Құқықтық шығармашылық
ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 Құқықтық шығармашылықтың түсінігі мен қағидалары ... ... ... ... ... ...4
1.1 Құқықтық шығармашылықтың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Құқықтық шығармашылықтың кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2 Заңды білу презумциясы.Заңды техника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.1 Нормативтік.құқықтық актілерді жүйелеу және оларды есепке алу ... ... ...7
2.2 Заңды нормалардың түсінігі, белгілері, түрлері, құрамы ... ... ... ... ... ... ... 11
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 Құқықтық шығармашылықтың түсінігі мен қағидалары ... ... ... ... ... ...4
1.1 Құқықтық шығармашылықтың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Құқықтық шығармашылықтың кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2 Заңды білу презумциясы.Заңды техника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.1 Нормативтік.құқықтық актілерді жүйелеу және оларды есепке алу ... ... ...7
2.2 Заңды нормалардың түсінігі, белгілері, түрлері, құрамы ... ... ... ... ... ... ... 11
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
КІРІСПЕ
Құқықшығармашылық – бұл құзіретті органдардың заң нормаларын қабылдауға, өзгертуге және жоюға байланысты арнайы қызметі. Құқықшығармашылық мыналармен сипатталады:
- ол белсенді, мемлекеттік, шығармашылық қызметті білдіреді;
- оның негізгі өнімі – нормативтік актілерден көрініс тапқан заң нормалары;
- бұл қоғамды басқарудың маңызды құралы; мұнда оның даму бағдараламасы қалыптасады, маңызды жүріс - тұрыс ережелері қабылданады;
- құқықшығармашылықтың деңгейі мен мәдениеті, қабылданған нормативтік актілердің сапасы – бұл қоғамның өркениеттілігі мен демократиялылығының көрсеткіші.
Субъектілерінің түріне қарай құқықшығармашылық келесі түрлерге бөлінеді:
1) халықтың мемлекеттік және қоғамдық өмірдің маңызды мәселелері бойынша жалпыхалықтық дауыс беруін – референдум – жүргізу кезіндегі тікелей құқықшығармашылығы;
2) өкілетті мемлекеттік органдардың тікелей құқықорнықтырушы қызметі;
3) әдет түрінде қалыптасқан немесе мемлекеттік емес ұйымдар қабылдаған нормаларды мемлекеттің санкциялауы.
Құқықшығармашылық процесс бірнеше кезеңдер арқылы жүзеге асырылады:
1. Заң шығару ынтасы – құқықшығарушы органға нормативтік актіні шығару туралы ұсыныс немесе актінің дайын жобасы ұсынылады. Заң шығару құқығына ие субъектілер шеңбері заңнамада қатаң түрде анықталған.
2. Заң жобасын талқылау – бұл кезең құжатты қажетті сапаға жеткізу, қарама - қайшылықтарды, олқылықтарды, түсініксіз мәселелерді және т.б. жою үшін қажет. Ерекше маңызды заң жобалары жалпыхалықтық талқылауға ұсынылады.
3. Заңды қабылдау.
4. Қабылданған актінің мазмұнын көпшілікке жеткізу, яғни, заңды жариялау.
Құқықшығармашылық – бұл құзіретті органдардың заң нормаларын қабылдауға, өзгертуге және жоюға байланысты арнайы қызметі. Құқықшығармашылық мыналармен сипатталады:
- ол белсенді, мемлекеттік, шығармашылық қызметті білдіреді;
- оның негізгі өнімі – нормативтік актілерден көрініс тапқан заң нормалары;
- бұл қоғамды басқарудың маңызды құралы; мұнда оның даму бағдараламасы қалыптасады, маңызды жүріс - тұрыс ережелері қабылданады;
- құқықшығармашылықтың деңгейі мен мәдениеті, қабылданған нормативтік актілердің сапасы – бұл қоғамның өркениеттілігі мен демократиялылығының көрсеткіші.
Субъектілерінің түріне қарай құқықшығармашылық келесі түрлерге бөлінеді:
1) халықтың мемлекеттік және қоғамдық өмірдің маңызды мәселелері бойынша жалпыхалықтық дауыс беруін – референдум – жүргізу кезіндегі тікелей құқықшығармашылығы;
2) өкілетті мемлекеттік органдардың тікелей құқықорнықтырушы қызметі;
3) әдет түрінде қалыптасқан немесе мемлекеттік емес ұйымдар қабылдаған нормаларды мемлекеттің санкциялауы.
Құқықшығармашылық процесс бірнеше кезеңдер арқылы жүзеге асырылады:
1. Заң шығару ынтасы – құқықшығарушы органға нормативтік актіні шығару туралы ұсыныс немесе актінің дайын жобасы ұсынылады. Заң шығару құқығына ие субъектілер шеңбері заңнамада қатаң түрде анықталған.
2. Заң жобасын талқылау – бұл кезең құжатты қажетті сапаға жеткізу, қарама - қайшылықтарды, олқылықтарды, түсініксіз мәселелерді және т.б. жою үшін қажет. Ерекше маңызды заң жобалары жалпыхалықтық талқылауға ұсынылады.
3. Заңды қабылдау.
4. Қабылданған актінің мазмұнын көпшілікке жеткізу, яғни, заңды жариялау.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Т.А.Ағдарбеков, З.Т.Ағдарбекова, М.С.Данишбаева. Мемлекет және құқық теориясы. Түркістан: 2012 ж. - 208 б.
2. Т.А.Ағдарбеков. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы: 2003 ж. - 328 б.
3. Д. А.Булгакова. Мемлекет жəне құқық теориясы. Алматы: 2006 ж. - 106 б.
1. Т.А.Ағдарбеков, З.Т.Ағдарбекова, М.С.Данишбаева. Мемлекет және құқық теориясы. Түркістан: 2012 ж. - 208 б.
2. Т.А.Ағдарбеков. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы: 2003 ж. - 328 б.
3. Д. А.Булгакова. Мемлекет жəне құқық теориясы. Алматы: 2006 ж. - 106 б.
ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31 Құқықтық шығармашылықтың түсінігі мен қағидалары ... ... ... ... ... ...4
1.1 Құқықтық шығармашылықтың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Құқықтық шығармашылықтың кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .6
2 Заңды білу презумциясы.Заңды техника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.1 Нормативтік-құқықтық актілерді жүйелеу және оларды есепке алу ... ... ...7
2.2 Заңды нормалардың түсінігі, белгілері, түрлері, құрамы ... ... ... ... ... ... ... 1 1
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..18
КІРІСПЕ
Құқықшығармашылық - бұл құзіретті органдардың заң нормаларын қабылдауға, өзгертуге және жоюға байланысты арнайы қызметі. Құқықшығармашылық мыналармен сипатталады:
- ол белсенді, мемлекеттік, шығармашылық қызметті білдіреді;
- оның негізгі өнімі - нормативтік актілерден көрініс тапқан заң нормалары;
- бұл қоғамды басқарудың маңызды құралы; мұнда оның даму бағдараламасы қалыптасады, маңызды жүріс - тұрыс ережелері қабылданады;
- құқықшығармашылықтың деңгейі мен мәдениеті, қабылданған нормативтік актілердің сапасы - бұл қоғамның өркениеттілігі мен демократиялылығының көрсеткіші.
