Құқықтың мемлекеттің мақсаты

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

ҚҰДАЙБЕРГЕН ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ
АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТАНУ
ФАКУЛЬТЕТІ
ҚҰҚЫҚТАНУ КАФЕДРАСЫ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:Қазіргі құқықтық, демократиялық мемлекеттің қоғам өміріндегі алатын орны мен міндеттері.

Орындаған:Асан Салтанат
Жетекші :Нурлин А.Қ.

2023-2024ж

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Құқықтық мемлекеттің түсінігі .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.1. Құқықтық мемлекеттің мақсаты мен белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... . 10
1.2. Қазіргі құқықтық мемлекеттің қоғам өміріндегі алатын орны мен міндетті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 14
2. Демократия түсінігі. Демократиялық мемлекет ... ... ... ... ... ... ... ... . 17
2.1. Қазақстан Республикасы -демократиялық мемлекет ... ... ... ... ... ... 24
2.2. Қазіргі демократиялық мемлекеттің қоғам өміріндегі алатын орны мен міндетті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 26

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 30

Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32

Кіріспе

Қазіргі құқықтық мемлекет пен демократиялық мемлекеттің орны мен міндеттері аса маңызды. Қазақстанда тұрып жатқан ұлттар мен ұлыстардың, этникалық-әлеуметтік топтардың отаны десекте болады. Қазақстан жері көп ұлтты. Қай ұлт болсада, олар Қазақстан Республикасының тең құқықты.Құқықтық мемлекеттің негізін құраушысы және өзін-өзі реттейтін азаматтық қоғам. Құқық барлығына ортақ. Қазақстан құқықты мемлекет. Себебі біз тәуелсіз мемлекетте басқа ұлттармен тату-тәтті сүріп жатырмыз. Тәуелсіз алғанымызға биыл 31 жыл толады.Құқықтық мемлекет туралы осы уақытқа дейін пікірлер қалыптасып жатыр. Қазақстанда құқықтық мемлекеттің қалыптасуы ұзақ процесс. Қоғамдық сананың түбегейлі өзгертілуі қажет. Ал мемлекеттік билік қоғамның қауіпсіздігін қатамасыз етуге, тұлғаның еркіндігі мен құқығын қорғауға бет бұруы керек. Құқықтық мемлекет бүгінгі таңда жалпы адамдық құндылықтардың ең елеулісі .Құқықтық мемлекет дегеніміз азаматтардың құқығын және бостандығын толық түрде қамтамасыз етеді.
Демократиялық мемлекет дегеніміз бүкіл әлемде жаһандану кезіңде кеңінен таралған мемлекет түрі.
Қазақстан Республикасы демократиялық мемлекет.Қазақстан Республикасың Конститутциясының 1 бөлім 1-бабында:ҚР өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы-адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары. Қоғам яғни халық билік жүргізе алады. Олар сайлауға қатыса алады, көпшіліктің даусымен шешім шығарады. Мемлекеттік биліктің бастауы халық. Біз осындай дамыған мемлекетте тұрып жатқанымызға қуаныштымыз. Басқа елдерден артықшылығымыз жоқ. Жеріміз үлкен 9 орындамыз. Егер заң жоқ болғанда, барлық адам қазіргідей өмір сүрмейтін еді.
Қазақстан - құқықтық мемлекет.
Қазақстан Республикасының Конститутциясы - құқықтық мемлекеттің бастауы әрі шарты. Оның негізгі принциптері: азаматтар үшін - заңды тыйым салынбағанның бәріне рұқсат етіледі, мемлекеттік органдар мен лауазым иелері үшін - заңда нақты не көрсетілсе, соған ғана рұқсат болып

3
табылады. Құқықтық мемлекет жұртшылық пен мемлекеттік лауазым
иелерінің құқықтық мәдениетін арттыруды, барлық заң жүйесін жақсартып, әділеттілікті жоғары дәрежеде көтеруді мақсат тұтады. Құқықтық мемлекеттің сапалық белгісі - адам және азамат құқығы мен бостадығына халықаралық өлшем деңгейінде кепілдік беру болып табылады. Сот билігінің тәуелсіздігі мемлекет пен азаматтың өзара қатынасының дәйекті жүргізілетіндігіне кепілдік бере алады.
Қазақстан - әлеуметтік мемлекет.
Конститутцияда көрсетілгендей, Қазақстан Республикасы демократиялық, зайырлы, құқықтық мемлекет болуымен қатар, әлеуметтік мемлекет болып та табылады. Мемлекеттің әлеуметтік сипатын Республика Конститутциясында көрсетілгендей, білім беру, денсаулық сақтау, ғылым,, мәдениет, халықты жұмыспен қамтамасыз ету, еңбекті қорғау, әлеуметтік қамсыздандыру және жағдайы төмен отбасыларына көмектесу сияқты шаралардан көруге болады. Әлеуметтік мемлекет азаматтың ең төменгі күнкөріс қажеті мен өмір сүрудің лайықты жағдайларын жасауды талап ету құқығын мойындайды.
Бұл шараларда әлеуметтік мемлекет жалпы және мақсатты әлеуметтік бағдарламалар арқылы жүзеге асырады. Алайда әлеуметтік мемлекетті социалистік мемлекет деген ұғыммен шатастыруға болмайды. Әлеуметтік мемлекет нақтылы экономикалық мүмкіндіктерге сай әлеуметтік қамқорлықтарды өз міндетіне алады және азаматтардың еңбек пен кәсіпкерлік белсенділігінің төмендеп, теңгермелік көңіл - күйдің болуына жол бермейді. Қазақстандық демократияның ажырамас конститутциясық институты, сонымен бірге мемлекеттік жоғарғы лауазымды адамының (Президенттің) орнын алмастыру мен өкілдік органдары (Парламентті, маслихаттарды және жергілікті өзін - өзі басқару органдары) құру тәсілі - ерікті сайлау.
Ерікті сайлау үшін негізгі үш жағдай сақталуы тиіс. Біріншіден, баламалы ұйғарымдылық (альтернативті), сайлаушының бірнеше кандидаттың біреуін ұйғару мүмкіндігі; екіншіден, сайлау науқанының барлық сатысындағы қоғамдық бақылау; үшіншіден, сайлаушылардың өз еркімен дауыс беруі.
Қазақстан егемендігі, тәуелсіз мемлекет болып қалыптасып, ол қамтамасыз етіледі. Демократия және құқықтық дәрежеге өту процесі одан әрі жалғасуда.
Қорыта келе, демократия деп халықтың билігі, теңдік, құқық, әділдік, еркіндік принциптеріне негізделген мемлекеттік құрылысты айтамыз.
Демократия болу үшін саяси, экономикалық, құқықтық, мәдени, идеологиялық кепілдіктер жүйесі болуы шарт. Оның маңызды кепілдігіне

4
әр түрлі демократиялық елдерде қалыптасып жатқан азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекеттер жатады.
Демократиялық қоғамның белгілерін экономкалық, саяси, рухани, әлеуметтік салаларына қарай бөлуге болады.

Қазақстан Республикасы - зайырлы мемлекет.
Бұл Қазақстандағы діни мекемелер мен діннің мемлекетпен ажыратылғандығын білдіреді. Қазақстандағы ислам мен православиелік, тағы басқа нанымдық ағымдардың ісіне мемлекет араласпайтындығын білдіреді. Діни негізде партия құруға жол берілмейді. Мемлекет органдары қағидалық заң негізінде емес, Конституция негізінде құрылып, жұмыс істейді.
Сонымен бірге әркімнің ар - ұждан бостандығына құқығы бар, оны жүзеге асыру мемлекет алдындағы міндет. Наным немесе атеизм мәселесі - әркімнің өзіндік ұстанымы.
Елдегі дін қабылдау бостандығы мен діни бірлестіктердің жұмысы жөніндегі заңдылықтарды мемлекет белгілеп, бақылайды.

Қазақстан Республикасындағы демократия.
Қазақстан Республикасының Конститутциясында: Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады; оның ең қымбатты қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандығы.
Республика қызметінің түбегейлі принциптері: қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық, бүкіл халықтың игілігін көздейтін экономикалық даму; Қазақстандық патриотизм, мемлекет әмірінің аса маңызды мәселелерін демократиялық әдістермен, оның ішінде республикалық референдумда немесе Парламентке дауыс беру арқылы шешу деп көрсеткен.
1990 жылы 25 қазанда, КСРО тарамай тұрғанда-ақ, Қазақ Кеңестік Социалистік Республкасының мемлекеттік егемендігі туралы Декларация конститутциялық, күші бар Жарлықтармен толықтырылады.
1995 жылы 30 тамызда республикалық референдум нәтижесінде жаңа Конституция қабылданды.
Қазақстан Республикасының егемендігі оның бүкіл аумағын қамтиды. Мемлекет өз аумағының тұтастығын, қол сұғылмауын және бөлінбеуін қамтамасыз етеді.
Мемлекеттік биліктің бірден - бір бастауы - халық.
Халық билікті тікелей республикалық референдум және еркін сайлау арқылы жүзеге асыруды мемлекеттік органдарға береді. Қазақстан Республикасында билікті ешкім де иеленіп кете алмайды.
Республикада мемлекеттік билік біртұтас, ол Конституция мен заңдар
5
негізінде заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтарына бөлінеді, олардың тежемелік әрі тепе - теңдік жүйесін пайдалану арқылы өзара іс - қимыл жасау принципіне сәйкес жүзеге асырылады.
Қазақстан халқы деген конституциялық ұғым жергілікті қазақ ұлтымен тарихи тағдыры бір және ежелгі қазақ жерінде тұрақты дамыған көп сатылы біртұтас экономика мен жарқын өмір салтының негізінде ортақ тілекпен топтасқан адамдардың саяси этностық бірлігі болып табылатын Қазақстан халқының әлеуметтік ерекшелігін; Конститутциялық жолмен белгіленген ұлттық, кәсіптік және азаматтық теңдігін, тең қолданылатын мемлекеттік және ресми тілдерді - сан қырлы қазақстандық мәдениет пен туысқандық менталитетті барынша нығайта түседі.

Курстық жұмыста:Мазмұны, кіріспе, 2 тарау, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімі бар.

6
1.Құқықтық мемлекет түсінігі.
Құқықтық мемлекет дегеніміз жеке тұлғаның және қоғам мүдесін қорғайтын, заң үстемдігімен құқық принциптеріне негізделген мемлекет.Құқықтық мемлекет ол конституциялық басқару тәртібі мен ережесі,дамыған құқықтық жүйе мен пайдалы яғни тиімді сот билігі бар мемлекет. Құқықтық мемлекет идеясының сонаудан бері келе жатқан тарихы бар.Ежелгі дәуірден бастау алады.Иммануил Кант-құқықтық мемлекеттің философиялық ілімін жасады.
Құқықтық мемлекет алғаш рет атауы 19 ғасырдың бірінші жартысында пайда болған, кейін Еуропаның біршама елдерінде пайда болды.Бірақ құқықтық мемлекет туралы мәліметтер антикалық заманда қалыптасып содан кейін мемлекет пен құқықтық арақатынасы туралы шешімдер жасалған еді.Жаңа заманда құқықтық мемлекет туралы пікірлер мен көзқарастардың қалыптасуы құқық доктаринасының бекіттілуі, зайырлы заң дүниетанымының пайда болуы , полициялық тәртіпті қадағалауы, жеке тұлғалардың бостандықтары мен теңдігі, құқықтарын білу, атқарушылық және сот тармақтарына бөлінуі туралы ақпараттардың қалыптасуы, конституционализм теориясы мен тәжірбиенің дамуы жүрді. Бұл ережелердің жасалуына: Гуго Гроций, Бенедикт Спиноза, Джон Локк, Шарль Монтескье,Джон Адамс тағы басқалары қомақты үлес қосты.
Гроцкий - қоғам тарихында қалыптасқан құқықты екіге бөлді: біріншісі- табиғи құқық адамды қоршаған ортанын әсерінен және жеке адамның өзінің акыл, парасаттылығы қалыптасатын құқықтар; екіншісі - мемлекеттің қабылдаған нормативтік актілер аркылы ешкімге зиян келтірмей орындауга тиіс. Мемлекет - қоғамдық жалпы халыктық шарт аркылы өмірге келді деп түсіндірді.
Монтескье - мемлекет адамдардың саяси және азаматтық бостандығын, теңдігін қатаң орындауы керек. Сонда ғана құқықтық мемлекет болады.
Локк - Маркс құқықтық мазмұның өте дұрыс, ашык түсіндірді. Мемлекет адамдардың құқықтарын қорғау үшін қалыптасты. Құқықтың мемлекеттін негізі мазмұны халықтын табиғи бостандығы, тендігін қорғау.
Кант - құқықтық мемлекеттін философиялык негізін ғылыми тұрғыда зерттеді. Мемлекеттік жұмыстың өзекті мәселесі жеке адамнын қадір-қасиетін, ар-намысын, бостандығын, теңдігін қорғау, адамның қоғамда үстемдігін қалыптастыру деп айтқан
7
Гегель - қоғамдық ғылымдардың негізгі бағыттарының бірі - құқықтық философия. Мемлекет дегеніміз жан-жакты дамыған құқық деген. Азаматтық қоғам құқық аркылы адамдардың мүдде максатын қорғайды. Мемлекет құқық пен моралдын бірлестігін дамытып халықтын әлеуметтік жағдайын жан-жакты жақсартады.
Маркс - құқық пен мемлекетті қоғамнын таптык кұрылысына сәйкес қараған. Таптар жойылса құқық пен мемлекет те жойылады. Бұл процесс қоғамда құқықтық мемлекет қалыптасып, бостандық орнаумен аяқталуга тиіс. Бостандык, - Маркстін ұғымында, қоғамдағы мемлекеттің үстемдігін жойып, оны қоғам бағындырып, халықтын мудде-максатын орындайтын органга айналдыру. Сонда ғана құқықтық мемлекет қалыптасады.
Қазіргі заманда құқықтық мемлекет туралы пікір жан-жакты дамып, дүние жүзінің ғалымдары бір ойға келіп, ортак ғылыми қөзқарас қалыптасты деуге болады.Құқықтық мемлекетте биліктің, азаматтың, қоғам мен құқықтың теңдігі және олардың заң алдындағы құқықтық теңдегі негізгі орын алады. Құқықтық мемлекетте қоғам заңмен реттеледі және заң үстемдік еткен жағдайда сот ісі тәуелсіз болып, тек заңға бағынады.Құқықтық мемлекет әрбір жеке адамның заңды мүдделерінің, ар-намысы мен қадірін қорғалуына кепілдік беруі, барлық азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, олардың бірлестіктерін қамтамасыз етуі керек.Құқықтық мемлекетте қоғам, топ мүшелері мен азаматтар қауымдастықтарының мемлекет алдында, жалпы мемлекеттің, оның органдары мен басқармаларының, лауазымды адамдардың қоғам, азаматтар алдындағы тәртібі орындалуы керек. Құқықты мемлекетте биліктің бір адамның қолыңда немеме органдар мен әлеуметтік топтардың қолында шоғырлануға жол бермейді. Құқықты мемлекетте сот әділдік жақтаушы, яғни құқықты қорғаушы , негізгі міндеті адам құқықтарын қорғау болуы керек. Құқықтық мемлекет екі жакты жауапты объективтік процесс.
Құқықтық мемлекетті қалыптастыру, дамыту адам қоғамының көне заманнан бері негізгі максаты болды. Көне дәуірдің ойшылдары: Сократ, Демокрит, Платон, Аристотель, Цицерон құқық пен мемлекеттін өзара қатынасын инабаттылық, парасаттылық, әділеттілік жолмен дамуын армандады. Аристотель: Заң үстемдігі болмаса демократия жоқ, - деді. Феодалдык дәуірде Никколо Макиавелли, Жан Боден т.б. саяси кайраткерлер құқықтық мемлекет орнату туралы біраз пікірлер айтып кетті.
8
Құқықтық мемлекет бір уақыттада әлеуметтік мемлекет. Құқықтық мемлекет адамгершілік негізін, жалпы адамдық бостандығы және оның ары мен адамгершілігің құрайды. Құқықтық мемлекеттің режимін шын мәнінде адамның жоғары адамгершілік қасиетті бекітеді. Олардың қоғам өміріндегі басқару ролін атқарады, жеке адамға жасалатын басынушылық пен күштеуді жойды.Себебі ол мемлекеттік басқарудың демократиялық тәсілінен, сот процессінің адалдығынан, жеке адамның мемлекетпен қарымқатынастағы құқығының және тәуелсіздігіннің артықшылығы, аз топтың құқығың қорғау, әртүрлі діни сенімдерге көнуден көрінеді.Құқықтық мемлекет деген тәуелсіз мемлекет. Ол өзінің бойына бүкіл халықтың, ұлттың тәуелсіздігін жинайды.Бұл сияқты мемлекет үстемдікті, бәріне бірдейлікті, биліктің толықтығы, ерекшелігін іске асыру арқылы,адалдыққа негізделген азаматтардың қоғамдық қатынастарын және бостандығың қамтамасыз етеді.
Құқықтық мемлекетке мәжбүр ету, мемлекет тәуелсіздігінің маңызды көрсеткіші ретінде, құқықпен шектеледі,заңсыздық пен бассыздыққа жол бермейді. Құқықтық мемлекеттің экономиялық негізіне әр түрлі меншік формасына, көп тәртіпке сүйенген өндірістік қатынастар тең құқықты және бірдей мөлшерде заңмен қорғалғандар жатады.Құқықтық мемлекетте меншіктік, тікелей өндірушілер мен тұтынушылар жатады. Мемлекеттік құқықтың бастамасы: тек өзін өзі билегенінде, меншіктік бостандығында. Құқықтық мемлекеттің басты ерекшелігі адам, өмірі ,құқығы, бостандығы. Құқықтық мемлекеттегі билік 3 тармаққа бөлінеді. 1.Заң шығарушы-Парламент, 2.Атқарушы билік-Үкімет, 3.Сот билігі. Құқықтық мемлекет жақсы дамыған мынандай мемлекеттер жоғары орындар алып отыр. Дания,Норвегия, Финляндия,Германия, Жаңа Зеландия,Канада. Қазақстан 62 орында. Құқықтық мемлекет белгісінің болуы саяси саланың жоғары даму деңгейін көрсететі. Құқықтық мемлекетте қоғамның барлық мүшелерінің қызметі заңға бағынады. Азаматтардан президентке дейін. Әрбір адамның құқықтары заңмен қорғалады және оған кепілдік береді.

9
1.1.Құқықтық мемлекеттің мақсаты мен белгілері.
Құқықтың мемлекеттің мақсаты.
Құқықтық мемлекеттің мақсаты: адам мен азаматтың құқықтар мен бостандықтарының толық түрде қамтамасыз етілуіне және құқық бұзушылықтарды болдырмау мақсатында мемлекеттік билікті құқықпен барынша байланыстыруға жағдай жасаушы саяси билік ұйымы. Құқықтық мемлекет саяси ұйымның билігі, адамның, азаматтың құқығы мен бостағын толық қамтамасыз етуге жағдайлар жасайды және мемлекеттік билікті құқықтың негізінен өз пайдасына пайдалануға мүмкіндік бермейді. Адам мен азамат құқықтары мен бостандықтарын толық қамтамасыз етудің жағдайларын жасау, сондай-ақ билікті құқық арқылы қатты пайдалануға,деспотияға айналып кетуіне жол бермеу үшін мемлекеттік билікті құқық арқылы шектеп отырады.
Құқықтық мемлекеттің негізгі екі принципі бар.
Біріншісі:Адамның және азаматтың құқығын, бостандығын толық қамтамасыз ету. Сосын жеке адамдарға құқықтық ынталандыру режимін жасау.
Екінші: Құқықтың көмегімен мемлекеттік биоікті біртінлеп байланыстыру,мемлекеттік бөлімдер үшін құқықтық тежеу режимін құру.
Бірінші принцип-Қазақстан Республикасың Конституциясының 1 бабында былай бекітілген"Қүқықтық мемлекет өзінің тағайындалған қызметін" біртіндеп орындауы қажет. Ол міндетті және әрбір жеке азаматтың басының жан жақты даму мүмкіншілігіне кепіл беру керек.
Екінші принцип- оны жүзеге асыруға мынандай жолдарды пайдалану керек: 1) билікті заң шығару,атқару және сот органдарына бөлу. Мақсаты теріс пайдалануға жол бермеу;
2) Федерализм- көлденең бөлінген билікті, тағы да жоғарыдан төмен бөлу арқылы толықтыру жүргізу
3)Заң үстемдігі
4)Мемлекет пен жеке адамның екі жаққа да жауапкершілігі
Құқықтық мемлекеттің қағидаттаттары:1.Адам құқығы мен бостандығының басымдылығы. 2.Билікті бөлу қағидаты.3. Заң үстемдігі қағидасы, заң алдында барлығы тең.
10
1.Адам құқығы мен бостандығының басымдылығы- жеке тұлғаның әлем қауымдастығы мойындап, халықаралық-құқықтық құжаттарда бекітілген, құқықтық тұрғыдан қамтамасыз етілген, ешкім шек пен бөгет қоймайтын немесе тиым сала алмайтын құқықтары мен бостандықтары.Адамзат қоғамында бұндай мәселелер ежелден назар аударылған. Мысалы Аристотель адам құқықтарын 2 топқа бөлді. Олар "табиғи" және "шартты" . Адамның табиғи құқықтарын мемлекет енгізген шартты құқықтардан жоғары қояды.
2.Билікті бөлу қағидаты - демократиялық-құқықтық елде мемлекеттік билікті бір-біріне тәуелсіз, дербес тармақтарға:заң шығару, атқару және сот қызметіне бөлу қағидаты. Жалпы билікті бөлу көне заманда пайда болған саяси-құқықтық қағида.
3.Заң үстемдігі қағидасы, заң алдында барлығы тең. Бұл құқықтық мемлекеттің негізгі белгілеріне жатады. Заң үстемдігі -заң алдында барлық адамдардың теңдігін анықтайды.Құқықтық мемлекет құқықтық заң үстемдігін бекітпей мүмкін бола алмайды.
Құқықтық мемлекеттің негізгі белгілері:
1.Барлық қоғам өмірінің аясындағы заң деңгейінің жоғарлылығы. Құқық жүйесіндегі жоғарғы құқықтылықтың нысанына ұйымдарды және адамдардың бостандығын қорғаушы заң жатады. Заңда мемлекет белгіленген бәріне міндетті тәртіп жолын белгілейді.Адалдық пен теңдіктен бастау алып, қоғам дамуындағы объективті қажеттілікті толық есепке алады.Заң жоғары заңдылық күшке ие. Басқа құқықтық актілер заңға сай болуы керек. Заң қоғам өміріндегі ең аса маңызды қажеттіліктерді, жағдайларды реттейді. Ол қоғамның адамгершілік құндылығын қорғайды. Мысалы:меншік туралы заңдар, кәсіпкерлік туралы , баспа тағыда басқа. Қосымша заң актілер оның ішінде ведомстволық, бірақ заңды ешқашанда жетілдірмейді, түзетпейді, өзгертпейді. Заңда бекітіліп жатқан қоғамдық қатынастардың объективтігі, олардың дамуы мен жаңалануы көрсетілуі тиіс. Заң шығарудағы әртүрлі тежеулік жүйе, субъективтік сипаттағы тиым салу, құқықтық мемлекеттің негізіне зиян келтіреді, қоғамдық қозғалысты тежейді.
2.Жеке адамның құқығының шындығы, оның еркін дамуын қамтамасыз етуі. Адамның әлеуметтік , саяси , адам бостандығы оның құқығы ретінде көрінеді. Құқықтық мемлекет жеке адамдарға бостандықтардың болуын қолдайды, ол мөлшерден әрі қарай мемлекеттің
11
араласуы дұрыстыққа жатпайды. Мемлекеттік биліктің араласпау
міндеттілігі , адамдардың өз құқығын сақтауды талап етеді.Егер белгіленген құқық бұзылған жағдайда ол соттың қорғауымен қамтамасыз етіледі. Құқық барлығына ортақ, көлемді және бір деңгейдегі бостандық. "Тұлғаға тиым салынбаған нәрседен басқаның бәріне рұқсат етіледі "деп сипаттаған. Жеке адамның құқықтық сипаттағы бостандығы, қоғам өмірінің әртүрлі жағдайынан көрінеді.Ең маңызды: жеке адамның құқығы, оның мүддесін орындауға ұмтылған мемлекеттің қимылы, жеке адамның дербес құқықтығына, білім алу , әлеуметтік қамсыздандырылған, сотпен қорғалу, мемлекеттің көлемінде еркін жүру жатады.
3. Мемлекет пен жеке адамның арасындағы жауапкершілік. Саяси үкіметті алып журуші мемлекет пен оның құрылуын іске асыруға қатынасушы азаматтың арасындағы қатынас, тендік және адалдық, негізінде болуы тиіс . Мемлекет жеке адамның бостандық, деңгейін заңда белгілей отырып, сондай мөлшердегі өзі қабылдаған шешімінде, қимылында өзін тежейді. Ол әр азамат туралы адалдықты қамтасыз етеді.Құқыққа бағына отырып, мемлекеттің органдары оның жарлығын бұза алмайды және бұзғаны үшін немесе ол міндеттерді орындамағаны үшін жауапқа тартылады. Заңның міндеттілігі мемлекеттік билікке кепілдіктер жүйесімен қамтамасыз етіледі, ол жағдай әкімшілік басынушылыкты жояды. Оған жататындар: депутаттардың сайлаушылар алдыңдағы жауапкершілігі (депутатты кері шакырып алу), үкіметтің өкілетті органдар алдыңдағы жауапкершілігі, әкімшілік, азаматтық-құқықтық немесе мемлекет қызметкерінің қандай деңгейде болмасын белгілі құқық субъектілерінің алдында өзінің міндеттерін орындамағаны үшін, қылмыстық жауапкершілігі . Сондай құқықтық, бастама негізінде, мемлекет алдында жеке адамның жауапкершілігі құрылады. Мемлекеттік мәжбүрлеуді пайдалану, құқықтық сипатта болуы қажет, жеке адамның бостандық деңгейін бүлдірмеу, құқықбұзушылық болған кезде оның ауырлығына сай жазалануы қажет.
Қоғамның барлық салаларында заң үстемдігі. Барлық адамдар табысына, мәртебесіне, билігінің мөлшеріне қарамастан заңға бағынуы керек - заң алдында бәрі бірдей. Құқықтық актілердің қатаң иерархиясы, олардың конституцияға бағынуы. Ешқандай заң конституцияға ең жоғары заңды күші бар заң ретінде қайшы келе алмайды.
:: Адам құқықтары мен бостандықтарының нақты болуы және оларды жүзеге асыру кепілдіктері.
12
Құқықтар әркімге берілгенімен қатар, олар іс жүзінде сақталуы керек. Егер оның құқығы бұзылса, азаматтың мемлекеттен қорғану мүмкіндігі болуы керек.
Құқық қорғаудың тиімді жүйесі болуы керек. Адам құқықтары мен бостандықтарының нақты болуы және оларды жүзеге асыру кепілдіктері.
Құқықтар әркімге берілгенімен қатар, олар іс жүзінде сақталуы керек. Егер оның құқығы бұзылса, азаматтың мемлекеттен қорғану мүмкіндігі болуы керек.
Құқық қорғаудың тиімді жүйесі болуы керек.
::Биліктердің бөлінуі. Билікті бөлу принципі биліктің үш тәуелсіз тармағының болуын болжайды: заң шығарушы, атқарушы және сот.
:: Өзара жауапкершілікБилікті бөлу принципі биліктің үш тәуелсіз тармағының болуын болжайды: заң шығарушы, атқарушы және сот.
:: Азаматтың өзара жауапкершілігі және мемлекеттер. Мен азамат жауаптымын заңдық жауапкершілік түріндегі құқық бұзушылықтар үшін мемлекет алдында. Мемлекет өз кезегінде азаматтардың тең құқықтарын қамтамасыз ету және оларды қорғау жөніндегі міндеттерін орындамағаны үшін жауап береді.
Құқықтық мемлекеттің белгілері:
1.Құқық үстемдігі
2.Адам құқығының үстемдігі
3.Жеке тұлғаның және мемлекеттің өзара жауапкершілігі
4.Билікті бөлу принципі
5.Саяси және идеялогиялық плюрализм
6.Соттың тәуелсіздігі
7.Мемлекеттің азаматтық қоғам істеріне араласпауы.

13
1.2.Қазіргі құқықтық мемлекеттің қоғам өміріндегі алатын орны мен міндетті.
Қазіргі кезде құқықтық мемлекеттің қоғам өмірінде алатын орны ерекше. Құқықтық мемлекеттің пайда болуы түсінігі жан жақтан айтып жатырмыз. Егер біз құқықтық мемлекет болмағанда адамдар жайылып кететін еді. Заң ол барлығына ортақ ереже. Қазақстан құқықтық мемлекет құрудағы жолы күрделі болды. Тоталитарлық жүйеден демократиялық қоғам өміріне өту қажеттілігі айқын болған.Біздің мемлекетіміздің барлық азаматтардың теңдігі , заң алдында бірдей жауапкершілігі, қандай ұлт болсада алшақтатпайды.
Қазақстан Республикасының өз егемендігі мен тәуелсіздігін жариялануы және конституциялық құрылысын жаңа даму кезеніне жол ашты. Қазақстан Республикасының Конституциясындағы 1 бабында өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық, және әлеуметтік ретінде бекітілген. Біз құқықтық мемлекетпіз.Құқықтық мемлекеттің бір белгісі ол мемлекеттік билікті ұйымдастыруда тармақтарға жіктеу қағидасының жүзеге асырылуы болып табылады. Қазақстан Республикасының Конституциясы адам, оның өмірі , құқықтары мен бостандықтары мен қадір қасиетін сақтау мен қорғау биліктің басты міндеті болып табылады. Құқықты мемлекетте билік тармақтары жоғары дәрежеге ие болып , мемлекетте өз қызметтерін дербес түрде жүргізеді. Билік тармақтары бірін бірі толықтырып өзара байланысты болғанымен, бірі екіншісінің қызметіне, міндетіне кедергі келтіріп, бірін бірі ауыстырмауы қажет.
Құқықпен заңды салыстырғанда көрсетілген өлшем жоғалады және жалпы билік өзі шығарған заңдардың негізінде құқыққа сай келмейтін заңдылықты сақтау түрлеріне сай, зорлық-зомбылық жасауы мүмкін. Сонымен қатар жалпы билік ондай "заңдармен" байланысты емес, олардың билікке бағынушыларға ғана маңызы бар. Еліміздің тарихынан мысалға алсақ. Мысалы 20 ғасырдың 30-жылдарында заңдылықты бекіту ұранына байланысты кеңес үкіметі азаматтарының әлеуметтік-экономикалық, саяси және жеке адамдардың құқығына шабуыл бастады. 1933 жылы кәсіподақтардың атқарушы органдармен еңбек ақының
14
мөлшерін белгілеу туралы ұжымдық келісім-шарт жасалуына тиым салды. 1931 жылы қабылданған заң бойынша , жұмыстан кешіккендерді жұмыстан шығартып, баспанасынан айырылатын болған. 1935 жылғы заңдар бойынша көптеген қылмыстар үшін жауапкершілік 12 жастан басталды. 1937 жылы тергеудегі адамдарды ресми түрде жауап беруі үшін қинауға рұқсат етті. Оның барлығы заңды орындау үшін жасалған. Құрылып жатқан қоғамдағы құқықсыздық өмір сүруге арналған құқықты жою, өркениетті қоғамның болуына, дамуына өте қауіпті.
Қазіргі құқықтық мемлекеттің тағы бір белгісі құқықтық сипатта болып индивидтердің қарым-қатынасын және жалпы билікті қолдайды. Теңдікті мойындау, сонымен бірге индивидтердің еркіндіктері мен құқықтарын және олардың құқықтық кепілдігін бекіту - жалпы биліктің және оның агеттерінің міндеті. Құқық және еркіндік және оларды шын қорғауға мемлекеттңғ көнуі, қайырымдылығы емес, бекітілген және құқықтық қабілеттілігі ретінде адамға және азаматқа тән нәрсе.
Жаңа уақыттың ғалымдары, философтары, юристері адам құқығы проблемаларын зерттеуде көп жетістіктерге жетті, 19 ғасырдың аяғында жаңа жағдайларға сай құқығы туралы гуманистік концепция құрылып, индивидтердің қорғалуын тек ұлттық не болмаса әлеуметтік белгілері арқылы шешпей, жәй ғана адам екендігін есептеп шешу кіргізілді. Құқықтың дамуы және еркіндік, өзінің нәтижесінде адамға халықаралық дәреже берілуіне жеткізді. Біріккен Ұлттар Ұйымының жарғысы алғашқы рет , сол деңгейде адам құқығының силау қажет екендігін жариялады және оны қорғайтын мүмкіншілікті көрсетті. Ақтуальды мақсат Қазақстан республикасының Конституциясында жарияланған саяси және әлеуметтік- экономикалық құқықтарды барлық мемлекеттік органдардың мүлтіксіз орындалуын қамтамасыз ету.
Сот реформасы ең тиімді және құқықпен бостандықтың кепілі. Ол мақсат үшін кең түрде , барлық цивилизациялық өмірдегі жалпы соттар, арнайы соттар біздің Қазақстанда да пайдаланады. Адам құқығын қорғайтын органдар да бар. Көптеген халықаралық органдар адам құқығын қорғауды қамтамасыз етуге құрылған.
15
Қазір билікті бөлу принципі бізде, Қазақстан республикасының Конституциясымен жүзеге асырылды. Ондай билік үшеу: заң шығарушы билік, атқарушы билік, сот билігі. Билікке бөліну мемлекеттік биліктің бірлігін бұзбауға тиіс. Сол уақытта қызмет істейтін институт мемлекет басшысы яғни Президент, барлық үш билік бірдей және бір бірінен тепе- теңдікте болып бірін- бірі тежейді, бір биліктің асып кетуіне жол бермейді.
Биліктің бөлініп істейтін қызметтерінің белгілі кепілі болатын бағыныштылық және үкіметтің құрылу тәртібі. Билікті бөлу принципінің мемлекеттік құрылымға нақтылы сіңісу деңгейі- құқықтық сипаттағы көрсеткіш , ал оның нақтылы қызмет істеуі- құқықтық мемлекетке қажғтті жағдай

16

2. Демократия түсінігі. Демократиялық мемлекет

Демократия - сөзі гректің демос - халық және кратос - билік деген сөздерінен шыққан, яғни халық билгі деген мағынаны білдіреді. Бұл сөз бірнеше мағынада қолданылады:
Мемлекет түрі;
Теңдік, сайлау, көпшілік дауыспен шешім қабылдау принципіне негізделген ұйымның ұйымдастырылу түрі;
Қоғамдық құрылымның мұраты.
Әр жерде демократия әр түрлі рең алған. Олар мынадай мемлекетті демократиялық деп түсінген:
Халықтың заң жүзінде мемлекеттік билікті басқаруы. Мұнда конститутция билік халықтың қолында екендігіне дәлел болды. Халық жоғары билікке өз өкілдерін сайлау арқылы тағайындап, өзгертіп отырады;
Демократия теңдік болған жерде ғана болады. Мұнда барлық салада - заң шығару, оны орындауды, т.с.с. теңдік болады;
Демократияда әділеттік болуы керек. Әділеттілік қоғамдық қатынастармен, қоғамдағы саяси құрылыспен, оның мемлекеттілігінің тұрпатымен, саяси мәдениеттің дәрежесімен айқындалады;
Демократияда сонымен қатар бостандық, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.