде - корреспонденцияланушы шоттың кредиті бойынша дебиттеуші шоттың нөмірінің ұқсас жазбасы.

Жеке тізімдемелердегі қаражат қалдықтары, солардың негізінде жазбалар жүргізілген бастапқы құжаттардың сәйкес мәліметтерімен салыстырылуы керек (кассалық есеп беру, банк көшірмесі және тағы басқалары) .

Кәсіпорынның бір айдағы атқарған жұмыстары туралы мәліметтерін қорытындылауға арналған қаржы-шаруашылық қызметінің айлық қорытынды жинақтау тізімдемелері арқылы шахматтық тізімдеме құрылады. Ал бұл шахматтық тізімдемедегі мәліметтер негізінде кәсіпорынның айналым тізімдемесі, бухгалтерлік балансы және есеп беру нысандарының басқа да түрлері жасалады.

Шағын кәсiпкерлiктiң өнiмнiң өндiрiсi, жұмыс жасау немесе қызметтердiң көрсетуiн технологиялық айналыс шаруашылық операцияларының шамалы санында тұрып қал құқықты болатын ұйымдары қолдану. Ықшамдалған форма бойынша есепке алу әрбiр шағын кәсiпорынмен өз алдына жасалатын есептердiң жұмыс жоспарының негiзiнде құрастырылған. Ол негiзге ұйымның қаражат қожалығы қызметiнiң бухгалтерлiк есебiнiң есептерiнiң үлгi жоспары қоюы керек, есепке алуды құрастыруды өздiң әдiстемесi аз кәсіпкерлік субъекттерге арналған бухгалтерлiк есептiң ұйымы бойынша бiр үлгiдегi ұсыныстарға арқа сүйеуi керек. (3-шi сурет) есеп-қисап тiзiлiмдерiнiң пайдалануы бухгалтерлiк есептiң ықшамдалған формасының варианты сол шағын кәсiпорында (әдеттегiдей, 30 айдан аспайтын) шаруашылық операцияларының шамалы санында шаруашылық процессiнiң водомствасының заттық саласы болып табылмайды. Жұмыстардың түрлерiнiң бөлек өнiм өндiру және орындау орын алмайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.