Көмекші оқыту құралдары
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ОҚУ-АҒАРТУ
МИНИСТРЛІГІ
Бөбек колледжі
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Ағылшын тілінде дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыруда оқыту құралдарын пайдалану
Темірбай Айсулу
Пәні: Шетел тілін оқыту әдістемесі
Мамандығы: 01140100 - Бастауыш білім беру педагогикасы мен әдістемесі
Біліктілік: 4S01140102 Шетел тілінен бастауыш білім беру мұғалімі
Тобы: ҚБА-402
Жетекші: Жумабаева Э.А.
Қорғау күні: _____________2023 ж. Баға: __________
Алматы, 2023ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕ ДЫБЫСТАРДЫҢ ДҰРЫС АЙТЫЛУЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ОҚЫТУ ҚҰРАЛДАРЫН ПАЙДАЛАНУ
Ағылшын тілінде дыбыстардың дұрыс айтылуы ... ... ... ... ... ..5
Ағылшын тіліндегі дыбыстарды дұрыс оқыту мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
Ағылшын тіліндегі дыбыстарды оқыту құралдары арқылы дұрыс оқыту ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...8
2 АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ ДЫБЫСТАРДЫ ОҚУТУбеДАҒЫ ПАЙДАЛАНЫЛАТЫН ҚҰРАЛДАРДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
2.1 Негізгі оқыту құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 11
2.2 Көмекші оқыту құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .13
2.3 Оқытудың техникалық құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 15
3 АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ ДЫБЫСТАРДЫ ОҚЫТУДЫҢ ПРАКТИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ
3.1 Білім алушыларға ағылшын тіліндегі дыбыстарды дұрыс оқыту үшін қолданылатын әдіс-тәсілдер мен ойындар ... ... ... ... ... ... ... ... 17
3.2 Дыбыстарды үйретудегі қолданылған әдіс-тәсілдерді практикалық түрде жүзеге асыру ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ..23 КІРІСПЕ
Тіл- қарым-қатынас құралы. Адамдармен қатынасқа түсу үшін сөйлеу қабілеті мен тілдің маңызы орасан зор. Тіл бізде сөйлеу арқылы жүзеге асады және сөйлеу арқылы ғана дамып, сонымен өмір сүреді. Теориялық түрде сөйлеудің негізгі мағынасы адамның әлеммен қарым-қатынасы адам санасында көрініс табатын ой деп айтсақ та болады. Сөйлеудің негізгі мақсаты ойды ауызшы түрде жеткізу. Сөйлеуді адамдар өз ойларын жеткізгісі келгенде, бірдеңені айту қажеттіліктері туған кезде пайдаға асырады. Біріншіден, ол адам өмірінде қарым-қатынас функциясының қызметін атқарады. Екіншіден, сөйлеу қызметінің арқыасында адамдарда пікірталас пайда болады. Үшіншіден, сөйлеу қарым-қатынас тапсырмаларын шешу мақсатындағы өз ойыңды жеткізу.
Сөйлеу әрдайым белгілі мақсатқа көзделген. Сөйлеуге үйреті білім алушының сөйлегісі келу арманына қатысты. Бұл құбылысты іске асыру үшін білім алушы мен мұғалімнің арасында сыйластық пен қайырымды қарым-қатынас болуы керек. Мысалға алар болсақ, білім алушы My favorite game деген тақырыпты аса қызығушылықпен талқыға түсіреді. Білім алушы өзінің сүйікті ойындарын суреттеп, тіпті оның суретін салып, сипаттам береді. Өз сүйікті ойыны жайлы сыныпта әңгіме жүргізе алады.
Сөйлеу аудитория және де тыңдаушыға бағыттылған немесе де арналған деп айтсақ та болады. Яғни біз сөйлеу кезінде ойымызды, сөзімізді белгілі бір адамға бағыттаймыз. Мысалы білім алушы белгілі бір нәрсені айту кезінде оны сыныпқа немесе өзі қарым-қатынас жасап отырған адамға қатыстыруы қажет. Сөйлеу бізде эмоционалды боялған, эмоцияға толы түрде бола алады. Сөйлеуші айтып тұрған тақырыбына өзінің сезімін, қатысын білдіре алады. Мұны біз алғашқылармен де тікелей байланыстыра аламыз. Мысалға: My favorite game деген тақырыпта My favorite game is roblox, I like this game very much деген сөйлемде like ұнатамын деген сөзді белгілі бір екпінмен айта алады. Сөйлеу әрқашан алдын ала келісумен жүзеге асады. Мысалы, мұғалім білім алушылардан бірдеңе сұрар алдында білім алушылардың бұл тақырыпқа қатысы бар ма, лексикалық қорлары жетеді ме, білім алушының бұл сұраққа санасы сай ма деген сұраққа жауап бере алуы керек.
Сөйлеудің қалыптасуы жаттығулар жасау негізінде жүзеге асады. Сөйлеуді үйретудің бір тәсілі ретінде қарап көрсек. 3-4 сыныптарда ағылшын тілін үйрету тілдік бірліктер, тілдік үлгілер және құрылымдарда жүргізілгенде, айтылу дағдылары көрсетілген бірліктерде жүргізіледі. Мысалы, My name is... деген сөйлеу үлгісін білім алушылар түсінікті болатындай етіп айту керек. Бұл фразада [m, n, z, ai, ei, i] ағылшын дыбыстарынан, екпінді және екпінсіз элементтер мен интонациялық суреттен құралады. Дыбыстарды молшылығына қарамастан, бұл фраза білім алушыларға айту оңай болып келеді. Интонацияны білім алушылар мұғалімге қарап еліктеу арқылы игереді. Білім алушыларды ағылшын тілінде сөздерді дұрыс айтуға үйрету үшін, олардың әрқайсысына бірінші сабақтан бастап көңіл бөліп, игерілетін материалдың айтылуына хор немесе жеке формада жаттықтыруға болады. Хор бойынша айтқан кезде мұғалімнің ести алу қабілеті болуы керек. Хор бойынша жаттыққанда әр білім алушы белсенді түрде қатысуы дұрыс. Алайда жеке түрде де жаттықтыруды ұмытпау керек. Сабақта алдымен жақсы білетіндерді шақырып алып, олардың айтқанын қалған оқушыларға тыңдауға мүмкіншілек беру қажет. Осы арқылы өткен тақырыпты тағы бір игеру мүмкіншілігі әлсіз білім алушыларға түседі. Жаңа материалдарды арнайы фонетикалық жаттыығулар арқылы игерген тиімді. Бұл жаттығудың материалы дыбыс, сөз, сөз тіркесі, сөйлем және тұтас ұйқастар бола алады. Фонетикалық жаттығуды мұғалімнің өз дауысы арқылы да, дыбыстық жазулар арқылы да жүргізуге болады.
