Аммоний тыңайтқыштары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

ҚОЖА АХМЕТ ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ

Жаратылыстану ғылымдары факультеті
Биология кафедрасы

ЖОБА ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: Азот тыңайтқышының аскөк өсімігінің өсіуне пайдасы.

Тобы: ЖБИ-011
Орындаған: Абдусаттарова Роза
Қабылдаған: Бабаева Гулмира

Түркістан-2023 ж.
Мазмұны
Кіріспе
1. Әдеби шолу.
1.1. Тыңайтқыштар туралы түсінік
1.2. Өсімдіктердегі тыңайтқышының рөлі
1.3. Аскөк өсімдігіндегі азот тыңайтқышының мөлшері
2. Негізгі бөлім.
2.1. Өсімдіктердің құрамындағы тыңайтқыштар туралы зерттеулер
2.2. Азот тыңайтқыштарын қолдану ережелері
3. Әдістемелік бөлім.
3.1. Әртүрлі өсімдіктердегі азот тыңайтқышы бойынша ботаниктер тәжірибесі
4. Қорытынды
5. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Тыңайтқыштар -- құрамында қоректік элементтер болатын заттар. Өсімдіктердің толық, өсіп-жетілуіне қажет элементті қоректік элемент дейді. Өсімдіктердің өсіп, өнім беруі үшін қажет қоректік элементтердің маңызы ерекше. Шығу тегіне қарай органикалық және бейорганикалық тыңайтқыштар деп, ал агрегаттық күйіне қарай тыңайтқыштар қатты (селитра, фосфор тұздары) және сұйық (аммиак суы) болып бөлінеді.
Тыңайтқыштар -- өсімдіктердің топырақтан қоректенуін жақсарту үшін қолданылатын органикалық және минералдық заттар. Тыңайтқыштарды дұрыс пайдаланғанда ауыл шаруашылық дақылдарының түсімі артады, өнім сапасы жақсарады.
Бау - бақша мен көкөніс бақшасына қолайлы әмбебап өнімдер бар, олардың құрамы белгілі бір дақылдардың қажеттіліктеріне сәйкес келеді (жеміс ағаштары мен шырша, сарымсақ, жарма үшін). Кейбір тыңайтқыштар көгалдандырудың белгілі бір түріне арналған (мысалы, гидропоникалық жүйелерге арналған сұйық немесе суда еритін өнімдер немесе тамшылатып суару жүйесінде қолдануға арналған).
Елімізде өсірілетін алуан түрлі ауыл шаруашылығы дақылдарынан мол, тұрақты, әрі сапалы өнім алуда басқа да агротехникалық шаралармен қатар, тыңайтуды дұрыс ұйымдастырудың маңызы орасан зор.
Тақырыптың өзектілігі: Тыңайтқыштардың аскөк өсімдігінің өсіундегі маңызы және тыңайтқыштар жетіспегендегі жағдайын баяндау. Азот өсімдікке ең қажетті тыңайтқыштардың бірі. Тақырып өте қызықты және де өзекті.
Зерттеудің мақсаты: Азот тыңайтқышының аскөк өсімдігінің өсуіне тигізер пайдасы.

1. Әдеби шолу.
2. Тыңайтқыштар туралы түсінік

Тыңайтқыштар - құрамында химиялық қосылыстары бар, топырақтың құнарлылығын арттыратын заттар. Әдетте, олардың құрамында өсімдіктердің қалыпты дамуы мен жеміс беруі үшін қажетті микроэлементтер бар, бірақ топырақта жоқ немесе өте аз мөлшерде болады. Тыңайтқыштардың көптеген түрлері бар. Бау -бақша мен көкөніс бақшасына қолайлы әмбебап өнімдер бар, олардың құрамы белгілі бір дақылдардың қажеттіліктеріне сәйкес келеді (жеміс ағаштары мен шырша, сарымсақ, жарма үшін). Кейбір тыңайтқыштар көгалдандырудың белгілі бір түріне арналған (мысалы, гидропоникалық жүйелерге арналған сұйық немесе суда еритін өнімдер немесе тамшылатып суару жүйесінде қолдануға арналған).
Шығу тегі бойынша органикалық және бейорганикалық тыңайтқыштар бөлінеді. Органикалық тыңайтқыштар табиғи органикалық компоненттер негізінде жасалады: көң, компост, шымтезек, құс саңғырығы, теңіз балдыры және басқа да жануарлардан немесе өсімдіктерден алынған өнімдерден. Олар қоректік заттардың бай көзі болып табылады, дегенмен жеке микроэлементтердің нақты мазмұнын анықтау мүмкін емес.
Органикалық тыңайтқыш баяу, бірақ ұзақ мерзімді перспективада топырақтың сапасы мен құнарлылығын жақсартады. Маңызды артықшылығы - оларды өзіңіз жасай аласыз.
Органикалық өнімдерді пайдалану арқылы өсімдіктерге зиян келтіру мүмкін емес деп саналады. Бұл пікір белгілі бір дәрежеде рас, бірақ кейбір қауіптер әлі де бар. Мысалы, қарашіріктің құрамында өсімдікті зақымдайтын зиянды бактериялар мен саңырауқұлақтар болуы мүмкін. Сондықтан алдын алу үшін топыраққа фунгицидтерді үстіңгі байлаумен бірге қосу ұсынылады.

1.2. Өсімдіктердегі тыңайтқыштардың рөлі

Фосфор (Р) - қоректік затөсімдіктердің бүкіл өмірлік циклі бойына қажет. Фосфор негізіндегі тыңайтқыштар тамырдың өнуін жақсартады, гүлдену мен жемісті жақсартады. Бұл элементтің жетіспеушілігімен жемістердің пісуі кешіктіріледі, олардың сапасы нашарлайды, дәнді дақылдар төмен өнімділікпен сипатталады. Фосфаттарда, суперфосфатта, аммофоста және сульфоаммофоста кездеседі. Органикалық фосфат қоспаларының ішінде сүйек ұны ерекшеленеді.
Калий (K) өсімдіктерге топырақтан суды сіңіруге және қоректік заттарды маңызды қантқа айналдыруға көмектеседі, саңырауқұлақ ауруларына қарсы иммунитетін арттырады. Топырақта және органикалық қосылыстарда ол өсімдіктердің қолы жетпейтін формада болады. Құрамында калий хлориді, калий сульфаты, калий нитраты және ағаш күлі бар.
Азот тыңайтқыштары жетіспесе өсімдіктердің бойы өспей, жапырақ- тары бозғылт сары, жұқа, шырыны аз, гүлі майда болады, жасыл массаның түзілуі баяулайды.
Азот тыңайтқышы мол болса, өсімдіктердің өсуі мен дамуы жақ-сарып, өнімі мол болады. Азот тыңайтқыштары өсімдіктерге, әсіресе, көктемде қажет.
Тыңайтқыштар экологиясы. Тыңайтқыштарды арнаулы қоймаларда сақтау керек және мөлшерден тыс пайдаланбау керек, өйткені олар қоршаған ортаны ластауы мүмкін. Минералды тыңайтқыштарды қайсысын болсын тиімді пайдаланса ғана жоғары өнім алуға болады. Егер тыңайтқышты өсімдікке шамадан тыс көп берсе, онда артық мөлшердегі сіңірілмеген тұз өнімге жиналып қалады да, өнім жеуге жарамсыз болады, денсаулығымызға зиян тигізеді. Артық нитраттар, әсіресе ерте пісетін құлпынай, қарбыз, т.б. құрамында болады(кесте-1).

1-кесте

1.3. Аскөк өсімдігіндегі азот тыңайтқышының мөлшері

1-сурет. Anethum graveolens
Барлығымыз білетіндей: дененің өмір сүруі үшін оттегі, сутегі, көміртегі мен азоттың болуы қажет. Азот өсімдіктердің, адамдар мен жануарлардың өміріндегі негізгі элементтердің бірі екендігі айқын. Өсімдіктер үшін азоттың көзі, әрине, топырақ. Топырақтың түріне, оның нашарлауына, ондағы азоттың мөлшері де өзгереді. Көбінесе әртүрлі дақылдар азот жетіспеушілігін сезінеді, құмды және құмды топырақтарда өседі. Дәл осы топырақ түрлері әрдайым азот тыңайтқыштарымен қосымша байытуды қажет етеді, сондықтан олардағы өсімдіктер қалыпты сезінеді.
Топырақ азотының мөлшері
Жердегі азоттың едәуір бөлігі гумус деп аталатын қабатында, оның ішінде 5% азоттың шоғырланғандығы анықталды. Әрине, қарашірік қабаты неғұрлым қалың болса, азот көп болады, демек, осы топырақта өсімдіктер өзін жақсы сезінеді.
Гумус өте тұрақты зат, оның ыдырауы баяу, сондықтан минералды заттардың осы қабаттан шығуы да баяу жүреді. Топырақтағы бес пайыздың тек бір пайызы - суда еритін минералды қосылыс, яғни оны өсімдіктер тұтынуға дайын. Демек, қарашіріктің қалың қабаты болған жағдайда да, төмен дозада болса да, өсімдіктерге қосымша таңу қажет.
Неліктен өсімдіктерге азот қажет?
Бұл элемент кез-келген органикалық қосылыста бола бермейді. Мысалы, қантта, талшықта, майда, крахмалда азот жоқ. Амин қышқылы мен ақуызда азот бар. Азот - нуклеин қышқылының маңызды құрамдас бөлігі, ақуыз синтезі мен тұқым қуалайтын деректердің көбеюіне жауап беретін кез-келген жасушаның негізгі құрамдас бөлігі (қайталануы - геномға ұқсас қосымша тұқым қуалайтын материалдың пайда болуы).
Өсімдіктерге күн энергиясын сіңіруге көмектесетін хлорофиллдің де құрамында құрамында азот бар. Сонымен қатар, азот органикалық ортаның әртүрлі компоненттерінде болады, мысалы, алкалоидтарда, липоидтерде және ұқсас заттарда.
Жер бетіндегі өсімдіктердің барлығында азот бар, және бұл элементтің көп бөлігі ең алғашқы жапырақ пышақтарында болады. Гүлденудің аяқталуымен және аналық бездің пайда болуымен бұл зат өсімдіктердің репродуктивті мүшелеріне ағып, онда ақуыздар түзеді.
Тұқымның пісіп жетілу кезеңінде азот вегетативті мүшелерден максималды мөлшерде алынады және олар өте азаяды. Егер топырақта азот көп болса және өсімдік оны көп мөлшерде тұтынады, онда бұл элемент өсімдіктің барлық дерлік мүшелеріне таралады, бұл ауа массасының тез өсуіне, жидектер мен жемістердің пісіп-жетілуіне және өсімдіктердің жалпы дақылдарының төмендеуіне әкеледі.
Азотты мол мөлшерде тұтынатын өсімдіктер толықтай дамып, әдеттегі, көбінесе жасыл түсті жапырақтарды қалыптастырады, әйтпесе олар азаяды және орта дәнді дақылдар құрайды.
Құрамында азот бар тыңайтқыштардың түрлері
Азот тыңайтқыштары - құрамында азот қосылыстары бар заттар. Жалпы азот тыңайтқыштарының бірнеше негізгі топтары бар. Бұл нитраттық тыңайтқыштар (кальций және натрий нитраты), аммоний тыңайтқыштары (аммоний хлориді және аммоний сульфаты), аммиак селитрасы тыңайтқыштары (аммоний нитраты), амидті тыңайтқыштар (мочевина) және сұйық азот тыңайтқыштары (аммиакты су немесе сусыз аммиак).

Негізгі бөлім
2.1. Өсімдіктердің құрамындағы тыңайтқыштар туралы зерттеулер

Азот тыңайтқыштары, нитрат тобы
Бастаңыз кальций нитраты, - оның химиялық формуласы Ca (NO₃). Сыртқы жағынан, кальций нитраты - ақ түйіршіктер, онда құрамында 18% -ға дейін азот бар. Бұл тыңайтқыш жоғары қышқылды топыраққа жарамды. Топыраққа жоғары қышқылдығы бар кальций нитратының жүйелі және жылдық енгізілуімен оның қасиеттерінің жақсаруы байқалады. Кальций нитраты суда өте жақсы ериді, сондықтан тыңайтқышты судың өтуіне жол бермейтін сөмкелерде сақтау керек.
Келесі тыңайтқыш натрий нитраты. Оның химиялық формуласы NaNO₃. Бұл тыңайтқыш кристалды, құрамында сәл аз - 17% азот бар. Натрий нитраты суда ериді және өсімдіктердің тамырымен жақсы сіңеді. Бұл тыңайтқыш жан-жақты және әртүрлі дақылдарға жарамды. Бұл тыңайтқышты күз мезгілінде қолдануға болмайды: ондағы азот белсенді түрде жер асты суларына жуылады.
Аммоний тыңайтқыштары
Келесі топ - аммоний тыңайтқыштары. Бұл топта бірінші орында аммоний сульфаты, оның химиялық формуласы (NH)4)2SO4. Сыртқы жағынан, бұл тыңайтқыш - бұл ақ түсті ұнтақ, құрамында 20% азот бар.
Аммоний сульфатын негізгі азот тыңайтқышы ретінде де, қосымша байыту ретінде де қолдануға болады. Бұл тыңайтқышты күз мезгілінде қолдануға болады: одан шыққан азот жер асты суларына жуылмай топырақта бекітіледі.
Топыраққа аммоний сульфатының жыл сайынғы және жүйелі енгізілуімен топырақтың қышқылдануы мүмкін, ол үшін бұл тыңайтқышты бір-екіден қатынасында әк немесе бормен араластыру керек.
Аммоний сульфаты гигроскопиялық емес, сондықтан оның проблемаларын сақтау әдетте туындамайды. Есте сақтау керек нәрсе - бұл тыңайтқышты кез-келген сілтілі қабықпен бірге қолдануға болмайды, өйткені азот белсенділігін басу қаупі бар.
Аммоний хлориді, - оның химиялық формуласы NH₄Cl. Бұл тыңайтқышта шамамен 26% азот бар. Сыртқы жағынан, аммоний хлориді - бұл ақ-сары түсті ұнтақ. Аммоний хлориді жасалған кезде, ол топырақтан жуылмайды, сақтау кезінде бұл тыңайтқыш торт емес және көптеген жылдар бойы сақтағаннан кейін де ұнтақтауды қажет етпейді. Аммоний хлоридінен топыраққа шығарылған азот өсімдіктермен жақсы сіңеді.
Бұл тыңайтқыштың басты кемшілігі - оның құрамындағы хлор. Сонымен, топыраққа 10 кг азот енгізілгенде, белсенді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.