Сапа менеджменті тарихы

«Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» КеАҚ

«Көлік-энергетика» факультеті

«Стандарттау және сертификаттау, метрология» кафедрасы

«Квалиметрия» пәні бойынша

курстық жұмыс

«Жалпы менеджмент пен сапа менеджменті арасындағы байланыс»

Орындаған: Райхан Аяжан, СжС-23 тобы

(қолы)

Тексерген: Керимкулов Ж. К.

(қолы)

Астана 2023

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

Қазіргі бизнес әлемінде тиімді басқару табысты нәтижелерге қол жеткізудің және ұйымдардың тұрақты дамуының негізгі факторына айналуда. Бұл тұрғыда жалпы менеджмент пен сапа менеджменті арасындағы байланыс ерекше маңызға ие болады. Жалпы менеджмент компанияны басқарудың көптеген аспектілерін қамтиды, ал сапа менеджменті өнім немесе қызмет сапасының жоғары деңгейін қамтамасыз етуге бағытталған. Осы тұрғыда менеджменттің осы екі бағыты арасындағы байланысты зерттеу осы салаларға бірлескен әсер етудің стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуге, операциялық тиімділікті жақсартуға және тұтынушылардың қанағаттануын қамтамасыз етуге қалай ықпал ететінін түсіну үшін қажет болады. Бұл мәтінде біз жалпы менеджмент пен сапа менеджментінің өзара әрекеттесуінің негізгі аспектілерін қарастырамыз, олардың қазіргі ұйымдардың жетістігіне әсерін анықтаймыз.

Жалпы менеджмент пен сапа менеджментін біріктіру стратегиялық қажеттілік болып табылады, өйткені бұл екі сала да бір-бірін толықтырады және күшейтеді. Стратегияларды әзірлеуге, өнімділіктің жоғары деңгейіне және ресурстарды басқаруға бағытталған жалпы менеджмент тұтынушылардың жоғары стандарттары мен үміттеріне сәйкес келетін өнімдерді немесе қызметтерді құруға бағытталған Сапа менеджментінің принциптері мен тәжірибелерінен өз қосымшасын табады.

Осы екі бағыттың өзара байланысының маңызды аспектісі клиенттің қанағаттануына жалпы назар аудару болып табылады. Жалпы менеджмент, даму стратегияларын тұжырымдау және бәсекелестік артықшылықтарға жету жолдарын анықтау, клиенттердің қажеттіліктері мен үміттерін ескеруі керек. Сапа менеджменті өз кезегінде өнімнің стандарттар мен клиенттердің талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ете отырып, өндірістің немесе қызмет көрсетудің барлық кезеңдерінде сапаны бақылауды қамтамасыз етеді.

Үздіксіз жетілдіру-менеджменттің екі бағытының да негізгі қағидасы. Жалпы менеджмент тиімдірек және инновациялық процестерді дамытуға ұмтылады, ал сапа менеджменті өнім немесе қызмет сапасын жүйелі түрде жақсартуға бағытталған. Олардың бірлескен әсері ұйымға нарықтың өзгеретін жағдайларына бейімделуге мүмкіндік беретін үздіксіз жетілдіру циклін жасайды.

Осылайша, жалпы менеджмент пен сапа менеджменті арасындағы байланыс кәсіпорындардың табыстылығын анықтайтын маңызды динамиканы білдіреді. Бұл серіктестік қазіргі заманғы бизнес әлемінің сын-қатерлеріне дайын неғұрлым тұрақты, тиімді және клиентке бағдарланған ұйымдар құруға мүмкіндік береді.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. Менеджмент

1. 1. Менеджмент модельдері мен принциптері

Менеджмент - ресустарды, процестерді және адамдарды басқару. Адам тек 3 жұмысшыны басқарса да, үлкен компанияның 10 мың қызметкерін басқарса да менеджер болып табылады. Жалпылама, менджмент функциясы - басқару. Дегенмен бұл салада «менеджмент» және «басқару» терминдері әртүрлі қолданылады. Көбінесе эксперттердің ойынша «басқару» - жалпы адамдарды өз қол астанда ұстау, ал менджмент - тек адамдарды ғана емес, оған қоса қандай да бір ресурстар мен процестерді де басқару.

Қазіргі таңда менеджменттің көп модельдері бар. Соның ішінде басым үш түрлі модель бар. Олар:

- Американдық;

- Батыс Еуропалық

- Жапондық

Американдық модель өте формальды және команда ішіндегі қарым-қатынастар спорттық командадағы қарым-қатынастарға ұқсас. Жоспарлау ұзақ мерзімді. Мансаптық өсу жылдамдығы жеке нәтижелерге байланысты, жалдау мерзімі көбінесе қысқа мерзімді болады. Басымдық ресурстарды аз жұмсау арқылы максималды пайда алу болып табылады.

Жапондық модель компанияның құндылықтарына негізделген идеологиямен сипатталады, оның ішіндегі қарым-қатынастары отбасылық қатынастарға ұқсас. Шешім қабылдау және жауапкершілік жүйесі көбінесе ұжымдық болып табылады. Кез келген бағамен сапаға басты назар аударылады. Еңбек өнімділігін арттыруға көңіл бөлуге байланысты кадрлардың тұрақтамауының іс жүзінде толық болмауы. Жапондық модельде «өмір бойы жалдау» кең таралған, онда компания бар тәжірибеге емес, адамның әлеуетіне назар аудара отырып, қызметкерлерді өсіреді.

Батыс еуропалық модель американдық және жапондық модельдердің ортасы болып табылады. Ресми емес қарым-қатынастармен формальдылықтар сұйылтылған, байланыс орнату мүмкіндігі бағаланады.

Басқару үлгісін таңдау кезінде көбінесе дайын шешімдер негізге алынады, бірақ олар аумақтық немесе ұлттық ерекшеліктер мен менталитетті ескере отырып, байыпты бейімделусіз тамырға түспеуі мүмкін.

Өзгерістердің үнемі өсіп келе жатқан жылдамдығына байланысты басқарудың классикалық үлгілері икемді парадигмалар мен концепциялармен ауыстырылады: ептілік, «көгілдір» ұйымдар, голакратия, бірақ олар әрқашан тәжірибенің сынағына төтеп бере бермейді.

1. 2 Менеджер

Менеджер - қандай да бір ұйымың, ұжымның жақсы нәтижеге апаратын маман, менеджмен саласының субъектісі. Бұл үлкен компаниядағы шағын бөлімнің де, бүкіл ұйымның жұмысын ұйымдастыра алатын қызметкер. Ағылшынша «management» сөзі аудармада «басқару» дегенді білдіреді, ал менеджер - басқаратын адам, басқарушы. Ол кез келген ұйымға қажет. Менеджер деп қарапайым дүкен иесін де, үлкен фирманың, компанияның бастығын да атай алмыз.

1. 3 Менеджмент функциялары

Жоспарлау. Жоспарлау ұйымның мақсат қою жүйесін анықтай алады және мақсаттарды қоюға әсер етеді, ал керісінше - жоспарлар бұрыннан анықталған және тұжырымдалған мақсаттар негізінде құрылуы мүмкін. Ал менеджер қандай нәтижеге жету керектігін және оған қалай жету керектігін анықтайды. Мысалы, келесі жарты жылдықта тауар сатылымын 20%-ға көтеру.

Қолданылатын басқару үлгісіне байланысты жоспарлау тәсілдерде де түбегейлі ерекшеленуі мүмкін:

Бірнеше жылға арналған қатаң өндіріс жоспарынан;

Белгісіздік жағдайында итерацияларға негізделген икемді жоспарлау жүйелеріне дейін: Scrum, Kanban.

Ұйымдастыру. Ресми түрде іс-әрекетті ұйымдастырудың екі кезеңін бөліп көрсетуге болады:

- Ұйымдық құрылымды қалыптастыру;

- Жұмыс процестерін ұйымдастыру.

Басқару моделіне байланысты ұйымдық құрылым әртүрлі болуы мүмкін. Жоғарыда айтылғандай, сорттардың ауқымы әртүрлі болады:

• Қатаң басқару жүйесінен;
• Әрқайсысы жұмыс форматын және ішкі тәртіпті өз бетінше белгілейтін

дербес өзін-өзі ұйымдастыратын топтар тобына дейін.

Жұмыс процестерін ұйымдастыру мыналарды қамтиды:

• Тиісті қызметкерлер мен бөлімдердің құзыреттерін біріктіру;
• Компанияның стратегиялық және тактикалық мақсаттарына жету үшін ресурстар мен міндеттерді тиімді бөлу.

Мотивация. Мотивтің маңызы зор - адамды еңбекке итермелейтін ішкі себеп. Өйткені ынталы қызметкерлер өз мақсаттарына тезірек жетеді. Мотивация келесі схема бойынша қалыптасады:

• Қызметкерлер берілген тапсырмаларды біледі;
• Ықтимал сыйақылармен танысу;
• Алынған ақпаратты мүмкіндіктер мен қажеттіліктермен салыстыру;
• Әрекетке кірісу.

Бақылау. Сыртқы және ішкі бақылау бар:

Сыртқы бақылауды әртүрлі тексеруші органдар жүзеге асырады: салық, өрт, техникалық инспекция, санитарлық-эпидемиологиялық қызмет, банктер.

Ішкі бақылау - ұйым ішіндегі басқармалар бақылауы. Менеджер бәрі жоспарға сай болатынына көз жеткізеді - егер бірдеңе дұрыс болмаса, әрекет етеді. Мысалы, ол күн сайын қызметкерлердің атқарған жұмысы жайында есеп жүргізеді. Есеп қорытындысы бойынша қызметкерлердің біреуі өзіне тағайындалған жұмысты атқара алмай жатса, оны басқа жұмысшыға тапсырады.

Басқару функциялары мыналар үшін қажет:

• Басқару шешімдері қабылданатын мәліметтерді алу.
• Компанияның алға қойған мақсаттарына жету барысын бақылау.
• Материалдық құндылықтардың, маңызды және құпия ақпараттың сақталуы.
• Ресурстарды ұтымды және тиімдірек бөлу.

Бақылаудың үш кезеңін бөлуге болады:

Алдын ала - бұл жоспарлау кезеңінде ережелер қалыптасады.

Қазіргі - тікелей процестер кезінде жүзеге асырылады.

Қорытынды - қорытындылау, талдау және нәтиже алу.

Басқару жүйесін құру және өзгерту кезінде экономикалық тиімділікті салыстыру қажет. Егер бақылау шығындары оны жүзеге асырудан түскен пайдадан немесе үнемдеуден асып кетсе, онда мұндай жүзеге асырудың орындылығын мұқият таразылау керек.

Бақылау кезінде жолдан ауытқуларды немесе мақсаттарға жетудің жоспарланған динамикасына сәйкессіздіктерді ең ерте кезеңде болжау және анықтау маңызды. Сонымен қатар, ауытқуларды тіркеу үшін ғана емес, сонымен қатар олардың пайда болу себептерін талдау, тенденциялар мен логикалық заңдылықтарды анықтау үшін. Бұл түзету шешімдерін қабылдауға көмектеседі.

Үйлестіру. Кейбір дереккөздерде басқарудың негізгі функцияларына үйлестіру де кіреді - әртүрлі бөлімдер, қызметкерлер және менеджерлер арасындағы байланыстарды қалыптастыру. Өз кезегінде бұл тістегершіктердің дұрыс жумыс істеуіне кепілдік береді.

Менеджмент субъектілері - басқару функцияларын атқаратын адамдар. Менеджрлер, бастықтар, басқарма топтары. Ал объектілеріне - басқарылатын қызметкерлерді, системаларды, ресурстарды және процестерді жатқызуға болады.

1. 4 Менеджердің міндеттері

Менеджер міндеттерінің тізімін шексіз кеңейтуге болады - олар мемлекетке, компанияға, менеджердің құзыретіне және басқа да көптеген факторларға байланысты ерекшеленеді. Ең көп кездесетіні:

- тауарларды өндіруді немесе қызметтерді көрсетуді ұйымдастыру;

- қызметкерлерді ынталандыру жүйесін әзірлеу;

- мақсатты аудиторияның сұранысы мен қажеттіліктерін талдау;

- бизнес-процестерді және өндіріс шығындарын оңтайландыру;

- кадрларды іріктеу, ал кейбір компанияларда жаңадан келгендерді оқытуды ұйымдастыру;

- компанияның немесе бөлімнің даму стратегиясын әзірлеу;

- қандай ресурстар қажет екенін бағалау және оларды табу;

- жұмыстың сапасын және берілген тапсырмалардың орындалуын бақылау;

- қызметкерлер үшін нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу;

-процестерді автоматтандыру және инновация.

Ірі компанияларда бұл мәселелерді шешуге әртүрлі адамдар жауапты болуы мүмкін. Мысалы, HR менеджері қызметкерлерді іріктеу мен оқытуға, ал инновациялық менеджер автоматтандыру мен цифрландыруға жауапты. Шағын компанияларда менеджерлер көптеген тапсырмаларды біріктіретін лауазымдар бар. Мысалы, бөлім басшысы қызметкерлерді таңдайды, ынталандыру жүйесін әзірлейді, тапсырмаларды таратады, олардың орындалуын бақылайды және тұтынушылардың қажеттіліктерін талдайды.

1. 5 Менеджмент түрлері

1-кесте

2. Сапа менеджменті

Қазіргі даму деңгейінде «сапа» ұғымы күрделі құрамдас бөлік ретінде қарастырылады, оның ішінде түпкілікті өнімнің сапасы, басқару сапасы, жеткізу немесе жұмыс сапасы, адамдардың (қызметкерлердің) өмір сүру сапасы және тұтастай алғанда қоғам.

Сапа менеджменті - ұйымның сенімді және үздіксіз жұмысын қамтамасыз ететіндей құрылымдалған, үйлестірілген және өзара байланысты басқару қызметі.

2. 1 Сапа менеджменті тарихы

Сапа менеджментіне қызығушылық жаппай өнеркәсіптік өндірістің пайда болуымен бірге пайда болды. 19 ғасырдың аяғынан бүгінгі күнге дейін сапаны басқару белгілі бір өндіріс технологияларының дамуымен байланысты бірнеше кезеңдерден өтті. Бұл кезеңдердің нақты белгіленген шекаралары жоқ. Қайталанатын кезеңдер туралы айту дұрысырақ болар еді, өйткені басқарудың белгілі бір әдістері мен өндіріс технологияларын әзірлеу және орнату бір сәтте басталып, аяқталмайды.

Бірінші кезеңде сапа менеджменті өнімнің параметрлері мен сипаттамаларын бақылауға көп көңіл бөлді. Бұл кезең 19 ғасырдың аяғы мен 20 ғасырдың басында орын алады. Ол өнімге мұқият назар аударумен және өнімдегі проблемаларды анықтаумен сипатталады. Осы кезеңде әрбір өнімді тексеретін зауыттарда дамыған және үлкен сапаны бақылау қызметтері пайда болды. Бақылау әдетте өндірістік циклдің соңында жүзеге асырылады және арнайы дайындалған инспекторларды тартуды талап етеді.

Екінші кезең шамамен 20 ғасырдың 20-50-жылдарына жатады. Бұл кезең «процесті басқару кезеңі» немесе «процесті басқару кезеңі» деп аталады. Сапа менеджменті назарды өнімнен өндірістік процестерге ауыстырады. Бұл ауысу процесті бақылау және бақылау диаграммаларының статистикалық әдістерін жасау арқылы мүмкін болды. Нәтижесінде тексеруге кететін шығындарды айтарлықтай қысқартып, өнім сапасын жақсартуға мүмкіндік туды.

Сапа менеджменті оның дамуының үшінші кезеңі 50-80-жылдардың басына дейін өтті. Өтпелі кезеңнің көп бөлігі жапондық компаниялардың өз өнімдерін бәсекеге қабілеттілігін арттыруға күш салуымен байланысты. Бұл кезеңді «сапаны жақсарту» немесе «сапаны қамтамасыз ету» кезеңі деп атауға болады. Бұл кезеңде сапа менеджменті жалпы кәсіпорынның ішкі жүйелерін - өндірістік процестерді, басқару процестерін, қосалқы процестерді, персоналды басқаруды, сатып алуды, өткізуді, өнімді өткізуді және т. б. жақсартуға бағытталған.

Төртінші кезең шамамен 60-жылдардың соңы, 70-жылдардың басында қалыптаса бастады. Ол тұтынушы үшін өнімнің ең маңызды сипаттамаларына назар аударумен байланысты. Осы кезеңде өндірушілер арасындағы бәсекелестік айтарлықтай артады. Сапа менеджменті сапаны жоспарлауға көп көңіл бөле бастады, сондықтан бұл кезеңді «сапаны жоспарлау кезеңі» деп атауға болады.

2. 2 Сапа менеджменті негіздері

Ұйымды басқару сапаға қатысты барлық іс-әрекеттер белгіленген сапа мақсаттарына бағынатынын және осы мақсаттарға жету үшін ұйымның жоспарлар жүйесін құрастырғанын, қажетті ресурстарға ие болғанын және қойылған мақсатқа жету үшін іс-әрекеттер жасайтынын білдіреді.

Сапа менеджменті төрт негізгі компонентті қамтиды:

• сапа бақылауы;
• сапа кепілдігі;
• сапаны жоспарлау;
• сапаны арттыру.

Сапаны бақылау - бақылау объектісінің белгіленген талаптарға сәйкестігін бағалау қызметі. Бағалау қызметі өлшеулерді, сынақтарды, бақылауларды, бақылауды, тексеруді, калибрлеуді және басқа да әрекеттерді қамтуы мүмкін, олардың нәтижесі байқалған сипаттамалардың мәндерін көрсетілгендермен салыстыру болып табылады.

Сапаны қамтамасыз ету - белгіленген талаптарды орындауға болатын жүйелі (тұрақты) қызмет. Оған өндіріс, басқару, материалдық қамтамасыз ету, техникалық қызмет көрсету және т. б.

Сапаны жоспарлау - бұл объектінің қажетті сипаттамаларын анықтауды және олардың мақсатты мәндерін орнатуды қамтитын әрекеттер. Сапа менеджменті сапа мақсаттарын қою сияқты әрекеттерді білдіреді. Сапаны жоспарлау мақсаттарға жету үшін қажетті процестер мен ресурстарды анықтауды да қамтиды.

Сапаны жақсарту - бұл ұйымның объектіге қойылатын талаптарды қанағаттандыру қабілетін арттыруға болатын әрекеттерді жүзеге асыру. «Нысан» түсінігі бойынша сапа менеджменті өнімді, процестерді, басқару жүйелерін және ұйымды тұтастай қарастырады.

Осылайша, сапа менеджменті сапаны басқару философиясын, теориясын және практикалық әдістерін қамтитын қолданбалы ғылымның жеткілікті үлкен және көлемді бөлімі болып табылады.

Сапа менеджментінің қүжаттар жүйесі

2. 3 Сапа менеджменті принциптері

Тұтынушыларға толығымен назар аудара отырып, ұйымның тиімділігін үздіксіз жақсартуға бағытталған ұзақ мерзімді ілгерілеуі мен әрекеті үшін қажетті жан-жақты және іргелі ережелер немесе сенім сапаны басқарудың негізгі принциптерін анықтайды.

Тарихи тұрғыдан сапа менеджменті он негізгі қағидатты тұжырымдаған:

1. Тұтынушыны процестің ең маңызды құрамдас бөлігі ретінде қарастыру.
2. Басшылықтың кәсіпорынды басқарудың жаңа жүйесін енгізу бойынша ұзақ мерзімді міндеттемелерді қабылдауы.
3. Кемелдікте шек жоқ деген сенім.
4. Проблеманың алдын алу оны туындағаннан кейін шешуден оңайырақ екеніне сенімділік.
5. Қызығушылық, көшбасшылық және басшылықтың тікелей қатысуы.
6. «Нөлдік ақаулар» сөзінде көрсетілген жұмыс стандарты.
7. Кәсіпорын қызметкерлерінің ұжымдық және жеке тұлғалардың қатысуы.
8. Алдымен процестер, содан кейін адамдар жетілдіріледі.
9. Жеткізушілер біздің мақсаттарымызды түсінсе, серіктес болады деген сенім.
10. Ерен еңбегін тану.

Кез келген жүйе сырттан басшылықты қажет етеді. Жүйенің жұмыс істеу мақсаты барлығына бірдей және онымен байланысты әрбір адамға белгілі болуы керек. Ортақ мақсат болмаса, жүйе өмір сүре алмайды. Жүйенің мақсаттары оның иелігіндегі ресурстарға сәйкес болуы керек.

Жүйе - объектінің мақсатына жету үшін бірге жұмыс істейтін қарастырылып отырған объектінің ішіндегі өзара байланысты элементтердің желісі.

Белгіленген мақсаттың көрінісі ретінде әрекеттің нәтижесін алу процесі осы жүйені құрайтын барлық элементтердің оңтайлы өзара әрекеттесуімен қамтамасыз етіледі.

Тұтынушылар үшін бәсекелестіктегі табыс кәсіпорынның немесе мекеменің өндірістік мақсаттардың сапасын орындау сапасына қаншалықты дәл және тез аудара алатындығына байланысты. Орындау сапасы ең алдымен өнімнің өмірлік циклінің бірінші кезеңінде қойылған мақсаттардың сапасына байланысты.

Басқару объектісі ретінде өнімділік сапасы оның барлық құрамдас бөліктерімен сипатталады: талдау, жобалау, жоспарлау, бақылау.

2. 4 Сапа менеджментінің тұтынушыға маңызы

Сапа менеджменті тұтынушылардың қанағаттануын және кәсіпорындардың ұзақ мерзімді табысын қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Тұтынушылар үшін сапа менеджментінің маңыздылығын көрсететін бірнеше аспектілер:

1. Өнім немесе қызмет сапасын жақсарту. Сапа менеджменті өндіріс немесе қызмет көрсету процестерін үнемі жетілдіруге бағытталған. Бұл бизнеске тұтынушылардың күткеніне сәйкес келетін немесе одан асатын өнімдерді жасауға көмектеседі.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс