Құлаққаптың адамның есту қабілетіне әсері


Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Облыс, аудан, мектеп
(толық атауы)
Ғылыми жоба
Тақырыбы: «Құлаққаптың адамның есту қабілетіне әсері»
Автор:
Жетекшісі:
Оқу жылы:
Мазмұны:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2. 1. Құлаққаптардың шығу тарихы
2. 2. Құлаққаптың адамның есту қабілетіне әсері туралы зерттеулер
ІІІ. ЗЕРТТЕУ БӨЛІМІ
3. 1. Құлаққаптың адамның есту қабілетіне әсері мәселесі бойынша сыныптастардың сауалнамасы
3. 2. Есту қабілетін қалай жоғалтпауға болады?
ІV. Қорытынды
V. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Аңдатпа
Тақырыптың өзектілігі : Заманауи технологиялар біздің өмірімізді қызықты әрі ыңғайлы етіп, үздіксіз алға жылжуда. Егер 80-90-шы жылдары ойнатқыштың болуы беделді саналып, оны сатып алу кез келген адамның қалтасы көтере бермейтін болса, бүгінде барлығында дерлік ұялы телефондар, ойын консольдері, CD және MP3 ойнатқыштары бар. Сонымен қатар, олар әлдеқайда ықшамды және әлдеқайда үнемді. Олардың жады музыканы ондаған сағатты сақтауға мүмкіндік береді. Осылайша, ойыншылар көптеген адамдар үшін күнделікті өмірдің таныс атрибуты болды, олардың арасында сабақ арасында музыка тыңдайтын мектеп оқушыларынан бастап, жұмысқа бара жатқанда қоғамдық көлікте уақыт өткізгісі келетін адамдар, ашық ауада радио немесе ностальгиялық тыңдайтын қарт адамдар. Осындай жиі күнделікті пайдалану кезінде көптеген адамдарда сұрақ туындайды - құлаққаптарды жиі пайдалану зиянды емес пе? Бұл есту аппаратына қаншалықты әсер етуі мүмкін?
Бұл ғылыми жобаны дайындауға қызығушылығымыз құлаққаптар адамның есту қабілетіне қалай әсер ететінің және жақсы есту қабілетін қалай сақтауға болатынын білуге деген ұмтылыспен байланысты.
Мақсаты: Құлаққаптың адамның есту қабілетіне әсерін зерттеу
Міндеттері:
1. Құлаққаптың негізгі түрлерімен танысу,
2. Құлаққаптың адамның есту қабілетіне әсері туралы білу.
3. Зерттеу тақырыбы бойынша оқушылардан сауалнама жүргізу.
4. Құлаққаптарды қауіпсіз пайдалану бойынша ұсыныстар жасау.
Зерттеу объектісі: Құлаққап
Зерттеу әдістері: сипаттау, баяндау, талдау.
Гипотеза: Құлаққаптар адам ағзасына кері әсер етеді.
Зерттеудің жаңалығы: Құлаққаптарды қауіпсіз пайдаланудың ұсыныстарын насихаттау.
Жұмыстың нәтижесі мен қортындысы:
1. Теориялық әдістер: зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми әдебиеттер мен мерзімді басылымдарға талдау жасау.
2. Зерттеу әдістері: оқушыларға сұрақ қою, есту қабілетін эксперименталды түрде анықтау
Зерттеу кезеңдері: кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан тұрады
Аннотация
Актуальность темы : Современные технологии постоянно идут вперед, делая нашу жизнь интереснее и комфортнее. Если в 80-х и 90-х годах наличие плеера считалось престижным и не каждый мог позволить себе его покупку, то сегодня практически у каждого есть мобильный телефон, игровые приставки, CD и MP3-плееры. Кроме того, они намного компактнее и намного экономичнее. Их память позволяет им хранить музыку в течение десятков часов. Таким образом, плееры стали привычным атрибутом повседневной жизни для многих людей, от школьников, которые слушают музыку между уроками, до тех, кто хочет провести время в общественном транспорте по дороге на работу, пожилых людей, которые слушают радио или ностальгируют на природе. При таком частом ежедневном использовании у многих возникает вопрос - не вредно ли частое использование наушников? Насколько это может повлиять на слуховой аппарат?
Наш интерес к этому исследовательскому проекту связан с нашим желанием узнать, как наушники влияют на слух человека и как сохранить хороший слух.
Цель: Изучить влияние наушников на слух человека.
Задачи:
1. Знакомство с основными типами наушников,
2. Узнать о влиянии наушников на слух человека.
3. Провести опрос учащихся по теме исследования.
4. Дать рекомендации по безопасному использованию наушников.
Объект исследования : Наушники
Методы исследования: описание, повествование, анализ.
Гипотеза: Наушники негативно влияют на организм человека.
Новизна исследования: Продвижение рекомендаций по безопасному использованию наушников.
Теоретическая и практическая значимость исследования:
1. Теоретические методы: анализ научной литературы и периодических изданий по теме исследования.
2. Методы исследования: задавать вопросы учащимся, экспериментально определять слух.
Этапы исследования: состоит из введения, основной части, заключения
Abstract
Relevance of the topic: Modern technologies are constantly moving forward, making our lives more interesting and comfortable. If in the 80s and 90s the presence of a player was considered prestigious and not everyone could afford to buy it, today almost everyone has a mobile phone, game consoles, CD and MP3 players. In addition, they are much more compact and much more economical. Their memory allows them to store music for tens of hours. Thus, players have become a familiar attribute of everyday life for many people, from schoolchildren who listen to music between classes to those who want to spend time on public transport on the way to work, the elderly who listen to the radio or nostalgia outdoors. With such frequent daily use, many people ask the question - isn't the frequent use of headphones harmful? How much can this affect the hearing aid?
Our interest in this research project is related to our desire to learn how headphones affect a person's hearing and how to maintain good hearing.
Purpose: To study the effect of headphones on human hearing
Tasks:
1. Introduction to the main types of headphones,
2. Learn about the effects of headphones on human hearing.
3. Conduct a survey of students on the research topic.
4. Make recommendations for the safe use of headphones.
Object of study: Headphones
Research methods: description, narration, analysis.
Hypothesis: Headphones have a negative effect on the human body.
Research Novelty: Promoting recommendations for safe use of headphones.
Theoretical and practical significance of the study:
1. Theoretical methods: analysis of scientific literature and periodicals on the research topic.
2. Research methods: asking students questions, experimentally determining hearing
Research stages: consists of introduction, main part, conclusion
Кіріспе
Адам өмірінде естудің маңызы зор. Бұл адамның бес сезім мүшесінің ең маңыздысы. Оның қандай байлық -екенін ойламаймыз. Қарым-қатынаста, білім мен жарқын әсер алуда есту маңызды рөл атқарады. Сыбыс қауіп туралы ескертеді. Бұдан есту қабілетінің бұзылуы адамға көптеген қолайсыздықтар мен қиындықтар туғызады. Қазіргі әлемде электронды технологиялардың дамуымен көптеген түрлі гаджеттер пайда болды. Музыка тыңдау үшін үнемі құлаққапты пайдалану сәнге айналды. Қала көшелерінде, көлікте, қоғамдық орындарда құлаққап таққан адамдарды кездестіресіз. Бірақ соңғы технологиялық инновациялар соншалықты зиянсыз ба? Мамандар дабыл қағуда: есту қабілетінен зардап шегетін оқушылар мен студенттер көбейіп келеді. Егер біз жарақаттардың барлық түрлерін алып тастайтын болсақ, онда бос уақытымызда алынған шу жүктемесі ішкі құлақтың сезімтал жасушаларының зақымдалуының негізгі себебі болып табылады.
Бұл тақырыпты кездейсоқ таңдаған жоқпын. Соңғы уақытта мен жиі және барлық жерде құлаққап киген жастарды көремін. Мен бұл пайдалы немесе сәнді деп ойладым. Егер бұл сәнді болса, мен құлақтарымды ерекше және стильді заттармен безендіргім келді. Өйткені, мен де заманауи ғана емес, классикалық музыканы да тыңдағанды ұнатамын, бірақ құлаққапты сирек тыңдаймын. Ал егер ата-анам маған сән бұйымын берсе, мен кез келген жерде, кез келген уақытта кез келген әуенімді тыңдай аламын. Бірақ, ана, менің ойымды қолдамай, құлаққаптың денсаулығымызға зиян екенін айтты. Мен құлаққаптардың қандай зиян екенін және оларды қалай дұрыс пайдалану керектігін нақты анықтауды шештім. Менің зерттеуім осылай пайда болды, оның ақпараты құлаққаптар, MP3 ойнатқыштар арқылы музыка тыңдауды ұнататын барлық жастарға пайдалы болуы мүмкін.
Табиғатта бәрі бір-бірімен тығыз байланысты және олай болатын ештеңе жоқ. Оқушылар музыка тыңдау кезінде қажетті ережелерді сақтап, есту қабілеті мен денсаулығын сақтай алатын болса, құлаққаптың зиянды әсерінен аулақ болуға болатынын ұсындым.
ІІ. Негізгі бөлім
2. 1. Құлаққаптардың шығу тарихы
Алғашқы құлаққаптардың пайда болуы. Натаниэль Болдуин тарихтағы ең алғашқы құлаққапты ас үйде ойлап тапты. Ол оларды телефонның әртүрлі бөліктерінен жинады және бұл өнертабыс 1910 жылдан басталады. Бірақ бірінші монитор құлаққаптары 1958 жылы жасалды. Джон Косс пен Мартин Лэнгом сол кезде өздерінің жаңалығын ұсынды, алғашқы құлаққаптар авиация үшін жасалды және өте тез арада нағыз хит болды. Құлаққаптардың көмегімен алғашқы HI-FI фонографының мүмкіндіктері көрсетілді, өкінішке орай, ол көпшілік алдында айтарлықтай табысқа жете алмады. Стереоқұлаққаптардың бірінші моделі - диджей құлаққаптарының ұрпақтары SP-3 деп аталды, бұл құлаққаптарды шығара отырып, Джон Косс жеке музыка тыңдау индустриясының негізін қалаушы болды. Іскер жапондықтар, жоғары сапалы диджейлік құлаққаптар бағытында үлкен болашақты тез түсініп, қысқа мерзімде инновациялар жасады. Өндірілген Koss құлаққаптарының көшірмелерін жасап, оларды аздап жетілдірді. Бірінші Koss монитор құлаққаптары үлкен және ыңғайсыз болды, жапондықтар мұны бірнеше айдың ішінде түзетті. Келесі жылдары құлаққаптар сыртқы және технологиялық тұрғыдан үнемі жетілдірілді, бірақ әлі де көлемді және ыңғайсыз болып қалды. Олар 1980 жылы кішкентай ойыншының пайда болуымен жағымды «стильге» ие болды. Әзірлеуші компаниялар құлаққаптардың «көше» нұсқасын жасау үшін бар күш-жігерін жұмсады, нәтиже күткеннен де асып түсті - жағымды дизайны бар шағын, ыңғайлы құлаққаптар әрбір жасөспірімнің арманына айналды. 90-шы жылдар сымсыз радиоқұлаққаптардың пайда болуымен ерекшеленді, бұл жаңа мүмкіндіктер берді, енді адам «ди-джейге арналған ең жақсы құлаққапты» алды, ол аудио жүйеге қосылмаған, ол бөлмеде немесе пәтерде емін-еркін қозғала алатын.
Koss ұсынған құрылғы дыбыс көзіне немесе күшейткішке инфрақызыл сәулені пайдаланып, жинақталған префикс арқылы жұмыс істеді. Ойнатқышқа қосылу үшін сымдарды қажет етпейтін өнімнің нұсқасын Recoton ұсынды. Бұл құрылғы 900 МГц жиілікте 45 м радиуста қызмет етті. Уақыт өте келе Ұлыбритания үкіметі өнімді өндіруге рұқсат беруден бас тартты. Сол себепті 1998 жылы Bluetooth технологиясы өмірге келді. Ал 2004 жылы Bluetake I-Phono bt420ex құлаққаптары нарыққа өз таратқышымен шығарылды. Тағы бір жылдан кейін Wi-Fi технологиясы негізінде жұмыс істейтін модельдер қолданысқа енді. Қуаты 5 сағатқа жететін AirPods сымсыз құлаққаптарын Apple корпорациясы ұсынды. Ол 2016 жылдың 7 қыркүйегінде iPhone 7 және Apple Watch Series 2-мен бірге таныстырылды. Телефонға Bluetooth арқылы қосылады. Бұл құрылғы қазіргі таңда ерекше сұранысқа ие.
Тарих мұнымен аяқталған жоқ. Жыл сайын жаңа модельдер жасалып, ескілері жетілдірілу үстінде. Алдағы уақытта өнертапқыштардың бізді әлі талай таңғалдырары сөзсіз. Енді құлаққапты пайдаланбайтын адам қызметінің саласын табу қиын.
2. 2. Құлаққаптың адамның есту қабілетіне әсері туралы зерттеулер.
Көшеде, спорт залында, көлікте және мүмкіндігінше құлаққап арқылы жүйелі түрде қатты музыка тыңдау есту қабілетінің жоғалуына әкеледі. Өкінішке орай, ойыншыларда оларды пайдалану денсаулыққа түзетілмейтін зиян келтіретіні туралы ешқандай қорқынышты жазбалар жоқ.
Американдық ғалымдар дабыл қағысын қатты соқты, бұл кездейсоқ емес: ең болмағанда фильмдерден көшеде де, спорт залында да, кітапханада да құлаққапты пайдаланбайтын «әдеттегі американдық жасөспірімнің» бейнесін бәрі біледі. Пурдю университетінің зерттеушісі Роберт Новактың айтуынша, АҚШ дәрігерлері егде жастағы науқастарға арналған жылдамдықпен есту қабілетінің тез жоғалуы бар жастарға диагноз қоя бастады. Кейбір жағдайларда бұл есту қабілетінің жоғалуы қайтымсыз және толық кереңдікке әкеледі. Новак бұл трендті денсаулыққа қауіпті дыбыс деңгейінде музыка ойнайтын құлаққаптарды үнемі пайдаланумен тікелей байланыстырады.
Адамдар өздерінің кәсіби міндеттеріне байланысты құлаққаптарды ондаған жылдар бойы пайдаланады: олар радиооператорлар, дыбыс инженерлері және диспетчерлер. Дегенмен, олар құлаққапты бірнеше сағат бойы қатарынан өткізетініне қарамастан, олардың есту қабілеті ойыншылардың жанкүйерлері сияқты күрт нашарламайды. Неліктен?
Мәселе мынада, үлкен құлаққаптар ең қауіпсіз, олар дыбысты шоғырландырады және оны күшейтпейді. Портативті аудио құрылғылар құлаққаптардың мүлдем жаңа класын тудырды - құлаққа салынған «штепсельдер» деп аталады. Құлақаспаптардың басқа құлаққап түрлерінен түбегейлі айырмашылығы олардың дыбыс көзін ішкі құлаққа барынша жақындатуында.
Еске салайық, адамның құлағы бас сүйегінің ішінде орналасқан жүрекшеден, сыртқы есту жолынан, сондай-ақ ортаңғы және ішкі құлақтан тұрады.
Есту жолы арқылы құлаққа түскен дыбыс толқындары тимпаникалық мембрана арқылы тербеліске айналады және ішкі құлақтағы кохлеаға беріледі, бұл тербеліс өз кезегінде ми қабылдайтын жүйке импульстарына айналады. Табиғат ішкі құлақты зақымданудан қорғайтын механизм берді: қатты төмен және жоғары жиілікті дыбыстар әсер еткенде екі бұлшықет, үзеңгі және тартылған құлақ қалқаны жиырылады және есту сүйекшелерінің көмегімен қауіпті тербелістердің өтуіне жол бермейді. Егер қатты дыбыстар ұзақ уақыт бойы тоқтамаса, бұлшықеттер жай ғана шаршайды және олар ішкі құлақты қорғауды тоқтатады, бұл кохлеаның жүйке шаш жасушаларының зақымдалуына әкеледі. Жиілік диапазонының белгілі бір сегментіне жауапты сезімтал шаштар зақымдалған болса, адам сәйкес жиіліктің дыбыстарын ести алмайды. Ішкі құлақтың сенсорлық аймағының алдыңғы шетінде болғандықтан, жоғары жиіліктерге жауапты сезімтал элементтер бірінші кезекте әсер етеді, сондықтан есту проблемалары әдетте жоғары жиілікте (3-6 кГц) пайда бола бастауы таңқаларлық емес.
Бұл кішкене ауытқу сізге қатты дыбыстың ұзақ уақыт әсер етуі есту қабілетіне неліктен зақым келтіретіні туралы түсінік берді деп үміттенеміз.
Дәрігерлер сау құлақ қабылдай алатын ең тыныш дыбыстар 10-15 дБ деп есептейді. Сыбырлау қазірдің өзінде 20 дБ, қалыпты сөйлесу - 30-35 дБ деп есептеледі. Дыбыс қысымының деңгейі 60 дБ болатын айқай қазірдің өзінде ыңғайсыздыққа әкеледі, бірақ 90 дБ немесе одан жоғары қуаты бар дыбыстар есту үшін шынымен қауіпті. Яғни, деңгейі 100-120 дБ болатын кез келген эстрадалық немесе рок-концерт құлаққа ауыр сынақ.
ІІІ. ЗЕРТТЕУ БӨЛІМІ
3. 1. Құлаққаптың адамның есту қабілетіне әсері мәселесі бойынша сыныптастардың сауалнамасы
Жұмысымды интернеттегі мәселені зерттеуден бастадым. Сонымен, мен адам әрқашан дыбыстар мен шулар әлемінде өмір сүргенін білдім. Дыбыс сезімдері музыкадан, құстардың әнінен, жапырақтардың сыбдырынан ләззат алуға ғана емес, сонымен қатар бізге күнделікті қажет көптеген пайдалы ақпаратты алуға мүмкіндік береді. Бірақ мұның бәрі адамның маңызды мүшесі - есту қабілетін жоғалту арқылы жоғалуы мүмкін.
Қазір көпшілік салауатты өмір салтына, дұрыс тамақтануға құмар. Бірақ, менің ойымша, естуге байланысты проблемаларға аз адамдар назар аударады. Келісемін, көпшілік оны көруден де төмен бағалайды. Бірақ есту - адамның ең өткір сезімі. Біздің құлағымыз күні бойы, тіпті ұйқы кезінде де үздіксіз жұмыс істейді. Есту мүшесінің күрделі құрылғысы бар, оны ешбір техникалық құрал алмастыра алмайды. Қатты шу есту қабілетінің жоғалуына әкелуі мүмкін. Қатты музыка есту органына әсер етіп қана қоймайды, ойнатқышты үнемі тыңдау жүректің, бауырдың бұзылуына, бас айналуына, шуылға, шаршауға және жүйке жасушаларының шамадан тыс кернеуіне әкелуі мүмкін. Неліктен бұл болып жатыр? - деп ойладым да, сұрағыма бірден жауап таптым.
Есту - дененің дыбыс тітіркендіргіштерін қабылдау қабілеті. Мен дыбыс қатты, сұйық немесе газда таралатын серпімді толқын екенін білдім. Дыбыстың күші - оның қаттылығы. Дыбыс күші децибелмен өлшенеді, оны физик Александр Грэм Беллдің атымен атайды. Сонымен, мен бала үшін - ауырсыну шегі 100 децибел, ересектер үшін - 120. Біздің әдеттегі сөйлеуіміз 40 децибел екенін білдім. Денсаулыққа зиян келтірместен адам 70 децибелге дейін ести алады. Құлаққаптардағы дыбыс күші 120-130 децибел, ауырсыну шегінен жоғары. Оны тек реактивті ұшақтың гүрілімен салыстыруға болады - 140 децибел.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша, 2 жыл бойы құлаққап арқылы қатты музыка тыңдау есту қабілетінің 20-30% төмендеуіне әкеледі және оны қалпына келтіру өте қиын болады. Бірақ есту қабілетін сақтап, ойыншыдан бас тартпау мүмкін бе? Мүмкін құлаққа зиян келтірмейтін құлаққаптар бар ма?
Мен бұл сұрақтарға аудиотехника дүкенінен жауап алдым. Аудио құрылғылардың әртүрлілігі (кассеталық ойнатқыштар, CD ойнатқыштар, mp3 ойнатқыштар) мені таң қалдырды. Тегін сатылымда ойыншылар жастар арасында үлкен танымалдылыққа ие болды, өйткені. Кез келген ыңғайлы уақытта сүйікті музыкаңызды тыңдау ыңғайлы. Ойнатқышта музыканы тыңдау үшін құлаққаптарды сатып алу керек, олар да өте әртүрлі. Олар монитор, үстеме, қосылатын модуль және арна ішіндегі.
Монитор - құлақтың айналасын, кейде бастың жартысын толығымен орап алатын үлкен қабаттар. Мұндай құлаққаптарда дыбыс құлаққапқа тіреледі, айналмалы жолмен құлақ қалқанына жетеді.
Үстеме шығындар мониторларға қарағанда кішірек, сондықтан дыбыс көбірек шоғырланады.
Plug-in, in-ear - «құлаққаптар» құлаққаптардың ең көп тараған түрі, өте зиянды, өйткені олар тікелей құлаққа салынған. Бұл құлаққаптардағы дыбыс көбірек шоғырланған және тікелей құлақ арнасына түседі.
Жинаған ақпаратты сыныптастарыммен бөлісіп, қатты музыканың ағзаға тигізетін зияндылығын іс жүзінде сынап көруді жөн көрдім. Ол жоспар құрып, жұмыс қыза бастады.
Алдымен мен сауалнама жүргіздім, оның көмегімен мен мынаны білдім:
• 15% есту қабілеті жақсы екеніне сенімді болды;
• 70% - өте жақсы естімейтінін сезінді;
• Сыныптастардың 100% құлаққапты пайдаланады;
• Сыныптастардың 78%-ы құлаққап mp3 ойнатқышы арқылы музыка тыңдау арқылы денсаулығына қауіп төндіретінін білмейді;
• 60% құлаққап mp3 плеер арқылы музыка тыңдау ережелерін білмейді;
Диаграмма -1. Сауалнама нәтижесі
Одан әрі мен сыныптастарыммен мектептің медициналық кабинетіне бардық. Біздің медицина қызметкері есту қабілетінің жоғалуы нағыз ғасыр апаты екенін айтты, өйткені бұл сезілмейтін және ауыртпалықсыз дамитын және ағзаның қартаю процесін тездететін жазылмайтын ауру.
Сонымен біз құлақтың әлсіз және күшті дыбыстарды қабылдайтын өте нәзік мүше екенін білдік. Дыбыс толқыны тимпаникалық жарғақшадан ортаңғы құлақ сүйектері мен кохлея арқылы өтеді және діріл қабық бойымен таралады, оларда есту жүйкесін тітіркендіретін электрлік сигналдар пайда болады. Бұл сигналдар миға беріледі, біз дыбысты қабылдаймыз.
Құлаққап арқылы қатты музыканы жиі тыңдайтын адамдарда есту органының жүйке жасушалары бірте-бірте өледі. Ал ауырсыну шегінен жоғары дыбыс күші құлақ қалқанының жарылуына әкелуі мүмкін.
Құлақтың дыбыс тітіркендіргіштеріне сезімталдығы есту өткірлігі деп аталады. Мен сыныптағы қыздардың есту қабілетін тексеруді шештім, ол үшін механикалық сағат пен сызғышты қолдандым. Мен сағатты екінші қолмен және сызғышты құлағыма ұстадым. Әрі қарай мен олардың екінші қолдың дыбысын қыздың құлағынан қаншалықты алыс естігенін өлшедім. Мен деректерді кестеге қойдым. Қатты музыка әуесқойларының 30% есту қабілеті нормадан төмен деген қорытынды жасауға болады.
3. 2. Есту қабілетін қалай жоғалтпауға болады?
Дәрігерлердің, ғалымдардың және менің достарымның құлаққаптың адамның есту қабілетіне әсері туралы әртүрлі пікірлерін талдай келе, мен оны кейінірек емдегеннен гөрі қауіптен сақтанған дұрыс деп ойлаймын. Егер сіз әлі де құлаққаптарды пайдалануды шешсеңіз, онда менің ойымша, қажетті ұсыныстар тізімімен танысыңыз.
• Құлағыңыз демалсын және музыка тыңдаңыз, 40 минуттан 60 минутқа дейін таңдаңыз, артық емес.
• Құлақаспаптарды құлаққапқа ауыстыру арқылы ажыратыңыз.
• Сатып алу кезінде құлаққаптың брендін дұрыс таңдау,
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz