Қан тамырлар жүйесінің аурулары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Ф.7.04-01
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

Коммерциялық емес акционерлік коғам
М.ӘУЕЗОВ атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті
Аграрлық факультет

Ветеринарлық медицина кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Жұмыс тақырыбы:Қан тамырлар аурулары
Пәні:Жануарлардың ішкі аурулары клиникалық балау

Мамандығы: 6В09111-Ветеринариялық медицина

Орындаған Шалдарбек Гүлназ Тобы: АП-20-8к3
(студенттің аты жөні)

Жетекші В.ғ.м, аға оқытушы Қамбаров А.Ә.
(оқытушының аты - жөні,ғылыми дәрежесі, атағы)

Жұмыс бағамен қорғалды
_______________________
(бағасы, күні)

- - - - ____ _________ 2024 ж.

Норма бақылау:

Курбанова К.С.__________________
(қолы, аты - жөні)
Комиссия:

_________________
(қолы,аты - жөні)

____________________
(қолы,аты - жөні)

Шымкент - 2024 ж
Ф.7.04 - 03

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ атындағы ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринарлық медицина кафедрасы

Бекітемін
Каф.меңгерушісі
Кузербаева А.Т. _________
_________202___ж.
№____Тапсырмасы

Жануарлардың ішкі аурулары клиникалық балауменпәні бойынша курстық жұмысты орындауға арналған
СтудентШалдарбек ГүлназТобы: АП-20-8к3
(тегі,аты-жөні)

Жұмыс тақырыбы:Қан тамырлар аурулары
Берілген мәліметтер:________________________ __________________________
___________________________________ _________________________________

№
Курстық жұмыстың мазмұны

Орындалу
Мерзімі
Көлемі
(парақ саны)
1
Кіріспе
1-2 апта

2
Негізгі бөлім
3-10 апта

3
Өзіндікзертеубөлімі
11-12 апта

4
Қорытынды
13апта

5
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
14 апта

Барлығы

Ұсынылған әдебиеттер: 1.___________________________________ _________________________________
2.___________________________________ _________________________________
3.___________________________________ _________________________________

Тапсырма берілген күні ___________________________________ ____________

Жұмысты қорғау күні ___________________________________ ______________

Жұмыс жетекшісі ___________________________________ ___ Қамбаров А.Ә.
(қызметі, тегі, аты - жөні, қолы)

Тапсырманы орындауға қабылдаған________________________
(күні, студенттің қолы)

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1 Негізгібөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1Жүректің морфологиясы және физиологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.2 Қан тамырлар жүйесінің аурулары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.3 Этиологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
1.4 Дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.5 Клиникалық белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
1.6 Анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.7 Саралау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.8 Емдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.9 Алдын алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
2 Өзіндікзерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
2.1 Proanamnesis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
2.2 Anamnesisvitae ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2.3 Anamnesismorbi ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 7
2.4 Status praesens communis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
2.5 Status praesens localis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
2.6 Diagnosis ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.7 Diagnosis morbi et therapia ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
2.8 Epicrisis ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Пайдаланылғанәдебиеттертізімі ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. Жүрек пен қан тамырлар жүйесі - мал организміндегі ең басты жүйенің бірі. Оның негізгі қызметі ағзалар мен ұлпаларды оттегімен, сумен және түрлі нәрлі заттармен қамтамасыз еткізіп, зат алмасуынан қалған керексіз заттарды денеден шығару.
Малда жүрек пен қантамырлар аурулары көбінесе індетті немесе түрлі жұқпалы емес аурулардың асқынуынан болады. Кейде, негізгі ауруды жойғаннан кейін малдың шығынға ұшырауына жүрек пен қан тамырларының қайтадан орнына келмейтіндей болып өзгеруі себепкер болады. Бұл аурулар арнайы бағыттандырылған шаруашылықтар мен өнеркәсіптік кешендерде жиі кездесіп тұрады. Осы бағыттағы өндіріс барысында кездесіп тұратын себептер (малдың тығыз орналасуы, үздіксіз жұмыс істеп тұрған тетіктердің шуылдары, т.т.) малды ылғи үрейлендіріп, жүйкелерін қажытып, жүрек пен қан тамырлар жүйесінің қызметтерін бұзуларына әсер етуі.
Жүрек пен қан тамырлары қызметінің бәсеңдеуі көбінесе жүрек етінің жиырылу қабілетінің әлсіреуінен болады. Тыныс алу және басқа да жүйелер мен аурулары әр түрлі дәрежеде жүрек пен қан тамырлары қызметтерінің бәсеңдеуіне себепші болады.
Жүрек пен қан тамырлары қызметінің бәсеңдеуі мынадай негізгі белгілермен көзге түседі: жүрек соғуының ырғағы бұзылады, ентігеді, көгереді және ісінеді. Ырғақтың бұзылуына қатынасты белгілер мыналар, жүректің тез соғуы, шоқырақ ырғағы, эмбокардия (жүрек соғысының, дыбысының күші мен құбылысының біркелкіленуі), қосымша жиырылуы, біркелкі емес аритмия (ырғақсыздық), териовентрикулярлық (жүрек құлақтары мен қарыншаларының арасындағы) бөгелістер, жүрек құлақшалары, мен қарыншаларындағы Гис тармақтары мен жүректің Пуркинье талшықтарындағы бөгеттемелер.
Өкпелерде қан іркілдегендіктен әдеттегіден көбірек жиналған көмір қышқылы мен басқа да зат алмасуының қалдықтары сопақша мидағы тыныс алу процесін реттейтін орталығын қаттырақ қоздырып ентіктіреді. Қатты ауырғанда Куссмаульдің үлкен биотов және Кейн-Стокс тыныстары пайда болады.
Сонан соң дерттің ауыр өтуінің дәлелі ретінде дене көгілдір тартып, жүректің соғу ырғағы бұзылады. Дене көгілдір тартқанда тері мен кілегей қабықтары да көгереді. Дененің көгеруі қанда қалпына қайта келген гемоглобиннің көбеюінен болады. Бұл гемоглобиннің алқызыл тартқан оксигемоглобиннен (оттегіленген гемоглобиннен) айырмашылығы қара- қызыл, көк болып келеді. Қалпына қайта келген гемоглобиннің қанда көбеюіне, қан айналымының бәсендеуі салдарынан өкпелерде, оның нашар оттегіленуі мен ұлпалардын, оттегіні (жетіспегендіктен) әдеттегіден көбірек және тезірек пайдалануды желіп соқтырады.
Дененің көгілдір тартылуымен қатар не біраз кешеуілдетіп барып организмде шектелінген немесе жалпы ісік пайда болады. Дененің ісінуі жүрек пен қан тамырлары қызметінің нашарлауының қатерлі белгілері болып есептеледі. Жүрек қызметінің нашарлауынан болатын ісіктің негізгі себептеріқанның көк тамырлар мен капиллярдағы (майда тамырлар) іркілісінен қысымы көтеріліп, тамырлардың қабырғаларын көріп, түтікшелерін қаттырақ ашып, қан сұйығының сыртқа шығуынан болады. Жүрек ақауларынан болатын ісік, сарысудың ет пен терінің арасында жиналуынан, әдетте дененің төменгі астыңғыбөлігінде орналасады. Сарысу сірлі қабық қуыстарында да жиналуы мүмкін. Жүрек ақауларынан болатын ісіктің басқа текті ісіктерден айырмашылығы, ол тығызырақ қамыр тәріздес (саусақпен басқанда із қалады), ісікті басса ауырады, бірақ малдың қызуы көтерілмейді.

Курстық жұмыстың мақсаты.Ауыл шаруашылық малдарының қан тамырлар жүйесінің ауруларына зерттеу жүргізу,аурудың этиологиясы, патогенезі,жүргізілетін емдер,ем нәтижелері, алдын-алу, қорытынды жасау.
Көлемі мен құрылымы. Жануарлардың ішкі аурулары клиникалық балау пәніненАуыл шаруашылық малдарының қан тамырлар жүйесінің аурулары, этиологиясы, патогенезі,ем жүргізу, алдын-алу, қорытынды тақырыбына жазылған бұл курстық жұмыста кіріспе, негізгі бөлім,өзіндік зерттеу, ауру тарихы, пайдаланылған әдебиеттер тізімі қарастырылған. Курстық жұмыс24 беттен тұрады.

1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1 Жүректің морфологиясы және физиологиясы

Жүрек грек, kardia, лат. cor -- жануарлар организміндегі ішкі орта сұйық ұлпаларын қозғалысқа келтіретін орталық мүше. Ол көкірек қуысында, екі өкпенің аралығында солға қарай ығыса орналасады. Жүректің пішіні конус тəрізді. Оның жоғарғы жүрек табаны (негізі) -- basis cordis -- бірінші қабырғаның орта тұсында немесе иық буынының деңгейінде, ал төменгі жүрек ұшы (apex cordis) сол жақтағы 5-6 -ншы қабырғааралық кеңістікте, төссүйекке жақын орналасады. Жүректің алдыңғы дөңестеу жиегі үшінші, артқы жиегі алтыншы қабырғалар бойымен өтеді. Жүрек төрт бөлімнен тұратын етті-қуысты мүше. Оның қабырғасы үш: ішкі эндокард, ортаңғы миокард, сыртқы эпикард қабықтардан құралған. Жүректің сыртқы бетіндегі табанынан ұшына қарай ұзынынан өтетін оң жəне сол қарамақарсы жақтарындағы ұзынша сайлар (sulcus longitudinale dexter et sinister) мен сол сайлар тұсында орналасқан ішкі ет перде жүрек қуысын: оң жəне сол бөліктерге бөледі. Бүл бөліктер жоғарғы жүрекшелерден (atrium cordis) жəне төменгі қарыншалардан (ven-triculus cordis) тұрады. Жүрекшелер қабырғаларынан сыртқа қарай қапшық тəрізді оң жəне сол жүрекше құлақшалары (auricula atrii dextra et sinistra) шығып тұрады. Əр бөліктегі жүрекше мен қарынша қуыстары бір-бірімен өзара оң жəне сол жүрекше - карыншааралық (атриоентрикулалы) тесіктер (ostium atrio-ventricularis) арқылы қатысады. Аталған тесіктер жүректегі қанды жүрекше куысынан қарынша қуысына қарай бір бағытта ғана ағызатын қақпақшалармен (клапандар) жабдықталған. Оң жүрекше-карыншааралық тесікте оң атриовентрикулалы немесе үшжақтаулы қақпақша (valvula atrioventricularis dextra s. vaLva tricuspidalis), ал, сол жүрекше-қарыншааралық тесікте сол атрио-вентрикулалы немесе қосжақтаулы (митральды) қақпақша (valvula atrioventricularis sinistra s. valva bicuspidalis s. mitralis) орналасады. Қақпақшаларжақтауларыныңұштарысіңір ліжелілер (chordae tendineae) арқылыжүрекқабырғасындағыемізікшеет терге (mm. papillaris) бекиді. Қақпақшаларжүрекшелеркуыстарынанқар ыншаларқуыстарынақарайашылады, алкерібағыттажүрекше-қарыншааралықт есіктердіжауып, қандықарыншаларкуыстарынанжүрекшеле ркуыстарынаөткізбейді. Оңжүрекшегеорганизмненвенақаныналды ңғыжəнеартқықуысвеналар (vena cava cranialis et caudalis) алыпкеледі. Оңжүрекшеқабырғасыжиырылғышвенақаны ныңқысымыменоңатриоентрикулалы (үшжақтаулы) қақпақшатөменоңқарыншакуысынақарайа шылып, венақанықарыншакуысынаөтеді. Қанғатолғаннанкейін, оңқарыншақабырғасыжиырыладыда, қанныңқысымыменоңатрио-вентрикулалы қақпақшаоңжүрекше - қарыншааралықтесіктіжабады. Венақаныүлкенқысымменоңқарыншақуысы нанөкпеартериясыбағалына (truncus pulmonalis) ағыпөтедіде, өкпегебарады. Өкпедегазалмасупроцесіжүріп, венақаныартерияқанынаайналады. Оңқарыншаданөкпеартериясыбағаныбаст алатынтесікүшайшықтықақпақшамен (valvula semilunaris) жабдықталған. Бұларвенақанынтекбірбағытта, яғниоңқарыншақуысынанөкпеартериясыб ағанаарнасынақарайөткізіп, керібағыттатесіктіжауып, қанныңартерияарнасынаноңқарыншакуыс ынакеріөтуінемүмкіндікбермейді. Өкпеденартерияқаны 3-4 өкпевеналары (venae pulmonales) арқылыжүректіңсолжүрекшесінеқұйылад ы. Оданартериякандысолатрио-вентрикула лы (крсжақгаулы) тесікарқылысолкарыншаға, одан əріқолқа (аорта) - aorta тесігіменқолқаарнасынаөтеді. Қолқатесігіде, артерияқанынтекбірбағытта, яғнисолқарыншакуысынанқолқаарнасына қарайөткізетінүшайшықгықақпақшаменж абдықталған. Оңжəнесолатриоентрикулалыжəнеөкпеар териясыбағаныменқолқаарналарытесікт ерініңнегізінталшықты (фиброзды) сақиналарқұрайды.

1.2 Қан тамырлар жүйесінің ауруларының жіктелуі

Бұл жөнінде бірнеше ұсыныстар бар. Солардың ішіндегі біз үшін қолайлырағы Г. В. Домбрачевтың ұсынған классификациясы. Бұл ұсыныс бойынша жүйенің аурулары 4 топқа бөлінеді;
1. Жүректің сыртқы қабының аурулары:
а) жүрек қабының қабынуы ( перикардиттер);
б) жүрек қабының шеменденуі (гидроперикардит)
2. Жүрек етінің аурулары:
а) жүрек етінің қабынуы (миокардит);
б) жүрек етінде зат алмасуының бұзылуынан болатын ауру (миокардоз);
в) жүрек етінің фиброзданып өзгеруі (миокардиофиброз);
г) жүрек етінің склерозы (миокардиосклероз).
д) жүрек қуысының кеңеюі.
3. Жүректің ішкі қабының аурулары:
а) жүректің ішкі қабының қабынуы (эндокардит);
б) жүректің ақаулары.
4.Қан тамырларының аурулары :
а) артерия қабырғаларының әктеніп қалыңдап-беріштенуі (артериясклероз);
б) тамыр түтітігінің ұйыған қанмен немесе басқа бөгде заттармен бітелуі (тромбоз).

1.2 Қан тамыр жүйесінің аурулары

Атеросклероз - жинақты түсінік. Тамыр қабырғаларының гиалинозы, диффузды және ұяшықты тығыздалуы ортақ болып табылатын, этиологиясы мен патогенезі әр түрлі артерияларда өтетін үрдіс.
Тамырлардағы склерлік өзгерістер интоксикация кезінде, созылмалы инфекциялық және инвазиялық аурулар кезінде байқалады. Атериосклероз ірі қара малдар мен иттерде жиі кездеседі.
Бұл ауру шошқаларда дәнекер ұлпасы ұзарған, халестерин артерияларының ішкі қабықтарға жиналуымен сипатталады және кейін быламық қоспасы түрінде сарғыш қотырлар түзіледі. Жуандаған және гиализделген ішкі қабықтарда ақуыздық детрит, әкті үйінділер, бейтарап майлар мен тошалық инфильтраттар кездеседі.
Тамырлардың қабынуы - ангит (angitis, vasgulites) ауруының шығу тегі инфекциялық, инвазиялық, интоксикациялық және травмалық болуы мүмкін. Артериялардағы қабыну үрдісі (артериттер) көрсетілген факторлардың әсерінен бастапқы түрде пайда болады немесе маңайындағы ұлпалардан тамырларға өтеді. Тамыр қабырғаларында патологиялық үрдістің орналасуына байланысты блінеді: периартрит, мезоартрит, эндоартрит, егер артерияның барлық үш қабығыда қабынса - периартриттеп аталады.
Периартрит - қабыну маңайындағы ұлпалардан өтеді, мезоартрит - артерия қабырғасын қоректендіретін тамырлар арқылы, жиі пери және эндоартериттермен бірігеді.
Эндоартерит - қанға зиянды заттардың түсуі нәтежиесінде дамиды.
Өзара араласқан серозды, іріңді - некроздаушы, продуктивті және басқада қабыну формалары болады.
Артерияның серозды қабынуы гиперемиямен, тамыр қабықшаларының серозды - торшалық инфильтрациясымен, бұлшық ет ұлпаларының некробактериозымен және дегенерациясымен сипатталады. Ұлпа аралық саңылауларда серозды сұйықтықтар және лейкоциттердің инфильтрациясы болады.
Іріңді және іріңді некроздаушы артерит - маңайындағы ұлпалардан қабыну үрдісінің жалғасуы. Іріңді инфильтрат артерия қабырғаларының барлық тереңдігіне арқылы енеді және ішкі қабыққа өтіп, тромблардың түзілуін тудырады.
Созылмалы артерит - тамырлардың ішкі қабықтарында болады. Тамыр қабырғаларының торшалық инфильтрациясымен, талшықты, серпімді өскіндермен, тығыз фиброзды ұлпаның дамуымен сипатталады. бұлшық ет және серпімді ұлпалар дегенерацияға ұшырайды. Ішкі беті қатпарлы, одан тамыр саңылауларына түсіп тұратын, тығыздалған қабықшаның ұштары көрініп тұрады.
Гистологиясы - тамыр қабырғаларында лейкоцитарлы инфильтрация, гиалинозға, әктенуге және склерозға ұшырайтын ұлпалардың араласуы және бұлшық ет, серпімді ұлпалардың ыдырауы.
Гистологиялық әдіспен қарағанда: некротикалық қабыну үрдістері, мукоидты ісінуі, фибриноидты талшықтану, тамыр қабырғаларының склерозы және гиалинозы. Бұл өзгерістер ортаңғы және сыртқы қабықтарда байқалады.
Венаның қабынуы - флебит (phlebitis) - эндогенді және экзогенді сипаттағы әр түрлі патогенді факторлардың әсерінен туындауы мүмкін.
Ағымы бойынша
өткір созылмалы
Шығу тегі бойынша
септикалық асептикалық іріңді іріңсіз Эндо-, мезо- және перифлебит түрлері болады
Қабынған аумақтар жуан болуы мүмкін, маңайындағы зақымдалмаған ұлпаларға жақсы бөлінеді. Гистологиясы: эксудативті сіңірілу және вена қабырғасында торшалық инфильтрация. Кейже эндотели немес ішкі қабық астында фибрин мен лейкоциттерден тұратын (мезофлебит) қабырға ішілік түйіндер түзіледі. Вена қабырғасының тамырлары кеңейген және қанға толады, венаның саңылауы тарылып қалады. Резисттентілігі, қан токының баяулауы мен ұюдың көтерілуі төмендеген кезде эндофлебит дамиды. Патологиялық үрдістің ары қарай дамуы жағыдайында тамырдың барлық қабырғалары қабынады (панофлебит).
Іріңді флебит инфильтраттарда нейтрофильді, кейде эозинофильді лейкоциттерді қамтумен сипатталады. Созылмалы флебит кезінде дәнекер ұлпасы ұзарады, гиалино дамиды, тамыр қабырғасы жуынданып, тығыздалады. Өткір және созылмалы флебит кезінде ұлпаларға мукополисахаридтер жиналады және гиалуронды қышқыл мөлшері азаяды, ол тамыр өткізгіштігін көтеруге мүмкіндік туғызады.
Термофлебит (tromboprlebitis) екіншілік сипатқа ие, яғни, басқа үрдістермен асқыну болып табылады. Тромбофлебит екі үрдістен тұрады: қабыну және тромбо түзу. Тромбланған тамырлардың өткізгіштігі тромбларды васкуляризациялау және ұйымдастыру жолымен қалыпқа келеді. Кейде тромблар сорылады, бірақ, асқынуда туындауы мүмкін - тромбоэмболия, метастазалар, инфаркт және басқалары.
Аортаның жарылуы - аортаның беріктілігі мен серпімділігін ауыстыратын әр түрлі әсерлерден болады. Микроскпиялық сыртқы түрінде өзгеріс жоқ. Аортаның жарылуы қысымның тез көтерілуінде, жүйкелік қозу кезінде болуы мүмкін. Жануарлардың өлімі жүрек тампонадасы салдарынан болады.
Әдетте аорта көлденің бағытта жарылады, жиі жота аумағында, жартылай айлы клапан астында, екі жарманың бірігуі аумағында.
Артерия аневризмі - тамыр саңылауы арқылы өтетін қуыстардың түзілуі және оның құрылысы бұзылған кезде артериальді тамырдың жергілікті, шектелген, симметриялық емес, қапшықты кеңеюі. Аневтризм қуысында тромбалық массалар анықталады. Аневтрималық қапшық қабырғасында барлық үш қабықшада болуы мүмкін. Аневризм негіз этиологиясы әр түрлі дегенеративті
- некробиотикалық және қабыну үрдістерінен тұрады.
Венаның жергілікті кеңеюі - флебоэктамия немесе варикозды кеңею, қанның ұзақ уақыт бойығы, қиындатылған ағысының салдарынан болады. Лимфолениттер - лимфа түйіндерінің гиперплазиясы.
Ауыл шаруашылық малдарының қан тамырларында кездесіп тұратын түрлі аурулардың ішінен жиі кездесетіндері тамырдың әктеніп қатаюы (артериосклероз) мен тамырдың қан ұюынан бекітілуі (тромбоз).

1.3 Этиологиясы

Артерияның әктеніп қатаюының өздігінен пайда болуы сирек кездеседі, егер кездессе онда кәрі малдарда ғана болады. Көп жағдайларда ол дұрыс азықтандырылмағандықтың салдарынан организмдегі зат алмасудың бұзылуынан және індетті, құрт жұқпалы емес басқа да аурулардың асқынып уыттың денеге таралуынан пайда болады. Тамырдың қатаюына себепкер болатын бірде-бір жағдай, тамырдың қызметіне көп уақыт бойы ауыр салмақ түсіру (денеге артық күш түсіру, көп мөлшерде құнарсыз, қомақты азықпен азықтандыру т.б.).

1.4 Дамуы

Артериосклероз, малдардың көпшілігінде баяу дамиды. Азғындаудың алдынғы кезегінде тамырдың ішкі қабатында (интима) май қату, жылтыр шеміршектену (гиалин) шіру процестері басымырақ болады да, сонан соң тамыр қабырғаларына дәнекер ұлпалар өсіп кетеді. Ауыр өткен жағдайда, тіпті, тамыр қабырғалары, кальций тұздарының бөлініп шығуына байланысты, әктелініп кетеді. Аталмыш өзгерістер тамыр қабырғаларының серпімділігін төмендетіп, тесіктерін тарылтып қан айналымын қиындатады. Ол артериядағы қысымды көтеріп,жүректің, әсері сол қарыншаның жұмысын күшейтеді. Қан айналымындағы қатты ауытқулар сауыт артериясы (венечная), қолқа және ми тамырлары әктеніп, анық байқалынады. Аталған тамырлардың қабырғаларындағы азғындық өте қатты болғанда, олар жарылып кетіп малдарды аяқ асты өлтіреді немесе шала не толық салдандырады.
Майда тамырлар жарылса, қан құйылады, ал тигізетін зардабы, оның көлемі мен жайылған жеріне байланысты болады. Тамырлардың бәрі бірдей біркелкі дерттенбесе, олардың кей жерлері кеңейіп (аневризм) кетеді де, сол кеңейген жерлері жарылып, өлім-жітімге әкеліп соқтыруы мүмкін. Мәселен, жылқылар делафендиозбен ауырғанда алдыңғы шажырқай артериясы кеңейіп кетеді де организмде қаттырақ салмақ түскенде жарылып кетуі мүмкін.
Қан тамырларының қабырғаларына дәнекер ұлпалардың өсуіне байланысты, олар тығыздалынып қалыңданады. Ауыр өткен жағдайда, қан тамырларының қабырғаларының әктелінгені анықталынады. Тамырлар жарылған жағдайларда қан аққан жерлер көрінеді.

1.5 Клиникалық белгілері

Көп жағдайларда ауру баяу дамитын болғандықтан сырт белгілері онша айқын білінбейді. басқа да еске алатын бір жәйт, өнімділігі мол малдардың өмірлері, көбінесе қысқалау болғандықтан, оларда артериосклероздың белгілері толық дамып үлгере алмайды. Әдетте, малдардың өнімділігі, жұмыс істеу қабілеттілігі төмендейді, өрісте жайылып жүрген кездерінде тез шаршағыш келеді. Терілерінің созылғыштық қасиеті нашарлап, жүндерінің әдеттік жылтырауы көмескіленеді. Жүйке - бұлшық ет күш-қуаты, шартты рефлекстері, әсіресе жұмыс істегеннен кейін нашарлайды. Сырт қан тамырларының қабырғалары қатаяды. Жүрек дыбыстарының бірінші үні ұзарады, басыңқы естіледі, ал екінші үні, көбінесе қолқада күшейеді және екпінделінеді. Артериядағы қысым көтеріледі. Мысалы, жылқылар мен сиырларда қысымның ең жоғарғы көрсеткіші 160 мм сынап бағанасына дейін көтеріледі.

1.6 Анықтау

Қан тамырларын тексеруге, қан қысымын өлшеуге, малдардың жұмысқа қабілеттілігі мен өнімділігінің өзгерулерін еске алуға негізделінген.
Ауру, ылғи созылмалы түрде өтеді де альвеолалардың эмфиземасын, өкпелердің склерозын, бауырдың берішін, бүй- ректердің склерозын, асказан мен ішек-карындардың кілегейлі қабыктарының созылмалы қабынуларын тудырады.
Қан-тамырларын тексеруге, қан қысымын өлшеуге, малдардың жұмысқа қабілеттілігі мен өнімділігінің өзгерулерінеске алуға негізделген. Шүбәлі, ауыр өткен жағдайда тиімсіз.
Ауру ылғи созылмалы түрде өтеді де альвеолалардың эмфиземасын, өкпелердің склерозын, бауырдың берішін, бүйректердің склерозын, асқазан мен ішек-қарындардың кілегей қабықтарының созылмалы қабынуларын тудырады.

1.7 Саралау

Қабынған аумақтар жуан болуы мүмкін, маңайындағы зақымдалмаған ұлпаларға жақсы бөлінеді. Гистологиясы: эксудативті сіңірілу және вена қабырғасында торшалық инфильтрация. Кейже эндотели немес ішкі қабық астында фибрин мен лейкоциттерден тұратын (мезофлебит) қабырға ішілік түйіндер түзіледі. Вена қабырғасының тамырлары кеңейген және қанға толады, венаның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.