Топырақ үлгілерін өлшеу

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

"Назарбаев Зияткерлік мектептері" дербес білім беру ұйымы

«Қарағанды қ. химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі» филиалы

Абуова Дана, Смағұл Жания, 10-сынып

Қарағанды облысындағы топырақтың кұрамындағы қорғасын мөлшері және оның экологияға тигізетін зардабы

Бағыты: Экология

Секция: Қоршаған ортаны қорғау және адам денсаулығын сақтау

Жетекші:

Мақсуре Меруерт Еркінқызы,

Қарағанды қ. ХББ НЗМ

химия пәні мұғалімі

Қарағанды-2023

Мазмұны

бет

: Аннотация

бет: 3

: Кіріспе

бет: 5

Теориялық бөлім

бет: 6

бет: 1. 1 Ауыр металдар. Қорғасын

бет: 1. 2 Қорғасынның қоршаған ортаға әсері

бет: 1. 3 Зерттеу аймағының сипаттамасы

: 2

бет: Зерттеу бөлімі

бет: 2. 1. Топырақтың қышқылды сығындысын дайындау

бет: 2. 2. Қорғасынды анықтау мақсатында топырақ сығындысын химиялық талдау

: Қорытынды

бет: 12

: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

бет: 13

Аннотация

Зерттеу мақсаты - Қарағанды облысы топырағының қорғасынмен ластану деңгейін зерттеу және осы ластанумен байланысты ықтимал экологиялық салдарларды бағалау.

Гипотеза: Қарағанды облысының топырағында қорғасынның қандай да бір мөлшері бар және бұл ластану қоршаған ортаға теріс әсер етеді.

Зерттеу кезеңдері мен реті:

1) Әдебиеттерді талдау.

2) Қорғасынмен ластанудың ықтимал көздеріне жақын аудандарды қоса алғанда, Қарағанды облысының шегіндегі әртүрлі жерлерден топырақ сынамасын алу.

2) Қорғасынның болуын анықтау үшін мектеп зертханасында топырақ үлгілерін зерттеу.

Тәжірибенің әдістемесі топырақ сынамаларын алу әдісін және қорғасынды талдаудың зертханалық әдістерін қамтиды. Зертханалық талдау үшін сынамаларды іріктеу әдісі "Орны ауыстырылатын (тасымалданатын) объектілердің және биологиялық материалдың сынамаларын іріктеу қағидаларын бекіту туралы" ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2015ж. 04. 30 №7-1/393 бұйрығымен реттеледі. Топырақта қорғасынның болуы сапалы талдау арқылы анықталады.

Зерттеудің жаңалығы нақты Қарағанды облысына қатысты болуында және топырақтың қорғасынмен ластануын зерттеуге ерекше назар аударуында жатыр.

Зерттеу нәтижесінде Қарағанды облысының өндірістері орналасқан Қарағанды қаласы топырағында қорғасынның болуы расталды. Қорғасынмен ластанудың нақты көздері өнеркәсіптік нысандар мен автомобиль жолдары деп болжам жасауға болады.

Зерттеу нәтижелеріне сүйене отырып бірнеше қорытынды жасауға болады:

Қорғасынмен ластану көзі ретінде өнеркәсіптік нысандар мен автомобиль жолдарын анықтау жергілікті экожүйелерге қауіп төнуі мүмкін екенін көрсетеді.

Топырақта қорғасынның болуы, әсіресе автомобиль жолдарының жанында, адам денсаулығына ықтимал қауіптер туралы алаңдаушылық тудырады.

Зерттеу нәтижелері белгілі бір өнеркәсіптік және қалалық аймақтардағы ықтимал экологиялық мәселелерді анықтай отырып, топырақтың құрамы және әртүрлі жерлерде қорғасын иондарының болуы туралы құнды ақпарат береді. Қорғасынмен ластану анықталған жерлерде оның қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына зиянды әсерін азайту үшін қосымша зерттеулер мен қалпына келтіру жұмыстары жүргізілу қажет.

Annotation

The purpose of the study is to study the level of lead contamination of the soil of the Karaganda region and to assess the possible environmental consequences associated with this pollution.

Hypothesis: the soil of the Karaganda region contains a certain amount of lead, and this pollution negatively affects the environment.

Stages and procedures of the study:

1) literature analysis.

2) sampling of soil from various locations within the Karaganda region, including areas close to possible sources of lead contamination.

2) examination of soil samples in the school laboratory to determine the presence of lead.

The experimental methodology includes a soil sampling method and laboratory methods of lead analysis. The sampling procedure for laboratory analysis is regulated by the Order of the Minister of Agriculture of the Republic of Kazakhstan dated 30. 04. 2015 No. 7-1/393 "On approval of the Rules for sampling of transported (transported) objects and biological material". The presence of lead in the soil is determined by qualitative analysis.

The novelty of the study lies in its special focus on the Karaganda region and the study of soil contamination with lead.

As a result of the study, the presence of lead in the soils of the city of Karaganda, where the production facilities of the Karaganda region are located, was confirmed. It can be assumed that the actual sources of lead pollution are industrial facilities and highways.

Based on the results of the study, several conclusions can be drawn:

The identification of industrial facilities and highways as sources of lead pollution suggests that local ecosystems may be at risk.

The presence of lead in the soil, especially near highways, raises concerns about potential risks to human health.

The results of the study provide valuable information about the composition of the soil and the presence of lead ions in various places, identifying potential environmental problems in certain industrial and urban areas. In places where lead contamination is detected, it is necessary to conduct additional research and restoration work to minimize its harmful effects on the environment and public health.

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі:

Өнеркәсіптің, энергетиканың, көліктің қарқынды дамуы, сондай-ақ ауыл шаруашылығы өндірісінің қарқындылығы экожүйелерге, соның ішінде топыраққа әсер етуде.

Топырақ - тірі (органикалық) және өлі (бейорганикалық) табиғаттың өзара әрекеттесуі нәтижесінде Жер бетінде пайда болатын ерекше табиғи дене [1] .

Топыраққа енетін ауыр металдар - оның ең қауіпті ластаушыларының бірі. Сондықтан топырақтың қорғаныс қабілетін зерттеу маңызды экологиялық мәселе болып табылады. Ауыр металдар топырақта жиналып, оның химиялық құрамының біртіндеп өзгеруіне және өсімдіктер мен тірі ағзалардың тіршілік әрекетінің бұзылуына ықпал етеді. Ауыр металдар топырақтан адамдар мен жануарлардың ағзасына еніп, жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін.

Ауыр металдардың ішінде қоршаған ортаның ластануына, азық-түлік өнімдерінде және өсімдіктер, жануарлар мен адам ағзасындағы әртүрлі мүшелерде жинақталу қабілетіне және улылығына қарай ерекше орын алатындарының қатарына қорғасын жатады. Іштен жанатын қозғағыштар жұмыс істегенде азоттың, қорғасынның тотықтары, көмірсутектер т. б. заттар бөлініп шығып, топырақ бетіне түседі. Бұл жағдайда аталмыш заттар топыраққа түскен соң, қоректену тізбегі арқылы зат айналымға енеді. Улы заттар топыраққа жинала келе оның химиялық құрамының өзгеруіне себеп болады, содан тірі ағзалар мен ортаның бірлігі бұзылады. Топырақтың қорғасынмен ластануы адам денсаулығына тікелей қауіп төндіруі мүмкін, әсіресе ауыл шаруашылығының негізгі азық-түлік көзі болып табылатын аймақтарда. Қорғасынның әсері ластанған топырақта өсірілген дақылдарды тұтынудан туындауы мүмкін. Топырақтың сапасы ауыл шаруашылығы үшін өте маңызды және қорғасынмен ластануы дақылдардың өнімділігі мен сапасына әсер етуі мүмкін. Ғалымдардың мәліметтері бойынша, қорғасын барлық жерде таралған және ол әсер ету жағынан бірінші класқа жатқызылады. Әдетте механикалық құрамы жеңілдеу және құрамында органикалық зат тапшы немесе реакциясы қышқылдау топырақтарда қорғасын көбінесе оңай алмасуға бейім сіңірілген күйде болады. Сол себепті органикалық затқа бай, реакциясы бейтарап немесе сілтілеу болатын саздақ топырақтардағы өсімдікте қорғасын көбірек жиналады [2] .

Ауыл шаруашылығы аудандармен салыстырғанда өнеркәсіп өндірісі дамыған аймақтарда топыраққа 25-27 есе көп қорғасын түседі екен. Қарағанды облысын зерттеу объектісі ретінде таңдау себебі - осы аймақта көптеген өндіріс орындарының шоғырлануы. Қарағанды сияқты нақты өңірде қорғасынмен ластану дәрежесін зерттеу жергілікті экологиялық проблемаларды шешу үшін шешуші мәнге ие, өйткені Қарағанды облысы Қазақстанда көшбасшы орын алатын ірі өнеркәсіптік өңір, қуатты индустриялық орталық болып табылады.

Бұл аймақтық бағыт қорғасынмен ластанудың қоршаған ортаға және денсаулыққа тигізетін әсерін мақсатты түрде бағалауға мүмкіндік береді. Зерттеу Қарағанды облысына бағытталғанымен, топырақтың қорғасынмен ластануы жаһандық алаңдаушылық туғызуда. Зерттеудің нәтижелері қорғасынмен ластану және оның салдары туралы жаһандық білім қорына үлес қоса алады.

Сондықтан зерттеу тақырыбы оның экологиялық зардаптарына, жергілікті деңгейде де, жаһандық экологиялық мәселелердің неғұрлым кең контекстінде де адам денсаулығына, ауыл шаруашылығы мен саясатқа тигізетін зардаптарына байланысты өте өзекті.

Зерттеу мақсаты болып Қарағанды облысы топырағының қорғасынмен ластану деңгейін зерттеу және осы ластанумен байланысты ықтимал экологиялық салдарларды бағалау болып табылады.

Зерттеу міндеттері:

Қарағанды облысының әртүрлі аудандарынан топырақ үлгілерін жинау.
Топырақ үлгілеріне талдау жасау, аудандардың экологиялық жағдайларын салыстыру.
Аймақтағы қорғасынмен ластанудың ықтимал көздерін анықтау.
Топырақтағы қорғасын мөлшерінің экологияға әсерін бағалау.

Қойылған міндеттерді шешу үшін қолданылған әдістер: Топырақ үлгілерін алу рәсімі "Орны ауыстырылатын (тасымалданатын) объектілердің және биологиялық материалдың сынамаларын іріктеу қағидаларын бекіту туралы" ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2015ж. 04. 30 №7-1/393 бұйрығымен реттеледі [3] . Топырақты зерттеу іріктемелі тәсілмен жүргізілді, яғни зерттелетін аумақта кездейсоқ тәртіппен жеке үлгілер іріктелді [4] .

Қорғасыны бар үлгілерді алу үшін ағаш шпатель, пластикалық контейнерлер, полиэтилен пакеттер сияқты бейметаллдан жасалған құралдар қолданылды.

Топырақ үлгілері бөлме температурасында герметикалық жабылған полиэтилен пакеттерде кептіріліп сақталды. Топырақтағы қорғасынды анықтау қышқылдарда еритін формаларды анықтау арқылы жүзеге асырылады. Осы техниканың көмегімен топырақтан қорғасын алу процесі жүзеге асырылады. Әрі қарай, сапалық талдаудың көмегімен қорғасын иондары анықталады.

Теориялық бөлімАуыр металдар. Қорғасын

Ауыр металдар - металдардың қасиеттері (соның ішінде жартылай металдар) және айтарлықтай маңызды атомдық салмағы немесе тығыздығы бар химиялық элементтер. Ауыр металдарға қатысты критерий бойынша, элементтің 50-ден асатын салыстырмалы атомдық массасы болуы мүмкін, бұл жағдайда ванадийден басталатын барлық металдар тығыздығына қарамастан тізімге енгізіледі. Тағы бір жиі қолданылатын критерий темірдің тығыздығына шамамен тең немесе одан жоғары тығыздық (8 г/см ³ ), тізімге қорғасын, сынап, мыс, кадмий, кобальт жатқызылады.

Ауыр металдар қауіпті, өйткені олар ағзада жиналып, метаболизм процестеріне еніп, биологиялық ыдырамайтын өте улы металлорганикалық қосылыстар түзе алады. Тіпті шамалы концентрацияда ауыр металдар улы болып табылады, олар өздерінің улы әсерін иондар түрінде көрсетеді (жылжымалы түрінде) . Бұл заттар токсикозды, аллергияны, онкологиялық ауруларды тудырады және мутагендік әсерге ие [5] .

Көгілдір реңкті күмістей ақ түсті иілгіш, салыстырмалы түрде балқитын ауыр металл - қорғасын.

Қорғасын (лат. Plumbum / Pb) - элементтердің периодты жүйесінің IV-тобындағы химиялық элемент. Реттік нөмірі 82, атом массасы 207, 2. Ең маңызды кені - галенит - қорғасын жылтыры PbS. Қазақстандағы кендері Оңтүстік және Шығыс Қазақстанда және Қарағанды облысында орналасқан. Қорғасын бос күйінде көкшіл-сұр түсті жұмсақ және ауыр металл, оңай балқиды.

Pb ²⁺ катиондары цистеин аминқышқылдарының молекуласында SH тиол топтарымен оңай, әрі күшті ковалентті байланыстар түзеді. Белсенді орталығында тиол топтары бар ферменттер ауыр металл иондарының тіпті төмен концентрацияларына әсер еткенде, әдетте қайтымсыз тежелуге ұшырайды, бұл ауыр метаболикалық бұзылуларға әкеледі.

Концентраттағы қорғасын көбіне полиметаллургия әдісімен алынады. Қорғасын - өнеркәсіп пен техникада кең пайдаланылатын түсті металл. Әлсіз концентрлі күкірт немесе тұз қышқылы қорғасынмен әрекеттеспейді, бірақ азот қышқылы химия өнеркәсібінде кеңінен қолданылатын еритін тұздардың түзілуімен тотығу реакциясына әкеледі. Қорғасынның өзі осы металдың бастапқы химиялық және физикалық қасиеттерін түбегейлі өзгерте алатын әртүрлі қоспалардың негізгі элементі ретінде қолданылады. Ол атмосферадағы коррозия және қышқылдар әсеріне төзімді болғандықтан және тым жұмсақтығына байланысты өнеркәсібінде қорғаныс материалы ретінде ұтымды қолданылатын ең жұқа қорғасын парақтарымен қамтамасыз етеді. Қорғасын мен қорытпаларды қолдану аясы өте кең және келесі салаларда ұсынылған:

химиялык аппатуралар (әсіресе, күкірт қышқылы өндірісінде) ;
айна кескіндемелері үшін амальгаманы өндіру;
аккумулятор өндірісі;
кабельдік бұйымдарды экрандау;
оқ-дәрілерді өндіру;
химия өнеркәсібіндегі әртүрлі реакцияларға қатысу үшін қолданылады.

Жалпы, химиялық қасиеттері: +2 және +4 тотығу дәрежесі болып табылады. Қорғасын салыстырмалы түрде химиялық белсенді емес. Ауада қорғасын оксидтің жұқа қабығымен тез жабылып, оны әрі қарай тотығудан қорғайды. Азот және сірке қышқылдарымен, сілті ерітінділерімен жақсы әрекеттеседі, тұз және күкірт қышқылдарымен әрекеттеспейді. Қыздырған кезде қорғасын галогендермен, күкіртпен, селенмен және таллиймен әрекеттеседі. Қорғасын азиді Pb(N ₃ ) ₂ қыздырғанда немесе жарылғыш әсерге ұшырағанда ыдырайды. Қорғасын қосылыстары улы, ШРК 0, 01 мг/м ³ [6] .

1. 2 Қорғасынның қоршаған ортаға әсері

Қоршаған ортада қорғасын өсімдіктерге, жануарларға және микроорганизмдерге улы екені түсінікті болды. Қорғасынның биоаккумуляциясы организмдердің көпшілігінде болады. Құрамында қорғасыны бар биологиялық бөлшектердің жер үсті суларында тұру уақыты екі жылға дейін бағаланады. Топырақта қорғасынның қозғалғыштығы жоғары болмаса да, құрамында қорғасын бар топырақ бөлшектерінің эрозиясына және қорғасын өнімдері бар қалдықтардың ағуына байланысты жер үсті суларына түсуі мүмкін.

Қорғасын ALA дегидратазасының (ALAD) ферментативті белсенділігін қандағы қауіпсіз деп саналатын концентрациялардан (<10 мг/л немесе 0, 001 мг/л) тежейді және 5-тен 95 мкг/дл-ге дейінгі аралықта теріс әсерлерін жалғастырады (бұл 0, 0005 мг/л-ден 0, 0095 мг/л) [4] . ALAD-ды қорғасынмен тежеу анемияға әкеледі, ең алдымен, ол бір мезгілде гем биосинтезін тежейді және айналымдағы эритроциттердің өмір сүру ұзақтығын қысқартады, сондай-ақ эритропоэтин гормонының артық өндірілуін ынталандырады, бұл олардың прекурсорларынан қызыл қан жасушаларының жеткіліксіз жетілуіне әкеледі.

Топырақтың қорғасынмен ластануы қауіпті. Қорғасын қосылыстары бензинге қоспалар ретінде пайдаланылады, сондықтан көлік құралдары қорғасынмен ластанудың маңызды көзі болып табылады. Әсіресе үлкен магистральдар бойындағы топырақта қорғасын көп. Адам ағзасында жинақталған қорғасын қатерлі ісік ауруының катализаторы бола алады. Оның өзі онкологияны тудырмайды, бірақ канцерогенді қосылыстардың әсерін бірнеше есе арттырады. Сондай-ақ, организмде қорғасынның жиналуы баланың жүйке жүйесіне өте теріс әсер етеді: бала агрессивті, басқарылмайтын болады, тез шаршайды және интеллектуалды дамудан артта қалады.

Топырақтың қорғасынмен ластану үрдісі ХХ ғасырдың аяғынан басталады, бұл кезде жолдарда көлік санының күрт өсуі байқалды. Шындығында, қорғасын ұзақ уақыт бойы оның октан санын арттыру үшін бензиннің құрамында болды және оның иондарының аз қозғалғыштығын ескере отырып, бұл топырақта заттың көбеюіне әкелді. Құрамында қорғасын бар қорғасынды бензинді пайдалану тек 2021 жылы толығымен тоқтатылғанын атап өткен жөн. Жанармайдағы бензин мәселесін шешуге қарамастан, қоршаған ортаны қорғасынмен ластау мәселесі ұзақ уақыт бойы күн тәртібінде болады. Бұл ірі автомобиль жолдары ғана емес, сонымен қатар түсті металлургия кәсіпорындары да топырақта ауыр металдың жиналуында маңызды рөл атқаратындығына байланысты.

Қорғасынның кері әсерінің барлығын жалпылай айтатын болсақ:

1) Қорғасын шығарындыларының көпшілігі автомобиль шығарындылары және өнеркәсіптік шығарындылар сияқты көздерден келеді. Содан кейін қорғасын жер бетіне қонуы мүмкін немесе жауын-шашын арқылы су жүйелеріне қайта бөлінуі мүмкін. Қорғасынның ауада ұзақ уақыт әсер етуі қоршаған ортаға және адам денсаулығына зиян келтіруі мүмкін, әсіресе қорғасынның экспоненциалды мөлшері бөлінетін жерлерде.

2) Қорғасын адам ағзасына улы әсерімен танымал. Қорғасынмен ұзақ уақыт әсер ету балаларда жүйке жүйесінің зақымдануы, бүйректің зақымдануы, анемия, ДНҚ зақымдануы және ерте жаста қорғасынға ұшыраған жағдайда ақыл-ойдың артта қалуы сияқты ауыр денсаулық проблемаларын тудыруы мүмкін.

3) Қорғасын ағынды сулар мен өнеркәсіптік шығарындылар арқылы суға түсуі мүмкін. Қорғасын су жүйелеріне енген кезде, уақыт өте келе оның деңгейі көтерілуі мүмкін. Бұл тек су ағзаларына қауіп төндірмейді, сонымен қатар қорғасын қоректік тізбек арқылы өтіп, жоғары организмдерде, соның ішінде адамдарда жиналатын жинақталған әсерге әкелуі мүмкін [7] .

1. 3 Зерттеу аймағының сипаттамасы

Қарағанды облысы тек елдің ғана емес, іс жүзінде Еуразиялық континенттің орталығында орналасқан, яғни көлік (негізінен транзит) және логистика сияқты қазіргі заманғы экономиканың осындай бағытын дамыту үшін артықшылықтарға ие. Қарағанды облысының табиғи-климаттық жағдайлары аграрлық сектордың дамуына қолайлы.

Қарағанды облысының өнеркәсіп дамуының динамикасын талдауы 2017-2021 жылдары өнеркәсіп өндірісінің көлемі 87, 8 %-ға ұлғайғанын көрсетті.

Қарағанды облысы - ірі өнеркәсіптік өңір, Қазақстанда көшбасшы орын алатын қуатты индустриялық орталық. Өңірдің минералды-шикізат базасы мыс және вольфрам қорларына, сондай-ақ көмір, қорғасын, мырыш, темір, марганец, сирек металдардың ірі кен орындарына бай. Қарағанды көмір бассейні республиканың металлургия өнеркәсібі кәсіпорындары үшін кокстелетін көмірдің негізгі жеткізушісі болып табылады.

Тау-кен, қара және түсті металлургияның дамуы өңірде металлургия комбинаттарының өнімдерін өңдеуге бағдарланған машина жасау және металл өңдеу кәсіпорындарының құрылуына алып келді. Сонымен қатар, мұнда тамақ және жеңіл өнеркәсіп, химия және фармацевтика салалары, металл емес құрылыс материалдарын өндіру дамуда [8] .

Облыстың солтүстігінде карбонатты қара жер және қара қоңыр топырақтар дала белдеуінде шоғырланған. Қарқаралы тауларында және басқа тау жоталарында таулы қара топырақтар жиі кездеседі. Облыстың орталық аудандарында шөлейт белдеуде сортаң карбонатты қара-қоңыр және ашық-қоңыр топырақтар басым. Оңтүстікте шөлді белдеуде сұр және күлді топырақтар жиі кездеседі. Өзен аңғарларында шалғынды қара қоңыр топырақтар кездеседі [9] .

2 Зерттеу бөлімі

«Туған елге тағзым» экспедициясы барысында Қарқаралы мемлекеттік ұлттық табиғи паркі (2 үлгі), «Фитохимия» холдингісі (2 үлгі), «Қаражартас» қорымы (2 үлгі) жерлерінен алынған топырақ үлгілері, сондай-ақ салыстыру мақсатында қосымша «Рахат-Нева» жиһаз зауыты, нан зауыты, құю зауыты, Қарағанды қаласының №3 поликлиникасы маңындағы жол, химия-биология бағытындағы Назарбаев зияткерлік мектебінің сол жақ ауласынан жиналған 5 үлгі зерттелді.

1-сур. «Туған елге тағзым» экспедициясы барысында топырақ үлгісі алынған жерлер

Ең алдымен, алынған топырақ үлгілері артық шыбықтар, ірі тастар, қоқыс және зерттеу барысында кедергі болатын басқа заттардан тазаланды. Әрқайсысын пластмасс контейнерге орналастырғаннан кейін 4 күн кептірілді.

Алғашқы бақылау - топырақ түстерінің әртүрлілігі. Табиғи қорымдардан алынған топырақ түсі сары-қызғылт түсті, ал зауыттар маңайынан алынған топырақ үлгілерінін түсі қара-қоңыр болып келді.

2-сур. Жиналған топырақ үлгілері

2. 1. Топырақтың қышқылды сығындысын дайындау

Қажетті құрал-жабдықтар: нөмірленген 50 мл-лік 11 химиялық стақан, 11 шыны таяқша, 11 шыны сүзгіш, сүзгі қағаз, нөмірленген 11 конус тәрізді колба, 50 мл өлшеуіш цилиндр, электронды таразы.

Реактивтер: топырақ үлгілері, азот қышқылының сұйылтылған ерітіндісі.

3-сур. Зерттеуге қажетті құрал-жабдықтар мен реактивтер

Жұмыс барысы:

$D:\Users\Maksure_M.krg\Desktop\WhatsApp Image 2023-09-21 at 22.35.06.jpeg$ 1. Электронды таразыға бос стақан қойылып, 0-ге келтірілді. Топырақ үлгілері өлшенді.

4. Стақанға 4 г топыраққа 20 мл қышқыл ерітіндісі қосылды, осылайша қышқылды сығынды дайындалды. Қышқыл көлемі цилиндрдің көмегімен өлшенді.

4-сур. Топырақ үлгілерін өлшеу

Бақылау: Қышқыл құйылғанда кейбір топырақ үлгілерінде газдың бөлінуі байқалды, ол дегеніміз - карбонаттардың болуы, яғни көмірқышқыл газының бөлінуі.

5. Сығынды шыны таяқшаның көмегімен 3-5 минут араластырылды.

6. Стаканның ішіндегісі сүзгі қағаз арқылы сүзіліп, таза колбаларға жиналды.

$D:\Users\Maksure_M.krg\Desktop\WhatsApp Image 2023-09-24 at 17.20.59.jpeg$

5-сур. Топырақтың қышқылды сығындысынан сүзінді алу

Бақылау: Дайын болған сүзінділердің ішінде Қаражартас және Қарқаралы маңынан жиналған топырақ сығындылары түссіз болды да, ал қалған жерлердікі сары түсті болды.

7. Дайын болған қышқылды сүзінді қорғасынды анықтау үшін қолданылды.

8. Алынған сүзінділер нөмірленген сынауықтарға құйылды.

$D:\Users\Maksure_M.krg\Desktop\WhatsApp Image 2023-09-21 at 22.35.04 (1).jpeg$

6-сур. Сүзінділерді дайындау

2. 2. Қорғасынды анықтау мақсатында топырақ сығындысын химиялық талдау

Қорғасын иондарын сапалық анықтау түсті реакция негізінде жүргізіледі. Иодид иондар қорғасын иондарымен ерімейтін ашық сары тұнба қорғасын иодидін береді:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.