Субъектілерінің түріне қарай құқықшығармашылық келесі түрлерге бөлінеді:
1) халықтың мемлекеттік және қоғамдық өмірдің маңызды мәселелері бойынша жалпыхалықтық дауыс беруін - референдум - жүргізу кезіндегі тікелей құқықшығармашылығы;
2) өкілетті мемлекеттік органдардың тікелей құқықорнықтырушы қызметі;
3) әдет түрінде қалыптасқан немесе мемлекеттік емес ұйымдар қабылдаған нормаларды мемлекеттің санкциялауы.
Құқықшығармашылық процесс бірнеше кезеңдер арқылы жүзеге асырылады:
1. Заң шығару ынтасы - құқықшығарушы органға нормативтік актіні шығару туралы ұсыныс немесе актінің дайын жобасы ұсынылады. Заң шығару құқығына ие субъектілер шеңбері заңнамада қатаң түрде анықталған.
2. Заң жобасын талқылау - бұл кезең құжатты қажетті сапаға жеткізу, қарама - қайшылықтарды, олқылықтарды, түсініксіз мәселелерді және т.б. жою үшін қажет. Ерекше маңызды заң жобалары жалпыхалықтық талқылауға ұсынылады.
3. Заңды қабылдау.
4. Қабылданған актінің мазмұнын көпшілікке жеткізу, яғни, заңды жариялау.
1 Құқықтық шығармашылықтың түсінігі мен қағидалары
1.1 Құқықтық шығармашылықтың түрлері
Ресей құқығының қайнар көздерінің ішіндегі алдыңғы орынды нормативтік-құқықтық актілер алады - мемлекеттік органдардың актілері, құқық нормаларының мазмұндары (заңды нормалар). Олар құқықтық шығармашылықтың нәтижесі. Құқықтық шығармашылық - көбірек кең көлемдегі құрылым бөлігінің құрылысы - құқықтық қоғамдық құры-луындағы - процесс, бұл объективті қалыптасатын қажет-тіліктің әсерімен және мемлекеттік әрекетпен қалыптасатын нормативті-құқықтық актілердің алғышарттары.
Құқықтық шығармашылық - бұл құзіретті мем-лекеттік органдардың және лауазымды адамдардың, не барлық халықтың (референдумы) қабылдауы туралы (құру, өзгерту не нормативті-құқықтық актілерді жою.
Құқықтық шығармашылық - бұл қиын және жауапты процесс, олардың нәтижесі барлығына және әрбір адамға қатысты. Сондықтан, оның жолында мынандай қағидалар бұлжытпай орындалуы қажет:
* Демократизм (халықтың құқық нормасын талқылауында және құрғанда қанасуы);
* Заңдылық (құқықтық шығармашылықты іске асыру, заң жүзінде қатаң белгіленген процедураларға сай жүргізілуі);
* Кәсібилік (жазылған және қабылданған заң жобалары объективті жағынан қамтамасыз етілуі керек, ал олардың мәтіндері (текстілері) - заңды техниканың талаптарына сай болып, заң шығару процесіне қатынасушылар кәсіби негізде жауап берушілер);
* Ғылыми сипаттағы құқықтық шығармашылық (юриспруденциядағы) және басқа қоғамдық ғылымдардағы жетістктер және олармен жасалған құқық нормаларын құруға арналған әдістемелерді есепке алу қажеттігі);
* Жариялық (Қандай болмасын нормативтік-құқықтық актілер адам мен азаматтың құқығы мен бостандығына тиісті болса қолдануға болмайды, егер олар жалпыға бірдей ашық түрде арнайы жарияланбаса РФ Конституциясы ст. 15 б.3);
* Шығарылған нормативті актілердің құқық туралы маңызды көзқарастарға сай болуы (құқықтың заңдылықтың талаптары, т.б.).
Құқықтық шығармашылық күрделі және көпжақты процесс, нәтижелерін құқық нормасын құруға қатысқан субъектілердің ортасына және өздерінің заңдылық күштеріне байланысты айыруға болады.
Құқықтық ұйғарым жеткілікті көлемдегі субъектілермен құрылады, оған сол не басқа кездерде халық, соған арнайы өкілеттігі бар мемлекеттік органдар, өз құзіреттігі көлемінде лауазымды адамдар жатады.
Сондықтан, құқықтық шығармашылық субъектілеріне байланысты мынадай түрлері бөлініп шығады:
* Халықтың тікелей құқықтық шығармашылығы, ол референдум процесінде болады;
* Мемлекеттік органдардың құқықтық-шығармашылық әрекеті құқықтық шығармашылықтың негізі ретінде, онымен жеткілікті мемлекеттік органдар шұғыл-данады (Мемлекеттік Дума, Федерация кеңесі, РФ Президенті, РФ Үкіметі, федералдық министрліктер және басқа ведомстволар, аймақтардың, облыстардың басшылары, өздерінің шегінде өкілеттігіне бай-ланысты кәсіпорындардың және мекемелердің басшылары);
* Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өздерінің құзіреті қалпындағы құқықтық шығармашылығы;
* Локальді нормаларды шығаруға, өкілетті субъекті-лердің әрекеттері жатады, делегаттар не құзіретті негізде іске асырылады және жасауға және белгіленген нормаларды (тәртіп жолын) жалпы сипаттағы қабылдауға бағытталған, олар әр түрлі ортадағы ұйымның әрекетін жариялайды және олардың мүшелерінің арасындағы қалыптаса бастаған қарым-қатынасты көрсетеді (мысалы, ішкі еңбек тәртібінің жолын белгілеу).
