Күріш тұқымдарының сорттарынның сапасын анықтау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жаңақорған аудандық білім бөлімі
№256 коммуналдқ мемлекеттік мекемесі

Бағыты: Билогия
Ғылыми жоба байқауы

Тақырыбы: Күріш өнімдерінің сапасын анықтау

Орындыған: Ануар Иманғали Есқожаұлы
9 - сынып оқушысы
Амирбек Айшабибі Қайратқызы
10-сынып оқушысы

Жетекшісі: Сыздыкова Айгүл Елеусізқызы
Биолгия пәні мұғалімі

Шиелі - 2016

Аннотация
"Тұқымды алда жерге бар"- деп айтқан дана халқымыздың осы бір сөзінің өзінде қанша мән жатыр. Күріштің шығу тарихын, пайдасын, қасиетін жан-жақты талдауы. Түгіскенді түлеткен еңбек ардагерлерінің ерен ерлігін өскелең ұрпаққа үлгі ету.Күріш тұқымдарының сорттарының сапасын анықтау деп, біледі оқушыларым .Ғылыми жобаның материалдарын жинақтап жүріп, білімге, ғылымға деген қызығушылығы мен шығармашылығын арттырып дами түсті. Күріштің сапасын анықтау үшін керекті приборларды алып іске көшті.Балалардың негізгі мақсаты осы күріш өнімдерінің сапасын қорытындылауды үйренді.Әр адам табиғатты сүюі керек. Сонда ғана еліміздің көркеюіне үлкен үлес қосып,өзінің туған жерінің патриоты боларына сенімдімін.

Not knowing the past we can not estimate the labour of workers who works in a field and it is difficult to imagine our future .In our region priority is given to growing rice. Therefore in our research work we studied all the data about rice .We want tell you about sorts of rise. Rice is very in quality. We will tell you how to keep rice, how to raise productivity and how to improve the quality .
Cуть в том? что же жизнь даёт мне, а что я могу вкладывать в неё-таким образом ребята дошкольного возраста приспособливаются к жизни.
Анализировать историю появления риса.Примером для поколения у нас герои труда,которые внесли большой вклад в процветании Тогускена.Определение сортов риса.Собирая материалы на исследовательскую работа у меня убавились интересы к знанию.Мы продолжили работу и хотели определить качества исследования.

Мазмұны
І.Кіріспе
Ыбырай Жақаев атамыз туралы,Күріштің шығу тарихын зерттеу, сапасын анықтау, еңбек ардагерлерінің ерен еңбектерін насихаттауда ... ... ... ... .3
ІІ.Негізгі бөлім
Күріш өнімдерінің сорттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
Күріш тұқымдарының сапасын анықтау барысында
қырманға саяхат ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
Зертханалық жұмыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7-9
Егісті егу нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
Егісті күту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 1
ІІІ.Қорытынды
Рефлекция : Күріш өнімін игерген атақты ағаларымыз ... ... ... ... ... ... . ... .12
Ұсынысымыз ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
ІV.Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Зерттеу тақырыбы: Қүріш өнімдерінің сапасын анықтау жолдары
Секция: Бөлеген ақ күрішке сұлу сырды
Зерттеу өзектілігі: Күріштің шығу тарихын зерттеу, сапасын анықтау, Қырманға саяхатырманға
Зерттеу болжамы: Күріш - қорек үшін ғана емес,өнеркәсіп үшін де маңызды дақыл екенін анықтау, күріш тұқымдарының сорттарын зерттеу.
Мақсаты: .Күріш тұқымдарының сорттарынның сапасын анықтау.
Зерттеу міндеттері:
А) Күріштің шығу тарихымен танысу
ә) Қырманға саяхат
Зерттеу кезеңдері:
І. Ұйымдастыру кезеңі
А) Түрлі кітаптарда,ақпараттық құралдардан және басқа да деректерде кездесетін мәліметтер, фактілер, материалдарды жинақтау және зерттеу.
Ә) Зерттеу материалдар бойынша қорытындылар мен ой-тұжырымдамалар жасау.
ІІ. Практикалық кезең
1. Күріштің пайда болу тарихы жайлы материалдар жинақтау.
2. Күріш тұқымының сапасына,сорттарына,егу мерзіміне, күтіміне
талдау жасау.
3. Ауыл ақсақалдарымен күріш жайлы сұхбаттасу.
4. Дала академигі Ы.Жақаевтың мұражайына саяхат жасау.
5. Даласы дәнге толы өңірден шыққан, Түгіскенді түлеткен диқаншылар- Әнуар Әбутәліпов пен Әлиасқар Сұлтанов жөнінде мағұлмат жинау.
6. Күріш алқаптарына, қырманға, диірменге барып күріштің өндірілу кезеңдерімен танысу
ІІІ. Жалпы кезеңі : Зерттелген тақырып бойынша көрнекілік слайдтар,зертханалық бұрыш жасау.

Суда өнеді, суда тұрып піседі.
Су тазасын, толғай жұтып ішеді.
Жасыл қияқ- жамыратып шашағын
Күнді сүйіп,Күнге ашады құшағын.

Кіріспе
Бүгін Ыбырай Жақаев атамыздың 125 жылдық мерейлі тойының қарсаңындағы зерттеу жұмысымызды атамыздың ерен еңбегімен өсірген күріш өнімдерін зерттеп, зерделеп, тілге тиек етсек, 80жасына дейін көрсеткен еңбегіне ізденіс арқылы көз жеткіздік. 1934 жылдан бастап шыққан Коммунизм жолы газетінің 1971ж 8 маусымда №69 санында жазылған мақаладан атамыздың 80 жасқа толған,бүкіл әлем болып тойлаған.Ыбырай атамыздың көп жылғы тәжірибесі Өзбекстан,Қарақалпақ,Украина,Россия ,еңбек ерлерінің күріштен мол өнім алуға үлкен көмегін тигізіп келген.Оның ізбасарларын Куба мен Кореядан,Жап[ 2] ония мен Вьетнамнан кездестіруге болады. Осындай әлемдік деңгейде жеткізген ерен еңбегін, үлгі- өнегесін ұрпаққа өшпестей із қалдырған деп айтсақ болады. [ 2]
Ғамзат екеуміз бір зат немесе өсімдік көрсек қызыға қарайтынбыз.Маған үнемі бұл өсімдік қайдан шықты? Болмаса өсімдіктер қалай өсіп жетілді? Біздің ауылда ең көп өсімдік түрі ,олардың бізге қандай пайдасы бар? Біз олардың қандай түрлерін білеміз? сан алуан сұрақтар ойымды мазалайтын.Апай айтатын ең бірінші адамда ұстаным болу керек:-деп,бір нәрсеге көзқарасың дұрыс болса, шешім қабылдай алу керек,сонда ғана іс-әрекетке көшесің - деп айтып отыратын. Мен үнемі ауылымыздың 1күн көрісі осы күріштің өсіп- өнуіне қызығатынмын. Биология пәнінің оқытушысы Сыздықова Айгүл апайымызға ұсыныс айтып едік, ол қуана келісті, сөйтіп біз іс - әрекетке көштік.Апайымызбен ақылдаса келе, зерттеу тақырыбымызды таңдап алдық.
Күріш өнімдерінің сапасын анықтау жолдары Ы.Жақаев - дән патшасы, ақ күріштің атасы, ол өзінің өшпес тарихын кетпенмен, термен жазған, дүниеге бір-ақ келетін адам. 1945 жылы күріштің гектарынан 156, 1946 жылы 160, 1947 жылы 171 центнерден өнім жинап,
3
дүние жүзілік рекорд жасаған, екі рет Социалистік Еңбек Ері атағын алған. 1975жылы 6 май №55 сейсенбі
күні шыққанКоммунизм жолы алған [2]газетінің Совет одағының батыры, Түгіскен совхозының озат күрішшісі құттықтау сөзін
1967жылы 11 ақпан №30 сенбі күні шыққан ауыл шаруашылық Осы жиында, ауылымыздың мақтанышы Ұлы Отан соғысының батыры,еңбек ардагері Ленин ордені,Еңбек қызылту орденінің иегері Әнуар Әбуталіпов атамыздың үйіне барып атамыздың келіні, өнер майталманы ,Сыр өңірінің ақыны Манап Көкенов атамыздың қызы - Иманғалидің анасынан сұхбат алдық. Ол кісі атасы жайлы көп деректер берді. Әнуар Әбутәліпов - Кеңес Одағының Батыры, Ы.Жақаев атындағы жүлденің жеңімпазы, Ленин орденді күрішші.
Көкенова Күләш апайымыздан атасы жайлы сұхбаттасып, біраз мағлұмат алдық. Әнуар Әбутәліпов соғыстан келген соң қару ұстаған қолына кетпен алып, өзгелерді де еңбекке баули жүріп ақылшы ұстаз бола білді.[1],[9]. Өз ауылымда ақ күріштен еңбегі жанып, бақытын еңбектен тапқан жандар жоқ емес. Әлиасқар Сұлтанов - Еңбек Даңқы орденінің толық иегері.
Әлемдегі негізгі күріш өндіруші елдер:Қытай,Индонезия,Үндістан,Қаза қстан.
Күріш ең алғаш біздің заманымыздан 3000 жыл бұрын өсірілген дәнді дақыл. Күріш қалай өсіріледі? Күріш жас өркендерді суға толтырылған егістіктерде өсіріледі: өнім терімінен бұрын егістіктегі сулар сыртқа ағызып жіберіледі.Әлемдегі халықтың жартысынан астамы күрішті негізгі тағам ретінде пайдаланады.Күріш дақылдарын жинап алғаннан кейін бидай сияқты ұнға айналдырмайды ,оларды сел күйінше пісіріп жейді. Күріш - жақсы сенімді тағам.Ақталған күріште 0,2% жуық май бар,80% крахмал,8,2% белок бар.Күріш жармасының 1 кг 3600 калория береді Оның қоректік заттарының сеңімділігі орта есеппен 96% ға тең . [2]. Күріш - қорек үшін ғана емес,өнеркәсіп үшін де маңызды дақыл.Күріш қауызынан химиялық заводтарда азықтық ашытқылармен фурфурол жасап шығарады.Бұдан тыс ұны мен оның өзегінен фитин,В витамині және басқа формацевтикалық преапараттар,сабын өнеркәсібінде май шам өндіру үшін,теңіз кемелерінің металл корпустарын майлау үшін түрлі өнімдер дайындалады .[18]

4

Күріш өнімдерінің сорттары
Ауылымыздың ақсақалдар алқасының төрағасы бұрын инжинер ,содан агроном,кейін совхоз директорының орынбасары ,Облыс маслихатының депутаты болған Ибрагимов Молдахмет атамыздан күріш сорттарының іріктемелерін сұрап білдік.
Алдымен егінді екпес бұрын егілетін тұқымның сапасын білу керек осы тұста біз Иманғали екеуміз ауылымыздың қырманына барып астықты қалай сақтап, олардың олардың ылғалдылығын,қызылын ,және салмағын өлшейтін преапараттарды көрдік.Әр будандастырылған сорттың тұқымы оның егістік сапасы жақсы және белгіленген талап, талғамға сай болғанда ғана мол өнім береді.
Шаруашылықтардың бәрінде тұқымның сапасын мемлекеттік тұқым инцпексиясы бақылап отырады.Тұқым әртүрлі зиянкестер және аурулардан аман болуы тиіс. [4]Бұл үшін белгіленген мерзімде,қыстың басында және себілер алдында ,барлық шаруашылықтардан арнаулы методика бойынша тұқымның партиясынан орташа үлгілер алынады. Тұқым үлгілерін алу үшін қуыс бұрғы дейтін приборлар алынады.Тұқым сапасын білгеннен соң егуге дайындау тұқымды себер алдында дайындаудың әр түрлі тәсілдері жасалған. Бұлардың негізгі атқаратын қызметі - бөлінген тұқымды жоғары себу жеткізу. Сорттап бір тектес,бір қалыптыларын бөлектеп, ауру тудыратынын жою.Сол сияқты тұқымның көктеп ,өсіп шығуын,қаулап бой көтеруін тездететін тәсілдерде қолданады.Оның үстіне тұқымдық дән көлемі массасы жөнінде бір тектес топқа айырылып сортталуы қажет.[8]
1.Анайт 2.Суач 3.Рапан 4Авангард 5.Фаворит 6.Диамонт 7.Нукис 8 Янтар
9.Кубан 10 Маржан 11.Арал-4 12. Талмас 13.Лиман 14 Мадина 15Лидер
16 Түгіскен-1 17Казвета (Алматы ғылыми орталықтан)18Лидер 19 КАЗНИР
20 КАЗНИР6

Күріш тұқымдарының сапасын анықтау барысында
қырманға саяхат
Күрішті зерттеу барысында ең алдымен қырманның тұқымды сақтайтын қоймаға бардық.Мұнда тұқым себілу мерзіміне дейін сақталады,яғни сәуір айына дейін.Содан қоймадан тазаланатын бункерлер арқылы тазаланып Педкус, ZBS № 20,тиісті алқаптарға жіберіледі.Бірінші тұқымды алдын ала ауруы,жарығы,аушақтардан арамшөптерден бар жоғын білу үшін осы қырмандағы лабаратория қызметкерлерімен жолықтық ,онда бізге сұхбат берген .Манат апайымыз ең бірінші алқаптан келген тракторларды таразыға түспес бұрын телешканың төрт бұрышынан арнаулы аппаратымен күрішті суырып алды, сөйтіп оны лабораториялық электр таразыға (1971 жылдан бері қолданыста) салып,електен өткізді,күріштің қызыл тартып кетпес үшін анықтайтын апаратына салып,одан соң ылғалдылығын анықтап,өнімді сақтайтын қорапқа салынды біз бұл жерден тек ақ маржан мен янтар сорттары ғана егіледі қырманымызға барып көп нәрсеге көз жеткізгендей болдық.Түгіскен мемшарында 1996 жылдары күріштің бірнеше сорттары сортталды ақмаржан,авангард ,Түгіскен І,Кубан, Күрішті зерттеу барысында ең алдымен қырманның тұқымды сақтайтын қоймаға бардық.Мұнда тұқым себілу мерзіміне дейін сақталады,яғни сәуір айына дейін.Содан қоймадан тазаланатын бункерлер арқылы тазаланып Педкус, ZBS № 20,тиісті алқаптарға жіберіледі.Бірінші тұқымды алдын ала ауруы,жарығы,аушақтардан арамшөптерден бар жоғын білу үшін осы қырмандағы лабаратория қызметкерлерімен жолықтық ,онда бізге сұхбат берген Манат апайымыз ең бірінші алқаптан келген тракторларды таразыға түспес бұрын телешканың төрт бұрышынан арнаулы аппаратымен күрішті суырып алды, сөйтіп оны лабораториялық электр таразыға (1971 жылдан бері қолданыста) салып,електен өткізді,күріштің қызыл тартып кетпес үшін анықтайтын апаратына салып,одан соң ылғалдылығын анықтап,өнімді сақтайтын қорапқа салынды біз бұл жерден тек ақ маржан мен янтар сорттары ғана егіледі қырманымызға барып көп нәрсеге көз жеткізгендей болдық.Түгіскен мемшарында 1996 жылдары күріштің бірнеше сорттары сортталды ақмаржан,авангард ,Түгіскен І,Кубан ІІІ егілген, кәзіргі таңда тек сапалы өнімді көп беретін маржан,янтар түрлері егілед убан ІІІ егілген, кәзіргі таңда тек сапалы өнімді көп беретін маржан,янтар түрлері егіледі.Біз зерттеуімізді арықарай сапасын анықтау үшін аудан орталығындағындағы

Зертханалық жұмыс
Қазақстан аграрлық ауыл шаруашылық экспертизасы Жаңақорған ауданына Қызылорда облысы филиялы болып келетін, Тұқым іріктемелерінің сапасын анықтайтын зертханаға бардық.
Жаңақорған зертхана меңгерушісі Божбанов Сабырхан 2005-2022ж аралығында жұмыс жасаған.Біз Сабырхан ағайдан өз ойымызды жетілдіру барсында өзімізге керекті мәліметтерді сұрап білдік. Ең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.