Математика сабақтарында дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстар

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Қaзaқcтaн Pecпубликacының Ғылым және жoғaры бiлiм миниcтpлiгi E.A.Бөкeтoв aтындaғы Қapaғaнды yнивepcитeтi
Мaтeмaтикa жәнe aқпapaттық тeхнoлoгиялap фaкультeтi

КУPCТЫҚ ЖҰМЫC

Мaтемaтикaны oқыту әдicтeмeci пәнi бoйыншa
Тaқыpыбы:
Математика сабақтарында дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстар

Қабылдаған: Кepвeнeв Қ.E.
Тобы:М-21-2к
Орындаған:Қабден Д.Ә

Қарағанды 2023 жыл

Жоспары:
Кipicпe____________________________ ______________________________
Нeгiзгi бөлiм
I тaрaу.Дарынды балаларды оқытудағы жүргізілетін жұмыстар
1.1. Дарынды балаларды оқытудағы педагогикалық зерттеулер
1.2. Дарынды балаларды оқытуда мұғалімге қойылатын талаптар
II тарау.Математика сабағында дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстар үрдісі
2.1.Математика сабағын оқытуда мектеп жасындағы дарынды балалармен жұмыс жүргізудің әдіс-тәсілдері
2.2.Математика сабақтарында дарынды балалармен жұмыс жүргізудегі жаңа оқыту технологияларын пайдаланудың тиімді жолдары
2.3.Сабақтарда балалармен нәтижелі жұмыс жасау жолдары
Қорытынды__________________________ _____________________________
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі_____________________________ _______

Кіріспе
Қазіргі өскелең өмір талаптарына сай жастарды тәрбиелеу және білім беру, олардың жан-жақты дамуы - қоғам алдында тұрған басты міндеттердің бірі. Білім беру - қоғам мүшелерінің адамгершілік, зияткерлік мәдени дамуы мен кәсіби біліктілігінің жоғары деңгейін және біліктілігін қамтамасыз етуге бағытталған тәрбие мен оқытудың үздіксіз процесі.Осы процесте дарынды балалар мен жастардың жетілуіне өркениетте жағдай туғызу қажет. Мемлекеттік деңгейдe мaңызды құрaл болып сaнaлaтын дaрынды балалар мен жaстарды оқытып, қолдaудың жүйесін жaсaу қажеттілігі негізделді. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында Мемлекеттік саясат негізінде әр баланың жеке қабілеттеріне байланысты интеллектуалды дамуы және адам дарындылығын дамыту мәселелері енгізілген.
Қазақстан Республикасы Президентінің дарынды балаларға арналған мектептерді мемлекеттік қолдау жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысымен 1998 жылғы 24 наурызда Дарын Республикалық ғылыми - практикалық орталығы құрылды. Осығaн орaй Қaзaқстaн Республикaсында дaрынды бaлaлaрды aнықтау, қолдaу мен дaмыту тұжырымдaмaсы нормaтивті - құқықтық құжaттар жинaғы, ғылыми - әдістемелік материaлдар мектеп мұғалімдеріне, aтa - aнaлaрғa, Дaрын орталығының аймақтық жетекшілеріне көмекші құрaл қызметін атқарады. Біздің басты міндетіміз - дарынды балаларды таңдау және олардың бойындағы ерекше қасиеттерді бағалау және оларға өмірде өз орнын табуға көмектесу.
Дарындылыққа келетін болсақ, әр түрлі мәселелер туындайды. Кейбір ғалымдар, мысалы: Д.Хебб, Г.Айзенк дарындылықты генетикалық нәрсе ретінде қарастырады және оны дамудың белгілі бір кезеңінің соңғы нәтижесі ретінде түсіндіреді. Ал, А.А.Леонтьев, О. Н. Овчиникова, Ю. Б. Гиппенрей, К.А.Гельвеций адамды тәрбиемен дарындылыққа жеткізуге болатындығы туралы ғылыми еңбектерінде жариялады.
Тақырыптың өзектілігі: Жас жеткіншектің бойындағы табиғат берген ерекше қабілетті, дарындылықты тани білу, оны одан әрі дамытуға бағыттау өте қиын іс. Алайда мұғалімнің міндеті - әр баланың жеке қабілеттерін анықтау және оны осы бағытқа бағыттау. Баланы заманына қарай бейімдей білу, өз заманының озық өнегесін оның санасына сіңіру, оларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту - бүгінгі күннің басты талабы. Математика ол бізде ең қиын пәндердің бірі.Осы сабақ барысында мұғалім сынып оқушылары арасында математика сабағына қабілеті мен икемділігі бар баланы анықтай алуы керек. Үйірме жұмысындағы пәнге қызығушылық танытқан оқушыларға арналған олимпиада, математикадан факультативтік сабақтарда логикалық есептерді талдау баланың математикалық қабілеттерін дамытудың тікелей жолдарының бірі болып табылады.
Зерттеу нысаны: Оқу-тәрбие процесіндегі математика сабақтарында дарынды оқушылармен жүргізілетін жұмыстар
Пәндік зерттеу: Мектеп оқушылары арасындағы математика сабағы бойынша дарынды балаларды анықтау
Курстық жұмыстың мақсаты: Математика сабағы бойынша дарынды балалармен жұмыс жүргізу және ұйымдастыру жүйесін қалыптастыру
Ғылыми жұмыcтың бoлжaмы: Егер, мектеп оқушыларының дарындылығын дамытудың педагогикалық шарттары, оқушылардың танымдық мүмкіндіктері мен мақсатты оқу қызметін жетілдіруге бағытталған арнайы жұмыс формалары тиімді пайдаланылса, онда бүгінгі қоғам талаптарына сай жан - жақты дамыған, өзін - өзі дамытуға ұмтылатын өзіндік рефлексия мен жаңашылдыққа бейім жеке тұлғаны қалыптастыруға мүмкіндіктер арта түседі.
Зepттeу мiндeттepі: Дарынды балаларға тәрбие мен білім берудегі мектеп тәжірибелерін жинақтау және олардың дарындылығын арттыру
Куpcтық жұмыcтың құpылымы: Куpcтық жұмыc кipicпe, негізгі бөлім, eкi тapaудaн, қopытындыдaн және пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep тiзiмiнен тұpaды.

I тарау. Дарынды балаларды оқытудағы жүргізілетін жұмыстар

1.1. Дарынды балаларды оқытудағы педагогикалық зерттеулер
Дамыған елдер соңғы 10 жылдарда көңiлдерiн ең маңызды стратегиялық қорға бөлуде, яғни шығармашылық және интеллектуалдық, потенциалдық бiрiгiуiне 1994 жылы Европа советi дарынды балалармен жұмыс iстеуде №1248 қаулы шығарған. Онда былай делiнген: Ешбiр жан қандай да болмасын ел таланттарын жоюға құқықтары жоқ, ал қазiргi бiлiм саласында сол таланттардың интеллект және де басқа қасиеттерiн дамыта алмаулары адами қорды жоюда. Қазiргi бiлiм жүйесiнде дарынды балаларға өздерiнiң мүмкiндiктерi өзiнiң және қоғам қажеттiлiктерiне жұмсауға жағдайлар қарастырылуы қажет. Қазақстандағы көпжылдық қиын жағдайлардың салдарынан, қарапайым халықтың бiлiм және интеллект деңгейлерiнiң күрт төмендеуiне және ата-аналар мен оқытушылардың дарынды балалардың мүмкiндiктерiн ашып, әрi қарай дамыту қызығушылықтарына да әсерiн тигiзген. Осындай жағдай туындағанда дарынды балалардың қасиеттерiн ашу, социализациялау, көмектесу -- жалпы үкiмет пен қоғамның ең алғашқы мақсаты болып табылады. Дарынды балалардың мүмкiндiктерiн ашу және дамыту жолдарындағы проблемаларды жою жолдары дарынды балалар бағдарламасының мақсаты болды, ал ол елбасының Қазақстан балалары бағдарламасының негiзгi құралы болатын. Бiр айта кететiн жағдай, осы бағдарламаларды iске асыру жұмыстары үкiмет, қоғам және азаматтардың сұраныстарына жауабы. Дарындылық проблемасы жүйелi, себебi онда жеке адамның, қоғамның және әр түрлi ғылыми салалар мен бiрге үкiметтiң де қызығушылықтары бiрдей. Дарынды балалармен жұмыс iстеудегi қиыншылық пен ерекшелiктерiне қарай, әр түрлі салалардағы педагогтар, психологтар, соцологтар, өндiрiс iс-тәжиребелерi, өнер және спорт саласындағы мамандар қажет.
Дарынды балалардың проблемасын ашу, оқыту және одан әрi дамытудағы ғылыми және ғылыми-методикалық жүйелер қажет. Осының салдарынан Дарынды балалар бағдарламасында ең маңызды мақсаттарының бiрi оның теориялық және ғылыми әдiстердiң толық қамтамасыздандырылуы алға қойылған. Психологиялық тұрғыдан қарасақ дарындылық бұл қиын объект, онда эмоциональдық, баланың еркiн iс-қимылдары, себеп-салдар психофизиологиялық және адамның басқа да психологиялық сезiмдерi тығыз байланысқан.
Д.Б.Богоявленскаяның айтуынша, дарынды балалармен жұмыс iстеуде эмпирикалық жүйе аздық етедi. Бұл жүйеде психологиялық және педогогикалық қиындықтар үнемi туындап отырады. Олар дарындылықтың әр - қилы түрiмен көптеген қарама - қайшы теориялық жүйемен әдiстерге қазiргi бiлiм саласының вариативтiлiгi және дарынды балалардың әр түрлiлiгiне байланысты дайындалған мамандардың аздығында. Үкiметке қоғамда, бiлiм саласында дарындылық проблемасының маңыздылығын есептей келе, олардың бiлiм мекемелеріндегi рөлiн жоғарлатуы қажет, себебi жұмыс субъектiлерi болып тек ата-аналар, тәрбиешi, оқытушылар, психологтар, кәсiби мамандар ғана емес, оларға жауапты әрi заңды тұлғаларда есептеледі. Көптеген басылымдарда дарынды балалармен жұмыс iстеу жолдары жүйелi түрде болуының қажеттiлiгi айтылуда.
Олар интеллектуалдылықты жою шарттары:
-Жаңа сапалы бiлiм шарттарымен қамтамасыздандыру, адам мен ұжымның шығармашылық мүмкiндiктерi мен жаңа әдiстерiнiң дамуы.
-Аумақтағы бiлiмнiң көлемiн үлкейту және белгiлi бiр жердегi арнайы шарттармен дарынды балалардың жұмыстарын қамтамасыз ету.
Осы жоғарыда аталған жүйелердiң iс - жүзiне асуы ҚР-ның ғалымдарының iс - тәжiрибелерiнiң көбеюi, психологиялық дайындықтардың арттыруы, ресурстық базаның пайда болуымен тiкелей байланысты. Осы жоғарыда аталған жүйелердiң iс - жүзiне асуы психологиялық дайындықтардың артуы, ресурстық базаның пайда болуымен тiкелей байланысты. Бiлiм өндiрiсi мен көптеген әдебиеттерге сүйене келе, қазiргi уақытқа дейiн дарынды балалармен жұмыс iстеуде белгiлi бiр жетiстiктерге қол жеткiзгенiмiз бар олар: жалпы бiлiм берушi мекемелердiң жаңа түрлерiнiң ашылу - ғалымдар ассоциациялары дарынды балалармен жұмыс iстейтiн көптеген iс - тәжірибелер жасады. Дарынды балалардың проблемаларына байланысты көптеген методикалық мектептер, жиналыстар, арнайы семинарлар өткiзiлуде.
-- Бiлiм саласындағы мамандардың кәсiби шеберлiктерi көптеген методикалық жарыстарға қатысумен арттырылуда;
-- Дарынды балалардың проблемаларына байланысты көптеген методикалық
мектептер, жиналыстар, арнайы семинарлар өткiзiлуде;
-- Бiлiм саласындағы мамандардың кәсiби шеберлiктерi көптеген методикалық жарыстарға қатысумен арттырылуда;
-- Заман талабына сай құрал - саймандармен жабдықталуының арқасында,
материалдық базалар толықтыруда;
-- Жалпы бiлiм беру жүйесiнде жаңадан дәстүрлi емес қоғамдық жұмыстардың көп түрлерi пайда болуда;
Сонымен қатар, ең басты дарынды балалар мен жеткiншiктердiң оқыту жүйесiн жүргiзу проблемасы шешiлмеген. Ғалымдар осы мәселеге байланысты 2 көзқарас бiлдiруде.
Бiрiншiсiнде дарынды балаларға оқыту жүйесi арнайы мектептерде және арнайы педагогтар мен психологтар жүргiзсе, екiншi көзқараста дарынды балалар өздерiнiң қатарларымен орта мектептерде, бiрақ арнайы дайындалған бағдарламалармен оқытылулары тиiс деп айтуда. Н.Б. Шумакова өз елiмiздiң және шет елдерiнiң дарынды балалар оқыту жүйелерiн зерттей келе, дарынды балалардың оқыту жүйесiнiң бөлек проблема еместiгiн айтты. Оның дер кезiнде ашылмауына үлкендер жауапты, не оған жағдай жасамаған, не өздерiнiң оқыту әдiстерiн қолданбаған. Сондықтан да кез келген бiлiм мекемелерiн шығармашылық ортаны дамытуға басты назарды аудару қажет. Басқаша айтқанда, бiлiм институтына 2 көзқараста өте маңызды. Жалпы бiлiм беру мектептерi мен басқа бiлiм мекемелелерiнде адекваттық дарынды балаларды жетiлдiруде жағдайлар жасалуы қажет. Осы шарттардың бiреуi болып уақытылы бала дарындылығын табу болып тұр. Ол психологиялық және психолого-дидактикалық әдiстер арқылы табылады.
Екiншi маңызды шарттың бiрi болып әр түрлi денгейдегi дарынды бала теориялық және iс - жүзiндегі жұмыстарға вариативтiк оқыту материалдарын дайындау болып табылады. Дарындылықтың әртүрлiлiгiн есепке ала отырып, әр баламен жұмыс iстегенде тәсiлдердi дұрыс таңдау өте маңызды. Ол дарындылықтың қандай деңгейiмен жұмыс iстеген кезде:
-- Дарынды балалармен жұмыс iстегенде қандай мақсаттарды көздейсiң.
-- Дарынды балалардың жоғары алғырлығын не керiсiнше қажет бiлiм денгейiн арттыру. Осы жағдайда педагог, психолог, медицина және әлеуметтiк қызметкерлер мен ата-аналардың ортақтасуы мен дарынды балалардың бiлiм деңгейiне баға берiлуi қажет. М.А.Холоднаяның айтуынша, балалардың дарындылығын ашу тәсiлдерi, мамандардың дарындылық көзқарасына қандай екендiлiгiнде. Сондықтан, зерттеушiнiң ойынша ең бiрiншi баға беру жұмысының теориялық негiзiн анықтау қажет. Қорыта келе, дарынды балаларға тәсiлдердi құру, бiлiм деңгейiне қарай баға беру бұл - дарындылықтың тағы да бiр проблемасы болып тұр. М.А.Холоднаяның психодиагностикалық мониторигтi анықтауда бiрнеше ұсыныстары бар:
-- Баға беру жүйесiнiң ұзақтығының арқасында дарындылықтың пайда болуының жылдамдығын анықтау;
-- Жеке баланың дарындылығының деңгейiне қарай көптеген зерттеу жұмыстарын жүргiзу;
-- Баланың икемiне қарай мiнезiн анықтау;
-- Белгiлi бiр оқушының пәндiк және бiлiм беру жүйесiнде, бөлек психологиялық ерекшелiгiне қарай стратегия ойлап тауып, оған баға беру;
-- Баламен қарым-қатынас жұмысының диалогтік мiнездемесiне баға беру;
-- Балаға баға беру жұмыстары нақты өмiр кезеңдерiнде болуы қажет;
-- Пәндiк жағдайларды қолдану салдарынан баланың қабiлеттiлiгiн анықтау.
Бiр айта кететiнiмiз, осы бағытта өзiмiздiң және шетелдердің бiрталай мамандары жұмыс iстеуде. Мысал ретiнде, Д.Б.Богоявленскаяның Креативтiк тәсiлдер жүйесi, Ю.Д.Бабаеваның Психодиагностикалық тренингтiк тәсiлдерi, В.Н.Дружининнiң Белгiлi бiр жағдайдағы дәстүрлi тесттердi қолдану тәсiлi, Дж.Рензуллидiң Амал-тәсiлдердi таңдау жүйесi, Милгрэм мен Гонгтың Мектептен тыс уақыттағы шығармашылық белсендiлiк рөлiн есептеу еңбектерi. Негiзiнде баға беру проблемасы екi деңгейде қарастырылады: концептуалды және методикалық. Педагогикалық iс-тәжiрибеде бiрiншi концепцияға сүйене отырып, методиканы анықтап тауып, одан iс-тәжiрибе бойынша психологтар мұғалiмге зерттелген қорытындыларын айтады. Сонымен, баға беру жүйесi iс жүзiнде қарағанда өз алдына қағида екен. Ю. Д. Бабаеваның және В. И. Панованың айтуларына қарағанда, дарындылықты қандай көлемде көретiнiмiзге жетiк мән беруiмiз керек, себебi авторлардың айтуларынша, оқыту бағытының өзектiлiгi, оқушылардың тану ерекшелiктерi, бiр - бiрiнен ойлау қабiлеттерiнiң ерекшеленуi ой өрiсi деңгейi, ми қабiлетiнiң көлемi, мағлұматтарды қабылдау, оқыту жылдамдылығы осы жүйелерге тiкелей байланысты. Сонымен, дарынды балаларды iздеп тауып, олармен жұмыс iстеу - ғылым мен бiлiм жүйесiнiң проблемасы. Қазiргi кезде, өз елiмiздiң және шетел психолого-педагогикалық әдебиеттерде бала жастан тұлға ретiнде қалыптасу концепциялары көптеп келтiрiлген. (Л.И.Божович, П.Я.Гальперин, В.В.Давыдов, Л.В.Занков, В.Е.Мухина, Л.И.Новикова, Д.Б.Эльконин және А.Адлер, А.Маслоу, Ж.Пиаж, және З.Фрейд, Э.Ф.Ромм, Г.Юнг же т.б.). Көптеген психолого-педагогикалық зерттеулерде дарынды балалардың мынадай даму ерекшелiктерi байқалған:
-материалдарды оңай түсiнiп, оңай оқиды;
-зейiн деңгейлерi жоғары және сөз қоры өте бай;
-жаттап алудан гөрi сайысқа, жарысқа бейiмдiрек.
-басқа оқушыларға қарағанда алғыр және тапқыр болып келедi.
Бiрақ барлық мектептерде дарынды балаларға адамгершiлiк тәрбиесiн, дене шынықтыру мүмкiндiктерiн дамыту үшiн барлық қолайлы жағдайлар жасалынбаған. В.Г.Бориковтың айтуынша, осы проблемалардың шешуi мұғалiмдердiң бiлiм дәрежесiн жетiлдiруде және арнайы курстардың ашылуында. Осындай курстардың арқасында мамандардың өздерiнiң дарынды балаларға қолданылатын жаңаша әдiс-тәсiлдерi, амалдарды үйренiп, iс жүзiне асыруына ықпал бередi. Өзекті проблемалардың ең бастысы ата-аналармен қарым-қатынас. И.В.Калиттiң айтуынша қазiргi кезде
әсiресе үлкен қалаларда ата-аналар өз балаларының психо -- педагогикалық ынталарына аз көңiл бөледi, ал ауылды жерлерде тiптi балаларының дарынды, не дарынды еместiгiне мүлдем көңiл аударылмайды. Сондықтанда осы дарынды балаларды табу және дамыту проблемасының шешiмi Балалар құқығын қорғау жүйесiнде жүзеге асырылып құрылуы қажет. Сонымен, балалардың дарындылық проблемасының жүйелiлiгi көптеген факторларға байланысты, оның шешiмi ұйымдастырушылық, мамандырылған ғылыми -- методикалық, материалды -- техникалық шамаларға, қаржылай шарттарға тиесiлi. К.А.Абишев пен Ж.М.Абдильдиннiң ұсыныстары бойынша, қазiргi таңда, адамдардың қажеттiлiктерiн ескере отырып өзекті проблемалардың тағы бiреуi -- жаңаша ойлау қабiлетiн дамыту. Философиялық еңбектердi зерттей келе дарынды балалардың дамуына мына факторлар әсер етуде: тұқымқуалаушылық, тәрбие және орта. Сонымен қатар дарынды балалармен жұмыс атқарғанда тәрбиелiк мәнi бар сапалы жұмыстар аса қажет. Дарынды балаларды дамыту жүйесiн жүзеге асыру жолдары ары қарай психология және педагогика салаларында қажет етедi.

1.2. Дарынды балаларды оқытуда мұғалімге қойылатын талаптар
Ертеңгi күнiн бүгiнгiден гөрi нұрлы болуына ықпал етiп,адамзат қоғамын алға тартатын құдiретті күш тек білімде ғана. Демек, қай елдің болмасын өсіп-өркендеуі, өркениеттi дүниеде өзiндiк орын алуы оның ұлттық бiлiм жүйесiнiң деңгейiне, даму бағытына тiкелей байланысты. Бүгiнгi таңда қоғамдық қатынастардың саяси, әлеуметтік-экономикалық салаларындағы жағдайы түбiрiнен өзгередi. Соған орай жас ұрпақты оқыту, тәрбиелеу жұмыстарын қайта құру қажеттiгi туды. Ұлттың болашағы - ұрпағында болса,ұрпақ тәрбиесi ұстаз қолында. Ал ұстаз мұраты - жетілген,толыққанды азамат тәрбиелеу. Толыққанды азамат тәрбиелеу үшiн ақыл-ой тәрбиесi, имандылық, еңбек, тілдiк қатынас, патриоттық тәрбие берiлуi тиiс. Ұстаз болу жауапты да, әрі қиын мамандық, оның үстіне жас өркеннiң бойындағы табиғат берген ерекше құбылысты, дарындылықты тани бiлу дұрыс бағыт-бағдар бере білу екi есе қиын іс.
Әр пән мұғалімдерi әрбiр оқушыға арналған педагогикалық-психологиялық карта жүргізіп, осы картаны толтыру барысында диагностикалық жұмыстар жүргiзiп, әрбiр оқушының зейiнiн, есте сақтау қабiлетi, логикалық ойлауы, интеллектуалдығы, шығармашылық жұмысқа бейімдiлiгi бағаланады. Дарынды оқушымен жұмыс iстейтiн мұғалiмге қойылатын педагогикалық-психологиялық талаптарды келесi кезеңдерге бөлуге болады.
1.Мұғалiмнiң бағыт-бағдарына байланысты талаптар:
- дарынды оқушымен жұмыс iстеу қажеттiлiгiн сезiну;
- оқушыны жақсы көру және қабілетi жоғары оқушылармен жақсы қарым-қатынаста болу;
- дарынды оқушымен жұмыс істеуге қызығушылық және тиімді әдістер мен нәтижелі әдіс-тәсілдерді тынымсыз іздеу;
- дарынды оқушының ата-анасымен тығыз байланысын орнату;
- дарынды оқушымен жұмыс кезінде жоғары нәтижелерге қол жеткiзуге ұмтылу;
2.Мұғалiмнiң бiлiмiне қойылатын талаптар:
- оқытылатын пәнді мемлекеттiк стандарт деңгейiнен жоғары деңгейде бiлу;
- қызмет формасын, яғни бiрыңғай педагогикалық процесті білу;
- дарынды оқушыны оқытудың нәтижесiн нақты бағалай бiлуі;;
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.