Маңыздылығына қарай былай бөлінеді:
* Заң шығармашылық (мемлекеттің жоғарғы өкілетті органдарының заңдарды құру әрекеттері);
* Делегаттық заң шығармашылық (заң шығару органының санкциясы бойынша нормативті-құқықтық актілерді қабылдау, олар заң күші бар, мемлекеттің жоғарғы атқарушы билігі бар орган (президентпен, үкіметпен), пайда болған құқықтық проблемаларды оперативтік жолмен шешуді қамтамасыз ету үшін);
* Қосымша құқықтық-шығармашылық (әрекеттегі заңдардың негізінде атқарушы билік органдарымен және оған өкілеттігі бар лауазымды адамдармен нормативті актілерді құруы (жазуы); санкция берілген құқықтық-шығармашылық (әрекеттер түрінде қалып-тасқан, мемлекетпен рұқсат етілген тәртіп жолы, не оларға рұқсат еткен құқықтық-шығарма-шылықтағы жергілікті өзін-өзі басқару органдарының әрекеттері және жекелеген мемлекеттік емес ұйымдардың әрекеттері);
* Келісім шарт құқықтық-шығармашылық (нормативтік ұйғарымның күші бар екі жақтың келісімге келуі).
1.2 Құқықтық шығармашылықтың кезеңдері
Құқықтық шығармашылық - уақыты бойынша созылмалы процесс, бірнеше кезеңдерді қамтиды - нормативті-құқықтық актілерді қабылдауда салыстырмалы ерекшеленген кезеңдерден өтеді. Бұл қатынастарда көбірек маңыздысы заң шығару процесі, мемлекеттің жоғарғы өкілеттік органының әрекеті ретінде (елдің парламенті - РФ Федералды Жиналысы) федералдық заңды қабылдау жөнінде. Ол заң шығару инициативасының кезеңдерінен тұрады - талқылаудан, қабылдаудан және жаңа заңды жария етуден (халықты құлақтандыру).
Заң щығару инициативасы және нормативті актісінің жобасын дайындау. Бұл кезеңде берілген нақтылы қатынасты заң жүзінде реттеу туралы ұсыныстар беріледі және елдің заң шығару органына соған сай заңның жобасы ұсынылады. Заң шығару инициативасы құқығымен қатаң түрде белгілі субъектілер белгіленеді: РФ Президенті, Федерация Кеңесі және оның мүшелері, Мемлекеттік Думаның депутаттары, РФ Үкіметі, РФ субъектілерінің заң шығарушы органдары, Конституциялық, Жоғарғы РФ Арбитражды соты.
Заң жобасын талқылау (байқау), ең ұзақ және жоғарғы нормативті актіні құрудағы алдын-ала болжанбайтын процесс: заң жобасын жасаудағы мамандардың жұмысы; тұжырым-дарды талқылау, өзгерту енгізу, толықтыру яғни, мәтінді редакциялау; пленарлық отырыста талқылау, ескертулер енгізу; нормативті актінің соңғы редакциясын жазу.
Заңды қабылдау, қандай болмасын басқа нормативті актілер сияқты, оған арнайы түрде жалпылама міндеттілік сипат берумен аяқталған. Федералдық заңды қабылдау процесі РФ мынадай жалғасқан бірінен соң бірі болатын операциялардан қалыптасады: заңды РФ Мемлекеттік Думасымен қабылдауы, (қажет болса) оның РФ Федералдық Кеңесінде қаралуы және оны РФ Президентімен қол қоюы, 14 күннің ішінде оны алғаннан кейін.
Әр түрлі заңдарды қабылдау процедурасы, тура сондай қағидалы (принципиально). Мысалы, жай федералдық заңдарды қабылдау РФ Мемлектеттік Думасында көпшілік дауыспен өтеді. Ал федеральдық консититуциялық заңды не РФ Президентінің ветосын жеңуге көпшілік дауыс үштен екіге сай болуы қажет.
Арнайы нормативті-құқықтық актлерді жариялау (заңды), белгіленген тәртіпке сай мемлекеттің жоғарғы өкілеттік органымен қабылданған және мемлекет басшысымен қол қойылған заңдарды және басқа да мемлекеттік билік органдарымен қабылданған нормативтік-құқықтық актілерді жалпы халыққа мәлім етуге жатады. Қабылданған заңдардың мазмұнымен халықты әр түрлі әдістер арқылы таныс-тырылады: мазмұндары күнделікті ақпарат құралдарында жарияланады, теледидар не радио арқылы түсіндіріледі, т.б. ескеретін нәрсе, ондай хабарламаларға жариялылық заңның арнайы басылымдарда жарияланғанынан кейін ғана рұқсат етіледі. Ондай арнайы басылымдарға Российская газета не Собрание законадательства РФ жатады.
2 Заңды білу презумциясы.Заңды техника
2.1 Нормативтік-құқықтық актілерді жүйелеу және оларды есепке алу
Рим юриспруденциясының жасаған ережесінде никто не может огавариваться незнанием законов және незнание закона никого не извиняет деп, көрсетіп заңның түсінігін тек юристер ғана білмей, барлық азаматқа түсінікті болу қажеттігі айтылған. Бұл ережені жан-жақты қарау ұсынылады: презумция және фикция, аксиома ретінде қарау мүмкіндігі көрсетілген.
Қазіргі кезде адамдардың жаппай сауаттылығы жағдайында және ақпараттық құралдың жеткілікті кезінде, заңды білу презумциясы шындық екеніне ешкім таласа алмайды. Сондықтан, конституцияда арнайы бекітілген заң нормаларының мазмұндары елдің барлық тұрғындарына түсінікті (РФ Конституциясы ст.15 б.3).
Заңды техника - бұл құқықтық актілердің жобасын дайындаудың құқықтық шығармашылық жолдары мен әдістерінің тәжірибеге негізделген жүйесі, ол реттелетін мәселелерді қамтуды толығымен қамтамасыз етеді, түсінікті, қарапайым және құқықтық материалды жоғарғы дәрежедегі реттеушілігімен көрінеді.
Құқықтық шығармашылық техникасына тиісті кең көлемдегі талап етілетін мәселелер көп және жалпы тәртіп бойынша, мыналар жатады:
* Құқықтық-шығармашылық органдарының еркін көбірек соған сай толық көрсету;
* Актіде бар нормативтік ұйғарымдармен рационалды және логикалық бірізділікпен жазылуы оның біртұтастылығы.
* Нормативтік актілердің ішкі мазмұндарында жетімсіздік пен қарама-қайшылықтың болмауы.
* Жеткілікті деңгейде жазылуы және олардың мазмұны-ның көпжақты көрсетілуі, қысқалығы және біртұтастылығы;
* Құқықтық актілердің тілінің түсініктілігі, қарапайым-дылығы және пайдаланылған тұжырымдамалар мен терминдердің белгілілігі актілердің санын минимумға дейін азайту;
* Нормативтік актілердің өз кезінде жариялануы және күшіне енуі.
Барлық құқықтық актілердің түрлеріне қатысы бар, арнайы әдебиеттерде құқықтық-шығармашылық техникасын актуальді етуге бағытталған талаптар бөлініп шыққан (нормативті жекешеленген-құқықтық және интерпретацион-дық): құқықтық актінің түріне, деңгейіне және маңызына сай оның қажетті сыртқы құжаттандырылуы; құқықтық ұйға-рымның нәтижесіндегі стильді логикалық-тілдік құрудағы құрылымды ұтымды ұйымдастыру; заңды нормалардың қарым-қатынасын органикалық қамтамасыз ету, олардың ішкі элементерін көрсету; нормативті-құқықтық актілерді есепке алғанда және жүйелегенде ерекше тәртіптілікті сақтау.
Тұтасымен, заң шығару (заңдылық) техникасы, заң шығару стилистикасынан, заңды конструкциядан және заңды терминалогиялардың ерекшеліктерінен қалыптасады.
Заң шығару стилистикасы - нормативті құжаттарға тілдік құралды көбірек лайықты пайдалану жолдарының жүйесі.
Заң шығару стилистикасының тәртібіне байланысты, нормативті-құқықтық актілердің текстілеріне (мәтініне) талаптар қойылады: қарапайымдық, ыңғайлылық, логикалық біткендік, ескірген сөздерді қолданбаушылық және үлгілілік салыстырулардың болмауы; директивтік (қатаң ұйғарымдарда, тілдің тұжырымдарында ерікті, биік міндеттілігінің болуы); арнайылылық; актінің мәтініні тікелей және сабырлылық стилімен жазу; оның субъектілер қиналғанына және эмоцияларға көңіл аудармауы, т.б.
Заңды терминология - нормативтік актіні жазғанда пайдаланатын сөз бен түсініктерді белгілеу.
Заңды терминдер мынадай болады: барлық адамдардың бір деңгейде түсінетін жалпылама пайдаланатындар (қашқын, куәгер, жұмыскер); арнайы техникалық, яғни әр түрлі білім саласында пайдаланылатын білімдер (сапасы төмен тағамдық заттар, техникалық қауіпсіздік тәртібі); құқықтық ғылыммен және тәжірибемен жасалған аранайы заң түсініктері (құқықтық қатынас, қажетті қорғану, қылмысқа қатысқандық, талап арызын берудің уақытының өтіп кетуі).
Заңды терминдерге жеткілікті мөлшерде қатаң талаптар қойылады, олардың ішіндегі көбірек маңыздыларына жата-тындар: біртұтастылық, бірегей маңыздылығы, жалпылама мойындалғандығы және пайдалануға тұрақтылығы, стилистикалық бейтараптық, қолайлы, шексіз түсінікті, т.б.
Заңды конструкциялар - бұл өзіне тән, құқық ережелерінің нормативті-құқықтық актідегі міндеттері мен жауапкершілігін конструкциялау жолы.
Құқықтың жалпы теориясында, конструкция заңды техниканың бір құралы, құқық мазмұнының элементі ретінде есептеледі және ғылыми танымның жолы (құралы), құқық нормаларын талқылау құралы және заңды маңызы бар фактілерді белгілеу ретінде қаралады.
Кейбір заңды құжаттарды құрудағы типтік тәртіптер:
* Нормативті материалдарды тәртіппен бөлу, оның бөлшектілігі және келісімділігі (нормативтік материалдардың бірізділік бөліктерге бөлінуі: баптарға топтастырылатын бірізділік мәні бар бағыттағы материалдардың болуы (пункттері мен парагрфтарындағы), қажетті кезде өзінің ішкі бөліктерінің болуы (жекеленген баптардың бөліктері, пункттері және қосымша пункттері);
* Нормативтік құжаттың ішкі логикасы мен тұтастығы (материалдық логикалық бірізділікпен жазу, оның қайшылықсыздығы);
* Құқықтық актілердің түсініктігі мен сенімділігі (құжаттың тілінің түсініктілігі және жайбарақаттылы-ғы, тыныс белгілерін және образдық салыстырма-ларды дұрыс пайдалану).
Нормативтік-құқықтық актілерді жүйелеу - құқық нормаларын тәртіпке келтіруге және жүйеге келтіруге және бұл өңдеу оларды біртұтас келісілген жүйеге келтіруге бағытталған әрекеттер.
Қазіргі кезде нормативтік актілерді жүйелеудің мынадай түрлері қолданылады: кодификация, инкорпорация, консоли-дация.
Кодификация - мемлекеттің құқықтық-шығармашылық органдарының жаңа жинақталған, жүйеленген нормативті-құқықтық актілерді, әрекеттегі заңдарды терең және жан-жақты өңдеу арқылы құратын әрекеттері.
Кодификациялық жұмыстар - олардың терең талдануы-ның бағытына байланысты бірнеше түрлерге бөлінеді: жалпыға бірдей (заңдардың көпшілік бөлігі негізгі өңдеуге жарайды және нәтижесінде жинақталған кодификацияланған актілер заңдардың негізгі сапалары бойынша құрылады); сапалық белгі - белгілі сапалық құқық нормаларын не қосымша сапалық заңдарды қайта өңдеу және біріктіру (қылмыстық кодекс, азаматтық кодекс, азаматтық іс жүргізу кодексі, т.б.).
Арнайыланған - әр түрлі нормативтік актілердегі шашыл-ған нормативтік не басқадай жекелеген құқық институтын және оларды тұтас кодификацияланған актіде біріктіру (орман кодексі, әскери кодекс, әкімшілік құқық бұзушылардың кодексі).
Кодификация - кодекстерді, уставтарды және заңдар негізін құрумен белгілі болады:
* Кодекс - құқық нормаларының қатаң түрде белгілен-ген тәртіппен заңды актілерді біріктіруші, қоғамдық қатынастардың қандай болмасын саласын (аясын) реттеуші;
* Устав (ереже) - жекелеген ведомстволардың, министр-ліктердің, ұйымдардың жұмысын реттеуші нормалары бар акті;
* Заңдардың негіздері - одақтық (федералды) мемлеке-тіне белгілі аядағы мемлекеттік басқарудағы не құқық саласындағы маңызды ережелерді белгілейтін нормативті-құқықтық акт.
Инкорпорация - жүйелеудің нысаны, бұл процесте әрекеттегі нормативтік-құқықтық актілер тұтас бір жинаққа бірігеді не белгілі тәртіппен мазмұндарын өзгертпей жинақ болады (әрекеттегі заңдарды сырттай өңдеу).
Нормативті-құқықтық актілердің инкорпорациясы субъектілеріне байланысты арнайылыққа және арнайы еместікке бөлінеді.