Бұл мақалада ағылшын тіліндегі дыбыстарды дұрыс айтылуын қалыптастыруда оқыту құралдарын қалай және дұрыс пайдалану мақсаттары мен міндеттері талқыланады.
Оқу пәні- шетел тілінен таңдау сабағы, жалпы білім беретін мектеп білім алушыларының тілі, олардың мазмұны, әдістері, формалары мен құралдары.
Курстық жұмыстың мақсаты- ағылшын тіліндегі дыбыстардың дұрыс оқытудың маңыздылығын түсіндіре өту.
Жұмыстың мақсаты:
Ағылшын тіліндегі дыбыстарды дұрыс оқытуға үйретудің маңыхдылығы мен құндылығын үйрету
Дыбыстарды дұрыс үйрету жолдарын көрсету
Дыбыстарды үйретудегі жаттығуларды қолдану бойынша практикалық жұмыстарды қарастыру
Құрылым. Курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 БӨЛІМ. АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕ ДЫБЫСТАРДЫҢ ДҰРЫС АЙТЫЛУЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ОҚЫТУ ҚҰРАЛДАРЫН ПАЙДАЛАНУ
Ағылшын тілінде дыбыстардың дұрыс айтылуы
Оқу - сөйлеу әрекетінің негізгі түрлерінің бірі. Оқу сөйлеу әрекетінің рецептивті түрлеріне жатады. Себебі ол графикалық белгілерді қабылдаудан, түсінуден тұрады. Оқу сөйлеу әрекетініңь тыңдау, жазу сияқты түрлерімен тығыз байланысты. Оқу мен жазу дағдыларының ағылшын тілін үйретудің бастапқы кездегі алатын орны ерекше. Оқу мен сөйлеу тығыз байланысты. Оқытудың екі түрі бар.
Дауыстап оқу
Іштей оқу
Ағылшын тілінің фонетикалық жүйесіне 44 дыбыс (20 дауысты және 24 дауыссыз) кіреді. Оның өзінде дауыссыз және дауысты дыбыстар 2-2 түрге бөлінеді. Дауыссыз дыбыстар- жұптастырылған және жұптастырылмаған болса, дауысты дыбыстар- монофтонгтар мен дифтонгтар болып бөлінеді. Сөз дыбыстан тұрады. Сол себепті сөзді тыңдаушыға түсінікті етіп жеткізу үшін дыбысты анық және қатесіз айту қажет. Дыбыстың бұрыс айтылуы сөздің бұлыңғыр немесе де қате болып айтылуына әкеліп соғады. Ағылышн тілінде дауыстар алдыңғы немесе артқы, ашық және жабық, домалақ не болмаса дөңгеленбеген, анық не болмаса мұрынды болуы мүмкін. Бұл анықтамаларды түсіну үшін артикуляциялық аппараттың құрылымын елестету керек.
Дауысты дыбыстардың алдыңғы және артқы, ашық және жабық болып бөлінуі тілдің орнына бойланысты. Дауысты дыбыстардың жоғарыда айта кеткендей домалақ, дауыссыз болып бөлінуі еріннің қатысуна байланысты. Дауысты дыбыстардың таза және мұрындық болып бөлінуі таңдай пердесінің орнынп байланысты болып келеді.
Ағылшынша дауысты дыбыстар болып бөлінеді монофтондар, яғни бір элементтен тұратын дыбыстар, және дифтонгтар, немесе трифтонгтар, яғни 2 немесе 3 элементтен тұратын дыбыстар. Дауысты дыбыстар қысқа немесе ұзын болуы мүмкін. Дыбыс ұзындығы транскрипцияда 2 нүктемен көрсетілген , . Оқушыларға дыбыстың қалай оқылатынын үйретпестен бұрын, мұғалім өзі қатесіз және мінсіз дыбыстың оқылуын білуі қажет.
Дауысты дыбыстар сөйлеу мүшелерінің қатысуына қарай (артикуляциясы бойынша) бөлінеді:
front-lingual - тілдің алдыңғы бөлігі арқылы жасалған дыбыстар - [ι], , [æ]
ортаңғы тіл - тілдің ортаңғы бөлігі арқылы жасалған дыбыстар - [ᴧ]
артқы лингвальды - тілдің артқы жағынан жасалған дыбыстар -, [u]
тұйық - ауызды сәл ашқанда пайда болатын дыбыстар - [ι], , [u]
ашық - кең ашық ауызбен айтылатын дыбыстар - [æ],
жартылай ашық (жартылай жабық) - жартылай ашық ауыздан жасалған дыбыстар - [e], [ᴧ].
Ағылшынша дауыссыз дыбыстар келесі принциптер бойынша жіктеледі:
тосқауылдың қалыптасу әдісі бойынша:
тоқтату - [k], [g], [p], [b], [m], [n]
ойық - [f], [v], [h], [l], [j], [w], [r], [t], [d], [θ], [ð]
окклюзиялық ойық - ,
белсенді сөйлеу мүшесінің жұмысына және кедергінің пайда болу орнына қарай:
ерін - [p], [b], [m], [w]
лабиодентальды - [f], [v]
алдыңғы тілді - [l], [n], [z], [s], [θ], [ð], [r], [t], [d]
орта тіл - [j], [Ʒ]
артқы тіл - [k], [g], [h]
дауыс байламдарының қатысуы бойынша:
дауысты - [r], [b], [g], [v], [m], [ð], [z], [d], [n]
саңырау - [p], [f], [θ], [k], [t], [s], [∫],
Соңғы дауыссыз дыбыстар күшті артикуляциямен сипатталады, артикуляцияның айтарлықтай әлсіреуі соңғы дауыссыз дыбыстарға тән.
Ағылшын тіліндегі дыбыстарды дұрыс оқыту мақсаты
Шетел тілін оқытудың маңыздылығын қарастырып көрелік. Қазіргі заманаи адамдар үшін шетел тілін білу, үйрену өте маңызды рөль атқаратындығы айдан анық. Оқу бізде танымдық және тәрбиелік рөл атқарады. Бұл бізде адамның сезімі мен еркін жеке тұлғаның қалыптасуына көмектеседі. Дәл осындай алдымызға мақсат қоя отыра мен білім алушыларға білім беремін. Шет тілін оқытудың негізгі мақсаттарының бірі -- оқу процесінде ақпарат алу қабілетін дамыту.
