Заңды жауапкершіліктің түсінігі, белгілері және негіздемесі

Кіріспе
Қолданылған әдебиеттер

Құқықтық ғылымда заңды жауапкершілікті екі жағдайда қарау белгіленген:
• жағымды (болашағы бар) заңды жауапкершілік, адамның өз міндетін орындамағаны жауапкершілігі және субъектінің сезімділікпен белсенді құқықтық әрекеті;
• өткенге шолу жасайтын жауапкершілік – жауапкершілікті дәстүрлі түсініп, оның жасалған құқықбұзудың нәтижесі ретіндегі екенін білу.
Сонымен, заңды жауапкершілікті дәстүрлі түсіну бұл шын мәніндегі не мүмкін болатын, заң нормаларының санкциясымен белгіленген мемлекеттік мәжбүрлеу шарасын, құқықбұзуды жасағаны үшін қолдану кінәліге соған байланысты, жекелік жазалау (ұйымдастырушылық-физикалық) не мүліктік сипаттағы жаза қолдану.
Заңды жауапкершіліктің белгілі шекарасы бар, оны мынадан көруге болады:
• оны қолданудағы арнайы негіздемесіне жататындарға, кінәленген, қоғамға қауіпті және құқыққа қарсы әрекеттерінің болуы, заңдылық қағидасын сақтау негізінде беліленген процессуалдық тәртіппен дәлел-денген, болмай қалмайтын және жекеленген;
• еркін таңдау (еркін бостандығы) адамды құқыққа қарсы жасаған әрекеті үшін, зиянды жауапқа тартудағы негізгі жағдай ретінде. Бұл жағдайға жататын субъектідегі бар, алғашқы құқыққа сай және құқыққа қарсы жолдарының арасындағы пайда болған құқықтық жағдайды шешудегі таңдау мүмкіндігі;
• адамның кінәлі әрекеті істегені үшін, мемлекеттік және қоғамдық айыптаушылық және ұялту;
• қолайсыз нәтижелерге қандай болмасын мәжбүрлеу арқылы міндеттерді орындау не жанама мемлекеттің мәжбүрлеуі не міндетті мәжбүрлеу арқылы орындау жатады;
• мемлекеттік мәжбүрлеумен тікелей байланыс, мына-дан көрінеді, яғни заңды жауапкершілік мемлекетпен белгіленеді және құқыққа қарсы әрекет жасағаны үшін кінәлі адамға ықпал етуші әрекетке жатады;
• ерекше процедуралық-процессуалды тәртіппен оның жүктелуі және іс жүзіне асырылуы.
Заңды жауапкершіліктің ең көп тарағаны оның құқықтық реттеу пәнінің белгісіне байланысты түрлерге бөлінуі (құқық салалары бойынша).
Конституциялық жауапкершілік институттарының болуы оның ерекше мақсатына байланысты қамтамасыз етілген, оған жататындар былай аталады: тікелей әрекеттегі конститу-цияның үстемдігін қамтамасыз ету, әрекеттегі конституцияны қорғау, конституциялық құқықтық тәртіпті және заңдылықты орнына келтіру, адалдық жазасы. Жалпы тәртіп бойынша, конституциялық жауапкершілік нормаларының өз санкциясы жоқ, құқықтың басқа саласына сілтеме жасайды, өз жағынан олар оның жағдайын нақтылап анық түрде жауапкершіліктің түрін және шарасын бекітеді. Бұл мәселе нақты түрде

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Т.А.Ағдарбеков, З.Т.Ағдарбекова, М.С.Данишбаева. Мемлекет және құқық теориясы. Түркістан: 2012 ж. - 208 б.
2. Т.А.Ағдарбеков. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы: 2003 ж. - 328 б.
3. Д. А.Булгакова. Мемлекет жəне құқық теориясы. Алматы: 2006 ж. - 106 б.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

1 Заңды жауапкершіліктің түсінігі, белгілері және негіздемесі
Құқықтық ғылымда заңды жауапкершілікті екі жағдайда қарау белгіленген:
* жағымды (болашағы бар) заңды жауапкершілік, адамның өз міндетін орындамағаны жауапкершілігі және субъектінің сезімділікпен белсенді құқықтық әрекеті;
* өткенге шолу жасайтын жауапкершілік - жауапкершілікті дәстүрлі түсініп, оның жасалған құқықбұзудың нәтижесі ретіндегі екенін білу.
Сонымен, заңды жауапкершілікті дәстүрлі түсіну бұл шын мәніндегі не мүмкін болатын, заң нормаларының санкциясымен белгіленген мемлекеттік мәжбүрлеу шарасын, құқықбұзуды жасағаны үшін қолдану кінәліге соған байланысты, жекелік жазалау (ұйымдастырушылық-физикалық) не мүліктік сипаттағы жаза қолдану.
Заңды жауапкершіліктің белгілі шекарасы бар, оны мынадан көруге болады:
* оны қолданудағы арнайы негіздемесіне жататындарға, кінәленген, қоғамға қауіпті және құқыққа қарсы әрекеттерінің болуы, заңдылық қағидасын сақтау негізінде беліленген процессуалдық тәртіппен дәлел-денген, болмай қалмайтын және жекеленген;
* еркін таңдау (еркін бостандығы) адамды құқыққа қарсы жасаған әрекеті үшін, зиянды жауапқа тартудағы негізгі жағдай ретінде. Бұл жағдайға жататын субъектідегі бар, алғашқы құқыққа сай және құқыққа қарсы жолдарының арасындағы пайда болған құқықтық жағдайды шешудегі таңдау мүмкіндігі;
* адамның кінәлі әрекеті істегені үшін, мемлекеттік және қоғамдық айыптаушылық және ұялту;
* қолайсыз нәтижелерге қандай болмасын мәжбүрлеу арқылы міндеттерді орындау не жанама мемлекеттің мәжбүрлеуі не міндетті мәжбүрлеу арқылы орындау жатады;
* мемлекеттік мәжбүрлеумен тікелей байланыс, мына-дан көрінеді, яғни заңды жауапкершілік мемлекетпен белгіленеді және құқыққа қарсы әрекет жасағаны үшін кінәлі адамға ықпал етуші әрекетке жатады;
* ерекше процедуралық-процессуалды тәртіппен оның жүктелуі және іс жүзіне асырылуы.
Заңды жауапкершіліктің ең көп тарағаны оның құқықтық реттеу пәнінің белгісіне байланысты түрлерге бөлінуі (құқық салалары бойынша).
Конституциялық жауапкершілік институттарының болуы оның ерекше мақсатына байланысты қамтамасыз етілген, оған жататындар былай аталады: тікелей әрекеттегі конститу-цияның үстемдігін қамтамасыз ету, әрекеттегі конституцияны қорғау, конституциялық құқықтық тәртіпті және заңдылықты орнына келтіру, адалдық жазасы. Жалпы тәртіп бойынша, конституциялық жауапкершілік нормаларының өз санкциясы жоқ, құқықтың басқа саласына сілтеме жасайды, өз жағынан олар оның жағдайын нақтылап анық түрде жауапкершіліктің түрін және шарасын бекітеді. Бұл мәселе нақты түрде сайлау құқығының аясындағы құқықбұзуға қатысты қаралған (конституциялық-құқықтық заңдардың нормаларын бұзған-дығы құқықтық нәтижелерде). Бұл мемлекеттік органдардың актілерінің әрекетін жою не нақтылау, не олардың жекелеген ережелерін (шындыққа жатқызбау) сайлаудың нәтижесін не референдумның, сайлаушылардың кандидатты қолдауға жиналған қолдарды кандидаттардың тізімін, егер дөрекі түрде бірнеше рет белгіленген тыйым салуды орындамасы жою; тез арада әр түрлі мемлекеттік органдардың және лауазымды адамдардың қоғамдық құрылымдардың әрекетін тоқтату; мемлекеттік тіркеуге рұқсат бермеу (қоғамдық ұйымдардың кандиданттарына), т.с.с.
Конституциялық-құқықтық қатынастарда анық түрде саяси жауапкершіліктің элементтері көрінуі мүмкін, себебі, көп жағдайда бұл дұрыс жұмыстың болмауымен саясаттың дұрыс болмауымен не басқадай конституциялық құқықтың субъектілерінің жағымсыз әрекеттерімен байланысты (мемлекеттік және қоғамдық органдардың).
Қылмыстық жауапкершілік - мемлекетпен қатаң түрде белгіленген органдар мен адамдардың арасында пайда болғандықтан, олардың әрекетінде қылмыстық құрамының белгілері болуы РФ қылмыстық кодексінің ерекше бөлімінде көрсетілген бабында кінәліге процессуалдық тәртіппен қатаң шара, мемлекеттік мәжбүрлеуді қолдану қажеттілігі көрсе-тілген.
Бұл салық институттардың ішіндегі жауапкершіліктің өте қатаң түрі. Оның ерекшелігі сонда, ол көпшілік құқықтық сипатта болады, тек сай тәртібімен қолданылады және тек қана қатаң процедуралық тәртіпті іс жүзіне асыру процесінде (РФ. ҚПК ережесіне сай) жоқталады сол уақытта, егер сотталған адам өзіне белгіленген жазаны орындағаннан кейін және сотталғандықты алып тастағаннан кейін.
РФ Қылмыстық кодексінің 44-бабы мынадай негізгі және қосымша жаза түрінен бекітеді: айыппұл, белгілі қызметке тұруға тыйым салынады не белгілі әрекетпен шұғылдануға, арнайы лауазымнан айыру, класты, шендерді не мемлекеттік марапаттауды; міндетті жұмысты, түзеу жұмысын, әскери қызметте түзеу, тұтқындау, тәртіптік әскери бөлімде ұстау, белгілі уақытқа бас бостандығынан айыру, өмір бойы бас бостандығынан айыру және өлім жазасы.
Кәмелетке толмаған қылмыскерлер мен психикалық аурулар туралы, заңдармен алдын-ала, жазадан басқа, қылмыстық жауапкершілік нысаны белгіленген: тәрбиелеу ықпалын жасайтын мәжбүрлеу шаралары (РФ ҚК 90-бабы) және медициналық сипаттағы шаралар (РФ ҚК 97-104 б.б.) соған сай.
Әкімшілік жауапкершілік - әкімшілік құқықтарды естігені үшін берілуі (құқықбұзушылық, қылмыстық жауапкершіліктен, қоғамдық қауіптілігінің аздау деңгейде болғандығымен өзгешеленеді), мысалы, қоғамдық орындау-дағы тәртіпті бұзу, сауда тәртібін бұзу, жол қимылын, өртке қарсы тәртіпті, санамалық нормаларды, еңбекті қорғау тәртібі және техникалық қауіпсіздікті, т.б.
Қылмыстық сияқты, әлеуметтік жауапкершілік көпшілік сипатта болады. Дегенмен әкімшілік жауапкершілік көбірек жұмсақтау (ескерту, айыппұл, жұмыспен түзеу екі айға дейінгі уақытқа), олар сотталғандарға жатқызылмайды. Әкімшілік жауапкершілігінің қылмыстық құқықтықтан өзгешелігі сонда, оның субъектісі заңды тұлға да бола алады.
Тәртіпті жауапкершілік - бұл жұмысшының кінәлі еңбек не қызмет тәртібін бұзғандығы үшін жауапкершілік, яғни тәртіптік қылықты жасағаны үшін.
Тәртіптік жауапкершіліктің басқадай заңды жауапкер-шілік түрлерінен өзгешелігі сонда, ол бағынушылық тәрті-бімен іске асырылады: нормативті-құқықтық актілердің ережесіне сай, бастығы өзіне бағынышты адамға тәртіптік жаза қолданады.
Еңбек заңдары мынадай жалпы тәртіптілік жазалардың түрлерін белгілейді: ескерту, сөгіс беру, жұмыстан шығару (РФ Еңбек кодексінің 192-бабы), басқа да тәртіптік жаза түрлеріне (арнайы құқығынан айыру, әскери не арнайы атағынан төмендету, қызметке сай еместік, т.б.) басқа арнайыланған актілерде белгіленіп жекеленген жұмыскерлер мен қызметкерлердің категорияларына қатысты әрекет етеді.
Еңбек құқығында жауапкершіліктің дербес түріне тәртіптілікпен қатар материалдық жауапкершілік белгіленген: жұмыс берушінің өз жұмыскерінің алдында жауапкершілігі және керісінше, жұмыскердің жұмыс берушінің алдында оған келтірген зияны үшін жауапкершілігі.
Азаматтық құқықтық жауапкершілік - бұл азаматтық құқықты және міндеттілікті бұзушыға мәжбүрлеу ықпалының бір нысаны (азаматтар мен ұйымдардың мүліктік және жеке адамның мүліктік емес құқықтарын бұзғаны үшін), оған азаматтық-құқықтық санкцияны қолданумен байланысты, жәбірленушінің мүліктік жағдайы қайта орнына келтіру мақсатына сай, тыйымсыз мүліктік салдарға әкелетін. Олар мынадай болуы мүмкін: келісім шарт бойынша (қандай болмасын азаматтық келісімнің қатынасушылары үшін болатын жауапкершілік, егер ол келісімді орындамаса не сақтамаса); келісім шарттан тыс жауапкершілік - (өмірге, денсаулыққа, не азаматтардың мүлкіне, не ұйымның мүлкіне құқыққа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.