Арнайы инкорпорация арнайы өкілеттігі бар мемлекеттік органдармен шығарылады және өзіне тән құқықтың қайнар көзі ретінде қызмет етеді. Инкорпорацияның мынандай түрлері болады:
* Хронологиялық инкорпорация бұл процесте норма-тивтік-құқықтық актілердің қабылдану тәртібіне байланысты құқық салаларынан тәуелсіз топтасады (мысалы, мынандай басылымдарды Собрание законодательства РФ, Собрание актов Президента и Правительства РФ әр түрлі жекелеген министр-ліктердің және ведомстволардың), жинақтардың ерекше түріне Заңдар жинағы (Свод законов) жатады.
* Пәндік инкорпорация сапалық белгі бойынша нормативтік материалды топтастыру түрінде жүргізіледі, яғни құқықтық институттар мен мемлекеттік әрекеттер аясында, т.б.
Арнайыланған емес дегеніміз - ұйымдар не жекелеген адамдар өздерінің ынтасымен және өздерінің тәрбиелік мақсаттарымен әрекеттегі нормативтік актілерді тәртіпке келтіруі. Сондықтан оны өз қызметі үшін пайдаланушылар үшін міндеттілік сипатта болмайды. Бұл заңдарды сырттай өңдеу, яғни ведомстволар, ғалымдар және тәжірибешілер қолдануы үшін жасаған әр түрлі пәндік-тақырыптық заңдардың жинақтарына анықтама шығаруы.
Консолидация - қоғамдық қатынастардың бір және бірнеше шеңберде әрекет ететін бірнеше нормативтік-құқықтық актілердің қосылып жинақталған біртұтас нормативтік-құқықтық актіге айналуы және актілердің мазмұндары өзгерусіз қалады.
Көбінесе құқықтық тәжірибеде көптеген әр түрлі кездерде қабылданып, қоғамдық қатынастардың біржақты аясын реттейтін нормативтік актілерді, сондайға өкілеттілігі бар құқықтық шығармашылық органдары не лауазымды адамдар бірге жинап, солардың негізінде біртұтас нормативті актілер жасайды. Мұндай жағдайда бұрынғы құқықтық ұйғарымдар сыртқы жағының көрінісінен өзгеріп белгілі редакциялық өзгерістерге түсетіні түсінікті, бірақ олардың бастапқы мазмұны және бағыты өзгермейді. Сонымен, нормативтік-құқықтық актілерді консолидациялау қандай болмасын қоғамдық қатынастар қалпындағы көпшілік әр түрлі нормативтік ұйғарымдарды алып тастау мақсатында және құқықтық реттеудегі бірлікті қамтамасыз ету үшін жүргізіледі.
Нормативтік-құқықтық актілерді жүйелеумен қатар маңыздылығы одан кем түспейтіні - оларды есепке алу, яғни әрекеттегі нормативтік актілерді жинау, сақтау және бақылау күйіндегі (мониторлық) қызмет. Сонымен қатар қызығатын адамдарға анықтама беруге процесін оптимизациялау үшін арнайыланған іздестіру жүйесін құру.
Міндетті түрде есепке алынатындарға мыналар жатады: федералдық конституциялық заңдар; федералдық заңдар; Президент пен РФ Үкіметінің, сонымен қатар ... жалғасы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31 Құқықтық шығармашылықтың түсінігі мен қағидалары ... ... ... ... ... ...4
1.1 Құқықтық шығармашылықтың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Құқықтық шығармашылықтың кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .6
2 Заңды білу презумциясы.Заңды техника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.1 Нормативтік-құқықтық актілерді жүйелеу және оларды есепке алу ... ... ...7
2.2 Заңды нормалардың түсінігі, белгілері, түрлері, құрамы ... ... ... ... ... ... ... 1 1
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..18
КІРІСПЕ
Құқықшығармашылық - бұл құзіретті органдардың заң нормаларын қабылдауға, өзгертуге және жоюға байланысты арнайы қызметі. Құқықшығармашылық мыналармен сипатталады:
- ол белсенді, мемлекеттік, шығармашылық қызметті білдіреді;
- оның негізгі өнімі - нормативтік актілерден көрініс тапқан заң нормалары;
- бұл қоғамды басқарудың маңызды құралы; мұнда оның даму бағдараламасы қалыптасады, маңызды жүріс - тұрыс ережелері қабылданады;
- құқықшығармашылықтың деңгейі мен мәдениеті, қабылданған нормативтік актілердің сапасы - бұл қоғамның өркениеттілігі мен демократиялылығының көрсеткіші.
Субъектілерінің түріне қарай құқықшығармашылық келесі түрлерге бөлінеді:
1) халықтың мемлекеттік және қоғамдық өмірдің маңызды мәселелері бойынша жалпыхалықтық дауыс беруін - референдум - жүргізу кезіндегі тікелей құқықшығармашылығы;
2) өкілетті мемлекеттік органдардың тікелей құқықорнықтырушы қызметі;
3) әдет түрінде қалыптасқан немесе мемлекеттік емес ұйымдар қабылдаған нормаларды мемлекеттің санкциялауы.
Құқықшығармашылық процесс бірнеше кезеңдер арқылы жүзеге асырылады:
1. Заң шығару ынтасы - құқықшығарушы органға нормативтік актіні шығару туралы ұсыныс немесе актінің дайын жобасы ұсынылады. Заң шығару құқығына ие субъектілер шеңбері заңнамада қатаң түрде анықталған.
2. Заң жобасын талқылау - бұл кезең құжатты қажетті сапаға жеткізу, қарама - қайшылықтарды, олқылықтарды, түсініксіз мәселелерді және т.б. жою үшін қажет. Ерекше маңызды заң жобалары жалпыхалықтық талқылауға ұсынылады.
3. Заңды қабылдау.
4. Қабылданған актінің мазмұнын көпшілікке жеткізу, яғни, заңды жариялау.
1 Құқықтық шығармашылықтың түсінігі мен қағидалары
1.1 Құқықтық шығармашылықтың түрлері
Ресей құқығының қайнар көздерінің ішіндегі алдыңғы орынды нормативтік-құқықтық актілер алады - мемлекеттік органдардың актілері, құқық нормаларының мазмұндары (заңды нормалар). Олар құқықтық шығармашылықтың нәтижесі. Құқықтық шығармашылық - көбірек кең көлемдегі құрылым бөлігінің құрылысы - құқықтық қоғамдық құры-луындағы - процесс, бұл объективті қалыптасатын қажет-тіліктің әсерімен және мемлекеттік әрекетпен қалыптасатын нормативті-құқықтық актілердің алғышарттары.
Құқықтық шығармашылық - бұл құзіретті мем-лекеттік органдардың және лауазымды адамдардың, не барлық халықтың (референдумы) қабылдауы туралы (құру, өзгерту не нормативті-құқықтық актілерді жою.
