Ойлаудың даму кезеңдері

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Семей 2014

Жоспар:

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

2. 1 . Ойлау туралы жалпы түсінік.

2. 2. Ойлаудың дамуына биологиялық және әлеуметтік факторлардың әсері.

III. Қортынды

IV. Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

Когнитивтік психологияның көрнекті өкілі, әлемге белгілі ғалым, Америка Құрама Штаттарындағы Невада-Рено университетінің профессоры, осы саладағы танымал ғалымдардың бірі Р. Солсо өзінің атақты “Когнитивтік психология” атты еңбегінде қабылдау, ес, ойлау, қиял, жасанды интеллект жайлы ғылыми теориялық талдауларын бере отырып, олардың қолданбалы аспектісінде қарастырады. Адамның ойлау мен интеллектісін когнитивтік психология аясында зерттей отырып, ойлау мен интеллектіні табиғи және жасанды салаларға бөліп, теориялық тұрғыдан талдайды. Ойлау мен интеллектінің ара қатынасын зерттейді. Біріншіден, ұғымдарды қалыптастыру, логика және шешім қабылдау мәселесіне қатысты ойлаудың ғылыми негізі талданады. Сонымен қатар, ойлаудың этностық аспектілері зерттелінеді.
Ойлау процесі шығармашылық пен интеллектінің міндетті шешуімен байланысты зерттеліп, шығармашылық процеске және жасанды интеллектіге талдау жасалынады.
Өткен ғасырдың 50-ші жылдары негізгі мәні бихевиоризмді информациялық бағыттың құлауы болып табылатын революция жасалды. Алайда бұл революцияның ойлауды зерттеу меселелерінде осыншалық кешіккені таңғаларлық. Дегенмен де ойлау психологиясын түсінуде айтарлықтай өсу жүзеге асырылды… және болашақтағы көрнекі жетістіктердің айқын алғышарттары байқалды.

Негізгі бөлім

Ойлау дегеніміз - сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының байланыс-қатынастарының миымызда жалпылай және жанама түрде сөз арқылы бейнеленуі.

Ойлау сезім мүшелері арқылы алынған мәліметтерді өңдейді. Ойлау сезімдік мағлұматтардың негізінде ғана мүмкін болатын нәрсе. Елестерде жалпылағыш элементтер мол болғанмен, оның таным мүмкіндігі ойлаудан әлдеқайда төмен. Ойлаудың қамтитын шеңбері өте кең.

Ойлауы әр түрлі деңгейдегі ойлау операцияларынан тұрады. Ең алдымен олардың танымдық мәндері әр түрлі болады. Танымдық қатынаста баланың алдында тұрған қиындықты шешетін қарапайым ойлау актісі және қандай да бір күрделі процестердің өту заңдылықтары жайлы ғылыми мәселені шешкенде ғалым адам қолданатын ойлау операцияларының жүйелері тең болмайды. Сөйтіп, оның жалпылау деңгейі қаншалықты биік, бір маңызды мәнді құбылыстан басқа оны анықтауға баратын жағдайлар қаншалықты терең болғанына байланысты ойлаудың әр түрлі деңгейлерін ажыратуға болады. Ойлаудың осындай әр түрлі деңгейлеріне қарапайым формадағы көрнекі ойлау және дерексізденген, теориялық ойлау жатады. Осындай әр түрлі деңгейдегі ойлаудың түрлері ретінде қарапайым көріністегі көрнекі, ойлау мен берілген көрініс шегінен шығатын теориялық ойлауды бөліп көрсетуге болады.

Ойлау қабылдау, елестермен тығыз байланысты.

Адамның ойы әрқашан да сөз арқылы білдіріледі. Ой толығымен сөз күйінде білдірілгенде ғана айқындалып, дәйектелініп, дәлелдене түседі. Ой мен сөйлеу бірдей нәрсе деп, бұлардың арасына теңдік белгісін қою дұрыс емес.

Затты-әрекеттік -қалыптасқан жағдайды жаңалай өзгертудегі ой ісі белгілі затқа тікелей бағытталған нақты әрекетпен бірге жүреді.

Көрнекі-бейнелі - заттар мен құбылыстардың тікелей өздері емес, олардың есте қалған елес, тұрпаттарын пайымдаумен орындалады.

Сөзді-логикалы - тілдік құралдарға сүйеніп, ойлау процесі өзінің тарихи және онтогенездік дамуының соңғы кезеңдерінде пайда болған.

Ой - сыртқы дүниені бейнелеудің ең жоғары формасы.

Ойлау формалары

Ойлау формалары:

Ұғым

Пікір

Ой қорытындылары

Ұғым дегеніміз - зат немесе құбылыстың жалпы, сондай-ақ мәнді қасиеттерін бейнелейтін ой.

Ұғымды сөзбен жеткізуге болады. Бірақ ұғым мен сөз теңдей емес:

Бір ұғымның өзін түрліше сөздермен айтуға болады.
Бір сөздің өзі кейде әр түрлі ұғымдарды білдіреді.

Пікір дегеніміз - бір нәрсе не мақұлданады, не теріске шығарылады.

Пікір де ұғым сияқты тек тілдік материал негізінде, тілдік терминдер мен сөйлемдердің негізінде ғана туып, өмір сүре алады. Пікір мен сөйлем бір-бірмен тығыз байланысты.

Ой қорытындылары дегеніміз - бірнеше пікірлерден жаңа бір пікір шығару тәсілі. Қорытынды шығару үшін оны белгілі тәртіпке бір-бірімен байланыстыруымыз қажет. Қатар тұрған кездейсоқ пікірлерден қорытынды шықпайды.

Дедукция - жалпыдан жекеге қарай жүретін ой қорытындысы.

Индукция - жекеден жалпыға қарай жасалатын ой қорытындысы. Индукцияда жеке жағдайлардын жалпы ереже, фактілерден қорытындылар жасалады.

Аналогия - ұқсастық бойынша ой қорытындыларын жасау.

Тәжірибелік ойлау - мақсат белгілеумен, жоспар, жоба түзумен байланысты.

Дискурсивтік - өз кезең, кезегімен өрістей дамыған ойлау процесі;

Индуитивтік - желісі қарқынды, кезеңдері нақтыланбаған, мазмұны толық ұғылмаған ойлау процесі

Шығармашыл - жаңа идеяларды туындатуға бағытталады, оның нәтижесінде қандай да мәселе, проблеманың соны, қайталанбас шешімі табылып, не бұрыннан бар шешімнің жетілген әдісі жүзеге келеді.

Қайта жаңғыртушы - дайын білімдермен ептіліктерді қолданып, ескі сүрмелеумен жүрі білу.

Теориялық ойлау- іске асырылуы тиіс практикалық іс-әрекеттің бастауы.

Ой қорытындылары

Дедукция

Индукция

Аналогия

Ұғым дегеніміз- зат немесе құбылыстың жалпы, сондай-ақ мәнді қасиеттерін бейнелейтін ой.Ұғымды сөзбен жеткізуге болады. Бірақ ұғым мен сөз теңдей емес:Бір ұғымның өзін түрліше сөздермен айтуға болады.Бір сөздің өзі кейде әр түрлі ұғымдарды білдіреді.Пікір дегеніміз- бір нәрсе не мақұлданады, не теріске шығарылады.Пікір де ұғым сияқты тек тілдік материал негізінде, тілдік терминдер мен сөйлемдердің негізінде ғана туып, өмір сүре алады. Пікір мен сөйлем бір-бірмен тығыз байланысты.Ой қорытындылары дегеніміз- бірнеше пікірлерден жаңа бір пікір шығару тәсілі. Қорытынды шығару үшін оны белгілі тәртіпке бір-бірімен байланыстыруымыз қажет. Қатар тұрған кездейсоқ пікірлерден қорытынды шықпайды.Ой қорытындыларыДедукцияИндукцияАналогияДедукция- жалпыдан жекеге қарай жүретін ой қорытындысы.Индукция- жекеден жалпыға қарай жасалатын ой қорытындысы. Индукцияда жеке жағдайлардын жалпы ереже, фактілерден қорытындылар жасалады.Аналогия- ұқсастық бойынша ой қорытындыларын жасау.Тәжірибелік ойлау- мақсат белгілеумен, жоспар, жоба түзумен байланысты.Дискурсивтік- өз кезең, кезегімен өрістей дамыған ойлау процесі;Индуитивтік- желісі қарқынды, кезеңдері нақтыланбаған, мазмұны толық ұғылмаған ойлау процесіШығармашыл- жаңа идеяларды туындатуға бағытталады, оның нәтижесінде қандай да мәселе, проблеманың соны, қайталанбас шешімі табылып, не бұрыннан бар шешімнің жетілген әдісі жүзеге келеді.Қайта жаңғыртушы- дайын білімдермен ептіліктерді қолданып, ескі сүрмелеумен жүрі білу.Теориялық ойлау-іске асырылуы тиіс практикалық іс-әрекеттің бастауы.:

Ой қорытындылары:

Дедукция:

Ойлауға биологиялық фактордың әсері:

Пиаже теориясында ойлаудың дамуында биологиялық және әлеуметтік факторлардың арақатынасына қатысты идеяны ерекше маңызы бар. Пиаже концепциясы бұл орайда өте қарапайым. Ол З. Фрейдтің психоанализімен және оған жақында Э. Блейлермен бірге, бала ойлауының дамып жетуінің алған басқышы - өз ойынан рахат көріп қанағаттануы. Мұндай прнцип баланың ойында жетекші қызмет атқарады. Сәби кезеңінен бастап бала ойлауы арқылы, Пиаженің айтуынша, оның өзінің жартылай соқыр сезімі биологиялық әрекетімен ұштасьш, одан қалайда рахат табу бағытында дамиды дейді. Ойлау баланың сыртқы ортамен белсенді қарым-қатынас жасауының нәтижесінде, оның өмір тәжірибесімен қосақталып дамып отырады. Тілдің шығуы бала ойлауының дамуында елеулі кезең болып табылады.

Әлеуметтік фактордың әсері:

баланың даму процесі үнемі әлеуметтік ортаның жағдайына тәуелді болып отыратындықтан олар өздерінің ойын ересек адамдардың ойлауына теңестіре түсуге ұмтылып отырады дейді Пиаже. Осы кезде баланы сөйлеуге үйретіп, тілді меңгертеді. Сөйлеу нәтижесінде баланың ойы айқындала түседі. Сөйлесу нәтижесінде баланың әлеуметтік ортамен қарым-қатынасы дамиды. Бала әлеуметгік ортада өзгелердің де ойын түсініп, оларға жауап беруге үйренеді, сөйтіп, оның өзіндік ойы қарым-қатынае жасау нәтижесінде өрістей бермек дейді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.