Фараби шығармаларындағы есептердің бастауыш сыныптағы тәрбиелік мәнін анықтау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Курстық жұмыс
Ф 11.01-2021
1-баспа 08.08.2023

Қазақстан Республикасының ЖОҒАРЫ білім жӘне ғылым министрлігі
М.Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ

ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ҒЫЛЫМДАР ФАКУЛЬТЕТІ

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЖӘНЕ БАСТАУЫШ БІЛІМ БЕРУ кафедрасы

КУРСТЫҚ Жұмыс

Математиканы оқыту әдістемесі пәні бойынша

Тақырыбы: Әл Фараби шығармаларының математикадағы орны

Білімгер: Жайнақова Зарина Тобы: ПМНО 21-3
қолы

Жетекші: Сарыбекова Қ.Н. п.ғ.к., доцент
аты-жөніқызметі

Қорғауға жіберілді ____________________2023ж._____ ________________

қолы

Жұмыс қорғалды __________________2023ж.бағасы_ _________________

жазбаша

Комиссия мүшелері:__________________________ ___________________
аты-жөніқолы
___________________________________ ______________
аты-жөніқолы
___________________________________ ______________
аты-жөніқолы

Тараз 2023

Курстық жұмыс
Ф 11.01-2021
1-баспа 08.08.2023

М.Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЖӘНЕ БAСТAУЫШ БІЛІМ БЕРУ кафедрасы

ПМНО 21-3 тобының Жайнақова Зарина білімгеріне курстық жоба (жұмыс)

ТАПСЫРМА
Математиканы оқыту әдістемесі пәні бойынша
Тақырыбы: Әл Фараби шығармаларының математикадағы орны
2. Тапсырманың арнайы нұсқауы - курстық жұмысты университеттің талаптарына сай рәсімдеу
3.Есепке-түсініктеме жазбаларының негізгі тараулары (жұмыстары)
Орындау кестесі

Көлемі, %
Орындау уақыты
Кіріспе
10%
22.09
Бастауыш сынып математикасын оқытуда Әл-Фараби шығармаларын қолданудың теориялық негіздері
15%
6.10
Әл-Фараби шығармаларының Шығыстың математикалық мәдениетінің қалыптасуына әсерінің ғылыми-теориялық бастаулары
15%
20.10
Әл-Фараби еңбектеріндегі есептердің бастауыш сынып оқушыларын тәрбиелеудегі орны
10%
27.10
Әл-Фараби еңбектеріндегі есептерді оқыту әдістемесі
10%
28.10
Әл-Фараби еңбектеріндегі есептерді ұлттық ойындармен байланыстыра отырып оқыту жолдары
10%
3.11
2-4 сыныптарда Фараби есептерін қолдана отырып оқу-тәрбие процесін жүргізу жолдары
10%
10.11
Қорытынды
10%
17.11
Пaйдaлaнылғaн әдебиеттер
10%
17.11
Жобаның (жұмысты) жинақтау мерзімі
100%
04.12.2023
Қорғау

Кафедра мәжілісінде бекітілген 28.082023 ж. хаттама № 1
Жетекшісі: п.ғ.к., доцент ___________ Сарыбекова Қ.Н
Тапсырманы орындауға қабылдадым 3 09.2023ж.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе
4
1
Бастауыш сынып математикасын оқытуда Әл-Фараби шығармаларын қолданудың теориялық негіздері
6
1.1
Әл-Фараби шығармаларының Шығыстың математикалық мәдениетінің қалыптасуына әсерінің ғылыми-теориялық бастаулары

6
1.2
Әл-Фараби еңбектеріндегі есептердің бастауыш сынып оқушыларын тәрбиелеудегі орны
8
2
Әл-Фараби еңбектеріндегі есептерді оқыту әдістемесі
12
2.1
Әл-Фараби еңбектеріндегі есептерді ұлттық ойындармен байланыстыра отырып оқыту жолдары
12
2.2
2-4 сыныптарда Фараби есептерін қолдана отырып оқу-тәрбие процесін жүргізу жолдары
14

Қорытынды
18

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
19

Кіріспе

Зерттеудің көкейтестілігі: XX ғасырдың басында қазақ халқының, басы әл-Жаућари, әл-Фараби сияқты ғалымдардың мұраларынан бастау алатын бастауыш математиканы оқыту жөніндегі жүйе, әдістемелік-математикалық ой-пікір мәдениеті қалыптасты. Жалпы алғанда, оған тән басты ерекшелік бастауыш математиканы оқытуды таза тәжірибелік міндеттерге бағындыру, яғни жас балаларды өмірде және тұрмыста қажет болатын математикалык білім, білік және дағдылар жүйесімен қаруландыру болып табылады.
Соңғы жылдары қазақ тарихын, Қазақстан мен Орта Азиядағы мәдени және қоғамдық ой-пікірлердің даму тарихын зерттеуде үлкен жұмыстар атқарылуда. Сонымен катар Орта Азия халқының педагогикалық мәдениетіне, ой-пікірдің қалыптасуы мен дамуы мәселелеріне байланысты көптеген ғылыми еңбектер мен зерттеулер жарық көрді. Бастауыш мектепте, оның ішінде Орта Азия бастауыш мектебінде математиканы оқыту жөніндегі әдістемелік ой-пікірдің қалыптасуының ой-кезегін анықтап, оны талдап-танудың және соған негіз болған рухани тамырлар мен бұлақ-бастаулар көздерді анықтау мен зерттеудің бүгінгі күн үшін ғана емес, болашақ үшін де зор маңызы бар.
Тарихи педагогикалық әдебиеттерге жан-жақты талдаулар жасау барысында біз математикалық білім беру жөніндегі әдістемелік ой-пікірдің даму тарихының әлі де зерттелмеген жақтары көп екендігін және оның үздіксіздік, сабақтастық тұрғысынан комплексті түрде тұтастай ашып көрсетілмегенін байқадық. Осы орайда математиканы оқыту жөніндегі әдістемелік ой-пікірдің қалыптасу кезеңін анықтап, оны талдап-танудың және соған негіз болған рухани тамырлар мен бұлақ-бастаулар, көздерді анықтау мен зерттеудің бүгінгі күн үшін ғана емес, болашақ үшін де зор маңызы бар. Бастауыш буынында математиканы оқытудың әдістемелік жүйесін жасауда өткен кезеңдердегі мектептерде математиканы оқытуға қатысты ой-пікір, тәжірибелерді терең біліп, пайдалану бұл проблеманы арнайы зерттеуді қажет етіп отыр.
Зерттеу мақсаты: Әл-Фараби еңбектеріндегі есептерді қолданудың жолдарын анықтау.
Зерттеу нысаны: Әл-Фараби шығармаларының әдістемелік-математикалық ой-пікірлеріндегі көне есептердің пайда болу және даму үрдісі.
Зерттеу пәні: бастауыш мектептерде математиканы оқыту жөніндегі Әл-Фарабидің ғылыми-әдістемелік ой-пікірлерін қалыптастыру және даму кезеңдері.
Зерттеу міндеттері:
Орта Азиядағы Фарабидің әдістемелік-математикалық ой-пікірлерінің қалыптасу және даму кезеңдерін тағайындау арқылы, осы процестің даму үрдісінің үздіксіздігі мен сабақтастығын ашып көрсету;
- Фараби шығармаларындағы есептердің бастауыш сыныптағы тәрбиелік мәнін анықтау;
Зерттеудің әдіснамалық негізіне жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеу туралы көп ғасырлар бойы қалыптасқан философиялық көзқарастар, халық педагогикасының идеялары және ұлы ғалымдардың логикалық тұжырымдары жатады.
Зерттеу орны: Тараз қаласының №1 А.Бөкейханов атындағы мектеп-гимназияның бастауыш сыныптарында (2-3 сыныптар).
Зерттеудің ғылыми болжамы: Егер бастауыш мектеп математикасын оқытуда оны оқытудың тарихи идеялары, Фараби есептері, ғылыми-әдістемелік ой-пікірлері жүйеленіліп, қазіргі заманның оқу-тәрбие процесіне лайықтап қолданылса, онда бастауыш сынып оқушыларының математикалық білімдері белгілі бір дәрежеге көтеріліп, оны оқытудың әдістемелік әдіс-тәсілдерінің тиімділіктері артады.
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы:
Зерттеу жұмысындағы келтірілген жаңа материалдар, теориялық қағидалар мен қорытындылар қазақ педагогикасы мен математиканы оқытудың әдістемесі ғылымдарын тың ғылыми деректермен толықтыра түседі.
Зерттеу кезеңдері:
Бірінші кезеңде зерттеу жұмысының тақырыбы анықталып, зерттеу проблемасына талдаулар жасалды, зерттеудің мақсаты мен міндеттері, объектісі, пәні және әдістері тұжырымдалды. Таңдап алынған тақырыптың теориялық және әдіснамалық негіздерін зерттеу жүзеге асырылды.
Екінші кезеңде жиналған деректі материалдар сұрыпталып, оларға теориялық тұрғыда жүйелі талдаулар жасалды. Осының барысында бастауыш математикалық білім беруге байланысты құнды ой-пікір сараланып және жүйеге келтіріліп, курстық жұмысты дайындау жүзеге асырылды.
Курстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады. Соңында 15 кітап және ғылыми мақалаларды, авторефераттар мен архив материалдарын қамтитын әдебиеттер тізімі енгізілген.

1 Бастауыш сынып математикасын оқытуда Әл-Фараби
шығармаларын қолданудың теориялық негіздері
Әл-Фараби шығармаларының Шығыстың математикалық
мәдениетінің қалыптасуына әсерінің ғылыми-теориялық бастаулары

Тарихи жағдайларға байланысты халық мәдениеті бірде өрлеу, бірде тоқырауға тап болады. Мәдениетті майя, бабл халықтары тәрізді құрып кететіндері де болады. Қалай десек те халық мәдениетінен: ұстап-тұтқан, пайдаланған заттарынан, жазған хаттары мен ескерткіштерінен, салған құрылыстарынан із қалады. Олар мүлде жоғалмайды. Осыларды тарихи оқиғалармен салыстыра зерттеу -- шындықтың бетін біршама ашуға көмектеседі.
Әл-Фараби (870 -- 950) -- ғұлама, екінші ұстаз, шығыстың бірінші философы Сырдария өңіріндегі Қарашоқы жерінде туып, Дамаскіде қайтыс болған. Ол алғаш білімді Отырар медресесінде алып, Бағдатта оқыған. Оның медреседегі ұстаздарының бірі -- Решиди Самарханди. Әл-Фараби езіне дейінгі ілімдерді жүйелеп, толықтырып, Тәлім деген кітап жазған. Ғылымдар тізбегін жасаған. Әрбір ғылымда оқытылуы тиіс мәселелерді қарап, оны ой елегінен өткізген.
Жетпіс тіл біліп, 150-ден астам кітап жазған. Логикамен-қисынмен, математикамен, педагогикамен, тіл білімімен, қолөнермен, ботаникамен, зоологиямен, географиямен, физикамен, психологиямен айналысқан. Алгебра ғылымына анықтама беріп, оны математиканың жеке саласы ретінде қарайды. Әл-Фарабише алгебраны дамыту үшін сан керек. Оны иррационал санмен толықтыру керек. Астрономияны дамыту үшін алгебралық әдісті қолдану пайдалы дегенге саяды. Арифметика мен геометрия -- аксиоматикалық ілім дейді. Өзіне дейінгі салу есептерін жинақтап, конструктив геометрияның негізін қалады.
Трапецияның орта сызығы туралы теореманың, Менелай теоремасының, Пифагор теоремасының дәлелдемелерін келтірген. Сондай-ақ, ол:
оқытудың көрнекілік қағидасын ашушы,
газдар үшін Паскаль заңын ашушы,
ойыс линзаны жасаушы,
инерция заңын Ньютоннан сегіз ғасыр бұрын ашушы,
утопиялық социализмнің негізін қалаушылардың бірі,
зат бір түрден екінші түрге айналады, ол жоғал-І мэйды,
геометрия -- әрі теориялық, әрі практикалық ілі, т. с. с.[34.58]
Шығыс елі, мәселен, Бабл (Вавилон) жеті қат көгілдір салдырып, оны жеті түспен сырлап, аспан шырақтарын бақылап қойғанын білетін-ді, аспан денелерінің қозғалысына тәуелді шаруашылық та жүргізілетін. Жалпы, математика өмір қажеттігінен туған. Осыдан да қазақ ауыз әдебиетін талдайтын болсақ, ғылыми мағыналы көптеген мақал-мәтелдерді табуға болады. Қазақтың ұлттық психологиясының бір көрсеткіші -- ез түйіндеулерін көпшіліктің есінде қалдыру үшін, көбіне, осы жолды таңдап алған. Қазақтың көне есептері де соның куәсі.
Кейін Фараби Даналық үйіне қамқорлық жасап, мемлекет тарапынан көмек беріп отырған. Бұл ғылыми орталық ежелгі грек, үнді халықтарының математикалық жазбаларын алдырып, араб тіліне аудартып, оларды зерттеп, одан әрі дамытып отырды. Сөйтіп, қазақ халқының өкілдері Ариабхатта (476 -- 550), Брахмг-гупта сияқты үнді ғалымдарымен бірге, гректер Аристотель, Евклид, Архимед және басқалар еңбектерімен танысты. Олардан тәлім алды [8.147].
Әл-Фараби ұйымдастырған ғылыми орталыкка жан-жақтан ғалымдар шақырылып, ғылыми жұмыстарын жүргізуге күш біріктірілді. Бағдат көгілдірі мен Даналык үйінің ауыртпалығын Орта Азия және қазакстан ғалымдары көтерілді. олардың сапында әл-Фараби, әл-ферғани, әл-жәуһари, әл-мервази, кейінірек әл-фараби болды.
Бірде гүлденген қазақ математикасы бірте-бірте сөніп, тек XX ғасырдыц қырықыншы жылдары қайта тұтана бастады. Ол Ибатулла Акбергеновтың талантына байланысты болды. Қазіргі математика терминологиясы оның даму сипатын көрсете алады.
Мәселен, қазіргі пайдаланып жүрген алгебра атауы араб сөзі әл-жебрден шыққан. әл-жебр -- екі ереже. Оны ойлап тауып, дүниежүзінде бірінші боп қолданушы, әрі алгебраның бірінші оқулығын жазушы әл-Фараби. әл-Фарабидің есімінің бұрмалануынан алгоритм атауы да шыққан. Ибн Сина есімінің бұрмалануынан медицина атауы шыққан.
Бір кездерде Бұхара, Самарханд, Шаш қалалары да ғылыми орталықтар болған. Қазақстан математикасына қатысты құжаттарды Иран, Өзбекстан, Татарстан архивтерінде жатқандығын Хамит Талашев зерттеулері дәлелдейді [11.25].
Әл - Фараби Евклидтің параллель түзулер турал постулатының дәлелдемесімен айналысқан. Бесінші постулат параллель түзулер теориясын жасауда колданылады. Математиканы білеміз деген талай майталмандардың мәселін қайтарған сөйлем. Бесінші постулатты теорема ретінде дәлелдеу барысында әл-Фараби: үшбұрыштың орта сызығы табанының жартысына тең болады және бұрыштың ішінен алынған кез келген нүкте арқылы бұрыштың қабырғаларын қиып өтетін түзу жүргізуге болады (міне осы жерден Евклидтің бесінші постулаты келіп шығады дейді ол) үйғарымын теорема ретінде дәлелдеген. Өкініштісі ақиқат емес жоруға сүйеніп мүлт кеткен, жеті мың кітап жазғандардың бірі.
Орта Азия мен Қазақстанда араб шапқыншылығына дейін - ақ математикалық білім берудің өзіндік жүйесі болғанға ұқсайды. Өйткені, араб шапқыншылығының бас кезінде - ақ осы өңірлерден шыққан ғалымдардың (әл - Фараби, т.б.) математика саласында зор ғылыми жетістіктерге қол жеткізуін кездейсоқ нәрсе деп қарауға болмайды. Шынында қытай және араб жазбаларындағы тарихи деректерден Қазақстан территориясын мекендеген халықтарда бастауыш математикалық білім беру ісі ерте замандардан-ақ дұрыс жолға қойыла бастағандығы аңғарылады. Ол сөз жоқ, жас балаларды есеп - қисап жұмыстарын орындай білуге үйретудің тәжірибелік мұқтаждықтарынан келіп туындады. Әрине, мұндай жағдайда математиканы оқытып - үйретушінің оқытудың белгілі бір әдіс - тәсілдер жүйесін білуі міндетті болып табылмайтындығы өзінен - өзі түсінікті. Оқыту ісінде баланың математиканы игеруге деген ынта - ықыласы мен күш - жігері ғана қажетті болып есептелді. Сондықтан математика пәні өте қиын, қабілетті балалар ғана игере алатын пән болып саналды.
Орта ғасырларда математиканы игерудегі қиындықтың себебі - балалардың қабілетінің бар - жоқтығында емес, оны оқытудың әдіс - тәсілдер жүйесінің нашарлығында екенін түсініп, осы жөнінде жүйелі ой - пікір айтқан ғалымдар шыға бастады. Мәселен, Әбу Насыр әл - Фараби Евклидтің бірінші және екінші кітаптарының кіріспелеріндегі қиыншылықтарға түсіндірмелер атты трактатында бастауыш мектепте геометриялық материалды оқытуды балаларды жас және псижологиялық ерекшеліктеріне байланысты қабылдау мүмкіндіктеріне және көрнекілік принципіне сүйене отырып, жүргізу керектігі туралы терең әдістемелік тұжырымдар жасайды. Орта ғасырларда Қазақстанның, медреселер мен мектептерде кеңінен пайдаланылған еңбектерімен мәшһүр болған Ғаббас әл - Жауһари (ІХғ.), әлам ад-Дин әл-Жауһари (Х-ХІғ.), Ахмет Фараби (Х - ХІІғ.), Жамал ад - Дин Түркістани (ХІІІ - ХІVғ.) сияқты математиктер шықты. Орта ғасырлық Қазақстанда әдістемелік - математикалық ой - пікірдің жоғары деңгейге көтерілуі бұлар сияқты кәсіпқой математиктердің әрекеттерімен ғана шектелмейді. Ол, сонымен қатар, түрік ойшылдарының сан - салалы көзқарастарынан да көрініс береді. мысалы, Ж.Баласағұнның (ХІғ.) Құтадғу білік атты кітабында математикалық білімнің қажетігі мен пайдасын насихаттайтын құнды пікірлер көптеп кездеседі.
Әдістемелік - математикалық ой - пікірдің қалыптасуының бұлақ бастауларының бірі - халық педагогикасы болып табылады. Қазақ халқының отбасында жас балаларға бастауыш математикалық білім беру туралы ғасыра бойы ұрпақтан - ұрпаққа ауызша жетіп отырған, өзіндік ой - пікір, тәжірибесі, басқаша айтқанда, математиканы оқытудың қағаз бетіне жазылмаған әдістемелік жүйесі бар. Мұны халық мұралары - санамақтардың, жұмбақтар мен жаңылтпаштардың, ауызша есептердің мазмұнынан анық байқауға болады. Әсіресе, санамақтар ауызша және жазбаша нумерацияны оқып - үйретудің әдістемелік қазығы боларлықтай, терең идеяларға аса бай.

Әл-Фараби еңбектеріндегі есептердің бастауыш сынып оқушыларын тәрбиелеудегі орны

Әл-Фараби еңбектерінің математикалық білімінің қолданыс жағы басымдау. Ол осынысымен құнды. Осылай қазіргі тілмен алғанда санаудың әр түрлі жүйесін, мәселен үштік, ондық, тоғыздық пайдаланған. Тоғыздық жүйе ешбір халықта кездеспейді. Есептері бір, екі, үш, көп белгісізді теңдеулер мен олардың жүйелеріне, арифметикалық және геометриялық прогрессияларға, бернулли санына, диофант теңдеуіне, графтар әдісіне, теңсіздіктер шешуге, жабулар теориясына, орналастыруларға т.т. келтіріледі. Және де бұл есептерді қазіргі есептеу құралдарымен де шешуге болады. Қазақтың мұра бөлу себебі Симплекс әдісіне келсе, абжад есебі тек шығыс халқына тән ерекшелік. Мүшел есебі, бітір есебі, тоғыз құмалақ есебі- өз алдына әңгіме.
Фарабидің математикалық астарлары да түрліше. Олар біресе жұмбақ, біресе өлең, біресе қара сөз, біресе ертек, біресе ілмек, біресе дұзақ, біресе ұйқас табу, біресе мақалдап сөйлеу, біресе ұсақ заттармен өнер көрсету, біресе сиқырлы ой айту, біресе тұрмыс заттарын жасау түрінде кездеседі. Осыдан да қазақ халқының математикалық білім бастауы - жасаған ер-тұрман әбзелдерінде, құрылыс сәулеттерінде, тартқан домбырасында, жан дәуірінде, асыраған малында, еккен егінінде, зергерлік бұйымдарында, тоқыған алашасы мен кілемінде, қысқартып айтқанда күн көрісінде.
Орта Азия халқы өзі бірде елгезек, ақкөңіл, ойындағысын айтып қоятын, ауызында сөз тұрмайтын, сөзін қысқа, ойын нұсқа айтатын халық. Кең даласын шашау шығармай қорғай білген жауынгер, көлденең көк аттыны күтіп алатын дархан болғанымен, оның тұрмыс-тіршілігін, салты мен дінін, тәрбие-тәлімін білмейтіндерге, есептерінің бәрі бірдей құшағын ашып, қарсы ала бермейді. Халық есебінің бір ерекшелігі осы.
Мысалы, 1-сыныпта геометриялы ұғымдары: нүкте, кесінді, сызык түрлері, т.б. туралы өткенде, сабақты ертегі түрінде түсіндіру материалды жақсы игеруге, тапсырманы өз бетімен түсіне отырып орындау мүмкіндігіне кол жеткізеді. 1,2- сыныптарда Ондықтар такырыбын өткенде Цифрлар айтысы, Цифрлар және сандар ертегісін пайдадану - оқушылардың дөңгелек ондықтардың сандық құрылымы мен таңбалануы, разряд бірліктеріне карай өзгеруі, оның жазылуы мен оқылуын мецгсруге, есте сақтауына көмектеседі. Цифр мен сан ұғымының айырмашылығын түсінуде де бұл ертегілерді қолдану пайдалы. Туысқандар ертегісін қолдану барысынды шаршы мен тік төртбұрыштың ұқсастығын және айырмашылығын оқушының өзіне айтқызу, оның өз бетімен ойлануына, ізденушілігіне жетелейді.
Тәрбиелік жағынан алсақ - бұл ертегілер бірлік пен достыққа тәрбиелеп, мақтаншақтық сияқты жағымсыз қылықтан алыс жұруге бейімдейді. Яғни, педагогиканы оқыта отырып тәрбиелеу, тәрбиелей отырып оқыту қағидасын жүзеге асырудың ұтымды әдістерінің бірі.
Ал, пәнаралық байланыс мәселесіне келсек, ертегілерді тыңдау, айту арқылы оқушының сөздік қоры молайып, тіл байлығы дамиды.
Осы іс - тәжірибені өз әріптестеріммен бөлісу мақсатында, сабақтарда қолданылып жүрген бірнеше математиқалық ертегілерді ұсынып отырмын. Әсіресе, жас мұғалімдерге көмегі тиер деген ойдамын. Сандар және цифрлар.
Әлемде үлкен бір ел болыпты. Бұл елдің тұрғындары сандар екен. Олармен қатар бұл елде цифрлар да өмір сүріпті. Сандардың көптігі соншама, санасаң сан жетпейді екен. Ал цифрлар бар болғаны, он: 1,2,3,4,5,6,7,8,9,0.
Сандар мен цифрлар тату - тәтті өмір сүріп жатады. Мысалы, біреу "он бес" десе, 15 саны жетіп келеді, егер оны жазу керек болса 1 және 5 цифры қатар тұра қалып, 15 деген санды жаза қояды екен.
Күндер өтіп жатады. Here екені белгісіз бір күні сандар цифрларға келіп:
-Біз көппіз, ал сендер бар болғаны онсыңдар. Сондықтан біз сендерденмықтымыз, - дейді.
Цифрлар сандарға ренжіп қалады. Сонда 0 цифры басқа цифрларға:
-Мақтаншақтары жоқ басқа елге кетейік. Сандар өздері қалсын. Көрейік не істейтіндерін? - дейді.
Күндердің күнінде сандар өздеріне жаңа үйлер салады. Енді әркім өзінің есігіне нөмірін жазайын десе, жаза алмайды. Сандар өз аттарын айтып қанша айқайласа да, ештеңе шықпайды. Өйткені олардың қасында цифрлар жоқ қой. Сонда ғана сандар өз қателіктерін түсінеді. Сандар қаншама көп болса да цифрсыз өмір сүре алмайы екен. Сандар енді цифрларды іздеп шығады. Ақырында оларды тауып алып, кешірім сұрап, елдеріне цифрларды қайта алып келеді.
Содан бері сандар мен цифрлар тату - тәтті, достықта өмір сүріп жатыр екен.
Нүктелер достығы.
Ерте - ерте ертеде Геометрия деген елде кішкентай нүкте өмір сүріпті. Бұл өзі өте әдемі қызыл түсті нүкте еді. (Мұғалім тақтаға түрлі - түсті борман, ал оқушылар дәптерде қызыл түсті қарындашпен нүкте қояды).
Осылайша нүктелер саны күннен күнге көбейіп, дос болып кетеді. Көбейгендері сонша олар бір қатарға тұра қалып еді, тұзу шыға келді. (Мұғалім тұзу сызады). Осылайша тұзу сызық пайда болады.
Нүктелер тұзу келе жатса тұзу сызық шығады да, ал олар тұзу жүрмесе кисық сызық шығады.
Ертегіні тыңдай отырып оқушылар тұзу сызық пен қисық сызыкты сызып үйренеді.
Мұғалім тұзудің нүктелерден тұратынын, тұзудің кез - келген жерінен нүктелер белгілеуге болатынын түсіндіреді [38.111].
Қасқыр, қой және шөпті судан өткізу.
Ерте заманда бір адамға қасқыр, қой және бір бау шөпті бірш - біріне жегізбей, судан алып өту қажет болған. Судың жағасында бір ғана қайық бар және қайыққа әлгі адам өзімен бірге бір ғана орынға не қасқырды, не қойды, не шөпті алып өте алады. Сонда әлгі адам бір бірден қандай әдіспен үшеуін судың арғы жағына алып өте алады?
Шешуі:
Бірінші қойды алып өтеді, өйткені қасқыр шөпті жемейді, екінші шөпті алып өтеді де, қой шөпті жемес үшін, қойды қайта екінші жаққа алып өтеді. Сол жағаға қойды қалдырып, қасқырды алып өтеді. Ақырында қойды қайтадан алып кетеді.
Бұл есеп оқушылардың логиқалық ойлау қабілетін дамытады [39.200].
Қасқыр мен түлкі.
Бір күні қасқыр мен түлкі бір себет балықты бөліп жемекші болыпты.
Сонда қасқыр:
"Түлкі сен маған қарағанда есептерді жақсы шығарасың ғой, балықтарды сен бөлші" - депті. Сонда қу түлкі қасқырдың аңқаулығын, есеп шығара алмайтынын байқап, былай дейді:
-Біреуі саған екеуі маған, үшеуі саған тертеуі маған, бесеуі саған алтауымаған, жетеуі саған сегізі маған, тоғызы саған оны маған.
Сонда олардың жегені қанша балықтан болды? Қасқыр тақ сандар: 1+3+5+7+9 = 25. Түлкіге жұп сандар: 2+4+6+8+10 = 30.
Екі достың байлық таластары.
Бір адам өзінің досына:
Маған жүз қой бер, сонда мен сенен екі есе бай боламын - депті. Сонда досы:
Сен маған тек алты қой берсең, мен сенен 6 есе бай боламын- депті.Сонда әр қайсысында қанша қой болған?
Шешуі:
Біріншіде X қой, екіншіде У қой болсын.
Сонда:
Х+ 100-2 (у- 100)
6(х- 100) = у+ 10,
у = 6х-10,
х+ 100 = 2(6х- 170),
х = 40, у = 170.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.