Қазақша өлшем бірліктерінің мағыналық қалыптасуы, ұлттық-мәдени ерекшеліктері және қолданылуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Жетісу облысы білім басқармасының Қаратал ауданы бойынша

Білім бөлімі мемлекеттік мекемесінің

С. И. Морозов атындағы №51 орта мектеп гимназиясы

Коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Жоба тақырыбы: Көбейту кестесінің құпиясы

Бағыты: математика

Секция: математика, қолданбалы м аематика

Оқушының аты-жөні: Серік Мансұр

Сыныбы: 5 «А» сынып

Жетекші: математика пәнінің мұгалімі

Азбаева Г. Т

Ғылыми кеңесші І. Жансүгіров атындагы Жетісу университеті Жаратылыстану жогары мектебінің физика-математика БББ оқытушы-дәріскері, П, Г, К С. Ибраева

Үштөбе қаласы, 2023 жыл

Мазмұны

Кіріспе_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _3

Негізгі бөлім _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 3

Халықтық қазақша өлшем бірліктер_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Ұзындық өлшемдері_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Қашықтық өлшемдері _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Салмақ өлшемдері _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Көлем өлшемдері _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Азық -түлікке қатысты өлшемдер_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Қорытынды _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Аңдатпа

Жұмыстың тақырыбы : «Қазақша өлшем бірліктері»

Зерттеу мақсаты: қазақша өлшемдердің ерекшеліктерін анықтап, мән-мағынасын айқындау, танымдық тұрғыдан зерттей отырып, олардың ұлттық сипатын ашып, халықтың ұлттық санасына, наным-сеніміне, тілдік табиғатына тереңірек үңіліп, жан -жақты зерттеуді жұмысымыздың басты мақсаты етіп белгіледік.

Зерттеу әрекеттерінің кезеңдері:

құрамында ұлттық -мәдени компоненттері бар, қазақша өлшемдерді жинақтау
анықталған топтардан қазақша өлшем атауларын қолданыс аясын қарастыру
қазақша өлшем бірліктерінің шығу тарихының дерек көздерін, мағыналық қалыптасуы мен дааму заңдылықтарын зерттеу;
қазақша өлшем бірліктерінің қолданылу аясын анықтау

Зерттеу жұмысының болжамы:

Егер математика сабақтарында халық педагогикасын қолданса оқушылардың математикалық білім деңгейі, пәнге деген қызығушылық нәтижесі қалыптасады.

Нәтиженің іс - тәжірибеде қолдану аясы:
Берілген деректерді пайдалана отырып оқушылардың танымдық ой - өрісін дамыту мақсатында мектепте математика, физика сабақтарында қолдануға болады.
Ғылыми жобаның зерттеу әдісі: Тақырыбымды ашу барысында ауыз әдебиеті үлгілеріне шолу жасалды. Өзіндік тұжырым жасала отырып, салыстыру әдісі де қолданылды.

Ғылыми жобамыздың жаңашылдығы:

Түрлі өлшем атауларын қалыптасқан математикалық атауларға сүйеніп қолдана бермей, қазақша қолданыстағы атаулармен атасақ нұр үстіне нұр болар еді.

Кіріспе

Бүгінгі таңда әрбір халық үшін оның өткен өмірі, тарихы, болмыс-бітімі, салт-дәстүрі өте маңызды болып табылады. Соннымен қатар, өткен заманда халық қолданысына енген тілдік ерекшеліктер де жан-жақты дамуымызға, мәдениетімізге, әдет -ғұрпымызға айтарлықтай әсер етті. Қызығушылығы мол ата-бабамыздың еш жаазудың, кітаптың көмегінсіз өлшем бірліктерді таба білді. Дарындылығы басым халқымыз ұзындықты, арақашықтықты, мезгілді, салмақ-көлемді, санды табиғат сыры, төрт түлік мал, әдет-ғұрыпқа байланысты өлшеудің ұтымды тәсілін ұсынды: аршын, құлаш, түйе көш жер, ат шаптырым жер, сүт пісірім уақыт, бір үйір жылқы, бір мая шөп, бір құшақ, таяқ тастам жер, үш елі, аспан мен жердей, бір асым ет, бір елі. Расында да, қазіргі математикалық өлшемдердің астарында қазақ халқының ойлап тапқан өлшемдік атаулары жатыр. Бұл қазақша өлшем бірлік таулары қазіргі таңға халық ауыз әдебиеті, халықтан-халыққа, ұрпақтан-ұрпаққа тарады.

Қазақ халқының өлшем бірлік атауларының ұлттық- мәдени ерекшелітеріне көңіл бөліп, олардың олардың ортақ айшықтарын тауып, қазақ халқының рухани мұрасы болған халықтық өлшемдердегі құнды деректер мен мәліметтерді ғылыми түрде зерттеуге деген қажеттілік осы жұмыстың өзектілігін айқындайды. Бүгінгі таңда әрбір ұлт, әрбір халық етек-жеңін жинап, өз дүнисін өзі түгендеп жатқанда түрлі өлшем атауларын қалыптасқан математикалық атауларға сүйеніп қолдана бермей, қазақша қолданыстағы атаулармен атасақ нұр үстіне нұр болар еді.