Ұлықбек Есдәулет поэзиясының поэтикасы

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1. ҚАЗАҚ ПОЭЗИЯСЫ ЖӘНЕ ҰЛЫҚБЕК ЕСДӘУЛЕТ

1. 1 ХХ ғасырдағы қазақ лирикасы және Ұ. Есдәулет . . . 6

1. 2. Ұ. Есдәулет поэзиясындағы дәстүр сабақтастығы . . . 21

2. Ұ. ЕСДӘУЛЕТ ЛИРИКАЛАРЫНДАҒЫ КӨРКЕМДІК ІЗДЕНІСТЕР

2. 1. Ақынның азаматтық лирикасының көркемдігі . . . 34

2. 2. Ұ. Есдәулет лирикаларының құрылысы мен өлшем-өрнектер . . . 52

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 57

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 59

КIРIСПЕ

Қазақ әдебиетінің 20-ғасырдағы даму жолы халқымыздың сол тұстағы тарихи-әлеуметтік жағдайына байланысты болды. Бұл ғасырда қазақ қоғамы бұрынғы дәуірлерге қарағанда біраз өзгерістерді басынан өткеріп, ілгері өрлеуге бет бұрған-ды. Халыққа Еуропалық өнердің есігі ашылып оқу, өнер-білім самалы қазақ даласына жайылды.

Қазақ ақын-жазушыларының шеберлігі бұл тұста арта түсті. Олар ұлттық әдебиеттің дәстүрлі жетістіктерін жете игеріп қана қоймай, ілгері іздене берді. Батыс пен Шығыс поэзиясына қолдары жетіп өрісін ұзартты. Қазақ поэзиясы бұрынғы өсиет өлең, арнау, толғау, жыр сияқты басым болып келген ескі жанр түрлеріне жаңалықтар қосты. Қазақ лирикасының өзі сан түрлі жаңа жүйелермен байи түсті. Лириканың бұрын дидактикалық сарыны басым болса, енді оның суретті, пейзажистік, образдылық жақтары бой ала бастады. Адамның арақатынасы, махаббат сезімдері, ішкі психологиялық дүниесі нәзік лиризммен әсерлі бейнеленіп, адамның іші мен сырты бірдей әдемі, жоғары адамгершілікпен ұштасуы көкселді. Адам өмірі жан-жақты жырланып, қоғамдық сана, философиялық ой-тұжырымдары, дәуір жаңалықтары кеңінен жырға қосылды.

Ұлы Абай қазақ поэзиясында жаңалық жыршысы болып, оның реалистік бетін ашса, музыка өнерінің қазақ топырағындағы жаңа бағытын Біржан мен Ақан бастап берді. Бұлардың өнерімізді дамытудағы әсерлері, олардың өскен орталары, алған өнегелері, шығармаларының қайнар көзі - бәрі сабақтас. Қазақтың сал-серілері атанған Біржан мен Ақан шығармашылығы біз тілге тиек етіп отырған азаматтық лириканың озық үлгілері десек те болады. Олар өзінің дер шағындағы талант табыстарын түгел дерлік жас ұрпаққа арнап, солардың жүректерін тебірентер тамаша туындылар жасады. Жоғары адамгершілік идеяларға толы өміршең поэзия, асқақ та әсем ән әуендерін қалдырды.

Поэзия - әдебиеттің көне саласы. М. Базарбаев сөзімен айтқанда « . . . жасаған сайын жасара түсетін жанды саласы» [1, 3-б. ] . ХХ ғасыр қазақ әдебиетін басқа адамзаттық әдеби дамудың деңгейіне көтерген ғасыр болды. Лирика жанры да толысып, өсіп өркендеді. Ақындар лирика жанры арқылы қоғамның ең өзекті мәселелерін көтеріп, тақырыптық - мазмұндық жағынан байытып, сұлу сөзден сурет соғып, көркемдік жағынан да дами түсті.

Поэзия туралы Абай: «Туғанда дүние есігін ашады өлең. . » немесе «Өлең - сөздің патшасы, сөз - сарасы», - деп аса жоғары бағаласа, М. Мақатаев «Поэзия-менімен егіз бе едің? Сен мені сезесің бе, неге іздедім . . . »деп, ақындықтың адамға табиғат берген сый екендігін дәріптейді. Ал Т. Айбергенов «Ақын болып өмір сүру - Оңай деймісің қарағым . . . » деп ақындықтың үлкен жауапкершілік екендігін айтады. Ал лирика ғалым З. Қабдоловтың сөзімен айтар болсақ «грекше- Lyra-музыка аспабы аты. Ой мен сезімді астастыра суреттейтін терең психологиялық шығарма. Лирикалық өлеңдер ауыз әдебиетінен басталған. Шартты түрде баллада, арнау, идиллия, мадригал, ода, сонет, ой, элегия, эпиталама, эпиграмма, эпитафия, пастрал, эклога т. б. деп бөлуге болады»[2; 56б ]

Зерттеудің өзектілігі . Қазіргі таңда қазақ әдебиеттану ғылымында лирика жанры жан-жақты зерттелу үстінде. Адам жасаған сайын, әдебиет те жасай бермек, әдебиет зерттелгенде, лирика да зерттелуді тоқтатпайды. Оның тарихына, даму процестеріне, поэтикасына байланысты әр түрлі ғылыми еңбектер жарық көруде. Оның ішінде жекелеген ақындар шығармашылығына қатысты да еңбектер баршылық. Әйтседе, астанадан шалғай облыс орталығын мекен етіп, қоғамның көкейкесті мәселелерін сөз етіп, шындық пен шынайылықты ту етіп жүрген ақындардың бірі - Ұлықбек Есдәулет шығармашылығына, оның азаматтық лирикасына қатысты ғылыми еңбек жоқ деп айта аламыз. Ақындығына батылдығын серік еткен қаламгер шығармашылығындағы азаматтық лириканы сөз ете отырып, қоғамдағы саяси құбылыстар мен азаматтық позициядан азды-көпті хабардар боламыз. Осы тұрғыдан келгенде зерттеу жұмысымыздың тақырыбы әдебиеттану ғылымы үшін, қоғамымыздың мәдени-рухани дамуы үшін өзекті мәселе екендігімен ерекшеленеді.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік «Алаш» сыйлығының лауреаты талантты ақын Ұлықбек Есдәулетов шығармашылығы туралы аракідік мақалалардан басқа іргелі зерттеулер жоқ. Мақалалардың басты көпшілігі ақын шығармашылығына жалпылама сипаттаулар жасаудан аса қоймаған. Әсіресе оның азаматтық үні, ұлттық болмысы, өз заманының өрелі де келелі мәселелерін көтерген шығармашылығы арнайы зерттеуді қажет етеді.
Диплом жұмысы осы бір тың да күрделі тақырыпты ашуға бағытталған.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың негізгі мақсаты Ұ. Есдәулетов шығармашылығындағы азаматтық лириканың тақырыптық-идеялық көрінісін зерттеу. Осыдан келіп, жұмыстың негізгі міндеттері туындайды:
- Осы ақынның өлеңдерінің негізінде азаматтық лириканың поэзиялық шығарманың бейнелілігі арқылы танылатынын дәлелдеу;

- Бүгінгі поэзиямыздағы азаматтық сарынның ашылуына жанрлар мүмкіндігінің ықпал ететінін көрсету;

- Ұ. Есдәулетов шығармашылығы арқылы азаматтық әуен мен ұлттық болмыстың өзара қатынасын айқындау;

- Азаматтық лириканы бейнелеу жүйесі аясында қазіргі қазақ поэзиясының негізгі жетістіктерін, көркемдік ізденістерін саралау;

- ХХ ғасырдағы қазақ поэзиясына тоқтала отырып, ақын өлеңдеріндегі дәстүр мен өзіндік қолтаңбасы бар жаңашылдығын айқындау;

- ақынның негiзгi бейнелеу әдiсiнiң сыр сипатын толымды ашу мақсатында, оның поэзиясындағы өзге де тiл байлығының қайнар көздерi антоним, синонимдердiң қолданылуы.

Зерттеу нысаны. Зерттеу обьектісіне Ұ. Есдәулеттің «Жұлдыз жарығы», «Жүректегі жарылыстар», «Ұлыстың ұлы күні», «Заман-ай», «Киіз кітап» атты өлең жинақтарын алдық.

Зерттеудің теориялық-әдіснамалық негіздері. Зерттеудің теориялық-әдіснамалық негіздеріне ұлттық әдебиеттану ғылымының көрнекті өкілі Байтұрсынов А. [3] ., Жұмалиев Қ. [4] ., Қабдолов З. [5] ., Тәжібаев Ә. [6] ., Ахметов З. [7] ., Базарбаев М. [1] ., Нұрғали Р. [8] ., Мырзалиев Қ. [9] ., Негимов С. [10] ., Әлімбаев М. [11], Кәрібаева Б. [12] ., Шәріп А. [13], Жәмішев А. [14], Жүсіп Қ. [15] т. б. зерттеу еңбектері негізге алынды.

Зерттеу жұмысында қолданылған әдiстер. талдау, жинақтау, жүйелеу, салыстыру, тұжырым жасау әдіс-тәсілдері қолданылды.

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. Ақынның лирикасы бүгінгі күнге дейін жан-жақты зерттелмеген. Сол себепті қазіргі қазақ поэзиясында өзіндік орны бар Ұлықбек Есдәулет лирикалары әдебиеттану ғылымында кешенді түрде алғаш рет қаралып отыр. Әрине табиғат лирикасында, өлең құрылысын жеке-жеке зерттеген (мысалы, Оразханова М. И. «Қазақ әдебиетіндегі табиғат лирикасы» 2005ж канд. дис. ) [16], (Қыяхметова Ш. Ә. «Қазақ лирикасындағы табиғат пен тағдыр» 2001 ж канд. дис) [17], (С. Б. Ержанова «Тәуелсіздік кезеңіндегі қазақ поэзиясының көркемдік тұтастығы мәселелері» 2009, докторлық диссертация) [18] ғалымдар мысал ретінде еңбектерінде пайдаланған. Біз бұл жұмысымызда ақынның өлеңдеріндегі дәстүр мен жаңашылдықты, көркемдік ізденістерді, ақындық шеберлігін ғылыми түрде анықтамақпыз.

Ақынның лирик ақын ретінде стилін қарастыру барысында Абай дәстүрін дамыта жалғастырған, өзіндік даралық стилі бар суреткер ретіндегі болмысы жан-жақты қарастырылды. Сонымен қатар, Ұлықбек Есдәулеттің ақын ретіндегі өзіндік даралығын, ақындық шеберлігін тануға, лирикасының көркемдік қуатын ашуға тілдік, бейнелілік, көркемділік мәселесі арқылы келуіміз өз нәтижесін берді. Ақынның лирикасы ұлттық әдебиетімізде өзіндік орны бар сыршыл да нәзік өлеңді өрнектер екенін зерттеу жұмысы ашып бере алды деген тұжырым жасадық.

Диплом жұмысының құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, 2 тараудан, 1 тарау 2 тармақша, 2 тарау 2 тармақшадан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. ҚАЗАҚ ПОЭЗИЯСЫ ЖӘНЕ ҰЛЫҚБЕК ЕСДӘУЛЕТ

1. 1 ХХ ғасырдағы қазақ лирикасы және Ұ. Есдәулет

ХХ ғасыр басындағы ірі қоғамдық оқиғалар бүкіл рухани қазына жайындағы түсінік, ұғымды өзгертті. Адамның өзін-өзі тануының жаңа дәуірі басталды. Поэзияға деген көзқарас та өзгере бастады. Зерттелу жайына келсек, Аристотельден Белинскийге дейінгі, одан бергі В. Брюсов, Ю. Тынянов [19], Б. Томашевский [20], В. Шкловский, В. Жирмунский, Л. Тимофеев, қазақ поэзиясын алсақ А. Байтұрсыновтың «Әдебиет танытқышы» (1926), М. Әуезов «Әдебиет тарихы» (1927), Қ. Жұмалиевтің «Әдебиет теориясы» (1938), «Қазақ әдебиеті» (1942), Е. Ысмайыловтың «Әдебиет теориясының мәселелері» (1940), Ә. Нарымбетов «Дәуір және поэзия» (1970), М. Базарбаевтың «Өлең - сөздің патшасы, сөз сарасы» (1973) [1], Б. Кәрібаева «Қара өлең және лирика» (2001) [12] атты еңбектерде өлеңнің теориялық мәселелерін, оның тілі, құрылымы, көркемдік-жанрлық ерекшеліктері, әр лирикаға тән қолданыстар қарастырылған.

Поэзия - әлемдік өмірдің жан тамырының соғуы, сол өмірдің қаны мен оты, жарығы мен күні». Сағат Әшімбаев: «Поэзия - жүректің сөзі. Бір жүректен шыққан сөз кем дегенде жүз жүректе бұғып жатқан бұла сезімнің бұлықсып бас көтеруіне түрткі болады. «Ұйықтап жатқан жүректі ән оятар» деген ұлағатты сөздің өлеңге де қатысы бар. Жүректегі сезімді оятқан өлең, тегін өнер болмаса керек. Өлеңнің өнегесі сол, ол адамдық сезімді ғана қоймайды, оны адамзаттық асқақ сезімнің дәрежесіне дейін көтереді. Азаматтық асқар сезімнің шыңы ұлттық сезімде өлең арқылы оянып рухани күш салады. »-деп өлеңнің данышпандығын, сезімді дір еткізер қасиетін айта кетеді. [21, 56] Поэзия әрқашанда сол халықтың тұрмыс-тіршілігін, ой-арманын, адамның көңіл-күйін байқататын киелі өнер. Ақын поэзиясына қашан да болсын өскен ортасы, қоғам әсер ететіні анық. Бұл элементтердің барлығы қай поэзияға болмасын тән.

Әр заман поэзиясының өзіне лайық күйі бар, өзіне лайық үні бар. Адам баласының бүкіл тарих бойына ілгері өсіп келе жатқан процесс болса, көркем бейне жүйесімен ойлау, дүниені образбен танып баяндау, суреттеу өнері де тоқтаусыз дамып келе жатқан, жаңаланып келе жатқан құбылыс. Поэзияның ғана құдіреті келетін заман үнін, адам күйін, тіршілік еткен жанның мұңы мен зарын, ішкі ой-сезімін, ой-арманын өлең өрнегімен жеткізеді. Поэзия мен бейнелеу өнері ілгері дамыған елдерде, әсіресе, қыл қалам шеберлері мәңгілік туындылар жасаған елдерде адам күйінің бар сырын поэзия тереңірек аша ма, әлде көркемсурет дәлірек көрсете ме деген пікірлер болған. Леонардо да Винчи: «Көркемсурет - тілсіз поэзия, ал поэзия көрінбейтін көркемсурет » деген екен. Бұдан, әрине, өнердің осы екі түрінің бейнелеу амалдары барабар деген ұғым тумайды. Екеуінің де адамға күшті әсер ететінін мойындау.

Қазақ поэзиясы туралы әр кезде түрлі пікірлер қалыптасты.

Қалыптасқан сайын зерттеулер де жаңара түсті, биіктей түсті. Әр кезеңнің әдебиет зерттеулеріне қатысты ғылыми еңбектер қай ақынның поэзиясын қарастырсақ та қажет етеді және одан әрі жаңалығы да, жаңашылдығы да ашылып отырды. Мұның өзін қазақ поэзиясындағы бір жетістік деп септейміз. Оқырманның да әдебиетке деген қызығушылығы артты.

С. Мұқановтың «Поэзия мәселесі», «Тағы да поэзия туралы» деген мақалаларында жалпы әдебиет алдында тұрған, сонымен қатар, қазақ поэзиясы алдында тұрған міндеттер туралы көп пайдалы пікірлер айтылды.

Қазақ поэзиясының жайы мен күйін арнайы зерттеп, Абай дәстүрінің орнығау, беку қалпын танытқан кең көлемді еңбек - Қ. Жұмалиевтің 1948 жылғы басылған «Абайға дейінгі қазақ поэзиясы және Абай поэзиясының тілі» деген зерттеу кітабы. Бұл зерттеуде алғашқы рет Абай шығармаларының тілі, көтерілген мәселелері, көркемділігі мен образдылығы жайында сөз етілген болатын. Жаңа дәуірдегі поэзияның жайын әдебиетші Т. Нұртазин «С. Мұқановтың творчествосы» атты еңбегінде бір С. Мұқановтың ғана емес, кеңес дәуіріндегі қазақ поэзиясының даму қарқынын, өсу эволюциясын ашып көрсетті. Кеңес дәуірінде поэзия жаңа өмір, жаңа тұрмыс заңдарымен өзгеріп жаңаланды. Абай шығармаларының халықтығы оған дәстүр болып, ілгері дамуына негіз болды.

Ал кейінгі 70 жылды алсақ, әдебиет онан әрі даму жолында жаңа қоғамның әрбір бетбұрыс кезеңдеріне лайық жаңа қалып, мінез білдіріп отырды. Ұлы Отан соғысы, онан кейінгі құрылыс дәуірі және қазіргі кезеңдегі ғылым мен техникадағы жаңалықтар, космос тақырыбы қоғамдық санаға, сонымен біргеі әдебиет пен көркемөнерге өз таңбасын түсірді; жаңаша сурет, образдарды талап етті; кеңес адамының қазіргі замандағы күрескер, еңбеккер бейнесін, ойшыл, жаңашыл кейпін жасау міндетін қойды.

Поэзия қашан да жаңарып, өзгеріп даму процесінде, айнала өмірде болатын құбылыстарды өлең өрнегімен бере отырып, әрбір ақын әлемі пайда болады. Әр кезеңдегі ақындардың өз жаңалықтары болды, өлең құрылысы мен түрі болсын, тақырыбы жағынан болсын, сөз қолдану ерекшелігі болсын, ұйқас, ырғақ, буын өз алдына әңгіме, қай жағынан алсақ та лириканы зерттеу қай кезеңде де болсын қажет етеді.

Жетпісінші жылдар - жалпы Кеңес Одағының “жылымық” орнап, еркіндік самалы есіп, соған байланысты қазақ әдебиетінің, ұлт мәдениетінің қайта түлеген кезеңі. Осы кезеңде төл сөз өнерімізде үлкен өрлеу туып, қазақ поэзиясын тағы бір белеске көтеріп тастаған жаңа толқын әдебиетке өзіндік ерекше үндерімен келген. Тұманбай Молдағалиев, Мұқағали Мақатаев, Қадыр Мырзалиев, Жұмекен Нәжімеденов, Төлеген Айбергенов, Жүсіп Қыдыров, Фариза Оңғарсынова, Оспанхан Әубәкіров, Исраил Сапарбаев, Ұлықбек Есдәулет сияқты ақындар поэзия аспанында жарық жұлдыздар боп жарқырады. Айталық, аталмыш 1961 жыл - Қадыр Мырзалиевтің “Ой орманы”, Жұмекен Нәжімеденовтің “Балауса”, Тұманбай Молдағалиевтің “Зулайды күндер” кітаптары жарияланып, қазақ оқырмандары жыр балының дәмін татып, тамсанған жыл. “Жас дәурен” жинағы да осы жылы жыр қазынасына кенелткен.

Қазіргі уақытта шығармаларын өз заманына арнаған ақындар аз емес. Өз кезеңінде уақыт тынысын сезінген ақындардың бірі - Ұлықбек Есдәулет.

Қазақ поэзиясындағы өзіндік қолтаңбасы айқын, ХХ ғасырдың 70-80-жылдарындағы лириканың жарқын келбетін жасаушы ақынның бірі - Ұ. Есдәулет. Сезімді селт еткізер, жүректен шыққан жырдың балын тамызар ақын поэзиясының пернесі таза тың лиризмге лайықталған. Жанға жылы өлеңдер көбінесе лирикадан табылады.

…Сонау 70-жылдардың басында «Қанат қақты», «Көздеріңе ғашықпын», «Алтайдың алтын тамыры» секілді тамаша жырларымен қазақ жырының үйіріне екпіндей қосылған Ұлықбек Есдәулет - бүгінде кемеліне келген ақын.

Нәзiктiк пен сұлулық, адалдық пен адамгершiлiк, махаббат пен сүйiспеншiлiк, сағыныш пен қайғы ақын поэзиясынан ерекше орын алады. Осы құндылықтар ақын қаламынан жаңаша өмiр танып, жаңаша тыныс алады. Сол себептi ақын өлеңдерiнiң өзектi мәселесiне үңiлiп, оның даралығы мен талантын танудың өзi талмай зерттеудi талап етедi. Қандай да бір мәселені тілге тиек етсе де ақынның ерекшелігі оны кең ауқымда алып, өлең өлшеміне өрісті оймен аудара, сыйдыра білген. Бұл қасиет сөз зергерінің шағын өлеңдерінде де, көлемді туындыларында да бөлекше бітімге, әсерлі айшыққа ұласқан. Ақын өлеңдерінің тақырыптық жүйесі, жанрлық түрі, идеялық және мазмұндық негіздері қазақ поэзиясындағы тың үрдісті танытады және өзге тілге аударуды анықтайды. Ақынның көп қырлы махаббат лирикасының мазмұны, көркемдік болмысы алуан түрлі, әрі күрделі.

Лирика дегеніміз-ақынның ішкі жан дүниесінің сезім күшімен тебірене толқуы, өз басының көңіл-күйі, күйініш-сүйініші тән. Ұлықбек ақын өз өлеңдерінде шама-шарқынша көркемдікке ұмтылды, өлең жазудағы Абай талаптарына талпынды. Жатық тіркес, шымыр ұйқас құруға, ажарлы сөзбен бейнелеуге, әсерлі ырғақ, шырайлы шумақ жасауға, осылардың бәрін үйлестіре келіп, ой салар, жүрек тербер көркем поэзия тудыруға тырысты. Ол белгілі дәрежеде Абай бастаған қазақтың жаңа жазба әдебиетіндегі көркем үлгіні басшылыққа алды. Табиғат көріністерін беруде, жер-су, тау-дала, географиялық ортаны суреттеуде алдыңғы үлгі бағытында ізденді, солармен үндесетін азды-көпті туындылар берді. Алайда ақын поэзиясында өзінің бойына бала кезінен сіңген халықтық сипат, ұлттық дәстүрдегі көркемдік үлгі басым байқалатыны шындық. Өмірдің өзін өлең деп бағалаған қаламгердің өлең-сөзге жүгінуі ақын мұратын әйгілеп тұрғандай. Өлең-жырдың жасампаздық құдіретіне ерекше маңыз беру де ақындық мұраттың басты шарты болса керек. Ақын лирикасындағы шалқар шабыт ақынның сөз өнерін құрметтеу, оған табыну құдіретінен көрік алады. Нағыз ақынға тән кредо - жыр бұлағын аялап сүюден нәр алып, одан арғы биіктерге қол созады. Ақын түсінігінде өлең патшалығы адамзат дамуы мен жеке тұлға рухына қызмет етер ерекше дүние. Қазақ сөз өнерінің өзегі - өлең деп ұқсақ, «сөз патшасына» сыйынып сыр ашу - ақынға ғана жарасқан символика болғаны.

Әдебиет әлемiнде творчестволық қабiлетi мен адамгершiлiгi, кiсiлiк қасиетi ерекше талантты тума ақындар сирек кездеседi. Бiр шумақ өлең жазбаған адам қазақ қазақ емес болғанмен, өлең жазғанның бәрi сыршыл да сезiмшiл ақын емес қой. Ақиық ақын десе, бiз Мақатаевты, реалист ақын десе С. Сейфуллиндi, Б. Майлиндi, ұлы ақын десе Абайды бiрден еске аламыз.

Кейде өзiңе де көрiнбей тек ұғым дүниенiң әлдебiр түкпiрiнде бұғып жатқан, ұйқылы-ояу сезiмiңе жан бере алар күштiң иесi де - поэзия құдiретi, ақындар әлемi.

Әркiмнiң өз жан өлшемi деңгейiне тән қанша қасиет - қастерi бар болса, соның бәрiн жақсы ақынның саңлақ қиялынан жаралған сұлу жыры жан бiтiре жаңғыртады.

Демек адам болмысы, адамның жан дүниесіндегі түрлі сапалық өзгерістерді поэзия тілімен өрнектеудің өзгеше әдіс-тәсілін тапқан ақын қазақтың төл әдебиетімен ғана шектелмей түбі бір түркі руханиятының мазмұнды туындыларынан сусындап, әрі әлемдік ақыл-ой жетістіктерінен үйренген.

Ұлықбек Есдәулет 1954 жылы 29 сәуірде Шығыс Қазақстан облысы Зайсан ауданы Үлкен Қаратал ауылында дүниеге келген. С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің журналистика факультетін (1977) журналист мамандығы бойынша, М. Горький атындағы Әдебиет институты жанындағы Жоғары әдеби курстардың поэзия бөлімін (Мәскеу қаласы, 1985) әдебиетші мамандығы бойынша бітірген. Гуманитарлық ғылымдар академиясының құрметті академигі (2004 жылдан) . Қазақстан журналистика академиясының толық академик-мүшесі. М. Әуезов атындағы Семей университетінің құрметті профессоры. 1971 жылдан - Шығыс Қазақстан облыстық газетінің корректоры. 1977 жылдан - республикалық «Қазақстан пионері» газетінің бөлім меңгерушісі. 1979 жылдан - «Жазушы» баспасының редакторы (Алматы қаласы) . 1985 жылдан - Қазақ телевизиясы жастар редакциясының редакторы. 1986 жылдан - «Қазақ әдебиеті» газеті редакциясы сын бөлімінің тілшісі. 1988 жылдан - Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының хатшысы. 1991 жылдан - «Жас Қазақ» газетінің бас редакторы. 1993 жылдан - ҚР Сыртқы істер министрлігінде бөлім меңгерушісі. 1997 жылдан - ҚР Қоғамдық келісім, ақпарат және мәдениет министрлігінің бөлім меңгерушісі. 2000 жылдан - ҚР Премьер-министрінің Кеңсесінде мәдениет секторының меңгерушісі. 2002 жылдан - «Қазақ әдебиеті» газеті редакциясының бас редакторы. 2008 жылдан бері - «Жұлдыз» әдеби журналының бас редакторы. Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының хатшысы. Мемлекеттік сыйлықты тағайындау жөніндегі ҚР Мемлекеттік комиссиясының, Ескерткіштер мен монументтер жөніндегі Мемлекеттік комиссиясының, Түркі әлемінің әдеби журналдары конгресінің Тұрақты кеңесінің мүшесі. «Ақбар» бильярд клубының мүшесі. «Құрмет» орденімен (2001) ; «Қазақстан Конституциясына 10 жыл» (2005), «Астананың 10 жылдығы» (2008) медальдарымен марапатталған. Қазақстан Ленин комсомолы (1986), «Жігер» шығармашыл жастар байқауларының (1979), түркі тілдес елдер поэзиясы байқауының (1995), халықаралық «Алаш» (2000), ҚР Мемлекеттік сыйлықтарының (2003) лауреаты. Ресейдің Алтын Есенин медалінің кавалері (2007) . «Қара пима» поэмасы «Жалын» республикалық (жабық) әдеби сайысының жеңімпазы атанған (1982) . «Мүшайра» ақындар сайыстарының бірнеше мәрте жеңімпазы атанған. [22]

Ұлықбек Есдәулет поэзиясындағы халық тағдыры жаңа заман үнімен жырланса да, екеуіне ортақ жай - туған ел мен туған жердің, халықтың жарқын болашағы. Сол жарқын болашаққа жетуде өз кесірін тигізер келеңсіздіктер - қос ақынды мұраттас етіп отыр.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.