Үйкеліс күші

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Ғұмарбек Дәукеев атындағы Алматы энергетика және байланыс университеті коммерциялық емес АҚ
Ақпараттық технологиялар институты
Ақпараттық жүйелер және киберқауіпсіздік кафедрасы

№1 Студенттің өзіндік жұмысы
бойынша

ЕСЕП БЕРУ

Пәннің атауы: Физика

Тақырып: 1. Механикалық күштер, олардың түрлері, теңдеулері және оларды техникада қолдану. 2.Идеал және нақты газ теңдеуі.Идеал газ теңдеуін изопроцестерге қолдану. Изопроцестер теңдеуі және сызбалары. 3.Электр сыйымдылығы. Конденсаторлар.Сфералық, цилиндрлік және жазық конденсаторлар сыйымдылықтары.

Білім беру бағдарламасы: 6В06102 - Ақпараттық жүйелер

Тобы: СИБк-22-11

Орындаған: Серикбай Икрам

Қабылдаған: Чныбаева.Д.М

Алматы, 2023
1.Кіріспе

2. Механикалық күштер туралы түсініктеме

3. Идеал және нақты газ теңдеуі.Изопроцестер

4. Электр сыйымдылығы. Конденсаторлар.Сфералық, цилиндрлік және жазық конденсаторлар сыйымдылықтары

5.Қорытынды

6.Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. Механикалық күштер, олардың түрлері, теңдеулері және оларды
техникада қолдану.
Күш - материалдық нүктеге немесе денеге басқа немесе өрістер тарапынан болатын механикалық әсердің өлшемі. Күш деп дененің басқа денелер тарапынан болатын әрекетінің нәтижесінде үдеу алатынын сипаттайтын және осы әрекеттің өлшемі болып табылатын физикалық шама. Күштің шамасын динамометр деп аталатын құралдың көмегімен өлшейді.
Әдетте күш деп механикада бір дененің екінші бір денеге әсерін айтамыз. Сонымен бірге, денелер арасындағы өзара әсер етуші күштер пайда болу ерекшелігіне қарай екіге бөлінеді. Біріншісі, денелердің тікелей жанасуы арқылы әсерлесудің нәтижесінде пайда болатын күштер, бұл жерде біз оны жанасу күші деп атайық. Екіншісі, денелер бір-бірімен тікелей жанаспай араларындағы белгілі бір материялық өріс арқылы әсерлесудің нәтижесінде пайда болатын күштер, бұларды өріс күші деп атайық. Ал материяның екі түрлі сипаттамасы бар екені бізге бұрыннан белгілі. Біріншісі, біз күнделікті өмірде көріп жүрген материяның белгілі күйі, мысалы, қатты дене, сүйықтар және газдар. Ал екіншісі, материяның өрістік сипаттамасы, мысалы, электр өрісі, магнит өрісі және гравитациялық өріс. Механикада үнемі қолданылатын күштерді ауырлық күші, серпімділік күші және үйкеліс күші деп үшке бөледі. Бұлардың ішіндегі ауырлық күші гравитациялық өріс күшіне жатады да, қалған екеуі жанасу күштеріне жатады.
Ауырлық күші. Әлемдегі барлық денелердің арасында өзара
тартылыс күшінің бар екендігін адамдар өте ертеден-ақ байқаған. Денелердің өзара жанаспай-ақ әсерленуінің нәтижесінде пайда болатын осындай күштерді бүкіл әлемдік тартылыс күші немесе гравитациялық күш деп атаймыз. Жер бетіндегі денелердің арасындағы гравитациялық күштердің шамасы тым мардымсыз болғандықтан, әдетте біз оларды байқай алмаймыз. Алайда жер шарының басқа денелерге қарата (жер шары бетіндегі) гравитациялық күші өте көп болады. Біз күнделікті өмірде жер бетінен жоғары тұрған заттардың тіреуі болмаса, жерге құлап түсетінін білеміз. Міне, бұл жер шарының гравитациялық күшінің әсерінен болады. Жер шарының жер шары бетіндегі немесе жақын маңындағы денелерге қарата пайда болатын гравитациялық күшін ауырлық күші деп атаймыз.
Ауырлық күшінің шамасын салмақ деп атаймыз. Жер бетіндегі барлық денелер үлкен-кішілеріне қарамай, мейлі ол тыныштықта, мейлі ол қозғалыста болсын, барлығы да жер шарының тартылыс күшінің әсеріне ұшырайды. Сондықтан барлық денелердің салмағы болады. Алайда, әртүрлі денелерге қарата айтқанда, жер тартылыс күшінің шамасы да әртүрлі болады. Тәжірибелердің нәтижесі дененің салмағы оның массасына тура пропорционал болатындығын дәлелдеді. Массасы көп денелердің салмағы ауыр болса, массасы аз денелердің салмағы жеңіл болады. Денелердің салмағын серппелі таразы арқылы өлшеуге болады.
F=mg
Нақтылап айтқанда бір дененің салмағы өзгермейтін тұрақты шама емес, ол дененің жер бетіндегі географиялық орнына және ол дененің жер бетінен қаншалық биік орналасуына қарай өзгеріп отырады. Алайда, мұндай өзгеріс тым мардымсыз болғандықтан, әдетте оларды ескермейміз. Күнделікті өмірде біз дененің салмағын тұрақты болады деп қараймыз. Ауырлық күшінің бағыты үнемі тік төмен қарай бағытталады. Ауырлық күшінің денедегі әсер ету нүктесін массалар центрі деп атаймыз.

Серпімділік күші. Әрқандай дене күш әсерінен деформацияланады.
F=-kx
Бірақ, деформация дәрежесі әртүрлі болады. Кейбір денелердің деформациясы аздығынан байқауға келмесе, ал кейбір денелерде деформация күшті байқалады. Сыртқы әсер етуші күшті алып тастағаннан кейін дене бастапқы қалпын қайтып келетін болса, онда деформацияны серпімді деформация деп атаймыз. Тәжірибелердің нәтижесінен серпімді деформацияланған денелердің бастапқы күйіне (пішіні және көлеміне) қайтып келу үшін деформацияланған басқа денелерге қарата әсер ететін күш пайда болатынын білеміз. Мұндай күштер серпімділік күші деп аталады. Деформациялық күштер тікелей жанасушы денелердің арасында пайда болады, сондай-ақ, денелерде деформация пайда болу олардың алдыңғы шарты болып табылады. Мысалы, екі қолымызбен серппені созған кезімізде серппе бастапқы күйіне қайтып келу үшін қолымызға қарата қарсы әсер күшін пайда қылады. Міне, бұл серпімділік күші болып табылады. Сол сияқты, арқанмен ауыр жүкті көтерген кезде арқанда аз мөлшердегі созылу (деформация) пайда болады. Бұл кезде арқанда бастапқа күйіне (ұзындығына) қайтып келуі үшін қарсы әсер күш пайда болады, сондай-ақ, ол күш ауыр жүкке әсер етеді. Әдетте біз арқанда пайда болған осындай серпімділік күшті арқанның тартылу күші деп атаймыз. Тағы бір мысал келтірейік, дене үстел үстінде жатқан болсын, үстел бетінің жоғары бағытталған әсер күшінің нәтижесінде денеде өте аз мөлшердегі деформация пайда болады десек, бұл кезде дене өзінің бастапқы күйіне қайтып келуі үшін үстел бетіне қарай төмен бағытталған серпімділік күшті пайда қылады. Мұндай күштерді әдетте қысым күші деп атаймыз. Дәл сол сияқты үстел беті де өте аз мөлшерде деформацияға ұшырайды десек, бастапқы күйіне қайтып келуі үшін үстел бетінде де жоғары бағытталған серпімділік күші пайда болады. Мұндай күштерді әдетте біз үстел бетінің тіреу күші деп атаймыз. Бұдан басқа, қатты денелердің бір-бірімен соқтығысу күші және сұйықтықтардың ішіне батырылған денелерге қарата ығыстыру күші дегендердің барлығы серпімділік күштердің қатарына жатады. Серпімділік күшінің бағыты әрқашанда абсолют деформация бағытына қарама-қарсы бағытта болады.
Үйкеліс күші. Екі дене тікелей жанасқан кезде оларды өзара
салыстырмалы қозғалыс пайда болса, немесе салыстырмалы қозғалыс пайда болуға ұмтылса, онда олардың жанасу бетінде қозғалыс бағытына қарама-қарсы бағытта бір күш пайда болады. Оны біз үйкеліс күші деп атаймыз. Үйкеліс күш пайда болу кезіндегі өзгешелігіне қарай тыныштық үйкеліс, сырғанау үйкелісі және домалау үйкелісі деп үшке бөлінеді.
Өзара жанасқан денелерде сыртқы күштің әсеріндей салыстырмалы қозғалысқа ұмтылу пайда болады. Бірақ қозғалыс пайда болмаса, онда мұндай үйкеліс күштерін тыныштық үйкеліс күштері деп атаймыз. Мысалы, жер бетінде тыныш тұрған үлкен бір жәшікті бар күшімізбен итергенде жәшік орнынан қозғалмаса онда біздің итеру бағытымызға қарама-қарсы бағытта қозғалысқа кедергілік жасайтын бір күштін болғаны.Міне бұл күш тыныштық үйкеліс күші болып табылады.
Екі жанасқан денелер арасында салыстырмалы қозғалыc (сырғанау) болған кезде пайда болатын үйкеліс күшін сырғанау үйкеліс күші деп атайды.
Бір дененің екінші бір дененің бетінен домалаған кездегі пайда болған үйкеліс күшін домалау үйкеліс күші деп атаймыз. Әдеттегі жағдайда домалау үйкеліс күші сырғанау үйкеліс күшінен аз болады. Сондықтан денені сүйрегеннен көрі домалатқан оңай болады.
F = μ N

Күштердің өзара байланысы. Дененің ұшыраған ауырлық күші мен
дененің тіреу бетіне беретін қысым күшін, сондай-ақ, денені көтеріп тұрған арқаның тартылу кшін бір-бірімен шатастыруға болмайды. Мысалы, бір дене жер бетінде жатыр десек, көптеген адамдар осы дененің ұшыраған ауырлық күші жер бетіне әсер етеді де, сол арқылы қысым күшін пайда қылады деп қарайды. Ал енді кейбір адамдар жер бетінің ұшыраған қысым күші дегеніміз дене ұшыраған ауырлық күші болып табылады деп қарайды. Арқанмен ауыр денені көтерген кезде дене ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.