Мектеп жасына дейінгі балалардың физикалық қасиеттерін дамыту ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 45 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

Әлкей Марғулан атындағы Павлодар педагогикалық университеті

Ниязбек К.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Ритмикалық гимнастиканың мектепке дейінгі жастағы физикалық қасиеттердің дамуына әсері

Білім беру бағдарламасы:

6В01420 - «Дене шынықтыру және спорт»

Павлодар 2024

Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

Әлкей Марғулан атындағы Павлодар педагогикалық университеті

Өнер және спорт жоғары мектебі

«Қорғауға жіберілді»

ДТжС ББ жетекшісі

М. К. Сирлибаев

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырып: Ритмикалық гимнастиканың мектепке дейінгі жастағы физикалық қасиеттердің дамуына әсері

6В01420 - «Дене шынықтыру және спорт» білім беру бағдарламасы

Орындады: К. Ниязбек

Ғылыми жетекшісі:

б. ғ. к, профессор Б. А. Байдалинова

Нормобақылаушы: В. А. Сексенов

Павлодар 2024

Мазмұны

Кіріспе

Кіріспе: 1 Зеттеу тақырыбы бойынша теориялық шолу

4: 7

Кіріспе: 1. 1 5 - 7 жастағы балалардың анатомо - физиологиялық ерекшеліктері

4: 7

Кіріспе: 1. 2 Мектеп жасына дейінгі балалардың физикалық қасиеттерін дамыту ерекшеліктері.

Кіріспе: 1. 3 Ритмикалық гимнастика мектеп жасына дейінгі балалардың физикалық қасиеттерін арттыру және қозғалыс белсенділігін жақсарту құралы ретінде

Кіріспе: 1. 4 Ритмикалық гимнастика сабақтарындағы қозғалыс құралдарының әртүрлілігі

4: 26

Кіріспе: 2 Зерттеу әдістері және ұйымдастырылуы

4: 31

Кіріспе: 2. 1 Зерттеу әдістері

4: 31

Кіріспе: 2. 2 Зерттеуді ұйымдастыру

4: 32

Кіріспе: 3 Зерттеу нәтижелерін талдау

4: 33

Кіріспе: Қорытынды

4: 40

Кіріспе: Пайдаланған әдебиеттер тізімі

4: 42

Кіріспе

Зерттеудің өзектілігі. Ритмикалық гимнастика жүйелі түрде орындаған жағдайда үлкен сауықтыру мәніне ие. Дене жаттығуларын таңертең, күндізгі ұйқыдан кейін (егер режим сақталса), түстен кейін серуендеу мен үйде жасауға болады. Бұл баланың денсаулығын жақсартуды және әр түрлі іс-әрекетке жан-жақты физикалық дайындығын, физикалық жетілуін қалыптастыруды қамтиды.

Ритмикалық гимнастика өмірлік маңызды қозғалыс дағдылар тәрбиелеуге ықпал етеді, сонымен қатар қозғалыстарға сұлулық, әсемдік, дәлдік береді. Ол ептілік, жылдамдық, күш, икемділік, төзімділік сияқты психофизикалық қасиеттердің дамуын қамтамасыз етеді, ерік-жігерді, мінезді, тәртіпті қалыптастырады, есте сақтауды, ойлауды дамытады. Ритмикалық гимнастиканың нақты міндеті - дұрыс мүсін қалыптастыру, дененің әртүрлі деформацияларын түзету, өз денесін игеру қабілетіне тәрбиелеу.

Үлкен мектеп жасына дейінгі балалардың қозғалыс қабілеттерін қалыптасуы балалар денесінің өсуі мен даму заңына сәйкес жүреді.

Мектеп жасына дейінгі балалар үшін өсу мен дамуға әсер ететін сыртқы ортаның негізгі факторлары тамақтану, жеткілікті қозғалыс белсенділігі, ұйқының жеткіліктілігі, өткір және созылмалы аурулардың болмауы немесе болуы, сондай-ақ климатогеографиялық жағдайлар болып табылады.

