Дұрыс берілген тәрбие сапалы білімге негіз

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Орындаған: Нусуп А. Н

Тексерген: Бакирова Г. П

Тәрбиесіз берілген білім-адамзаттың қас жауы

“Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие беріліуі керек, тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы, ол келешекте оның бар өміріне апат әкеледі” демекші сөзімді атақты ойшыл Әбу Насыр Әл-Фараби дің осы бір нақыл сөздерінен бастағым келіп отыр. Жалпы адамзат баласын өркениетке жетелеп, саналы және парасатты жеке тұлға ретінде қалыптастыру үшін не қажет? Менің ойымша ол-тәрбие. Бұл ұғымды әр адам әрқалай түсінуі мүмкін. Өзімнің жеке көзқарасымды айтатын болсам «Тәрбие тал бесіктен» деп бекер айтылмаған. Тәрбие-ерте заманнан бастап ата бабамыздың болашақ ұрпаққа мұра қылып жеткізіп отырған өнеге өсиеті. Отбасыдағы тәрбиені дұрыс ала білген бала ішкі руханиаты бай, кез келген ортада басқа адамдармен тез тіл табыса алатын тұлға болып өзін көрсете алады. Мәдениет пен тәлім-тәрбие ұштасқанда ғана адамзат баласының бойында адамгершілік қасиеттері пайда болып, өмірде өз жолын тауып кете алады. Кез келген бала тәрбиесіне отбасынан бөлек көптеген факторлар әсер етеді мысалға: білім ордалары, араласатын достары, қоршаған ортасы, мәдениет пен оның қоғамдағы орны жалпы айта берсек өте көп. Сол үшінде әр баланы кішкентай кезінен бастап тәрбие мен адамгершілікке баулып, оның өз қызығушылықтарының ары қарай дамуына жақындары мен отбасы барынша ықпал етуі керек. Егер әр жас буын ата-бабаның жолымен, ананың жылулығымен берілген қасиеттерін, ата-анасының тәлім-тәрбиесін ұғынып өз бойына сіңіре алса және одан бөлек келешекте оны өз өмір жолында қолдана білсе онда болашағымыздың жарқын болары сөзсіз. «Мәдениетіз білім-қауіпті» деп Ермек Тұрсынов ағамыз айтпақшы, білімді бірақ мәдениеті, тәрбиесі жоқ адам болса оның қоғамға деген пайдасынан көрі төнгізер қауіпі жоғары болмақ.