Сөйлем дыбыстардан тұрады. Дыбыстарды дұрыс оқу сөздің дұрыс айтылуына басты себепші болып табылады. Ағылшын тілін білім алушыларға үйретудің бастапқы этапы- дыбыстарды дұрыс оқыту. Дыбыстарды дұрыс оқытудың негізгі мақсаты- білім алушылар ағылшын тілінде тіл иесі секілді сөйлеуге үйрету. Бұндай жағдайда дыбыстарды мұғалім бірнеше әдіс-тәсілдерді қолдана отырып білім алушыларға үйрете алады. Жаңа материалдарды арнайы фонетикалық жаттығулар арқылы игерген дұрыс. Бұл жаттығудың материалы дыбыс, сөз, сөз тіркесі, сөйлем және тұтас ұйқастар бола алады. Фонетикалық жаттығуды мұғалімнің өз дауысы арқылы да, дыбыстық жазулар арқылыда жүргізуге болады. Дыбыстық жазулар арқылы білім алушыларды материалды тыңдауға, естуге және оны дұрыс жеткізуге дағдыландырған жөн. Бұл жағдайда білім алушының дыбыстық жазумен деген дағдылары көбейеді. Ал үлгерімі төмен оқушылар дыбыстық жазумен мұғалімнің көмегі арқылы жеке тапсырмалар орындауларына болады. Мұғалім білім алушылардың сөзді айтқанда неден қате жіберетінін байқап, оларды дұрыс жөндеу қажет. Мысалы, оқушы The tiger eats meat сөйлемінде eats сөзіндегі ұзақ [і:] деп айтудың орнына қысқа [i] деп жауап берсе, сөйлем мәнсіз болып қалады. Бұл жағдайда дауыстылардың ұзақтылығына мән берген жөн. Егер де мұғалім ағылшын тілінде жақсы сөйлеп, соның арқасында оқушылардың фонетикалық есту, өз-өзін бақылау, өз-өзін дұрыстау қабілеттерін қалыптастырып, сабақ кезінде дыбыстық жазулар қолданып және оқушылардың онымен сабақ кезінде, сабақтан соң немесе үйде жұмыс істеуге үйретсе, онда бұл білім алушыларға әжептәуір жуықталған дұрыс сөйлеумен қамтамасыз етеді. Фонетиканы үйрету- ағылшын тілі пәнінің басты мақсаты. Оқушы сөздің дұрыс дыбысталуын білсе ары қарай жаңа деңгейге көтерілу еш қиындық әкеліп соқпайды. Фонетикаға үйретудің мен тиімді екі тәсілді атап өтер едім. Біріншісі бізде- теориялық, екіншісі- практикалық. Менің ойымша екі тәсіл де қолдануға тиімді, бірақ, практикалық тәсілдің өз ерекшіліктері мен тез эффектісі бар. Теориялық оқытуда біздер көбінесе осы құралдарды пайдаланамыз- кітап, теориялық мәтіндер және т.б. Ал практикалық оқытуда- аудиожазбалар, бейнелер, акт құралдары және солай жалғаса береді. Теориялық оқыту бастауыш сынып білім алушыларына сай келе бермейді. Бастауыш сынып білім алушылары- ойын балалары, сол себепті көптеген мұғалімдер практикалық оқытуды сабақта пайдаланғанды жөн көреді. Фонетикалық оқытуды сабақтың басында жүргізген дұрыс. Сабақтың басында алдыңғы сабақта өткен сөздерді білім алушылардан сұрап, олардан сөзді қатты дыбыстап айтуын талап ету жөн. Ал егер қате дыбысталған жағдай болса міндетті түрде сол кезде қатені жөндеу керек. Егер қатені жөндеу дәл уақытында болмаса білім алушы сөздің айтылуының бірінші қате нұсқасын миына енгізіп алуы мүмкін. Және де сыныпта отырған білім алушыдар да қате дыбысталған сөзді қатесі жөнделмегеннен кейін дұрыс деп санауы мүмкін.
Теориялық оқыту- білім алушыларға тапсрымалар беріп, оны тек ауызша түсіндіру. Бастауыш сынып білім алушысына мұндай әдіс сай келмейді. Білім алушылар сабақтан тез зерігп кету немесе де зейіндерінің басқа нәрсеге ауысып кету қауіпі бар. Білім алушы сабақтың ортасына дейін бар ойын оқуға арнайды. Бұл дегеніміз зейін кемінде 15-20 минут сабаққа арналады. Бірақ білім алушыларға кітап бойынша ғана түсіндіріп және кітаптан ғана тапсырмалар берер болсақ, бала зейінін 15 минутта ұстай алмай қаламыз.
Практикалық оқыту- көптеген әдіс-тәсілдерді, көрнекіліктерді пайдалана отырып сабақ өту. Сабақты бастамас бұрын білім алушылардың назарын өзімізге аударту өте маңызды. Сол себептен үй тапсырмасын да көрнекіліктермен сұрап тұрған дұрыс. Мысалға алар болсақ, алдыңғы сабақта біз жаңа сөздер үйрендік. Өткен сөздердің суретін алып келіп оқушыларға көрсетіп сұрайтын болсақ олар аса қызығушылықпен сабаққа белсенді қатыса бастайды. Елестету қабілеттері арқылы суретті көргенде сөздердің аудармалары мен дұрыс дыбысталуы есіне түсетін болады. Жаңа сабақты түсіндірер кезде алдымен сол тақырыпқа байланысты аудиожазба тыңдата аламыз. Білім алушы жаңа тақырыпты өздері ашады және кейбір сөздердің дұрыс айтылуына құлақ асып, өздері де қайталайды. Сабақ ортасында егер де бос уақыт қалып бара жатса бейнежазбалар да көрсете аламыз. Кинолардан үзінділер немесе де мультфильмдер деген секілді. Бұл бізде білім алушыларда тыңдалым дағдыларын жақсартады. Айтылым дағдыларын арттыру үшін білім алушыларға ағылышн тілінде мәтіндер бере аламыз. Мәтіндер оқулықтың өзінде болса әр оқушыға абзац бойынша оқытып шықсақ та болады. Бұл жағдайда оқушыларда зейінділік пайда болады. Қазіргі таңда ағылшын тілі кеңінен қолданылады. Сол себепті ақпаратты дұрыс пайдаланып, дұрыс оқыған білім алушылар үшін өте маңызды.
Мұғалім материалды түсіндіру ұзақтығы 3,6 минуттан артық болуы тиіс, себебі бастауыш сынып білім алушыларының зейіні ауытқығыш болғандықтан, олар грамматикалық тақырыпты ұзақ тыңдап отыра алмайды.
Ағылшын тіліндегі дыбыстарды оқыту құралдары арқылы дұрыс оқыту.
Оқыту құралдарына оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру мен өткізу үшін көмек ретінде қолданылатын техникалық және техникалық құрал еместер жатады.
Мұғалім әрбір құралды қайда, қашан, қалай қолдануды және қандай нәтижеге жетуге болатынын білгенде ғана құралдың пайдалы қолдануына қол жеткізе алады.