Сыртқы орта факторларымен өзара әрекеттесу кезінде ғана дамудың берілген алғышарттары моториканы қалыптастыруға қосылуы мүмкін.

Мектеп жасына дейінгі балалардың кез-келген моторикасын дамытуға бағытталған педагогикалық әсер басқа қабілеттердің дамуына да әсер етеді.

Мектепке дейінгі жас көптеген қозғалыс қабілеттерінің қарқынды дамуы үшін ең қолайлы болып табылады. Сондай-ақ, мектепке дейінгі жаста үйлестіру қабілеттерін, ептілігін және жылдамдықтың қарапайым формаларын жетілдіру әсіресе тиімді.

Дене жаттығуларымен айналысу барысында мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту, тәрбиелеу және дамыту жүреді. Бұл процестер бір-бірінен бөлінбейді. Баланың қозғалыс әрекеттерінің жаңа түрлерін игеруі, сондай-ақ бұрыннан бар қозғалыстарды жетілдіру қозғалыс қабілеттерінің даму деңгейіне байланысты.

Мектеп жасына дейінгі балалардың қозғалыс қабілеттерін дамыту үшін балалардың қозғалыс әрекеттерінің кең ауқымын игеруі және олардың тұрақты ғана емес, сонымен қатар икемді қозғал дағдылар қалыптастыруы үлкен маңызға ие: балалардың қозғалыс ауқымы неғұрлым бай болса, соғұрлым олардың әртүрлі іс-әрекеттердегі қозғалыс белсенділігінің көріну мүмкіндігі жоғары болады. Сонымен қатар, физикалық жаттығулар процесінде баланың жеке басы қалыптасады, сондықтан мұғалім оның тәрбиелік әсерінің ықтимал әсерін ескеруі керек.

Мектеп жасына дейінгі балалардың дене тәрбиесінің негізгі міндеттерінің бірі - қозғалыс қабілеттерін оңтайлы дамыту. Бұл мәселені шешу әртүрлі моторика мен дағдыларды қалыптастыруды, физикалық қасиеттерді дамытуды қамтиды, мұның бәрі балалардың физикалық, психикалық жағдайын үйлесімді дамыту үшін қажет.

Дене тәрбиесінің ажырамас бөлігі бола отырып, қозғалыс қабілеттерін тәрбиелеу және дамыту әлеуметтік анықталған міндеттерді шешуге көмектеседі: тұлғаның жан-жақты және үйлесімді дамуы, ағзаның әлеуметтік-экологиялық жағдайларға жоғары тұрақтылығына қол жеткізу, оның бейімделу қасиеттерін арттыру. Өскелең ұрпақтың физикалық табиғатын жақсартуға бағытталған педагогикалық әсерлер кешеніне қосу.

Мәселені шешудің бір жолы - мектеп жасына дейінгі балалардың дене тәрбиесі процесінде балалардың жас ерекшеліктеріне бейімделген белгілі дене шынықтыру және сауықтыру әдістері мен технологияларын мақсатты пайдалану.

Көптеген ғылыми зерттеулер ритмикалық гимнастика құралдарының баланың психикалық процестері мен функционалды жағдайына әсерінің кең ауқымын анықтады.

Жоғарыда айтылғандарға байланысты мектеп жасына дейінгі балалардың дене тәрбиесінің ескі түрлерін жетілдіру және жаңа формаларын, құралдары мен әдістерін іздеу өзекті болып табылады.

Ырғақты қозғалыстар көптеген спорт түрлеріне тән және оларды орындау қажеттілігі бізді қоршаған шындықта үнемі кездеседі. Өмірлік тәжірибе көрсеткендей, ептілік және қимылдарды үйлестіру деп біз атайтын физикалық қасиет, бұл біздің күнделікті және спорттық өміріміздің ажырамас атрибуты. Оның ерекшелігі, ең орташа дене қабілеттері бар адамға кез-келген дәу қарсыласынан үстем болу мүмкіндік береді.

Күнделікті тәжірибе ептілік көздің табиғи түсін өзгерту сияқты қол жеткізуге үміттенбейтін өзгермейтін, табиғи қасиет емес екенін көрсетеді. Ептілік жаттығуға мүмкіндік береді. Жылдамдық, күш, төзімділік бойынша рекордтар бар, бірақ осы уақытқа дейін ептілік бойынша біріншілік пен рекордқа тікелей қол жеткізуге болатын жарыстың бірде-бір түрін ойлап тапқан жоқ. Ептілік бірқатар жеңіл атлетика мен спорттық-ойын әрекеттеріне көмектеседі, бірақ барлық жерде ол спектакльдің режиссері ретінде сахнада қалады және оның есебінен жүлделер жылдамдық, төзімділік, күш алады. Бұл ептілікті қолайсыз сыртқы жағдайларға қояды, бірақ оны барлық басқа қасиеттерден жоғары көтеріп, оған ерекше еліктіреді. Дене шынықтыру мен спорттың ритақты гимнастика сияқты саласы осы кешенді сапаны дамытуға көмектеседі, моториканы дамытуға, қозғалыс сұлулығын қалыптастыруға көмектеседі, адамның адамгершілік және рухани жақтарын дамытуға мүмкіндік беретін өнер элементтерін қамтиды.

Зерттеудің мақсаты : ритмикалық гимнастика арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың физикалық қасиеттерін жетілдіру және қозғалыс белсенділігін арттыру процесінің тиімділігін теориялық тұрғыдан анықтау және тәжірибелік-эксперименттік жолмен дәлелдеу.

Зерттеу міндеттері:

- Қол жетімді оқу ғылыми-әдістемелік әдебиеттерінде мектеп жасына дейінгі балалардағы физикалық қасиеттер мен қозғалыс белсенділігінің көрінісі мен даму ерекшеліктерін анықтау.

- Балалардың үйлестіру қабілеті мен ырғақ сезімі даму деңгейін анықтау.

- Ритмикалық гимнастика сабақтарының физикалық қасиеттерді жақсартуға және мектепке дейінгі білім беру мекемесінде қозғалыс белсенділігін арттыруға әсерін зерттеу.

Зерттеу объекті: мектепке дейінгі білім беру мекемесінде физикалық қасиеттерді жетілдіру және қозғалыс белсенділігін арттыру процесі.

Зерттеу пәні: ритақты гимнастиканың MBDOU-дағы балалардың физикалық қасиеттерін жақсартуға және қозғалыс белсенділігін арттыруға әсері.

Зерттеу гипотезасы: мектепке дейінгі білім беру мекемесіндегі дене шынықтыру сабақтарында ритмикалық гимнастиканы қолдану балалардың физикалық қасиеттері мен қозғалыс белсенділігін жақсартуға оң әсер етеді.

Мәселенің ғылыми дамуы: ритмикалық гимнастика құралдарын қолдану тәжірибесі талданып, жалпыланған, физикалық қасиеттерді жетілдіру процесіне және балалардың қозғалыс белсенділігінің деңгейін арттыруға ықпал ететін негізгі құралдар анықталған.

Зерттеудің дереккөздік базасы: Мектеп жасына дейінгі балалардың қозғалыс белсенділігі мәселесі бойынша зерттеулер (Н. Лескова, Л. Ноткина, Е. Я. Бондаревская және т. б. ; мектеп жасына дейінгі балалардың физикалық қасиеттерін дамыту мәселесі бойынша зерттеулер (В. Н. Занефский, З. И. Кузнецова, М. х. Спаева және т. б. ) ; мектепке дейінгі білім беру мекемесінде ритмикалық гимнастиканы ұйымдастыру және қолдану мәселесі бойынша зерттеулер (Я. Степаненкова, В. А. Страновский, Е. А. Тимофеева және т. б. ) .

Зерттеудің практикалық маңыздылығы : алынған материалды мектепке дейінгі мекемелерде жұмыс жоспарын құруда тәжірибеде қолдануға болады.

Жұмыс құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылатын көздер тізімінен, қосымшадан тұрады.

1 Зеттеу тақырыбы бойынша теориялық шолу

1. 1 5 - 7 жастағы балалардың анатомо - физиологиялық ерекшеліктері

Онтогенездің әр кезеңі өзінің ерекше анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктерімен сипатталады. Жас топтары арасындағы айырмашылықтар морфологиялық құрылымдардың сандық ерекшеліктерімен ғана емес, сонымен қатар жеке органдардың, жүйелердің және тұтастай алғанда бүкіл ағзаның функционалдық белгілерімен анықталады. Баланың денесінің дамуы біркелкі емес: жеделдетілген өсу кезеңдері оның баяулау кезеңдерімен ауыстырылады, оның барысында дене тіндерінің дифференциациясы жүреді.

И. М. Воронцов пен С. Б. Тихвинскийдің айтуынша, 4 жасқа қарай дене салмағының бір жылдағы өсуі 1200-1300 г құрайды, 6-7 жасқа дейін дене салмағы бір жасқа қарағанда екі есе көп. Дененің ұзындығы 5-7 жылға қарай жылына 8-10 см-ге артады («дөңгелектеу кезеңі» «созылу кезеңіне» ауысады), бұл кезде дене мен аяқ-қолдардың тез өсуі басталады. Кеуде шеңбері 5-7 жылға қарай 2-2, 5 см-ге артады. Бас, омыртқа, аяқтың сүйектері қарқынды өседі, бірақ олар минералды тұздардың аздығына байланысты әлі де берік емес, сондықтан омыртқа мен аяқтың алғашқы қисаюы мектепке дейінгі жаста басталады [2, 17-бет] .

Дегенмен, бір жас тобындағы антропометриялық көрсеткіштердің жеке мәндері әртүрлі болуы мүмкін. Осыған байланысты И. М. Воронцов пен С. Б. Тихвинский 1991 жылы бір жастағы дене түрлерінің келесі жіктелуін ұсынды: мезосоматикалық, микросоматикалық және макросоматикалық. Сонымен қатар, антропометриялық көрсеткіштер бойынша балалар үйлесімді және дисгармониялық физикалық дамуға ие бола алады. Бұл классификация балалардың физикалық даму деңгейін бағалау мақсатында жаппай тексерулерде антропометриялық скрининг ретінде қолданылады [2, Б. 20-21] .

Мектеп жасына дейінгі балалардағы тірек-қимыл аппаратының бірқатар анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктері бар. Дене тұлғасының негізгі функционалды өзегі омыртқа - қозғалтқыш, тірек және серіппелі функцияларды орындайды. Сонымен қатар, серіппелердің қызметің омыртқалы сінір дискілер атқарады, омыртқа ось бойынша жүктеме түсу кезінде, еңкею және бұрылу кезінде олар буфер рөлін орындайды. Омыртқаның серіппелі қызметі физиологиялық иілістерді қалыптастыру арқылы жүзеге асырылады. 6-7 жасқа дейін позаның түрі анықталып, барлық төрт иілу қалыптасады - мойын және бел лордозы, сондай-ақ кеуде және сегізкөз - құйымшақ кифоз [2, 22-бет] .

Кеуде қаңқасының өсуі мен дамуы өкпе, жүрек, бауыр функцияларының қалыптасуымен, сондай-ақ тұру және отыру жағдайымен тығыз байланысты. Қабырғалардың сүйектенуі өмірдің екінші айының соңынан басталып, 20 жасқа дейін жалғасады. Өмірдің алғашқы жылдарында кеуде қуысы конус тәрізді, негізі төмен қарай орналасқан. 6-7 жасқа дейін кеуде қуысының жоғарғы бөлігі кеңейіп, бәрі қысқарады, ересек адамның кеуде контурын алады. Қабырғалардың орналасуының өзгеруі кеуде қозғалысының жоғарылауына ықпал етеді және тыныс алу қозғалыстарын тиімдірек жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Кеуде қуысының пішініне жаттығу, үстелге отыру, өткен аурулар (мысалы, рахит) әсер етеді.

Ерте балалық шақтағы бос аяқ-қолдардың сүйектену процесі 18-20 жылға дейін созылады. Сондықтан, мектепке дейінгі жаста білек, алақан сүйектері мен бунақтар, сондай-ақ толарсақ сүйектері, табан сүйегі және бақайшақтардың қалыптасуы әлі аяқталған жоқ, бұл жиі - жиі аяқтың деформациясын тудырады, сонымен қатар сурет салу мен жазуды қиындатады.

Тірек-қимыл аппаратының белсенді бөлігі - қаңқа бұлшықеттері. Баланың дамуы кезінде жеке бұлшықет топтары біркелкі өспейді. Баланың бұлшық еттері ересек адамға қарағанда кедей, нәзік және серпімді. 5 жастан кейін жеке бұлшықет топтарының күші біртіндеп артады, бірақ күштік және де әсіресе статикалық жаттығулар балаларда тез шаршауды тудырады. Балалар қысқа мерзімді жылдамдық-күштік динамикалық жаттығуларға бейімделген. Алайда, мектеп жасына дейінгі балалар біртіндеп тұрып, отырудың белгілі бір статикалық қалыптарды сақтауға, дұрыс қалыпта болуға және оны сақтауға дағдылануы керек.

Мектеп жасына дейінгі балаларда бұлшықеттер тез шаршайды, бірақ қанмен жақсы қамтамасыз ету арқылы тез қалпына келеді. Сондықтан мектеп жасына дейінгі балалардың физикалық жұмысы ұзақ уақыт болмауы керек және олардың функционалдығына қатаң сәйкес келуі керек. Ұтымды физикалық белсенділік бұлшықеттердің белсенділігі мен қалыптасуына оң әсер етеді және олардың атрофиясына және өнімділігінің жоғалуына әкелмейді.

Қазіргі балалар, ересектер сияқты, соңғы жылдары бұлшықет гипертониясы, бұлшықеттердің функционалдық бұзылыстары, бұлшықет тепе-теңдігі проблемалары жиі кездеседі, мұнда кейбір бұлшықет топтары спазм күйінде, ал басқалары, керісінше, тым босаңсыған, бұл бұлшықеттердің шаршауына, бұлшықет ауырсынуына, әртүрлі позалардың бұзылуына әкелуі мүмкін.

Мектепке дейінгі жастағы дене мүсінің бұзылуынан басқа, аяқтың деформациясы жиі кездеседі. Жалпақ табан аяқтың қозғалыстық, тепе-теңдігін және, әсіресе, серіппелі қызметін бұзады, бүкіл дененің жұмысына әсер етеді, дене мүсінің бұзылуының әртүрлі түрлерімен бірге жүреді. Ұлдарда жалпақ табан қыздарға қарағанда жиі кездеседі (40% - ұлдарда, 35% - қыздарда) .

6 жасар баланың денесінің иммундық жүйесі жақсы дамыған: зертханалық көрсеткіштер ересектерге сәйкес келеді.

Жүйке жүйесі: аналитикалық мүмкіндіктер кеңейеді. Бала өзінің және басқалардың іс-әрекеттері туралы ойлайды. Дегенмен, балалардың мінез-құлқында әлі де көптеген ойын элементтері бар, олар әлі де зейіннің шоғырлануы ұзақ уақыт сақтай алмайды. Кейбіреулер, әсіресе құрдастарынсыз тәрбиеленген балалар, тұйық, ұжымда әрең сіңісіп кетеді, бұл кейіннен олардың психикалық түріне әсер етуі мүмкін.

Бала ағзасының дамуын кезеңдеу педагогикалық практика мен баланың денсаулығын сақтау үшін өте маңызды. Өсіп келе жатқан организм жеке дамиды және биологиялық жас күнтізбелік жасқа сәйкес келмеуі мүмкін, оны басып озады немесе керісінше айтарлықтай артта қалады.

Үлкен мектеп жасына дейінгі бала ойын, сурет салу, ересектермен және құрдастарымен қарым-қатынас арқылы жетілдіруді жалғастыруда, бірақ біртіндеп білім алу маңызды қызмет түріне айналады.

« Бала көптеген балалық қасиеттерді сақтайды - жеңілтектік, аңғалдық, ересектерге төменнен жоғары қарау. Бірақ ол балалық өзінділікті жоғалта бастайды, оның мінез-құлқында ойлаудың басқа логикасы бар. Ол үшін білім алу маңызды іс-әрекет. Мектепте ол жаңа білім мен дағдыларды ғана емес, сонымен бірге белгілі бір әлеуметтік мәртебеге ие болады. Баланың мүдделері, құндылықтары, оның бүкіл өмір салты өзгереді » [3, б. 120] .

Д. В. Савицкая мектеп жасына дейінгі баланың белгілі бір мағынада тұлға екенін атап өтті. Ол өзінің жынысын жақсы біледі, кеңістік пен уақыттан орын табады. Ол отбасылық-туыстық қатынастарға бағдарланған және ересектермен және құрдастарымен қарым-қатынас орнатуды біледі: өзін-өзі бақылау дағдылары бар, жағдайларға мойынсұнуды, өз қалауына берік болуды біледі. Мұндай баланың рефлексиясы дамыған. Баланың жеке басының дамуындағы маңызды жетістік - «Мен қалаймын» мотивінен «Мен міндетті» сезімінің басым болуы. Мектеп жасына дейінгі кезеңнің соңында мектепте оқуға мотивациялық дайындық ерекше маңызға ие болады [5, б. 62] .

Сенсорлық даму: айналадағыларды танысу кезінде көзбен қабылдау жетекші болады; сенсорлық үлгілер игеріледі; қабылдаудың мақсаттылығы, жоспарлылығы, басқарылуы, хабардарлығы артады; қабылдаудың сөйлеу мен ойлаумен байланысы орнатылады, нәтижесінде қабылдау парасаттандырлады.

Зейін: зейіннің шоғырлануы, көлемі мен тұрақтылығы едәуір артады; сөйлеу мен танымдық процестердің дамуына негізделген зейінді басқарудағы еріктілік элементтері қалыптасады; зейін делдал болады; еріксіз зейін элементтері пайда болады.

Жад: еріксіз бейнелі жады басым; сөйлеу мен ойлаумен көбірек үйлесетін жады интеллектуалды сипатқа ие болады; ауызша-семантикалық жады жанама танымды қамтамасыз етеді және баланың танымдық іс-әрекетінің аясын кеңейтеді; ерікті есте сақтау элементтері алдымен ересек адамнан, содан кейін баланың өзінен осы процесті реттеу қабілеті ретінде қалыптасады; өзгерудің алғышарттары қалыптасады есте сақтаудың логикалық әдістерін игеруге бағытталған ерекше ақыл-ой қызметіне есте сақтау процесі; баланың мінез-құлық тәжірибесі мен ересектермен және құрдастарымен қарым-қатынасы жинақталып, жалпыланған сайын есте сақтау қабілеті жеке тұлғаның дамуына қосылады.

Ойлау: бала ойлау мәселелерін шешеді, олардың шарттарын елесте алады, ойлау жағдаяттан тысқарылық болады; сөйлеуді дамыту ойлау мәселелерін шешу тәсілі ретінде пайымдаудың дамуына әкеледі, құбылыстардың себептілігін түсіну пайда болады; балалар сұрақтары білуге құмарлық дамуының көрсеткіші болып табылады және баланың ойлаудың проблемалығы туралы айтады; практикалық әрекеттер алдын-ала ойлау негізінде пайда болған кезде ақыл-ой мен практикалық іс-әрекеттің жаңа арақатынасы пайда болады; ойлаудың жоспарлылығы артады; бала дайын байланыстар мен қатынастарды қолданудан күрделілерін «ашуға» көшеді; құбылыстар мен процестерді түсіндіруге тырысады; эксперименттеу пайда болады, жасырын байланыстар мен қатынастарды түсінуге, қолда бар білімді қолдануға, өз күшіңізді сынап көруге көмектеседі; тәуелсіздік, икемділік, қызығушылық сияқты ақыл-ой қасиеттерінің алғышарттары қалыптасады.

Сонымен, алты жастағы баланың интеллектуалды дамуы танымдық процестер жиынтығымен анықталады: зейін, қабылдау, ойлау, есте сақтау, қиял. Осы жас кезеңіндегі баланың зейінн еріксіздікпен сипатталады; ол өзінің назарын әлі басқара алмайды және көбінесе сыртқы әсерлердің мейіріміне бөленеді. Бұл тез алаңдаушылықта, бір нәрсеге назар аудара алмауда, әрекеттің жиі өзгеруінде көрінеді.

Мектепке дейінгі балалық шақ - адам дамуының өте маңызды кезеңі. Оның өмір сүруі қоғамның және белгілі бір адамның әлеуметтік-тарихи және эволюциялық-биологиялық дамуына байланысты, бұл осы жастағы баланың даму міндеттері мен мүмкіндіктерін анықтады. Мектепке дейінгі балалық шақ алдағы мектепке қарамастан тәуелсіз құндылыққа ие.

Мектепке дейінгі жастың бастапқы кезеңінде ересек пен баланың арасындағы ортақ әрекеттестіктің әлеуметтік жағдайы төмендейді. Ересектен ажырау баланың тәуелсіздікке ұмтылатын жаңа әлеуметтік жағдайын тудырады. Табиғи және түсінікті үрдіс. Бала ересектердің бар екендігін анықтап алғандықтан, оның алдынан ересек адамдардың күрделі әлемі күтіп тұрады. Бұл уақытқа дейін бала ересектермен бірге тұрып үйренген еді. Бұл үрдіс сақталады, бірақ ересектер өміріндегі бала өмірі деп аталатын ортақ өмір сүрудің өзге түрі болуға тиісті. Алайда бала әлі де болса үлкендердің өміріне араласа алмайды, сол себепті бұл үрдіс ересектермен бірге өмір сүрудің мінсіз үлгісіне айналады.

Осылайша, бала алғаш рет өзінің жанұялық әлемінің шекарасынан шығып, ересек адамдар әлемімен байланыс орнатады. Ересек адамдардың өміріндегі әлеуметтік қатынастар әлемі бала байланысқа түсетін мінсіз үлгіге айналады.

Л. С. Выготскийдің пікірінше, мінсіз үлгі - бұл оның тікелей өзара әрекеттестікке түсетін объективті шындығының бөлігі (ол баланың деңгейінен жоғары) ; бұл бала енуге тырысатын сала. Мектепке дейінгі жаста ересек адамдардың әлемі осы мінсіз үлгіге айналады. Ересек адамдардың әлемі, олардың қарым-қатынастарының әлемі баланы қызықтыратыны соншалық, осы әлемді зерттеу барысында бала тек ол жайлы ойлармен шектеліп қала алмайды. Ол осынау әлемде белсенді әрекет етуді қалайды, бірақ оны тікелей жүзеге асыру мүмкін емес, сол себепті бала ересектер әлемімен тікелей емес, жанама байланыс арқылы, ересектердің қарым-қатынастарын модельдеуге мүмкіндік беретін ерекше қызмет түрі - сюжетті-рөлдік ойын арқылы әрекет ету әдісін табады. Бұл қызметтің пәні - әлеуметтік қызметтенмен қарым-қатынастарды орындаушы ересек адам, сол себепті мектепке дейінгі жасқа тән әлеуметтік жағдай «бала - әлеуметтік ересек» деп аталады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.