Шынымен де, айналамызға бір зер салып қарасақ адамдардың ішкі мәдениеті төмендеп бара жатқан секілді. Тіпті барлығына қолжетімді әлеуметтік желілерде болсын қазақылық болмысымызға жат не болмаса ұлттық құндылықтарымызға бір мүлдем сәйкес келмейтін іс-әрекеттерді байқап жатамыз. Ең сорақысы мұның барлығы ашық түрде еңбектеген баладан еңкейген қарияға дейін қолжетімді түрде тұр. Кейде өзімізге жат, жөнсіз бір әрекеттер байқап қалсақ «қазір заман өзгерген» немесе «заман өзі сондай» деп көз жұмып, қысқа қайыра саламыз. Осылайша біз өзіміздің ғасырлар бойы үзілмей, өз үлгісін жоғалтпай келе жатқан халқымыздың рухани келбеті мен мәдениетінен алшақтап кеткенімізді мойындап, жауапкершілікті алудан қашқақтаймыз. Сол себепті әке-шеше балаға өзінің ұлттық құндылықтарын ұмыттырмай әрі қоғамдық өмірге сай түрде тәрбиелеуге міндетті. «Ұядан не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деп осыдан халық бекер айтпаған. Санасы қате пікірлермен уланған адамды оңай ғана тәрбиелеу қиын жұмыс. Әлемде қаншама бұрыс пікірлі, қате идеалогияның жетегінде жүрген адамдар бар. Кей біреулері мұның қате екендігін түсінсе де, үйреніп қалған әдетінен шыға алмайды. Сондықтан баланың ең әуелгі өсетін ортасына, отбасы тәрбиесіне өте терең көңіл бөлу керек. Тәрбиенің қиындықтары көп, сол қиындықтан қашпаған ата-ана ғана саналы тәрбие бере алады. Қанша жерден білікті, жоғары дәрежелі маман бол, шет ел асып қызыл диплом ал бірақ адами тұрғыда алған тәлім-тәрбиең қоғамға басқа көзқараспен қарап менмендік танытса онда жеткен жетістігіңнің айналаңа пайдалы болатынына сенімдісіңбе? Осы тұжырымым әл-Фарабидің «Тәрбиесіз адамға білім беру қауіпті» сөзіне жақсы аргумент болатын секілді.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясының ХХІІ сессиясында сөйлеген сөзі бар «Қазіргі заманғы әлемде еліміздің берік мәдени тұғырынсыз экономикалық және саяси табыстары болуы ақылға сыйымсыз. Планетаның 30 лайықты ұлтының біріне айналу үшін, бәрінен бұрын, ХХІ ғасырда ең танылған мәдениеттің қатарында болу керек. Біз Қазақстанның әлемдік «жоғары мәдениет қоғамының» үш ондығы шоғырына енуін қамтамасыз етуге тиіспіз» Яғни мемлекетімізді дамыту үшін ең алдымен осы мәдениет саласына көңіл бөлінуі қажет. Жоқ демеймін әрине, елімізде жастардың руханиятын байытып, кемелденуге шақыратын жобалар ашылып жатыр. Мысалға қарапайым кино саласына зер салсақ. Өзіңіздің тұратын жеріңіздегі кинотеатрларға барып көріңізші. Афиша толған түпнұсқасынан орыс немесе қазақ тіліне аударылған шетелдің түсірілген фильмдері, өзіміздің отандық режиссерлердің түсіргенін көрейін десең толған комедия, әзіл ысқаққа толы жастарға көңіл көтеріп, бос уақыт өткізгеннен басқа берер мән мағынасы жоқ кинолар. Тарихымызды еске алып жас буынға тәрбие беретін фильмдердің сеанстарына қарасаң тек кешкі бірең сараң уақытқа қойылған, ал кейбір елді мекендерде мүлдем жоқ. Қыркүйектің 21і көсемсөз, Алаш либералды-демоктратияшыл зиялыларының бірі Міржақып Дулатұлының құрметіне өз көрсетілімін бастаған «Міржақып, Оян қазақ!» киносының жағдайыда осы. Өте аянышты халықтың бейнесі. Әрине мемлекет тарапынан осы салаға бюджеттен белгілі мөлшерде қаражат бөлінуде, бірақ дегенменде осы жасалып жатырған еңбек пен жоспарлардың мақсаты орындалып тек дұрыс жолда өз бағытын тапса екен деймін.

Мен ертеңгі болашағымыз үшін қатты алаңдаймын. Қоғамдағы мәдениет пен білім, рухани құндылықтың даму үрдісі ондағы әрбір адамның жеке тұлғалық қабілеттеріне, адамзаттық келбеті мен отансүйгіштігі, ұлтжандығына тікелей әсер етеді. Еліміздің тұтқасын биік ұстар қазіргі жастардың бүгінгі тәлім-тәрбиесі мен олардың бойында қалыптасқан көзқарасы, өмірлік бағдары мен дүниетанымдық бағыты, бәсекелестік пен жеміске еңбек етуге жол ашар білімі мен адамгершілік пен сыйластық қасиеттері, діни тұрғыдан сауаттылық пен саяси кемелдігі қазіргі таңда- заманның талабы болып отыр. «Ел боламын десең бесігіңді түзе» демекші өскелең ұрпақтың бойына мәдениет пен білімнің тоғысқан саналы тәрбиесі міндетті түрде керек. Жас ұрпақтың тәрбиесі - қанша талқыласақта қоғам арасында өзінің өзектілігі мен мағынасын жоғалтпайтын мәселе. Сондықтан да бүгінгі балалар еліміздің ертеңгі болашағы екенін ескеретін болсақ, бәсекеге қабілетті, жаңа уақыттың талаптарына үн қоса алатын ұрпақ тәрбиелеуіміз керек.

Білім алдыңғы қатардан орын алып, тәрбиені кейінірек қалдыратын болса ол адамның тұлғалық бейнесіне кері әсерін тигізері бәрімізге айдан анық дүние. Себебі тәрбие - кең ұғым. Оның қадіріне жете білу керек. Қазіргі таңда жас ұрпақ тәрбиесі мен әлемдік дамудың нәтижиесінде қойылып отырған талаптардың арасында одан бөлек жас буынның өзіндік бір мотивтерінің арасында әртүрлі көзқарастағы қарама-қайшылықтар туындатып отыр. Бұл күрделі және түп тамыры кеңінен жайылған мәселе. Осы қайшылықтар мен түсініспеушілікті шешу үшін рухани құндылықтарға негізделген оқу-тәрбие процесіне өте көп мән беру қажет. Себебі рухани және ұлттық құндылықтар әрбір тұлғаның даму жолындағы ең маңызды өзегі болып табылады. Сонымен қатар бұл құндылықтар адамның өмірдегі өз орнын табуға және оның әлемінің дамуына себепші болатын, тұлғаның жетіле түсуін қамтамасыз етіп оның кемелдену жолында басты ұғым болып табылатын нормативті жүйе болып табылады. Мәдениет пен тәрбиенің біліммен тоғысқан сәті адам баласының өміріндегі шыңына жетіп көтерілген тау секілді бағындырған белесі болмақ. Тәрбиесіз адам баласы біліммен шыңдаған жетістіктерінен бөлек қоғам мен айналасындағы адамдардың арасында бірте бірте өз қадірін жоғалтады. Оны біз тіпті қазіргі күнімізде күнделікті көріп жүрміз. Көпке топырақ шашудан аулақпын. Мәселеге тіке көзқараспен қарайтын болсақ, шетел ге мұхит асып барып білім мен ғылым жолына өз өмірін арнап, ұлттық құндылықтарынан жұрдай қалған адамдар туралы не айтуға болады? Бұл көріністен іштей рухани және ұлттық құндылықтардың сатысынан құрдымға кетіп бара жатқан адамның бейнесін ғана көре аламын. Алысқа кетпей қарапайым мысал алсақта болады. Кішкентай кезден бастап баланың дамуына өз үлесін қосатын барша факторлардың дұрыс бағытта болуына ешкім кепіл бола алмайды. Жоғарғы оқуды артта қалдырып, магистратура бакалавр ды тәмәмдаған адамдар қоғамда жеткілікті. Тіпті болмасын өмірде өз қабілеттерін аша біліп, өзіне ғылымнан орын тауып білімнің жетегінде жеткен жетістіктерімен көрініс тапқан лауазымды дәрежедегі, жас буынға үлгі болып отырған ағаларымыз бен әпкелеріміздің қоғамдағы күйі ше? Адамгершілік пен тәрбиені осыған байланыстыра алмағандар жетерлік. «Тәртіпке бағынған- құл болмас» демекші бұл мәселенің өзектілігін енді ашып жеткізе алдым деп ойлаймын. Сондықтан да келешек қоғам иелерін жан-жақты жетілген, ақыл-парасаты мол, мәдени-ғылыми өресі озық азамат етіп тәрбиелеу біздің де қоғам алдындағы борышымыз. Ал білімді, мәдениетті, ізгілік пен адамгершілік жолын ту етіп ұстаған азамат тәрбиелеуді ақыл-ой мен мәдениетінің дамуындағы бағалы байлықтың бәрін игере отырып және оны бүгінгі ұрпактың санасына ұстаздық шеберлікпен біртіндеп сіңіру арқылы ғана жүзеге асыруға болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.