Құқықтық шығармашылық - бұл қиын және жауапты процесс, олардың нәтижесі барлығына және әрбір адамға қатысты. Сондықтан, оның жолында мынандай қағидалар бұлжытпай орындалуы қажет:
* Демократизм (халықтың құқық нормасын талқылауында және құрғанда қанасуы);
* Заңдылық (құқықтық шығармашылықты іске асыру, заң жүзінде қатаң белгіленген процедураларға сай жүргізілуі);
* Кәсібилік (жазылған және қабылданған заң жобалары объективті жағынан қамтамасыз етілуі керек, ал олардың мәтіндері (текстілері) - заңды техниканың талаптарына сай болып, заң шығару процесіне қатынасушылар кәсіби негізде жауап берушілер);
* Ғылыми сипаттағы құқықтық шығармашылық (юриспруденциядағы) және басқа қоғамдық ғылымдардағы жетістктер және олармен жасалған құқық нормаларын құруға арналған әдістемелерді есепке алу қажеттігі);
* Жариялық (Қандай болмасын нормативтік-құқықтық актілер адам мен азаматтың құқығы мен бостандығына тиісті болса қолдануға болмайды, егер олар жалпыға бірдей ашық түрде арнайы жарияланбаса РФ Конституциясы ст. 15 б.3);
* Шығарылған нормативті актілердің құқық туралы маңызды көзқарастарға сай болуы (құқықтың заңдылықтың талаптары, т.б.).
Құқықтық шығармашылық күрделі және көпжақты процесс, нәтижелерін құқық нормасын құруға қатысқан субъектілердің ортасына және өздерінің заңдылық күштеріне байланысты айыруға болады.
Құқықтық ұйғарым жеткілікті көлемдегі субъектілермен құрылады, оған сол не басқа кездерде халық, соған арнайы өкілеттігі бар мемлекеттік органдар, өз құзіреттігі көлемінде лауазымды адамдар жатады.
Сондықтан, құқықтық шығармашылық субъектілеріне байланысты мынадай түрлері бөлініп шығады:
* Халықтың тікелей құқықтық шығармашылығы, ол референдум процесінде болады;
* Мемлекеттік органдардың құқықтық-шығармашылық әрекеті құқықтық шығармашылықтың негізі ретінде, онымен жеткілікті мемлекеттік органдар шұғыл-данады (Мемлекеттік Дума, Федерация кеңесі, РФ Президенті, РФ Үкіметі, федералдық министрліктер және басқа ведомстволар, аймақтардың, облыстардың басшылары, өздерінің шегінде өкілеттігіне бай-ланысты кәсіпорындардың және мекемелердің басшылары);
* Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өздерінің құзіреті қалпындағы құқықтық шығармашылығы;
* Локальді нормаларды шығаруға, өкілетті субъекті-лердің әрекеттері жатады, делегаттар не құзіретті негізде іске асырылады және жасауға және белгіленген нормаларды (тәртіп жолын) жалпы сипаттағы қабылдауға бағытталған, олар әр түрлі ортадағы ұйымның әрекетін жариялайды және олардың мүшелерінің арасындағы қалыптаса бастаған қарым-қатынасты көрсетеді (мысалы, ішкі еңбек тәртібінің жолын белгілеу).
Маңыздылығына қарай былай бөлінеді:
* Заң шығармашылық (мемлекеттің жоғарғы өкілетті органдарының заңдарды құру әрекеттері);
* Делегаттық заң шығармашылық (заң шығару органының санкциясы бойынша нормативті-құқықтық актілерді қабылдау, олар заң күші бар, мемлекеттің жоғарғы атқарушы билігі бар орган (президентпен, үкіметпен), пайда болған құқықтық проблемаларды оперативтік жолмен шешуді қамтамасыз ету үшін);
* Қосымша құқықтық-шығармашылық (әрекеттегі заңдардың негізінде атқарушы билік органдарымен және оған өкілеттігі бар лауазымды адамдармен нормативті актілерді құруы (жазуы); санкция берілген құқықтық-шығармашылық (әрекеттер түрінде қалып-тасқан, мемлекетпен рұқсат етілген тәртіп жолы, не оларға рұқсат еткен құқықтық-шығарма-шылықтағы жергілікті өзін-өзі басқару органдарының әрекеттері және жекелеген мемлекеттік емес ұйымдардың әрекеттері);
* Келісім шарт құқықтық-шығармашылық (нормативтік ұйғарымның күші бар екі жақтың келісімге келуі).
1.2 Құқықтық шығармашылықтың кезеңдері
Құқықтық шығармашылық - уақыты бойынша созылмалы процесс, бірнеше кезеңдерді қамтиды - нормативті-құқықтық актілерді қабылдауда салыстырмалы ерекшеленген кезеңдерден өтеді. Бұл қатынастарда көбірек маңыздысы заң шығару процесі, мемлекеттің жоғарғы өкілеттік органының әрекеті ретінде (елдің парламенті - РФ Федералды Жиналысы) федералдық заңды қабылдау жөнінде. Ол заң шығару инициативасының кезеңдерінен тұрады - талқылаудан, қабылдаудан және жаңа заңды жария етуден (халықты құлақтандыру).
Заң щығару инициативасы және нормативті актісінің жобасын дайындау. Бұл кезеңде берілген нақтылы қатынасты заң жүзінде реттеу туралы ұсыныстар беріледі және елдің заң шығару органына соған сай заңның жобасы ұсынылады. Заң шығару инициативасы құқығымен қатаң түрде белгілі субъектілер белгіленеді: РФ Президенті, Федерация Кеңесі және оның мүшелері, Мемлекеттік Думаның депутаттары, РФ Үкіметі, РФ субъектілерінің заң шығарушы органдары, Конституциялық, Жоғарғы РФ Арбитражды соты.
Заң жобасын талқылау (байқау), ең ұзақ және жоғарғы нормативті актіні құрудағы алдын-ала болжанбайтын процесс: заң жобасын жасаудағы мамандардың жұмысы; тұжырым-дарды талқылау, өзгерту енгізу, толықтыру яғни, мәтінді редакциялау; пленарлық отырыста талқылау, ескертулер енгізу; нормативті актінің соңғы редакциясын жазу.
Заңды қабылдау, қандай болмасын басқа нормативті актілер сияқты, оған арнайы түрде жалпылама міндеттілік сипат берумен аяқталған. Федералдық заңды қабылдау процесі РФ мынадай жалғасқан бірінен соң бірі болатын операциялардан қалыптасады: заңды РФ Мемлекеттік Думасымен қабылдауы, (қажет болса) оның РФ Федералдық Кеңесінде қаралуы және оны РФ Президентімен қол қоюы, 14 күннің ішінде оны алғаннан кейін.
Әр түрлі заңдарды қабылдау процедурасы, тура сондай қағидалы (принципиально). Мысалы, жай федералдық заңдарды қабылдау РФ Мемлектеттік Думасында көпшілік дауыспен өтеді. Ал федеральдық консититуциялық заңды не РФ Президентінің ветосын жеңуге көпшілік дауыс үштен екіге сай болуы қажет.
Арнайы нормативті-құқықтық актлерді жариялау (заңды), белгіленген тәртіпке сай мемлекеттің жоғарғы өкілеттік органымен қабылданған және мемлекет басшысымен қол қойылған заңдарды және басқа да мемлекеттік билік органдарымен қабылданған нормативтік-құқықтық актілерді жалпы халыққа мәлім етуге жатады. Қабылданған заңдардың мазмұнымен халықты әр түрлі әдістер арқылы таныс-тырылады: мазмұндары күнделікті ақпарат құралдарында жарияланады, теледидар не радио арқылы түсіндіріледі, т.б. ескеретін нәрсе, ондай хабарламаларға жариялылық заңның арнайы басылымдарда жарияланғанынан кейін ғана рұқсат етіледі. Ондай арнайы басылымдарға Российская газета не Собрание законадательства РФ жатады.
2 Заңды білу презумциясы.Заңды техника
2.1 Нормативтік-құқықтық актілерді жүйелеу және оларды есепке алу
Рим юриспруденциясының жасаған ережесінде никто не может огавариваться незнанием законов және незнание закона никого не извиняет деп, көрсетіп заңның түсінігін тек юристер ғана білмей, барлық азаматқа түсінікті болу қажеттігі айтылған. Бұл ережені жан-жақты қарау ұсынылады: презумция және фикция, аксиома ретінде қарау мүмкіндігі көрсетілген.
Қазіргі кезде адамдардың жаппай сауаттылығы жағдайында және ақпараттық құралдың жеткілікті кезінде, заңды білу презумциясы шындық екеніне ешкім таласа алмайды. Сондықтан, конституцияда арнайы бекітілген заң нормаларының мазмұндары елдің барлық тұрғындарына түсінікті (РФ Конституциясы ст.15 б.3).
Заңды техника - бұл құқықтық актілердің жобасын дайындаудың құқықтық шығармашылық жолдары мен әдістерінің тәжірибеге негізделген жүйесі, ол реттелетін мәселелерді қамтуды толығымен қамтамасыз етеді, түсінікті, қарапайым және құқықтық материалды жоғарғы дәрежедегі реттеушілігімен көрінеді.
Құқықтық шығармашылық техникасына тиісті кең көлемдегі талап етілетін мәселелер көп және жалпы тәртіп бойынша, мыналар жатады:
* Құқықтық-шығармашылық органдарының еркін көбірек соған сай толық көрсету;
* Актіде бар нормативтік ұйғарымдармен рационалды және логикалық бірізділікпен жазылуы оның біртұтастылығы.
* Нормативтік актілердің ішкі мазмұндарында жетімсіздік пен қарама-қайшылықтың болмауы.
* Жеткілікті деңгейде жазылуы және олардың мазмұны-ның көпжақты көрсетілуі, қысқалығы және біртұтастылығы;
* Құқықтық актілердің тілінің түсініктілігі, қарапайым-дылығы және пайдаланылған тұжырымдамалар мен терминдердің белгілілігі актілердің санын минимумға дейін азайту;
* Нормативтік актілердің өз кезінде жариялануы және күшіне енуі.
Барлық құқықтық актілердің түрлеріне қатысы бар, арнайы әдебиеттерде құқықтық-шығармашылық техникасын актуальді етуге бағытталған талаптар бөлініп шыққан (нормативті жекешеленген-құқықтық және интерпретацион-дық): құқықтық актінің түріне, деңгейіне және маңызына сай оның қажетті сыртқы құжаттандырылуы; құқықтық ұйға-рымның нәтижесіндегі стильді логикалық-тілдік құрудағы құрылымды ұтымды ұйымдастыру; заңды нормалардың қарым-қатынасын органикалық қамтамасыз ету, олардың ішкі элементерін көрсету; нормативті-құқықтық актілерді есепке алғанда және жүйелегенде ерекше тәртіптілікті сақтау.
Тұтасымен, заң шығару (заңдылық) техникасы, заң шығару стилистикасынан, заңды конструкциядан және заңды терминалогиялардың ерекшеліктерінен қалыптасады.
Заң шығару стилистикасы - нормативті құжаттарға тілдік құралды көбірек лайықты пайдалану жолдарының жүйесі.
Заң шығару стилистикасының тәртібіне байланысты, нормативті-құқықтық актілердің текстілеріне (мәтініне) талаптар қойылады: қарапайымдық, ыңғайлылық, логикалық біткендік, ескірген сөздерді қолданбаушылық және үлгілілік салыстырулардың болмауы; директивтік (қатаң ұйғарымдарда, тілдің тұжырымдарында ерікті, биік міндеттілігінің болуы); арнайылылық; актінің мәтініні тікелей және сабырлылық стилімен жазу; оның субъектілер қиналғанына және эмоцияларға көңіл аудармауы, т.б.
Заңды терминология - нормативтік актіні жазғанда пайдаланатын сөз бен түсініктерді белгілеу.
Заңды терминдер мынадай болады: барлық адамдардың бір деңгейде түсінетін жалпылама пайдаланатындар (қашқын, куәгер, жұмыскер); арнайы техникалық, яғни әр түрлі білім саласында пайдаланылатын білімдер (сапасы төмен тағамдық заттар, техникалық қауіпсіздік тәртібі); құқықтық ғылыммен және тәжірибемен жасалған аранайы заң түсініктері (құқықтық қатынас, қажетті қорғану, қылмысқа қатысқандық, талап арызын берудің уақытының өтіп кетуі).
Заңды терминдерге жеткілікті мөлшерде қатаң талаптар қойылады, олардың ішіндегі көбірек маңыздыларына жата-тындар: біртұтастылық, бірегей маңыздылығы, жалпылама мойындалғандығы және пайдалануға тұрақтылығы, стилистикалық бейтараптық, қолайлы, шексіз түсінікті, т.б.
Заңды конструкциялар - бұл өзіне тән, құқық ережелерінің нормативті-құқықтық актідегі міндеттері мен жауапкершілігін конструкциялау жолы.
Құқықтың жалпы теориясында, конструкция заңды техниканың бір құралы, құқық мазмұнының элементі ретінде есептеледі және ғылыми танымның жолы (құралы), құқық нормаларын талқылау құралы және заңды маңызы бар фактілерді белгілеу ретінде қаралады.
Кейбір заңды құжаттарды құрудағы типтік тәртіптер:
* Нормативті материалдарды тәртіппен бөлу, оның бөлшектілігі және келісімділігі (нормативтік материалдардың бірізділік бөліктерге бөлінуі: баптарға топтастырылатын бірізділік мәні бар бағыттағы материалдардың болуы (пункттері мен парагрфтарындағы), қажетті кезде өзінің ішкі бөліктерінің болуы (жекеленген баптардың бөліктері, пункттері және қосымша пункттері);
* Нормативтік құжаттың ішкі логикасы мен тұтастығы (материалдық логикалық бірізділікпен жазу, оның қайшылықсыздығы);
* Құқықтық актілердің түсініктігі мен сенімділігі (құжаттың тілінің түсініктілігі және жайбарақаттылы-ғы, тыныс белгілерін және образдық салыстырма-ларды дұрыс пайдалану).
Нормативтік-құқықтық актілерді жүйелеу - құқық нормаларын тәртіпке келтіруге және жүйеге келтіруге және бұл өңдеу оларды біртұтас келісілген жүйеге келтіруге бағытталған әрекеттер.
Қазіргі кезде нормативтік актілерді жүйелеудің мынадай түрлері қолданылады: кодификация, инкорпорация, консоли-дация.
Кодификация - мемлекеттің құқықтық-шығармашылық органдарының жаңа жинақталған, жүйеленген нормативті-құқықтық актілерді, әрекеттегі заңдарды терең және жан-жақты өңдеу арқылы құратын әрекеттері.
Кодификациялық жұмыстар - олардың терең талдануы-ның бағытына байланысты бірнеше түрлерге бөлінеді: жалпыға бірдей (заңдардың көпшілік бөлігі негізгі өңдеуге жарайды және нәтижесінде жинақталған кодификацияланған актілер заңдардың негізгі сапалары бойынша құрылады); сапалық белгі - белгілі сапалық құқық нормаларын не қосымша сапалық заңдарды қайта өңдеу және біріктіру (қылмыстық кодекс, азаматтық кодекс, азаматтық іс жүргізу кодексі, т.б.).
Арнайыланған - әр түрлі нормативтік актілердегі шашыл-ған нормативтік не басқадай жекелеген құқық институтын және оларды тұтас кодификацияланған актіде біріктіру (орман кодексі, әскери кодекс, әкімшілік құқық бұзушылардың кодексі).
Кодификация - кодекстерді, уставтарды және заңдар негізін құрумен белгілі болады:
* Кодекс - құқық нормаларының қатаң түрде белгілен-ген тәртіппен заңды актілерді біріктіруші, қоғамдық қатынастардың қандай болмасын саласын (аясын) реттеуші;
* Устав (ереже) - жекелеген ведомстволардың, министр-ліктердің, ұйымдардың жұмысын реттеуші нормалары бар акті;
* Заңдардың негіздері - одақтық (федералды) мемлеке-тіне белгілі аядағы мемлекеттік басқарудағы не құқық саласындағы маңызды ережелерді белгілейтін нормативті-құқықтық акт.
Инкорпорация - жүйелеудің нысаны, бұл процесте әрекеттегі нормативтік-құқықтық актілер тұтас бір жинаққа бірігеді не белгілі тәртіппен мазмұндарын өзгертпей жинақ болады (әрекеттегі заңдарды сырттай өңдеу).
Нормативті-құқықтық актілердің инкорпорациясы субъектілеріне байланысты арнайылыққа және арнайы еместікке бөлінеді.
Арнайы инкорпорация арнайы өкілеттігі бар мемлекеттік органдармен шығарылады және өзіне тән құқықтың қайнар көзі ретінде қызмет етеді. Инкорпорацияның мынандай түрлері болады:
* Хронологиялық инкорпорация бұл процесте норма-тивтік-құқықтық актілердің қабылдану тәртібіне байланысты құқық салаларынан тәуелсіз топтасады (мысалы, мынандай басылымдарды Собрание законодательства РФ, Собрание актов Президента и Правительства РФ әр түрлі жекелеген министр-ліктердің және ведомстволардың), жинақтардың ерекше түріне Заңдар жинағы (Свод законов) жатады.
* Пәндік инкорпорация сапалық белгі бойынша нормативтік материалды топтастыру түрінде жүргізіледі, яғни құқықтық институттар мен мемлекеттік әрекеттер аясында, т.б.
Арнайыланған емес дегеніміз - ұйымдар не жекелеген адамдар өздерінің ынтасымен және өздерінің тәрбиелік мақсаттарымен әрекеттегі нормативтік актілерді тәртіпке келтіруі. Сондықтан оны өз қызметі үшін пайдаланушылар үшін міндеттілік сипатта болмайды. Бұл заңдарды сырттай өңдеу, яғни ведомстволар, ғалымдар және тәжірибешілер қолдануы үшін жасаған әр түрлі пәндік-тақырыптық заңдардың жинақтарына анықтама шығаруы.
Консолидация - қоғамдық қатынастардың бір және бірнеше шеңберде әрекет ететін бірнеше нормативтік-құқықтық актілердің қосылып жинақталған біртұтас нормативтік-құқықтық актіге айналуы және актілердің мазмұндары өзгерусіз қалады.
Көбінесе құқықтық тәжірибеде көптеген әр түрлі кездерде қабылданып, қоғамдық қатынастардың біржақты аясын реттейтін нормативтік актілерді, сондайға өкілеттілігі бар құқықтық шығармашылық органдары не лауазымды адамдар бірге жинап, солардың негізінде біртұтас нормативті актілер жасайды. Мұндай жағдайда бұрынғы құқықтық ұйғарымдар сыртқы жағының көрінісінен өзгеріп белгілі редакциялық өзгерістерге түсетіні түсінікті, бірақ олардың бастапқы мазмұны және бағыты өзгермейді. Сонымен, нормативтік-құқықтық актілерді консолидациялау қандай болмасын қоғамдық қатынастар қалпындағы көпшілік әр түрлі нормативтік ұйғарымдарды алып тастау мақсатында және құқықтық реттеудегі бірлікті қамтамасыз ету үшін жүргізіледі.
Нормативтік-құқықтық актілерді жүйелеумен қатар маңыздылығы одан кем түспейтіні - оларды есепке алу, яғни әрекеттегі нормативтік актілерді жинау, сақтау және бақылау күйіндегі (мониторлық) қызмет. Сонымен қатар қызығатын адамдарға анықтама беруге процесін оптимизациялау үшін арнайыланған іздестіру жүйесін құру.
Міндетті түрде есепке алынатындарға мыналар жатады: федералдық конституциялық заңдар; федералдық заңдар; Президент пен РФ Үкіметінің, сонымен қатар ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz