Ұлы Карл империясының тарих сахнасынан жоюлуы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Әлеуметтік гуманитарлық ғылымдар факультеті
Тарих кафедрасы

Курстық жұмыс
Тақырыбы:Ұлы Карлдың тұлғасы және саясы қызметі

Орындаған :Эрмат Азиза
Мамандығы:6B01615-тарих
Курс:2-курс
Қабылдаған:Төлегенов Е.М
т.ғ.к,доцент м.а

Түркістан-2023
Жоспар:
Кіріспе
1.Ұлы Карлдың билікке келуі және империя шекарасын нығайту
1.1.Ұлы Карль тұлғасы
1.2. Ұлы Карль империясының құрылуы мен шекарасын нығаюу
2.Ұлы Карл империясындағы билікті ұйымдастыру жүйесі және басқару формасы
2.1.Франктердің мемлекеттік аппаратының эволюциясы
2.2. Ұлы Карл империясының тарих сахнасынан жоюлуы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Тақырып өзектілігі: Қазіргі заман ғылымында мемлекеттің құрылуын түсініге көбірек уақыт бөлінуде. Сондықан зерттелетін тақырып әрқашан өзекті болады. Өйткені, Ұлы Карль мемлекеттің құрылу тарихы және басқа да елдерінің батыс елдерінің даму тарихына әсері, әлі күнге дейін ғалымдар, сыншылдар, профессорлардың қызу талқылау мен толасыз зерттеулер жүргізуі.
Карль - Батыс Еуропаның негізгі танымал тұлғалардың бірі.Оны билігі бойынша Македонский, Ганнибал, Цезар және Наполеонмен салыстыруға болады. Зерттеу жұмысының тағы бір өзектілігі, Карльді тек ғана шетілдік ғалымдар емес отандық ғалымдарымыз зерттеп өз бағасын берген екен.
Қазіргі таңда зерттеушілердің шығарма беттерінде Еуропаның бірігуі мен Каролинг мемлекеттінің құрылуын арасында ұқсастықтар бар екенің аңғарсақ болады. Осылайша Карлдың тұлғасы және саясаткер ретінде өзекті болып көрінеді. Негізгі тақырыптың өзектілігі Ұлы Карлдың тұлғасы және саясы қызметі болып есептеледі.
Тақырып зерттеліуі: Батыс және Шығыс әдебиетінде бұл мәселені толық ашып зерттеуде. Ұлы Карль империясының өмір сүру мәселелері А.Н.Бадак, И.Е.Войнич, Ж.Ыбыраев, С.В.Новиков, Қ.Т.Жұмағұлов секілді ғалымдардың еңбектерінде көрініс тапқан.
Сондай-ақ М.Бойцовтың Орта ғасырлар тарихы еңбегінде егжей-тегжейлер мен оқиғалар көптігі бар ең толық ақпараттар бар екені атап өткен жөн, бұл жұмысым үшін өте құнды. Отандық еңбектердің ішінде Ұлы Карлдың сыртқы және ішкі саясаты толық сипатталған Қ.Т.Жұмағұлов, Р.С.Мырзабекова еңбектерінде өзінің теориялық көрінісін тапты. Шетілдік ғалымдардың ғылымы әдебиеттерінде Карл туралы жазған: А.П.ЛевандовскийКарль Великий, Р.Мюссо Гулар Карл Великий, Д.Хэгерманн Карль Великий.
Қазіргі шетілдік ғалымдардың ішінде А.П.Левандовскийдің Ұлы Карл еңбегін ерекше атап өтеді. Бұл еңбегіңде Карлдың франк мемлекетінің негізін қалаушының тұлғасының ғана емес, толық өмірбаяның жазған. Батыс Еуропадағы ортағасырдағы Франция, Италия, Германия мемлекеттерінің қалыптасу кезеңдері. Тарихшы Франк мемлекетінің негізгі жағдайларын қарастырған:әкімшілік, мәдени, рухани, экономикалық. Карлдың билігі Франк мемлекетінің дамуында өте маңызды орын алған.
Ұлы Карль туралы тек ғалымдардың еңбектерінде ғана емес,тарихы эпостарда жазылған. Мысалы,француздардың белгілі эпосы Роланд туралы жыр-іңде Ұлы Карлдың арабтарға соғысы туралы жазылған екен.
Бұл жұмыста аталған авторлардың еңбектері жан-жақта зерттеліп, талданып, белгілі бір тұжырымдар мен деректерді пайдаланылды. Бұл тақырып бойынша негізге дерек ретінде Орта ғасырлар тарихы І том еңбегі пайдаланылды. Бұл тақырыпты зерттеуде мынадай әдістерді қолдандым тарихы әдістеме, дереккөздерді жүйелі түрде талдау, жалпылау әдісі.
Жұмыстың құрылымы зерттеу пәні, мақсаты мен міндеттеріне сәйкес келеді. Курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, олардың әр қайсысы бір неше тармақшалардан, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеті: Карлдың орта ғасырлық мемлекетінің қалыптасуын сыртқы саясы бағыттарын қарастыру, оның кең ауқымды жаулап алу әрекеті, өмір сүру кезіндегі тұрақтылығының себептерін талдап қана қоймай, сонымен қатар Еуропадағы ең ірі және маңызды мемлекеттік құрылымдардың бірінің мұрасына назар аудару. Осы мақсаттарды жүзеге асыру барасында, келесі міндеттер орындалады.
Ұлы Карлдың тұлғасы сипаттау.
Ұлы Карль империясының құрылуы және дамуы зерттеу.
Ұлы Карлдың ішкі және сыртқы саясатын талдау жасау.
Ұлы Карль империясының тарих сахнасынан жоюлуының себептерін ашу.

1.Ұлы Карль билікке келуі және империя шекарасын нығайту
1.1.Ұлы Карль тұлғасы
Ұлы Карль-Қортық Пипин және Бертраданың үлкен ұлы, 742 жылы дүниеге келген. Ұлы Карлдың туған жері нақты емес. Мүмкін Аехен маңында, Ингельхаймда немесе Квирсиде болған шығар. Басқа қалада туылуы мүмкін деген пікірлер бар, бірақ болжамдар тарихы дереккөздердің жеткілікті және сенімді дәлелдермен расталмаған. Туылған жері анық болмасада, оның міңезі, сыртқы келбеті туралы белгілі франк жазушысы Энйхардың Жизнь Карль Великого еңбегінде жазылған. Эйнхард-танымал ғалым, Карлдың досы, замандасы әрі көмекшісі болған.
Эйнхардтың ұсынған физикалық портретті Лувр музейінде сақталған монеталар мен оның 8 дюймдік қола мүсіні сияқты қазіргі заманғы сүреттер растайды. 1861 жылы Карлдың қабірін зерттеген, оның қанқасын қалпына келтіріп оның бойы 1.95 метр немесе 6 фут 5 дюйм деп есептеген. Фут мен Дюйм не десеңіздер: Карлдың кезінде фут-метр,дюйм-сантиметр болып аталған . [5,123б]
Негізі, Карль королдік отбасыда дүние келген емес. Оның әкесі сарайдың құрметті қызметкері, майор болып жұмысі істеген. Ал анасы Ланскийдің құрметі графының қызы Бертрадың болған және мемлекет саясатына белсене қатысқан. Ол көрші державалармен бірігуге құмар болған.
Карлдың денесі бітімі күшті бойы өте ұзын болатын. Оның басы дөңгелек, көздері үлкен үлкен болатын. Асыл, сұп-сұр шаштары оған көрік беріп тұратын, әр қашан көңілді жанды. Мұның бәрі оның сүйкімді болуына үлкен ықпал етті[1,124б].
Ұлы Карл империясы Батыс Рим империясын талқандаған және ерте мемлекеттіліктің қалыптасу сатысында тұрған варвар халықтарының мемлекеттік құрылысының ең жоғары сатысы болды. Империяның құрылуының негізгі жолы мен өмір сүру жағдайы соғыстар мен жаулап алулар болды. Франк мемлекетінің мейлінше дамуына нағыз құдыретті күшті болғанына бар күшін салған Ұлы Карль еді.
Бұл адамдың бойына біткен керемет қасиеттері жалында және арып-аршуды білмейтін жігер қайратты, мемлекетті басқару іс және әкімшіліктің, шаруашылықтың, жасалған соғыстың 50 жорықтықтын 30-дан астамын өзі басқарған, дипломатиялық қарым қатынастары, халыққа білім беруді жан-жақты, егжей -тегжейлеріне шейін қарағаны замандастарын таң қалдыратын. Замандастарының айту бойынша:Карль ұзын бойлы және керемет жан болса керек.
Өзінің өмір сүрген кезені үшін әжептеуір білімді адам болған, ғылым мен білім саласына көп көңіл бөлген. Өз елінен еріктілерді жинап мектептер ашып, білім туралы капитулярлар шығарды. Сол заманда ғылымдың көптеген мәселерімен шұғылданған, өзі жаза білмесе де латын және грек тілін жақсы білген. Сондықтан Еуропаның көзі ашық адамдарды жинап, франк тілінің граматикасын құруды, герман халық әндер жинағын жасауға бұйырды. Граматиканы үйрету үшін Карль Петр Пизанды шақырған, басқа ғылымдар туралы Албинді(Алкуин)алдырды. Алкуин Карлға диаклектика, астрономия, шешендікті үйреткен. Астрономия саласын ерекше үйренген болатын, соның арқасында шіркеу мерекелерін оңай есептеп, жұлдыздарды бақалайтын[2,133б].
Монахтарлық мектептер салынды. Ұлы Карль монахтарлық мектептерге көп көңіл бөлді. Монах діні қызметкерлер, олар көбінесе халықтың алдында сөйлейді, сондықтан олардық білімді адам болуын қалады. Монахтарлық мектептерде 7 өнер түрі үйретілді: грамматика, риторика, диаклетика, арифметика, геометрия, астрономия және музика. Гректердің үлгісімен Акедемия деген үйірме салынды, оны Алкиун басқарды .[6,421б]
Алкиун Ұлы Карлға жазған бір хаты бар: Мен Құдайдың қасиетті шіркеуінің игілігі және империяның күш қуатын асыру үшін көп адамдарды тәрбиелеуге, сауатты адам қылуға бар күшімді саламын[4, 66 б].
Жазу өнері дамып, тарих жазылды. Империяның тарихы оқиғаларын жылма-жыл жазып отырды. Оны Анналдар жазды. Аннал-грек тіліннен аударғанда жыл деген мағынаны білдірді. Оларды оқиғаны егжей-тегжейімен жазу үшін императордың көмекшісі етіп сайлады.
Карлдың бейнесі әсіресе қайтыс болғаннан кейін қаттық білінді. Франк мемлекетінде бірлік болмай, ішкі-сыртқы саясат дамуы құлдырып мемлекет үшке бөлініп кетті. Ұлы Карль тұсында империянының құдыреттілігі мен орталық біліктің қатаң болуы еді[3,53б].

1.2. Ұлы Карль империясының құрылуы және шекарасын нығаюу
768 жылы Қортық Пипин қайтыс болғаннан кейін, мұрагер ретінде ағасы Карломан мен ұлы Карль қалды. 771 Карломан қайтыс болды, жалғыз мұрагер ретінде Карль қалды. Карль таққа отырған соң, бір мақсатта империянына басқарды. Оның алдына қойған мақсаты Еуропада ең үлкен, теңдесі жоқ империяны құру еді. Сол жылдан бастап Карль сырқы саясатты күшейті. Біршама соғыстар жасады, соғысты ірі жер феодолдардың мүддесі үшін болды.
Карль мемелкеттің территориясының ұлғайту мәселесін шешті. Енді жер мұраға қалдырылмайды, тек бенефиция түрімен беріледі. Бенефеция дегеніміз уақытша жер беру. Жаулап алған жерлерінінің халқына қатал болды. Графтар көтеріліп кетпес үшін оларды тез алмастырып отырды.
772 жылы Франк патшалығының ұлғаюуы ұлы соғыстар кезенен басталды. Левандоский осындай пікір айтқан Адам келесі әрекетті әр кезде, бір сәттік себептерге байланысты болатында әсер қалдырады. Жоспар да,жүйе де солай болады, бірақ олар кейінрек пайда болды. Жоспар да жүйе де солай болады. Бұл арада жағдайдың еркіне сай соғыстар бірінен соң бірі жалғасып жатты.
Ұлы Карлдың билік құрған жылдарың бәрі соғыспен өтеді. Оның жорықтарының бағыттары Испания, герман тайпалары, арабтар, саксония қарай болды. Ол империяның қауіпсіздігі үшін шекараны нығайтуға көп көңіл бөлді. Сол үшін солтүстік- батыс пен оңтүстік-батыста бекіністер құрды. Империяның шекарасын қорғау мақсатында тайпалармен одақтас құрды. Империяның солтүстігінде славяндар, ободриттер, лютичтер ал оңтүстігінде Дунайға дейін чехтар орналасып жатты. Карль осы тайпалармен түрліше қарым-қатынас орнатты. Мысалы кей біреулермен шекарасын қауіпіздігі нығайту үшін, ободриттер мен хорваттармен орта жаулары үшін одақ құрып отырды. Шекарының нығайту жұмыстары жалғасды. Элба мен Дунайдың барасында Серб бекінісі орналасты. Бұл бекініс франк мен славяндар арасындағы сауда-саттық пункті болды. Дунайдың шығысында және Солтүстік Италияда бекіністер салынды[2,137б].
777жылы Саргос мұсылман губернаторы Кардова халифатына қарсы жорыққа қол сұрап Карлға келеді. Карль оны қабылдап 778 жылы Испания қарай жорыққа аттанады. Соғыс Пиреней түбегі Ронсецал шатқалында болады. Бірақ бұл жорық нәтижесіз аяқталады. Себебі, Памплона қаласында қалған франк әскерлерін қамтамасыз етуден бас тартады. Ұлы Карль жасағын алып Саргосқа арай жылжиды. Бірақ оны жағымсыз тосын сый күтіп тұрған еді. Кешегі одақтас Саргос губернаторы Кардова әмірлігімен келесіп алады.
Карль ашуланы франк әскерімен қаланы басып алу үшін қоршауға алады. Бірақ жау аумағының қоршауы мықты болады. Екі ай тоқтаусыз бар күшін қаланы басып алуға тырысады, бірақ нәтиже болмай артқа шегінеді. Шегінуге тағы бір себеп, жасақ арасында сатқындар шығып бүлік шығарады. Саргостар Франктердің өмірін қиындаты, оларды тыныштардыру үшін Карль 782 жылы қайта қол жинап жорық ұйымдастырады. Соғыстың қалай қандай нәтижемен аяқталғаны белгісіз, оның жалғыз сипаттамасы тарихқа емес, мифқа байланысты Роланд туралы жыр поэямасынан табуға болады. Роланд туралы кішкене тоқталып кететін болсақ, Роланд Карлдың жиені, Рен қаласындағы Бретанимен шекаралас аймақтын графы болған. Ол Карлдың сенімді әскері қолбашысы болған. Бұл жыр Карлдың соғыстарына байналысты жазылған. ІХ-Х ғасырда жыр қайта өңделіп мұсылмандар маврларды қосты, Карль Роландты эпикалық дастан дәрежесіне көтерді[2,134б].
Ұлы Карлдың көп уақыт алған соғысы бүл Саксония бастаған соғысы болды. 772 жылы Карль жасақ жинап Саксонияға соғыс ашты. Сакстар сол кезде территориялық аймағы батыста Эмспен Рейннің, шығыста Эльбамен және солтүстік Эйдердің аралығында мекендеген еді. Ол кезде олардың әлеуметтік жағдайы қоғамдың құрылыстың ең соңғы сатсында еді, франктер қарағанда жағдайы өте төмен болды. Рас, сол кезде елде әлеуметтік жіктеулер болды. Әлеуметтік жіктеу 3 топқа бөлінді :
1. Ру тайпалары , ақсүйектері құраушы эделингтер
2. Қарапайым еріктілер
3. Фрилингтер және жартылай еріктілер. Королдік өкімет болған жоқ, пұтқа табынды.
772 жылы алғаш рет Саксония басып кірді, Эресбург бекенісі қиратып, Ирминсул пұтын құлатты. Саксонияның алғашқы жеңілісі осы болды. Франктер фрилингтер мен қарапайым еріктілерді жерлерінен айырды. Алғашында саксондықтар франктердің христиан дініне айналтыру жұмыстарына қарсы жықты. Бірақ 777 жылдан бастап эделингтер франк билігін мойындай бастады. Осы жағдай басқа сакстарға ұнамай қарсылық танита бастады. Саксония қарсылығының бір белгісі ретінде пұтқа табунышылықта қайта қалпына келтеріп отырды. Сакстармен табан тіресу жиі-жиі болып отырғанын көріп Карль қатаң жазалауды бастады. 782 жылы Везердің бойында сакстарды күл талқан етіп қиратты, оларға қорқыту мақсатында 4500 өлім жазасына кесті. Осы жағдайдан кейін Саксония істер жөнінде заң шығарды. Заң бойынша шіркеу мен королға істеген титтей зияны үшін өлім жазасына кесіледі және халыққа ондық салық енгізілді. Саксондық ақсүйектердің Карлдың жағына өтіп билігін мойындады және христиан дінін қабылдады. Келесі бағыт Саксонияның солтүстік шығыс аймақтарына өтті. Жеңіске жету мақсатында Сакстардың ата жауы славян ободридтермен одақ жасасды. Карль одақтастарымен сакс жерін бөліп алды, жаппай қоңыс аудару жұмыстары жүргізілді. Сакс графтық жерлері франк империясының үлесіне қосылды. Осыдан кейін 792 жылы Вест фалия көтеріліс шықты. Сакстар өздеріне нордальбингтерді қосып алады, бірақ бұл көтеріліс нәтижесіз болып 794 жылы басылып қалады. 796 жылы тағы бір көтеріліс бас көтереді, бірақ Карль оны тез басып тастайды. Себебі Карль құрамында христиан сакстары мен славяндар көп еді. Сакстарды жаулап алу 804 жылы аяқталды. Саксонда табанды қарсылық көрсетді, бірақ нәтиже болмады. Жаулап алуда христиандыққа дейінгі мәдениет ұстанған сакстардар христиандарумен қамтамасыз етілді. Шіркеу және діні қызметкерлерге қарсы шыққандар қатал жазаланды. Мысалы, Ұлы оразаны бұзғандар өлім жазасына кесілді.
Саксондар басып алған кейін, бір бөлігі қуылып орнына франк жіне славян тайпалары қоныстанды. Франк отаршылары аз уақыт ішінде Рейн өзенінің оң жағалауына орналасып болды. Рейн соң жағалауында сакстар қоңыстанды.
Эйнхардтың айтуы бойынша : 30 жылға созылған соғыс соңында сакстар христиан дінін қабылдап, өздерінің әдет ғұрыптары мен шайтанға табынудан бас тартыр, франктармен бір тұтас халық болуымен аяқталды[2,134-135б].
Карль 788 жылы Бавария өкіметің жойған соң келесі бағыт Авар қағанатына бағыттады. Аварлар сол кезде Еділ мен Каспий теңізінің аралығында өмір сүрді. Түркі тілдес көшпелі тайпа. Аварлар туралы Алтай тауы аймағындағы жазба деректермен зерттеулерлен көрсек болады. Дүние жүзінде айрықша орны беделі бар түркі тілдес тайпа. Авар қағанатының құрылуы ұлы қоныс аудару кезінен басталды. Негізгі шаруашылығы көшпелі екеніне қарамастан Шығыс Еуропада өзіндік бір мәдениет іздерін қалдырды. Аварлар әлеуметтік қоғамының көп бөлігін жауынгерлер алды. Жауынгерлердің жерлеуінің өзі ерекше болды, яғни қару жарақтарымен қоса жерледі. Авар қоғамын көр бөлігі әскерден тұрған. Оны археологтардың зерттеу жұмыстарынан көрсек болады. Сентэндр, Бочеде, Кунсентмиклош Бабонда қабірлерін зерттеу жұмыстарынан тарқан қабірлердегі қару жарақтарды көрсек болады. Кезіндегі қабырлерден иабылған затқа қарап олардың қоғамы, мәдениеті туралы зерттесек болады. Авар дәуірінде зираттарда қару жараққа бай деп айтуға болады. Көбінесе садақтың саны оннан аспаған. Себебі ір садақ еркін он жауынгердің билеушісін білдіретін болған керек. Археологтардың зерттеу нәтижесі бойынша аварларды үш кезеңге бөлді.
* Ерте кезең
* Орта кезең
* VIII-IX ғасыр басындағы кезең
Қазіргі таңда соңғы авар кезеңінің қалдықтары Венгрия, Дунай, Варош қаласының маңында табылған болатын. Бұл зерттеу жұмысына қарап аварларды ағаштан жасалған, ішінде пеші болған үйлерде жер төлелерде тұрған деп болдам жасауға болады. Көптеген халықтары балшықтан жасалған ошақтары болған , шұнқырларда табылған. VIII ғасырларда Балқан түбегінде орналасқан аварлардың жағдайы әлсірей бастайды, ірі өзгерістер бастайды. 745жылы Корантин славяндары аварлардың ығыстыру қарсы күрес үшін франк короліне Бавария герцогі көмек сұрап барады,ақырында Бавариялықтар Карлға тәуелді болады. Бұл болып жатқан жағдай Карантан княздігін жойып ғана қоймай, франктердің еніуін жеңілтеді. Енді Аварлар мен франктар арасындағы соғысқа тоқталсақ.
781 жылы Бавария және Карль арасында бейбіт келесім орнайды. Бавария герцогы Тассила ІІІ Карль алдында ант беріп оның билігін мойындайды. Бірақ, 788 жылы Карль Баварияның оңтүстік шығысындағы иеліктерін өзіне қосып алып Бавария өкіметің жойып жібереді.
Баварияны басып алған соң Аварлардың батысында Франк елімен шекаралас болды. Карлдың келесі көздеп отырған елі Авар қағанаты болады. 788 жылы Аварларға қарай соғыс ашады, ол соғыс 803 жылға дейін жалғасады. 791 жылы Карль қалын қол бастап Аварларға соққы жасайды, оған славян тайпасы қосылады. Франк әскері екі бағытпен соққы жасайды :
1-ші бағыт Раба өзінің төменгі ағысы Авар мен шекаралас бекеністерді басып алады.
2-ші бағыт Фриул ойпатының жоғары жағынан Саваға дейін жерлерді басып алды.
Аварлардың алғашқы сәтсіздігі қағанаттың ішкі құлдырау толқуларына алып келді алып келді, ұзақ уақыт жеңіліске көнбеді. 797 жылы қайта көтеріліске шықты, алайда өкінішке орай сәтсіздікке ұшрап франктар оларды басып тастады. 797 жылы Аварлар Франк еліне елші жіберіп қайта ант қабылдады. Алайда 799 жылы қайта көтеріліске шықты, 802 жылға дейін жалғасды. 802 жылы көтеріліс басылып авар шенеуніктері өлім жазасына кесілді. Аварлар 803 жылға дейін Франктерге өтірік қойылымдар жасай берді. Бірақ 803 жылы Авар қағанатының құлдырап жатқаның байқап Болгар ханы Крум шабуыл жасайды. 803-804 жылы Орта Дунайға дейін авар жерлері басып алынды. Соғыс Авар қағанатының толық жеңілуімен аяқталды. Аварлар бұл аймақтарда тез ассимилацияға ұшырады. Өздерінің басып алған Болгар ханы Крумды өздеріне хан етіп сайлады. Аварлар қағанатының территориясы жеңімпаздар арасында бөлінді. Болгария қағанаты шығыс бөлігін, Франк елі батыс бөлігін иемдеді.
811 жылы аварлардың қосымша әскерлерін Никифор қарсы соғысқа қатысты, сонымен 811 жылы Ахен франк рейхстагда Аварлар мен Славяндар арасында дау қақтығыс болды.
788-803 жылдар аралығында жиырма жылдан астам уақытқа созылған соғыс мен болгарлардың жасаған шабуыл көтере алмаған аварлардың мемлекетті әбден әлсіреді. Сонымен қатар, христиандықтың қабылдауымен билеуше авар өзінің дәстүрлерін жоғалытты.
Франктер жеңылген аварлар деректер бойыша Тудун деген адам христиан дінің тарата бастапды. Кейін оны аварлар өлтіріп тастаған. Аварлар жеріне христиан діні таратылды, шіркеулер салынды. Көптеген еректі шаруалар епископтарға тәуелді болып қалды.
Сонымен алып ғұн тайпалық одағының қайта жаңғырығы аварлар одағы тарих сахнасынан кетті. Аварлар қағанатының құлауын феодалдық мемлекет қарамағындағы соңы, сәтттері ашу франктермен болған соғыстары болды. Франк жылнамашылардың айтуы бойынша аварлар жері шеңбер сияқты тоғыз қамалмен қоршалған екен. Тіпті осы шеңберлердің арақашықтығы, тұрғын қоңыстауын айдан анық көрсетіпі жазыпты. Осындай үлкен қамалдары бар, Авар қағанатын Франк королдігі жермен жексен етіп, тарих сахнасын кетірді[7,41-53б].
Карл мықты талантты қолбасшы болды. Өзінің 46 жылдық билігінің 44-ін ол соғыста өткізді, Шығыста саксондарды, Баварияны, Италия солтүстік Ломбартарды бағындырды, Иберия түбегінде арабтарды, Аварларды жаулап алды. Бүкіл соғыстар нәтижесінде Франк елінің территориясы ұлғайтылды. Франк елінің ендігі шекарасы Рим империясына жетіп қалды.
Соғыстан кейінгі франк шекаралары:оңтүстік батыста Барселон мен Эброның орта жағалауы, шығыста Эльба мен Салы, Богем таулары мен Вена орманы, оңтүстігінде Италияның біраз бөлігін иемденді. Көп жерлерді басып алған кейін Карль король деген титулге қанағаттанбады. Өзіні император етіп сайлауын ыңғайлы уақытын күтті. 800 жылы ІІІ Лев таққа отырды. Осы кезде ақсүйектер папаны қысымға алады. Папа өзіне сенімді пана іздеп Карлға барады, өзіні қорғауын сұрайды. Карль Алкиунмен кеңеседі, Папаны қолдауға келеседі. Папа өзінің сенімді қорғаушыларын Карлға қосып Италияға жорыққа жібереді. Жарты жылдай Карль Италияда Папа мен оның дворяндар арасындағы кикілжінді шешеді. 800 жылдың 25 желтоқсаныңда Әулие Петр соборында Карлдың көмегі үшін оған тәж кигізіп император етіп тағына отырғызады. Соборда жиналған франктер мен римдіктер бір ауыздан былай дейді:Құдай тәж киген ұлы және бейбітшілікті жаны сүйетін Ұлы Карль аман болсын дейді. Осылайша Карль соғыстарының нәтижесінде Ұлы Карль империясын құрады.
Батыста жаңа империяны Византия император өздерін тануға мәжбур ету үшін не істемеді. Мұнда саяси шаралар болды,тіпті Византияның басқа жауы Бағдат халифатың қастандық жасады. Әскери операция болды, тіпті рухани шаралар да болды. Карлдың қалауымен франк теологтары Рим Папасын әйгілі филикваны сенім символ енгізуге мәжбур етті, осылайшы шіркеудің бөлінуін сөзсіз жасады. Нәтижесінде Византиялықтар оған қалағаның беруге және тануға мәжбур болды[2,135-137б].

2.Ұлы Карлдың империясындағы билікті ұйымдастыру жүйесі және басқару формасы
2.1. Франктердің мемлекеттік аппаратының эволюциясы
Франктардың мемлекеттік аппаратының қалыптасу және даму процестерінде үш негіз бөліп көрсетуге болады. Бірінші бағыт, әсіресе бастапқы кезеңге тән франктердің рулық демакратиясы органдарының жаңа, мемлекеттік билік органдарына, тиісті мемлекеттік органдарының азғындалуыан көрінді. Екіншісі рулық басқарудың дамуынан анықталсы, үшінші франк монархтардың мемлекеттік билігінің бірте-бірте егеменді егемендердің жеке билігіне айналуымен, сеньеврлік манорхияның қалыптасуымен байланысты болды, ол франк қоғамы дамуының соңғы кезеңінде толығымен ашылды.
Галлияны жаулап алу франктердің арасында жаңа мемлекеттік аппарат құруға күшті түрткі болады, өйткені ол жаулап алынған аймақтарының басқарудың ұйымдастыруды және оларды қорғауды талап етті. Хловиг өзінің жалғыз билеушісі ретінде ерекше жағдайын орнатқан алғашқы франк королі болды. Қарапайым қолбасшыдан ол монархқа айналады, бұл лауазымға барлық жолмен жетеді: сатқындық, қулық, туыстарды немесе басқа тайпа көсемдерін жою. Галло-Рим дінбасыларының қолдауы арқылы Франк мемлекетінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.