Ағылшын тілінің мысалында қалай болатынын қарастырайық, оқудың процедуралық жағын, яғни оқу техникасын үйрету. Ағылшын тілінде оқуды меңгеру үлкен ағылшын тілінің графикалық және орфографиялық ерекшеліктерінен туындайтын қиындықтар бар. Қазақ тілі алфавиті мен ағылшын тілінің алфавитінде ұқсас әріптер мен дыбыстар саны аз емес. Дәл осы ақпаратты білім алушыларға айту керек. Тіпті мысалдар көрсетіп, салыстырсақ та болады. Мысалы, ng бізде ң болып оқылады және тағы да басқа осындай мысалдар келтірсек те болады. Ағылшын тілін үйретудегі ең қиын процестің бірі - оқушынын оқуға үйрету. Себебі ағылышын тілінде 26 әріп 146 әріптік белгі бар. Егер ағылшын тілі алфавитін қазақ тілінің алфавитімен салыстырсақ ұқсас әріптер K, M, T, ал қалғандары G, H, J, R, S, W, Z әріптері мүлдем жоқ. Ал қалған әріптер А, С, Н, О, Ф, У, Х екі тілге де ортақ.
Оқыту әріпті, сөзді және графеманы таныстырудан басталады. Бұл үшін карточкаларды қолдану ыңғайлы. Және де ереже бойынша оқылмайтын сөзді жеке таныстыру:
Lake, plane, have, Mike
Сөздердің сыңарын таңдап алу:
Does-goes, people-pupil, from-form, come-some, though-through
Оқуды үйретуде негізгі орын алатын транскрипцияны үйрету.
Сабақ басында білім алушыларға жаңа тақырыпқа байланысты бейнежазбалар көрсетуге де болады. Мысалы, жаңа сабақ тақырыбы My pet болса, білім алушыларға үй жануарлары туралы ағылшын тілінде бейнежазбалар көрсетсек болады. Бейнежазбада бідім алушыларға таныс емес үй жануарлар атын таныстырып, оларды карточкаларға белгілеп, кейін карточкалар бойынша ойын ойната аламыз. Бұның арқасында білім алушыларда есте сақтау қабілеті артады. Бейнежазбаны бір рет толықтай көрсетіп, кейін білім алушылардан не түсінгенін сұраймыз. Бір рет талқылап алған соң, бейнежазбаны қайта көрсетіп, әр абзацтан кейін тоқтатып, ендігіде әр сөйлемді аударатын боламыз. Сонда білім алушылар жаңа тақырыпты тереңінен меңгерген болады және сөздердің дұрыс оқылуын үйренеді.
Ішінен оқуда негізгі орын көруге, көзді пайдалануға беріледі. Ішінен оқыған кезде лексикалық, грамматикалық және айту дағдылары қамтылады.
Оқудың үш түрлі қызметі болады. Олар бізде:
Жүйелеу, жинақтау
Танымдық
Қарым-қатынас
Ондағы негізгі мақсат- ағылшын тілін оқыту арқылы білім алушының өнегелік және эстетикалық жағынан әр жақты дамыған, саяси идеялық жағынан танымды еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Демек, ағылшын тілінің құрылысын және оны тәжірибелік жағынан меңгеру оқу процесінде бірте-бірте қатынастық ұйымдастыру тиімді деп айтуға болады. Өйткені, қатынастық тәсіл оқу процесінің барлық жағын қамтиды:
- сабақ әдістерін таңдау, оны жүргізу әдістері, жолдары, сабақ мазмұнының тәрбиелік жіне білімдік меңгерудегі дағдысы мен қабілеті, т.б.
Әңгіме әдісі немесе сұрақ-жауап әдісі, ол кейде эвристикалық (эврика грек.-таптым) әдісі деп те аталады. Мұғалім сұрақ қояды, білім алушылар оқулықтан оқып немесе өз білгендері бойынша сұраққа жауап береді. Бұл әдіс білім алушыларды ойландырады, өз пікірін ашық айтуға жігерлендіреді, белсенділіктерін күшейтеді және зейіндерін сабаққа бұрады.
Эвристикалық әдіс кей кезде проблемалық әдіспен де ұштасады. Әңгіме кезінде білім алушының алдына белгіді бір міндет не болмаса проблема қойылады. Ал сол проблемаларды білім алушылар өздері шешеді. Мысалы: білім алушыларға бірнеше сөйлем беріледі, соның ішінде әр түрлі септікте тұрған зат есімдерді табу керек.
Оқушылар өздік жұмыстарды, әр түрлі тапсырмаларды, жаттығуларды ешкімнін көмегенсіз өздері орындау керек. Мысалға, мұғалім грамматикалық талдауға мәтін береді. Әуелі ауызша, содан соң жазбаша жоспар жасатады. Мұндай жаттығуларды оқушылар өздері жасап, оның жасалу жолдарын түсіндіре алу керек. Білім алушыларға өзіндік жұмыс істеу тек білімді бекіту үшін ғана емес, жаңа тақырыпты, материалдарды түсіндіруде де қолданылады.
БӨЛІМ. АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ ДЫБЫСТАРДЫ ОҚУТУДАҒЫ ПАЙДАЛАНЫЛАТЫН ҚҰРАЛДАРДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
Негізгі оқыту құралдары
Оқыту құралдарының түрлері. Орта мектепте қолданылатын оқыту құралдарын мынандай топтарға бөлуге болады:
1)пайдаланылуына байланысты негізгі және қосымша;
2)оқушыға немесе мұғалімге арналған;
3) информацияның қабылдау түріне байланысты есту, көрі, көру-есту;
4)техниканы пайдалануына байланысты техникалық және техникалық және техникалық емес.
Негізгі оқыту құралына- оқу әдістемелік комплексі: оқулық, мұғалімге арналған кітап жатады. Бірақ оқулық пен мұғалім кітабын пайдаланғанда техникалық оқыты құралдары өте қажет. Мысалы: екінші және үшінші сыныпқа арналған оқыту-әдістемелік комплексіне оқулық, кітаппен бірге дыбыстық жазба да бар. Ал төртінші және бесінші сыныптарда грамматиканы пайдалану ағылшын тілінің дыбыстарының айтылу дағдыларын үйретіп, тыңдау және оқуды дамытады. Қосымша оқыту құралдарныа транспаранттар мен кодоматериалдар жатады.
Сонымен қатар ағылшын тілі кабинетіндегі барлық құралдар қосымша құралдар болып табылады.
Екінші сыныптағы негізгі құралдарға: бағдарлама, мұғалім кітабы, оқулық, дыбыстық жазбалар, дидактикалық карточкалар жатады. Ал төртінші сыныпта: бағдарлама, мұғалім кітабы, пластинкалар жинағы, көрнекіліктер жинағы: суреттер, грамматикалық таблицалар, видеофильмдер, лингафондық практикум жатады. Бесінші сыныпта тек бағдарлама, оқулық, мұғалім кітабы, грампластинка, көрнекіліктер жатады.
Қосымша құралдарға ... жалғасы
МИНИСТРЛІГІ
Бөбек колледжі
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Ағылшын тілінде дыбыстардың дұрыс айтылуын қалыптастыруда оқыту құралдарын пайдалану
Темірбай Айсулу
Пәні: Шетел тілін оқыту әдістемесі
Мамандығы: 01140100 - Бастауыш білім беру педагогикасы мен әдістемесі
Біліктілік: 4S01140102 Шетел тілінен бастауыш білім беру мұғалімі
Тобы: ҚБА-402
Жетекші: Жумабаева Э.А.
Қорғау күні: _____________2023 ж. Баға: __________
Алматы, 2023ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1 АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕ ДЫБЫСТАРДЫҢ ДҰРЫС АЙТЫЛУЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ОҚЫТУ ҚҰРАЛДАРЫН ПАЙДАЛАНУ
Ағылшын тілінде дыбыстардың дұрыс айтылуы ... ... ... ... ... ..5
Ағылшын тіліндегі дыбыстарды дұрыс оқыту мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
Ағылшын тіліндегі дыбыстарды оқыту құралдары арқылы дұрыс оқыту ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...8
2 АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ ДЫБЫСТАРДЫ ОҚУТУбеДАҒЫ ПАЙДАЛАНЫЛАТЫН ҚҰРАЛДАРДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
2.1 Негізгі оқыту құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 11
2.2 Көмекші оқыту құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .13
2.3 Оқытудың техникалық құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 15
3 АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ ДЫБЫСТАРДЫ ОҚЫТУДЫҢ ПРАКТИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ
3.1 Білім алушыларға ағылшын тіліндегі дыбыстарды дұрыс оқыту үшін қолданылатын әдіс-тәсілдер мен ойындар ... ... ... ... ... ... ... ... 17
3.2 Дыбыстарды үйретудегі қолданылған әдіс-тәсілдерді практикалық түрде жүзеге асыру ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ..23 КІРІСПЕ
Тіл- қарым-қатынас құралы. Адамдармен қатынасқа түсу үшін сөйлеу қабілеті мен тілдің маңызы орасан зор. Тіл бізде сөйлеу арқылы жүзеге асады және сөйлеу арқылы ғана дамып, сонымен өмір сүреді. Теориялық түрде сөйлеудің негізгі мағынасы адамның әлеммен қарым-қатынасы адам санасында көрініс табатын ой деп айтсақ та болады. Сөйлеудің негізгі мақсаты ойды ауызшы түрде жеткізу. Сөйлеуді адамдар өз ойларын жеткізгісі келгенде, бірдеңені айту қажеттіліктері туған кезде пайдаға асырады. Біріншіден, ол адам өмірінде қарым-қатынас функциясының қызметін атқарады. Екіншіден, сөйлеу қызметінің арқыасында адамдарда пікірталас пайда болады. Үшіншіден, сөйлеу қарым-қатынас тапсырмаларын шешу мақсатындағы өз ойыңды жеткізу.
Сөйлеу әрдайым белгілі мақсатқа көзделген. Сөйлеуге үйреті білім алушының сөйлегісі келу арманына қатысты. Бұл құбылысты іске асыру үшін білім алушы мен мұғалімнің арасында сыйластық пен қайырымды қарым-қатынас болуы керек. Мысалға алар болсақ, білім алушы My favorite game деген тақырыпты аса қызығушылықпен талқыға түсіреді. Білім алушы өзінің сүйікті ойындарын суреттеп, тіпті оның суретін салып, сипаттам береді. Өз сүйікті ойыны жайлы сыныпта әңгіме жүргізе алады.
Сөйлеу аудитория және де тыңдаушыға бағыттылған немесе де арналған деп айтсақ та болады. Яғни біз сөйлеу кезінде ойымызды, сөзімізді белгілі бір адамға бағыттаймыз. Мысалы білім алушы белгілі бір нәрсені айту кезінде оны сыныпқа немесе өзі қарым-қатынас жасап отырған адамға қатыстыруы қажет. Сөйлеу бізде эмоционалды боялған, эмоцияға толы түрде бола алады. Сөйлеуші айтып тұрған тақырыбына өзінің сезімін, қатысын білдіре алады. Мұны біз алғашқылармен де тікелей байланыстыра аламыз. Мысалға: My favorite game деген тақырыпта My favorite game is roblox, I like this game very much деген сөйлемде like ұнатамын деген сөзді белгілі бір екпінмен айта алады. Сөйлеу әрқашан алдын ала келісумен жүзеге асады. Мысалы, мұғалім білім алушылардан бірдеңе сұрар алдында білім алушылардың бұл тақырыпқа қатысы бар ма, лексикалық қорлары жетеді ме, білім алушының бұл сұраққа санасы сай ма деген сұраққа жауап бере алуы керек.
Сөйлеудің қалыптасуы жаттығулар жасау негізінде жүзеге асады. Сөйлеуді үйретудің бір тәсілі ретінде қарап көрсек. 3-4 сыныптарда ағылшын тілін үйрету тілдік бірліктер, тілдік үлгілер және құрылымдарда жүргізілгенде, айтылу дағдылары көрсетілген бірліктерде жүргізіледі. Мысалы, My name is... деген сөйлеу үлгісін білім алушылар түсінікті болатындай етіп айту керек. Бұл фразада [m, n, z, ai, ei, i] ағылшын дыбыстарынан, екпінді және екпінсіз элементтер мен интонациялық суреттен құралады. Дыбыстарды молшылығына қарамастан, бұл фраза білім алушыларға айту оңай болып келеді. Интонацияны білім алушылар мұғалімге қарап еліктеу арқылы игереді. Білім алушыларды ағылшын тілінде сөздерді дұрыс айтуға үйрету үшін, олардың әрқайсысына бірінші сабақтан бастап көңіл бөліп, игерілетін материалдың айтылуына хор немесе жеке формада жаттықтыруға болады. Хор бойынша айтқан кезде мұғалімнің ести алу қабілеті болуы керек. Хор бойынша жаттыққанда әр білім алушы белсенді түрде қатысуы дұрыс. Алайда жеке түрде де жаттықтыруды ұмытпау керек. Сабақта алдымен жақсы білетіндерді шақырып алып, олардың айтқанын қалған оқушыларға тыңдауға мүмкіншілек беру қажет. Осы арқылы өткен тақырыпты тағы бір игеру мүмкіншілігі әлсіз білім алушыларға түседі. Жаңа материалдарды арнайы фонетикалық жаттыығулар арқылы игерген тиімді. Бұл жаттығудың материалы дыбыс, сөз, сөз тіркесі, сөйлем және тұтас ұйқастар бола алады. Фонетикалық жаттығуды мұғалімнің өз дауысы арқылы да, дыбыстық жазулар арқылы да жүргізуге болады.
Бұл мақалада ағылшын тіліндегі дыбыстарды дұрыс айтылуын қалыптастыруда оқыту құралдарын қалай және дұрыс пайдалану мақсаттары мен міндеттері талқыланады.
Оқу пәні- шетел тілінен таңдау сабағы, жалпы білім беретін мектеп білім алушыларының тілі, олардың мазмұны, әдістері, формалары мен құралдары.
Курстық жұмыстың мақсаты- ағылшын тіліндегі дыбыстардың дұрыс оқытудың маңыздылығын түсіндіре өту.
Жұмыстың мақсаты:
Ағылшын тіліндегі дыбыстарды дұрыс оқытуға үйретудің маңыхдылығы мен құндылығын үйрету
Дыбыстарды дұрыс үйрету жолдарын көрсету
Дыбыстарды үйретудегі жаттығуларды қолдану бойынша практикалық жұмыстарды қарастыру
Құрылым. Курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 БӨЛІМ. АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕ ДЫБЫСТАРДЫҢ ДҰРЫС АЙТЫЛУЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ОҚЫТУ ҚҰРАЛДАРЫН ПАЙДАЛАНУ
Ағылшын тілінде дыбыстардың дұрыс айтылуы
Оқу - сөйлеу әрекетінің негізгі түрлерінің бірі. Оқу сөйлеу әрекетінің рецептивті түрлеріне жатады. Себебі ол графикалық белгілерді қабылдаудан, түсінуден тұрады. Оқу сөйлеу әрекетініңь тыңдау, жазу сияқты түрлерімен тығыз байланысты. Оқу мен жазу дағдыларының ағылшын тілін үйретудің бастапқы кездегі алатын орны ерекше. Оқу мен сөйлеу тығыз байланысты. Оқытудың екі түрі бар.
Дауыстап оқу
Іштей оқу
Ағылшын тілінің фонетикалық жүйесіне 44 дыбыс (20 дауысты және 24 дауыссыз) кіреді. Оның өзінде дауыссыз және дауысты дыбыстар 2-2 түрге бөлінеді. Дауыссыз дыбыстар- жұптастырылған және жұптастырылмаған болса, дауысты дыбыстар- монофтонгтар мен дифтонгтар болып бөлінеді. Сөз дыбыстан тұрады. Сол себепті сөзді тыңдаушыға түсінікті етіп жеткізу үшін дыбысты анық және қатесіз айту қажет. Дыбыстың бұрыс айтылуы сөздің бұлыңғыр немесе де қате болып айтылуына әкеліп соғады. Ағылышн тілінде дауыстар алдыңғы немесе артқы, ашық және жабық, домалақ не болмаса дөңгеленбеген, анық не болмаса мұрынды болуы мүмкін. Бұл анықтамаларды түсіну үшін артикуляциялық аппараттың құрылымын елестету керек.
Дауысты дыбыстардың алдыңғы және артқы, ашық және жабық болып бөлінуі тілдің орнына бойланысты. Дауысты дыбыстардың жоғарыда айта кеткендей домалақ, дауыссыз болып бөлінуі еріннің қатысуна байланысты. Дауысты дыбыстардың таза және мұрындық болып бөлінуі таңдай пердесінің орнынп байланысты болып келеді.
Ағылшынша дауысты дыбыстар болып бөлінеді монофтондар, яғни бір элементтен тұратын дыбыстар, және дифтонгтар, немесе трифтонгтар, яғни 2 немесе 3 элементтен тұратын дыбыстар. Дауысты дыбыстар қысқа немесе ұзын болуы мүмкін. Дыбыс ұзындығы транскрипцияда 2 нүктемен көрсетілген , . Оқушыларға дыбыстың қалай оқылатынын үйретпестен бұрын, мұғалім өзі қатесіз және мінсіз дыбыстың оқылуын білуі қажет.
Дауысты дыбыстар сөйлеу мүшелерінің қатысуына қарай (артикуляциясы бойынша) бөлінеді:
front-lingual - тілдің алдыңғы бөлігі арқылы жасалған дыбыстар - [ι], , [æ]
ортаңғы тіл - тілдің ортаңғы бөлігі арқылы жасалған дыбыстар - [ᴧ]
артқы лингвальды - тілдің артқы жағынан жасалған дыбыстар -, [u]
тұйық - ауызды сәл ашқанда пайда болатын дыбыстар - [ι], , [u]
ашық - кең ашық ауызбен айтылатын дыбыстар - [æ],
жартылай ашық (жартылай жабық) - жартылай ашық ауыздан жасалған дыбыстар - [e], [ᴧ].
Ағылшынша дауыссыз дыбыстар келесі принциптер бойынша жіктеледі:
тосқауылдың қалыптасу әдісі бойынша:
тоқтату - [k], [g], [p], [b], [m], [n]
ойық - [f], [v], [h], [l], [j], [w], [r], [t], [d], [θ], [ð]
окклюзиялық ойық - ,
белсенді сөйлеу мүшесінің жұмысына және кедергінің пайда болу орнына қарай:
ерін - [p], [b], [m], [w]
лабиодентальды - [f], [v]
алдыңғы тілді - [l], [n], [z], [s], [θ], [ð], [r], [t], [d]
орта тіл - [j], [Ʒ]
артқы тіл - [k], [g], [h]
дауыс байламдарының қатысуы бойынша:
дауысты - [r], [b], [g], [v], [m], [ð], [z], [d], [n]
саңырау - [p], [f], [θ], [k], [t], [s], [∫],
Соңғы дауыссыз дыбыстар күшті артикуляциямен сипатталады, артикуляцияның айтарлықтай әлсіреуі соңғы дауыссыз дыбыстарға тән.
Ағылшын тіліндегі дыбыстарды дұрыс оқыту мақсаты
Шетел тілін оқытудың маңыздылығын қарастырып көрелік. Қазіргі заманаи адамдар үшін шетел тілін білу, үйрену өте маңызды рөль атқаратындығы айдан анық. Оқу бізде танымдық және тәрбиелік рөл атқарады. Бұл бізде адамның сезімі мен еркін жеке тұлғаның қалыптасуына көмектеседі. Дәл осындай алдымызға мақсат қоя отыра мен білім алушыларға білім беремін. Шет тілін оқытудың негізгі мақсаттарының бірі -- оқу процесінде ақпарат алу қабілетін дамыту.
Сөйлем дыбыстардан тұрады. Дыбыстарды дұрыс оқу сөздің дұрыс айтылуына басты себепші болып табылады. Ағылшын тілін білім алушыларға үйретудің бастапқы этапы- дыбыстарды дұрыс оқыту. Дыбыстарды дұрыс оқытудың негізгі мақсаты- білім алушылар ағылшын тілінде тіл иесі секілді сөйлеуге үйрету. Бұндай жағдайда дыбыстарды мұғалім бірнеше әдіс-тәсілдерді қолдана отырып білім алушыларға үйрете алады. Жаңа материалдарды арнайы фонетикалық жаттығулар арқылы игерген дұрыс. Бұл жаттығудың материалы дыбыс, сөз, сөз тіркесі, сөйлем және тұтас ұйқастар бола алады. Фонетикалық жаттығуды мұғалімнің өз дауысы арқылы да, дыбыстық жазулар арқылыда жүргізуге болады. Дыбыстық жазулар арқылы білім алушыларды материалды тыңдауға, естуге және оны дұрыс жеткізуге дағдыландырған жөн. Бұл жағдайда білім алушының дыбыстық жазумен деген дағдылары көбейеді. Ал үлгерімі төмен оқушылар дыбыстық жазумен мұғалімнің көмегі арқылы жеке тапсырмалар орындауларына болады. Мұғалім білім алушылардың сөзді айтқанда неден қате жіберетінін байқап, оларды дұрыс жөндеу қажет. Мысалы, оқушы The tiger eats meat сөйлемінде eats сөзіндегі ұзақ [і:] деп айтудың орнына қысқа [i] деп жауап берсе, сөйлем мәнсіз болып қалады. Бұл жағдайда дауыстылардың ұзақтылығына мән берген жөн. Егер де мұғалім ағылшын тілінде жақсы сөйлеп, соның арқасында оқушылардың фонетикалық есту, өз-өзін бақылау, өз-өзін дұрыстау қабілеттерін қалыптастырып, сабақ кезінде дыбыстық жазулар қолданып және оқушылардың онымен сабақ кезінде, сабақтан соң немесе үйде жұмыс істеуге үйретсе, онда бұл білім алушыларға әжептәуір жуықталған дұрыс сөйлеумен қамтамасыз етеді. Фонетиканы үйрету- ағылшын тілі пәнінің басты мақсаты. Оқушы сөздің дұрыс дыбысталуын білсе ары қарай жаңа деңгейге көтерілу еш қиындық әкеліп соқпайды. Фонетикаға үйретудің мен тиімді екі тәсілді атап өтер едім. Біріншісі бізде- теориялық, екіншісі- практикалық. Менің ойымша екі тәсіл де қолдануға тиімді, бірақ, практикалық тәсілдің өз ерекшіліктері мен тез эффектісі бар. Теориялық оқытуда біздер көбінесе осы құралдарды пайдаланамыз- кітап, теориялық мәтіндер және т.б. Ал практикалық оқытуда- аудиожазбалар, бейнелер, акт құралдары және солай жалғаса береді. Теориялық оқыту бастауыш сынып білім алушыларына сай келе бермейді. Бастауыш сынып білім алушылары- ойын балалары, сол себепті көптеген мұғалімдер практикалық оқытуды сабақта пайдаланғанды жөн көреді. Фонетикалық оқытуды сабақтың басында жүргізген дұрыс. Сабақтың басында алдыңғы сабақта өткен сөздерді білім алушылардан сұрап, олардан сөзді қатты дыбыстап айтуын талап ету жөн. Ал егер қате дыбысталған жағдай болса міндетті түрде сол кезде қатені жөндеу керек. Егер қатені жөндеу дәл уақытында болмаса білім алушы сөздің айтылуының бірінші қате нұсқасын миына енгізіп алуы мүмкін. Және де сыныпта отырған білім алушыдар да қате дыбысталған сөзді қатесі жөнделмегеннен кейін дұрыс деп санауы мүмкін.
Теориялық оқыту- білім алушыларға тапсрымалар беріп, оны тек ауызша түсіндіру. Бастауыш сынып білім алушысына мұндай әдіс сай келмейді. Білім алушылар сабақтан тез зерігп кету немесе де зейіндерінің басқа нәрсеге ауысып кету қауіпі бар. Білім алушы сабақтың ортасына дейін бар ойын оқуға арнайды. Бұл дегеніміз зейін кемінде 15-20 минут сабаққа арналады. Бірақ білім алушыларға кітап бойынша ғана түсіндіріп және кітаптан ғана тапсырмалар берер болсақ, бала зейінін 15 минутта ұстай алмай қаламыз.
Практикалық оқыту- көптеген әдіс-тәсілдерді, көрнекіліктерді пайдалана отырып сабақ өту. Сабақты бастамас бұрын білім алушылардың назарын өзімізге аударту өте маңызды. Сол себептен үй тапсырмасын да көрнекіліктермен сұрап тұрған дұрыс. Мысалға алар болсақ, алдыңғы сабақта біз жаңа сөздер үйрендік. Өткен сөздердің суретін алып келіп оқушыларға көрсетіп сұрайтын болсақ олар аса қызығушылықпен сабаққа белсенді қатыса бастайды. Елестету қабілеттері арқылы суретті көргенде сөздердің аудармалары мен дұрыс дыбысталуы есіне түсетін болады. Жаңа сабақты түсіндірер кезде алдымен сол тақырыпқа байланысты аудиожазба тыңдата аламыз. Білім алушы жаңа тақырыпты өздері ашады және кейбір сөздердің дұрыс айтылуына құлақ асып, өздері де қайталайды. Сабақ ортасында егер де бос уақыт қалып бара жатса бейнежазбалар да көрсете аламыз. Кинолардан үзінділер немесе де мультфильмдер деген секілді. Бұл бізде білім алушыларда тыңдалым дағдыларын жақсартады. Айтылым дағдыларын арттыру үшін білім алушыларға ағылышн тілінде мәтіндер бере аламыз. Мәтіндер оқулықтың өзінде болса әр оқушыға абзац бойынша оқытып шықсақ та болады. Бұл жағдайда оқушыларда зейінділік пайда болады. Қазіргі таңда ағылшын тілі кеңінен қолданылады. Сол себепті ақпаратты дұрыс пайдаланып, дұрыс оқыған білім алушылар үшін өте маңызды.
Мұғалім материалды түсіндіру ұзақтығы 3,6 минуттан артық болуы тиіс, себебі бастауыш сынып білім алушыларының зейіні ауытқығыш болғандықтан, олар грамматикалық тақырыпты ұзақ тыңдап отыра алмайды.
Ағылшын тіліндегі дыбыстарды оқыту құралдары арқылы дұрыс оқыту.
Оқыту құралдарына оқу-тәрбиелеу процесін ұйымдастыру мен өткізу үшін көмек ретінде қолданылатын техникалық және техникалық құрал еместер жатады.
Мұғалім әрбір құралды қайда, қашан, қалай қолдануды және қандай нәтижеге жетуге болатынын білгенде ғана құралдың пайдалы қолдануына қол жеткізе алады.
Ағылшын тілінің мысалында қалай болатынын қарастырайық, оқудың процедуралық жағын, яғни оқу техникасын үйрету. Ағылшын тілінде оқуды меңгеру үлкен ағылшын тілінің графикалық және орфографиялық ерекшеліктерінен туындайтын қиындықтар бар. Қазақ тілі алфавиті мен ағылшын тілінің алфавитінде ұқсас әріптер мен дыбыстар саны аз емес. Дәл осы ақпаратты білім алушыларға айту керек. Тіпті мысалдар көрсетіп, салыстырсақ та болады. Мысалы, ng бізде ң болып оқылады және тағы да басқа осындай мысалдар келтірсек те болады. Ағылшын тілін үйретудегі ең қиын процестің бірі - оқушынын оқуға үйрету. Себебі ағылышын тілінде 26 әріп 146 әріптік белгі бар. Егер ағылшын тілі алфавитін қазақ тілінің алфавитімен салыстырсақ ұқсас әріптер K, M, T, ал қалғандары G, H, J, R, S, W, Z әріптері мүлдем жоқ. Ал қалған әріптер А, С, Н, О, Ф, У, Х екі тілге де ортақ.
Оқыту әріпті, сөзді және графеманы таныстырудан басталады. Бұл үшін карточкаларды қолдану ыңғайлы. Және де ереже бойынша оқылмайтын сөзді жеке таныстыру:
Lake, plane, have, Mike
Сөздердің сыңарын таңдап алу:
Does-goes, people-pupil, from-form, come-some, though-through
Оқуды үйретуде негізгі орын алатын транскрипцияны үйрету.
Сабақ басында білім алушыларға жаңа тақырыпқа байланысты бейнежазбалар көрсетуге де болады. Мысалы, жаңа сабақ тақырыбы My pet болса, білім алушыларға үй жануарлары туралы ағылшын тілінде бейнежазбалар көрсетсек болады. Бейнежазбада бідім алушыларға таныс емес үй жануарлар атын таныстырып, оларды карточкаларға белгілеп, кейін карточкалар бойынша ойын ойната аламыз. Бұның арқасында білім алушыларда есте сақтау қабілеті артады. Бейнежазбаны бір рет толықтай көрсетіп, кейін білім алушылардан не түсінгенін сұраймыз. Бір рет талқылап алған соң, бейнежазбаны қайта көрсетіп, әр абзацтан кейін тоқтатып, ендігіде әр сөйлемді аударатын боламыз. Сонда білім алушылар жаңа тақырыпты тереңінен меңгерген болады және сөздердің дұрыс оқылуын үйренеді.
Ішінен оқуда негізгі орын көруге, көзді пайдалануға беріледі. Ішінен оқыған кезде лексикалық, грамматикалық және айту дағдылары қамтылады.
Оқудың үш түрлі қызметі болады. Олар бізде:
Жүйелеу, жинақтау
Танымдық
Қарым-қатынас
Ондағы негізгі мақсат- ағылшын тілін оқыту арқылы білім алушының өнегелік және эстетикалық жағынан әр жақты дамыған, саяси идеялық жағынан танымды еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Демек, ағылшын тілінің құрылысын және оны тәжірибелік жағынан меңгеру оқу процесінде бірте-бірте қатынастық ұйымдастыру тиімді деп айтуға болады. Өйткені, қатынастық тәсіл оқу процесінің барлық жағын қамтиды:
- сабақ әдістерін таңдау, оны жүргізу әдістері, жолдары, сабақ мазмұнының тәрбиелік жіне білімдік меңгерудегі дағдысы мен қабілеті, т.б.
Әңгіме әдісі немесе сұрақ-жауап әдісі, ол кейде эвристикалық (эврика грек.-таптым) әдісі деп те аталады. Мұғалім сұрақ қояды, білім алушылар оқулықтан оқып немесе өз білгендері бойынша сұраққа жауап береді. Бұл әдіс білім алушыларды ойландырады, өз пікірін ашық айтуға жігерлендіреді, белсенділіктерін күшейтеді және зейіндерін сабаққа бұрады.
Эвристикалық әдіс кей кезде проблемалық әдіспен де ұштасады. Әңгіме кезінде білім алушының алдына белгіді бір міндет не болмаса проблема қойылады. Ал сол проблемаларды білім алушылар өздері шешеді. Мысалы: білім алушыларға бірнеше сөйлем беріледі, соның ішінде әр түрлі септікте тұрған зат есімдерді табу керек.
Оқушылар өздік жұмыстарды, әр түрлі тапсырмаларды, жаттығуларды ешкімнін көмегенсіз өздері орындау керек. Мысалға, мұғалім грамматикалық талдауға мәтін береді. Әуелі ауызша, содан соң жазбаша жоспар жасатады. Мұндай жаттығуларды оқушылар өздері жасап, оның жасалу жолдарын түсіндіре алу керек. Білім алушыларға өзіндік жұмыс істеу тек білімді бекіту үшін ғана емес, жаңа тақырыпты, материалдарды түсіндіруде де қолданылады.
БӨЛІМ. АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ ДЫБЫСТАРДЫ ОҚУТУДАҒЫ ПАЙДАЛАНЫЛАТЫН ҚҰРАЛДАРДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
Негізгі оқыту құралдары
Оқыту құралдарының түрлері. Орта мектепте қолданылатын оқыту құралдарын мынандай топтарға бөлуге болады:
1)пайдаланылуына байланысты негізгі және қосымша;
2)оқушыға немесе мұғалімге арналған;
3) информацияның қабылдау түріне байланысты есту, көрі, көру-есту;
4)техниканы пайдалануына байланысты техникалық және техникалық және техникалық емес.
Негізгі оқыту құралына- оқу әдістемелік комплексі: оқулық, мұғалімге арналған кітап жатады. Бірақ оқулық пен мұғалім кітабын пайдаланғанда техникалық оқыты құралдары өте қажет. Мысалы: екінші және үшінші сыныпқа арналған оқыту-әдістемелік комплексіне оқулық, кітаппен бірге дыбыстық жазба да бар. Ал төртінші және бесінші сыныптарда грамматиканы пайдалану ағылшын тілінің дыбыстарының айтылу дағдыларын үйретіп, тыңдау және оқуды дамытады. Қосымша оқыту құралдарныа транспаранттар мен кодоматериалдар жатады.
Сонымен қатар ағылшын тілі кабинетіндегі барлық құралдар қосымша құралдар болып табылады.
Екінші сыныптағы негізгі құралдарға: бағдарлама, мұғалім кітабы, оқулық, дыбыстық жазбалар, дидактикалық карточкалар жатады. Ал төртінші сыныпта: бағдарлама, мұғалім кітабы, пластинкалар жинағы, көрнекіліктер жинағы: суреттер, грамматикалық таблицалар, видеофильмдер, лингафондық практикум жатады. Бесінші сыныпта тек бағдарлама, оқулық, мұғалім кітабы, грампластинка, көрнекіліктер жатады.
Қосымша құралдарға ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz